LEIDSCH DAGBLAD Westelijke grote drie te Londen ]>ijeen 92ste Jaargang ZATERDAG 17 OCTOBER 1953 No. 28045 llrecteux: J. W. Henny loofdredactie: B W Menkhorst en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 16.— per kwartaal; f0.47 per week Witte Singel 1, Lelden - Giro No. 67055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 STORM IN MIDDEN-EUROPA De Westelijke grote drie zijn weer •ns byeen Nu te Londen. Er is zeker den te over voor een dergelijke orat- laefcng. want de grote heren waren -dl? uit eikaar geraakt! Het mocht jarom beslist noodzakelijk worden ge- horieeld om te trachten de gerezen rer-chillen te overbruggen, voor zover -an althans sprake kan zijn. Volle- )v;reens!emming lijkt ons moeilijk, vleder van een ander standpunt uit- Kat Doch een compromis zaïl wel ge- r'ten worden, eenvoudig gesloten moe- >n worden. Gelukkig overheerst de ge- Ne dee. dat de eenheid tegenover het rei" biok niet verat oord mag worden Toen het plan werd opgesteld voor de terideme ontmoeting, zal waarschijnlijk t gedacht zijn aan het plotseling in werelddeel nieuw geboren gevaar, „jot zo mag men het rumoer, ontstaan rondom Triest. zieker noemen, ook al lijkt een diireote botsing met de wape nen gelukkig nog niet waarschijnlijk. H?t ziin Amerika en Engeland ge- >st. die dit onverwachte gevaar heb- verwekt en het is moeilijk te begnj- i. hoe ZiJ tot hun psychologisch be- foute stap hebben kunnen komen. Eer. de zaak Triest was en bleef een st geval, waarvan de oplossing nog 'n geen velden of wegen tegemoet was te aen. maar betrokken partijen hadden sich blijkbaar verzoend met- de gedachte, Jat de kwestie nog wel wat kon blijven •luimeren, in de stille hoop, dat. er op jen duur wel een of andere gelukkige jaste zou plaats vinden, die uitkomst sou brengen. En daar verliezen Washington en bonden nu opeens hun geduld en menen eén slag deze Gordiaanse knoop te ...men doorhakken! Zij kondigen plompverloren eensklaps in, dat zy hun troepen uit Triest zul- _n terugnemen en hun macht overdra wn aan Italië, althans wat zone A be reft, omvattend stad en naaste omge- Zone B is inunems in Zuidslawnsche landen. Mochten zij ook slechts voor n enkel ogenblik verwachten, dat deze lerteling zou worden aanvaard? Dat :iikt ons wel wait te simplistisch gere- Jeneerd. Doch. zo vraagt men zich af. he--hen dan bewogen tot deze -rwachte zet? Zy schonden daar- •ncae in feite hot met Italië tot stand irbrachte vredesverdrag, dat immers iroorzi-t m een vntemaitiona&l bestuur roor dit eeuwen lang omstreden gebied under een neutraal gouverneurschap, i moge het juist zijn, dat van en bestuur nooit m de practyk - echt is kunnen komen donk zij •-2?r.;'nbbelingen van Moskou, dat -en: hun nog niet het recht om het rira? eenvoudig terzijde te stellen. Br.endien was te voorzien, dat door b-.Je d rect betrokken parten, Italië en ZuJ-Slivië, een zodanig doorhakken ztadar meer zou worden aanvaard. b?id:' Zuidelijke lenden beroert de k Triest bovendien de nationale ziel h-t is bekend wat dat in dergelijke >n wil zeggen. Dat is don ook wel jiinn dei duidelijk naar voren getreden Zuid-Slavië. dat de meeste reden e -bo'?enhe:d. Maarschalk Tito ft he: klavier van de nationale ge- -hihfid wijd open getrokken, waarbij hem echter tot eer strekt, de ge kte weerklank toch binnen zekere ?nzen