LEIDSCH
DAGBLAD
Westelijke grote drie te Londen ]>ijeen
92ste Jaargang
ZATERDAG 17 OCTOBER 1953
No. 28045
llrecteux: J. W. Henny
loofdredactie: B W Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
16.— per kwartaal; f0.47 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro No. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
STORM IN
MIDDEN-EUROPA
De Westelijke grote drie zijn weer
•ns byeen Nu te Londen. Er is zeker
den te over voor een dergelijke orat-
laefcng. want de grote heren waren
-dl? uit eikaar geraakt! Het mocht
jarom beslist noodzakelijk worden ge-
horieeld om te trachten de gerezen
rer-chillen te overbruggen, voor zover
-an althans sprake kan zijn. Volle-
)v;reens!emming lijkt ons moeilijk,
vleder van een ander standpunt uit-
Kat Doch een compromis zaïl wel ge-
r'ten worden, eenvoudig gesloten moe-
>n worden. Gelukkig overheerst de ge-
Ne dee. dat de eenheid tegenover het
rei" biok niet verat oord mag worden
Toen het plan werd opgesteld voor de
terideme ontmoeting, zal waarschijnlijk
t gedacht zijn aan het plotseling in
werelddeel nieuw geboren gevaar,
„jot zo mag men het rumoer, ontstaan
rondom Triest. zieker noemen, ook al
lijkt een diireote botsing met de wape
nen gelukkig nog niet waarschijnlijk.
H?t ziin Amerika en Engeland ge-
>st. die dit onverwachte gevaar heb-
verwekt en het is moeilijk te begnj-
i. hoe ZiJ tot hun psychologisch be-
foute stap hebben kunnen komen.
Eer. de zaak Triest was en bleef een
st geval, waarvan de oplossing nog
'n geen velden of wegen tegemoet was
te aen. maar betrokken partijen hadden
sich blijkbaar verzoend met- de gedachte,
Jat de kwestie nog wel wat kon blijven
•luimeren, in de stille hoop, dat. er op
jen duur wel een of andere gelukkige
jaste zou plaats vinden, die uitkomst
sou brengen.
En daar verliezen Washington en
bonden nu opeens hun geduld en menen
eén slag deze Gordiaanse knoop te
...men doorhakken!
Zij kondigen plompverloren eensklaps
in, dat zy hun troepen uit Triest zul-
_n terugnemen en hun macht overdra
wn aan Italië, althans wat zone A be
reft, omvattend stad en naaste omge-
Zone B is inunems in Zuidslawnsche
landen. Mochten zij ook slechts voor
n enkel ogenblik verwachten, dat deze
lerteling zou worden aanvaard? Dat
:iikt ons wel wait te simplistisch gere-
Jeneerd. Doch. zo vraagt men zich af.
he--hen dan bewogen tot deze
-rwachte zet? Zy schonden daar-
•ncae in feite hot met Italië tot stand
irbrachte vredesverdrag, dat immers
iroorzi-t m een vntemaitiona&l bestuur
roor dit eeuwen lang omstreden gebied
under een neutraal gouverneurschap,
i moge het juist zijn, dat van
en bestuur nooit m de practyk
- echt is kunnen komen donk zij
•-2?r.;'nbbelingen van Moskou, dat
-en: hun nog niet het recht om het
rira? eenvoudig terzijde te stellen.
Br.endien was te voorzien, dat door
b-.Je d rect betrokken parten, Italië en
ZuJ-Slivië, een zodanig doorhakken
ztadar meer zou worden aanvaard.
b?id:' Zuidelijke lenden beroert de
k Triest bovendien de nationale ziel
h-t is bekend wat dat in dergelijke
>n wil zeggen. Dat is don ook wel
jiinn dei duidelijk naar voren getreden
Zuid-Slavië. dat de meeste reden
e -bo'?enhe:d. Maarschalk Tito
ft he: klavier van de nationale ge-
-hihfid wijd open getrokken, waarbij
hem echter tot eer strekt, de ge
kte weerklank toch binnen zekere
?nzen te hebben gehouden, zodait ge-
irlijke botsingen totnutoe konden
•rden vermeden In Italië, dat feitelijk
i deel van zijn wensen in vervulling
gaan zou Rome zelf dromen van
ii herkrijgen van zone B? bleef
heel wat rustiger, zoals te begrijpen
In elk geval, bereikt hebben brnde
'.nge'sak-sohe landen, dat «n mirtden-
tj-opa opeens weer een dreigend ge
sar op do emit aan de horizon en zij
iii'.len heel wat moeten presteren om
gevaar te bezweren!
Voor Frankrijk moge het een pleister
P dc wonde zijn var» een niet tevoren
r.gelicht zijn. dat het nu buiten de ver-
woordelijkheid staat, toch ondervindt
evenzeer d? terugslag als do derde
erote Westelijke dele.
Zoals bekend had men Tito, hoewel
nimmer onder "toeten of banken
ik, dat hij communist was en bleef,
och langzamerhand in het Westelijke
amp weten te 'trekken, waarvan het
reu we Balkan-pact tu-sen Grieken-
nd, Zutd-Slavië en Turkije wel het
ta-tbare bewijs oplevert Dat
:-'s band met het We ten, vooral wat j
reft de geestesgesteldheid van zijn
o'.k. nu niet d-oor het gebeurde wedt
ersterkt. 15 logisch Maar erg'-r is, dat.
hjK niet anders te verwachten viel.
•loikou probeert zijde te spinnen uit
gang van zaken En dit naar twee
anten doetIn de eerste plaats is
""lést voor het Kremlin weer eens een
pracht:; In •umer.t geworden om de
svdeeldheid in het Westen aan te wak
teen en hot laat n et na daarvan ge
lik t° maken. Meskou bracht Tnës-t
de VelLjhed raad. zich va-tklam-
>?r.d aan het vredesverdrag met Itahé.
gelijk reeds gezegd, is geschonden
nu zelfs als gouv - meur aanvaar -
!en een vroeger door Engeland voorge-
1 -gen doch door hem zelf geweigerde
',vv tserse kolonel. De gangen van Mos-
tou lijken ondoorgrondelijk, doch zijn
>t allerminst, wanneer men maar als
ad-gedachte aanneemt: afbreuk doen
ia de Westelijke eenheid
E". in de tweede plaats maakt Moskou
paganda in Zuid-Sla uë door zich te
"den achter de nationale gevoelens in
'at laad. Gten wonder, dat Tito weinig:
r heeft voor dc Moskouse fluisteringen
zt)n oude leermeester het liefst zag
ifbüjven van de kwestie
Wat zal Londen in deze kwestie nu
o ar en genEen teruggaan zou in Italië
"elfde stroom aan verontwaardiging
kken ah .n Zuid-Sla tot. u t:ng is
vemen Het eng mogelijke lijkt een
i;.-.!" e Ma utaroeriog aan d? ootrai-
niing van de A-zone m3ar elegant is
a« niet
Inrake de algemene verhouding tot
Moskou zal wel een compromis mogelijk
bitjken. zelfs al blijven de tegenstrijdig -
heden. Laat ons wachten, wait lm dut
opzicht Uit de bus zal komen!
Morgen een communiqué in
algemene termen
Over de gisteren in Londen begonnen
conferentie der grote drie wordt van
officiële zijde een volkomen stilzwij
gen bewaard. Zondag zal een com
muniqué worden gepubliceerd dat
waarschijnlijk slechts in algemene
termen zal zyn gesteld. Indien dat
zo is zal de wereld over de diverse
standpunten niet veel wijzer worden,
maar zoals Dulles by zyn aankomst
deed uitkomen zoekt de conferentie
niet naar een of andere toverformule.
Men volgt de veelgeprezen methode
van een open gedachtcnwisseling zon
der een strikte agenda, om zodoende
te trachten de bestaande onderlinge
tegenstellingen te overbruggen. Er is
een goede kans. dat dit lukken zal
omdat er vele oanwiizineen voor zijn.
Adenauer, zoals gisteren op de confe
rentie is gebleken dit is het enige wat
is uitgelekt bezwaren gemaakt tegen
een dergelijk voorstel omdat hij vreest
dat Frankrijk het als een excuus zal
gebruiken om buiten de E.D.G. te blijven.
Een 5-mogendheden-conferentie met
Inbegrip van China» zou voor het Wes
ten misschien pas acceptabel worden
als de conferentie over Korea een suc
ces is gebleken. Frankrijk geeft, als
eerste stap, ook de voorkeur aan een
conferentie van vier. uitsluitend over
Duitsland en Oostenrijk.
In het algemeen gelooft men in Lon
den dat Amerika toeschietelijker is ge
worden nadat ook Engeland, wat Chur-
chills voorstel tot bespreking op het
hoogste niveau betreft, in feite is
teruggekrabbeld. Zowel Churchill als
Eden heeft in Mar ca te immers dat
Israèllseh-Jordaanse vraagstuk.
In dit verband wordt vernomen, dat
de Franse en Amerikaanse ministers van
buitenlandse zaken. Bldault en Foster
Dulles, het Britse protest bij de Israë
lische regering tegen het jongste
Incident aan de Israëlisch-Jordaanse
grens hebben onderschreven
Een woordvoerder van het Britse
ministerie heeft meegedeeld dat de
drie ministers het er over eens waren,
dat de toestand aan de Israëlisch-
Jordaanse grens als „zeer ernstig"
moet worden beschouwd.
In Franse diplomatieke kringen is
vernomen, dal Bidault een compromis
oplossing voor Triëst voorgesteld heeft.
B.iauWs oplossing zou de vorm moe
ten krijgen van een bemiddelingsplan
van de Westelijke grote drie. De stand
punten van Engeland, Frankrijk en de
Ver. Staten zouden op dit punt niet
ver uiteen leggen, doch de moeilijkheid
is volgens genoemde bron om Italië en
Zuid-Slavie tot instemmine t* bewegen.
BLANK BIEDT ONTSLAG AAN
Uit kringen, die in nauw contact staan
met de West-Duitse regering, is verno
men, dat Adenauers raadgever voor
defensie-aangelegenheden, Blank, de
bondskanselier om ontslag van zijn
functie heeft verzocht.
Blank zou van mening zijn geweest,
dat het bureau voor de landsverdediging,
dat deel uitmaakt van de kanselarij \an
Adenauer, meer onafhankelijkheid dien
de te worden gegeven, aldus deze krin
gen. Het is nog niet bekend of Adenauer
het ontslag zal aanvaarden.
WYSJINSKY WOONT ZUID-
SLAVISCHE RECEPTIE IN
NEW YORK BIJ.
Afgevaardigden by de Verenigde Na
ties van de landen van het Sovjetrus-
sische blok hebben Donderdagavond voor
de eerste maal sinds 1948 in New York
geven door de Zuidslavische
van buitenlandse zaken. Popovic Ook d®
leider van de Sovjetrussische delegatl#
De lange zomerpauze in de inter
nationale politiek, mede veroorzaakt
door de tijdelijke afwezigheid van
Churchill en Eden. heeft dit bevorderd.
Er is echter vooral natuurlyk ook de
dringende noodzaak van eensgezind
optreden, omdat het Westen anders geen
schijn van kans heeft Inzake overeen
stemming met de Russen.
Dulles is, naar men gelooft, daarom
bereid tot een meer verzoenende hou
ding ten opzichte van communistisch
China om zodoende een nieuwe vertra-
gingspolitiek van de Russen te voorko
men. Nooit ma? echter worden vergeten
en hierop legt men in diplomatieke
kringen hier de nadruk dat de Wes
telijke partners het tenslotte 111 beginsel
eens zijn. Er is slechts verdeeldheid over
de methoden Wat het probleem Oost-
West betreft, kan worden verwacht dat
het antwoord op de Russische nota, dat
natuurlijk pas zal worden bekend ge
maakt nadat deze verzonden zal zijn
dat wordt op zijn vroegst begin of mid
den volgende week vooral de nadruk
zal legeen op de vredelievende bedoe
lingen "van het Westen Het is echter
de vraag of in het antwoord de moge-
ljlkheid zal worden geopperd van een
niet-aanvalsverdrag, een denkbeeld dat
11a Churchills suggestie voor een „Nieuw
Locarno" thans diepgaand bestudeerd
wordt.
Bidault heeft reeds in Parijs verklaard
een dergelijk verdrag niet noodzakelijk
te achten omdat de Russen pas tevreden
zullen zijn als de Nato wordt opgeheven,
waar het Westen natuurlijk nooit in
kan meestemmen. Bovendien heeft
denkbeeld enigszins gekleineerd vooral
om ruimte te krijgen teneinde te kunnen
manoeuvreren. De grote vraag op deze
conferentie is thans hoever de Ameri
kanen bereid zyn tc gaan inzake groter
soepelheid ten opzichte van dc Sovjet-
Unie. Londen is zich bewust van het
gevaar, dat de koude oorlog, welke na
Stalins dood begon te ontdooien, weer
dreigt op te vriezen en dat de wereld
opnieuw zal terugvallen in de oude,
veratarde en steriele tegenstellingen
Daarom zal Eden ongetwijfeld pogen
Churchill's initiatief nieuw leven in te
blazen
Het Amerikaanse standpunt is. dat de
Russen over hun bedoelingen eerst op
lager plan aan de tand worden gevoeld
Later kan dan eventueel een bespreking j
aan de top volgen
Het schynt nu wel reeds vast te staan
dat het vraagstuk der ontwapening, dat
in studie is bij de Ver. Naties, niet in I
Lugano zal kunnen worden ter sprake
gebracht.
Bidault zal in Londen de EDG ver
dedigen. Het denkbeeld heeft veld ge
wonnen dat een federatief Europa,
geruggesteund door het Britse Gemene
best en de Ver Staten, als een gelijk
waardig onderhandelaar gemakkelijker
tot een vergelijk met de Russen zal
kunnen komen.
Er staan dus twee opvattingen
tegenover elkaar, namelijk de E.D.G als
voorwaarde tot overeenstemming met
de Russen of juist als hinderpaal er voor
Hierover zullen oe ministers zich
duidelijk dienen uit te spreken
De Ministers van Buitenlandse
Zaken van dc ..grote drie" kwamen
gisteren in het Londense Ministerie
van Buitenlandse Zaken bijeen voor
een bespreking over dc dringendste
wereldproblemen. Van links naar
rechts Bidault. Eden cn Dulles.
Ernstig incident tussen Jordanië
en Israel
Israëlische troepen zijn Woensdagavond, na een schermutseling met Jor
daanse grensbewakers, Jordaans gebied binnengevallen en hebben in het dorp
Kibia, 30 km. ten N.W. van Jeruzalem, 56 personen gedood, aldus is van Jor-
I daanse zjjde gemeld.
Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken verklaarde, dat de Israëlische aanval bij zijn regering ernstige onge-
1 rustheid heeft verwekt. De Amerikaanse regering volgt van zeer nabij de daar
uit ontstane toestand.
Ook een woordvoerder van het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken
verklaarde, dat zijn regering het incident als zeer ernstig beschouwt.
die zes uur duurde, 41 huizen vernield,
22 koeien afgeslacht en een polltie-auto
in brand gestoken. Behalve de 56 doden
werden twee personen gewond Ook
naburige dorpen waren het voorwerp
van aanvallen geweest.
Jordaanse militaire waarnemers stel
len een onderzoek in. Jordaanse rege
ringsautoriteiten hebben een spoedzit
ting belegd. By de bestandscommissie is
een klacht ingediend.
Minister-president Fawzi Mulki heeft
zich per vliegtuig naar de dorpen, waar
de aanval heeft plaats gevonden, bege-
Vyftien Jordaanse Kamerleden heb
ben een verklaring uitgegeven, waarin
aan het volk van Jordanië de verzeke
ring wordt gegeven, dat „Jordanië be
sloten is zich schrap te zetten tegen
Joodse aanvallen en verraad, totdat het
ogenblik ls gekomen om de Joodse ben
den een onvergeteiyke les te geven."
De bestandsinspecteur der V.N.. ge
neraal Vagn Bennike, heeft zich naar
Jordanië begeven voor een onderhoud
met de premier.
De Amerikaanse. Franse en Britse
militaire attachés hebben een bezoek
gebracht aan de plaats, waar 41 hulzen
werden opgeblazen
De zwart-omrande Arabische kranten
roepen op tot gebed m de moskeeën en
verlangen wraak voor de dorpsbewoners
van Kibia.
De verloven bij het Arabische legioen
ztjn ingetrokken
Radio-Amman bericht, dat een grote
menigte betogers zich van morgen in
optocht door de straten van de hoofd
stad heeft begeven naar het ministerie
van Binnenlandde Zaken. Zij eisten een
krachtiger houding ten opzichte van
Israël.
De premier heeft gezegd ,.Wy moe
ten aan deze daden een einde maken op
onze eigen manier."
56 Jordaniërs gedood
De daad kon volgens de Britse re
gering op geen enkele wyze worden ge
rechtvaardigd. De woordvoerder besloot
met te zeggen, dat dit de ernstigste
schending van de bestandsovereen
komst is. die tot dusverre is gemeld.
De ambassadeur der Britse regering
in Tel Aviv heeft opdracht gekregen
jegens de Israëlische regering haar ont
zetting tot uitdrukking te brengen
over deze blykbaar van te voren voor
bereide aanval De Britse regering ver
wacht. dat de Israëlische regering recht
zal doen wedervaren ten opzichte van
degenen, die de verantwoordelijkheid
dragen en maatregelen zal nemen voor
een vergoeding aan de slachtoffers
De Israëlische ambassadeur. Elihu
Elath. is gisteren op het Foreign Of
fice ontboden door de minister van
Staat. Selwyn Lloyd.
Uit reacties uit Israel blijkt wel, dat
het hier een geval van vergelding be
treft. De ..Jeruzalem Post," een blad,
dat dikwijls het gevoelen van het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken van
Israel weergeeft, schreef: „Het is zeer
I te betreuren, maar een ongelukkig feit.
I dat. wanneer op hoge plaatsen geen
recht gevonden wordt, eigen recht daar-
I voor in de plaats kan komen."
Het blad noemde gevallen van roof
en moord, aan de Israëlische zijde van
de grens begaan, en klaagde over de
ondoeltreffendheid van de wapenstil
standscommissie der V N
„Nu hebben onschuldige Arabische
burgers klaarblijkelijk moeten sterv
om het falen aan te tonen van e
vredesorganisatie, die in feite nooit
vrede gehandhaafd heeft," aldus de
„Jerusalem Post."
Volgens Jordaanse bron hadden de
Israëlische troepen tydens hun aanval.
Oud-Leiden
Rustig herfstweer
Hot KN.M.I deelt mede:
Hogedrukgebieden boven Rusland en
S?.v. ten we enerzijds en by de Azoren
anderzijds oefenen invloed op het weer
m oirae omgeving uit De luchtörukver-
schillen zyn daardoor kle.n zodat er
maar wein.g wind heer?' H;t tempera-
tuur-verloop .s in verband hiermee -terk
afhankelijk van de bewolking. Van
nacht klaarde het in Zuid- en West-
Nedcrland op, waardoor daar flinke af
koeling optrad, en hier en daar dichte
mist gevormd werd. In hot algemene
temperatuur.niveau zijn voor hot week
einde geen belangrijke veranderingen te
verwachten De gemiddelde tempera
tuur m de eerste he:ft van deze maand
was ongeveei 1 graad Ceiciu^ boven nor
maal De over het algemeen zwakke
w.r.den droegen er toe bij om deze pe
riode voor het gevoel zacht te doen lij
ken Intussen nadert over de Britse
eilanden een oud Atlantisch regen tromt,
oV. morgen in een dieel van het land
tn.r ner- lag 7.a! veroorzaken. Later op
d? cog zyn echter ook opklaringen te
J ve-waoh'.en.
WEER BE RICHT
GEEN „AANNEMEN OBER" MEER!
Een clasbow orkagsbedrij f te Goes
I heeft een apparaatje ontwerpen, waar-
mee restaurantbezoeken zonder moeite
of gerucht de aandacht' van de ober
i kunnen trekken r.d.?n zij .ets wensen
te bestellen of willen afrekenen He: ap
paraatje bestaat uit een electccsch
lampje met het woord bediening' Op
elk tafeltje wordt zo'n lampje erp'aatj'
De bezoeker die iets van d" kellner ver
langt., laat door een druk op een knopje
hei lampje branden. Het vry sterke
hchtjc alarmeert do kellner. die na do
bestelling te hebben genoteerd het
lampje weer dooft De eigenaa: van een
hotel te Goes heeft deze vinding reeds
in pi act ijk gebracht
Weerrapporten
(Van hedenmorgen 7 uur
Weinig wind
KONINGIN OPENT ASSEMBLEE
-WORLD VETERANS FEDERATION"
v Üm1' de Xonin8'n heeft zich bereid
w Vlerde Assemblee van de
„World Veterans Federation' 'te openen.
begint °P 16 November a s' te Den Haae
De Bilt verwacht tot morgenavond'
Zwaar bewolkt met tij'Jelyk enige re
gen of motregen, maar later ook \er-
sprelde opklaringen Vanavond en vam-
I nacht h er en daa- misvorming Weinig
w.nd. Ongeveer dezelfde tempera'uren
3'; vandaar (Opgemaakt te 10 uur'
18 OCTOBER
I 2on op: 7 09 uur' onder: 17 40 uur
Maan op: 15 46 uirr: onder 121 uur I
Hoogwater te Katwijk te 11 22 uur.
I (19/10 te 0.28 en 12.21 uur).
Helsinki
Oslo
Stockholm
Kopenhagen
Londen
Amsterdam
Brussel
Pnriis
Bordeaux
Nice
Warschau
Bcrllin
Frankfort
Munchen
Zurich
Wenen
Dit numm
windstil 9 01
cno 2 10 0
windstil 10 0
windstil 13 2
windstil 12 0
Het is thans ongeveer ccn aar geleden, dat wij ter
gelegenheid van het gouden jubileum der Ver.
..Oud-Leiden" een begin maakten met de publi
catie van een aantal oude stadsbeelden uit dc tijd
van de oprichting. Deze serie ficl bij een zeer
groot deel van onze lezerskring dusdanig in dc
smaak, dat ons van vele zijden het verzoek be
reikte. die reeks voort te zetten
Aan deze wens hebben wij voldaan door sinds
dien tweemaal in dc weck op deze plaats ccn
opname van Oud Leiden af te drukken.
Het materiaal ontleenden wij in eerste instantie
aan dc fraaie collectie Goedcljee. welke werd over
genomen door de Fotohandel Lux van de firma
Van der Zanden. Brcestraat. die er ons vrijelijk de
beschikking over gaf cn nadien aan de stroom van
foto's, welke ons van particuliere zijde bereikte
Inmiddels zag ook ccn bundel van 24 geselecteerde
opnamen in ccn oplage van vele honderden exem
plaren het licht
Zo langzamerhand gaat liet meer cn meer moeite
kosten materiaal te vinden, dat niet in gelijke of
ongeveer gelijke vorm eerder werd gepubliceerd.
Maar juist op het ogenblik, dat wij er ernstig over
dachten deze serie te beëindigen, kregen wij dc
ingeving nog eenmaal het uitgebreide archief van
dc firma Van der Zanden door te snuffelen cn zie
daar: een twintigtal kostelijke foto's was het
resultaat, zodat hel voortbestaan van deze rubriek
gedurende 1953 vrijwel is gewaarborgd.
Wij stellen ons voor aan het einde van deze onher
roepelijk laatste serie, dus omstreeks de jaarwisse
ling. via een alsdan af tc drukken invulbiljct. te
peilen of er onder onze lezerskring voldoende
belangstelling bestaat voor de uitgave van een
vervolgbundel ..Oud-Leiden"
4 ls inzet van liet. overigens vrij langdurige slot
bedrijf. geven wij dit unieke plaat >c van de voor
malige zogenaamde ..Luizenmarkt" op de Nieuw
st raat nabij dc Hooigracht, ccn verkoopplaats van
twccdc-hands-artikclen. waarbij manufacturen,
alias lorren een belangrijke rol speelden.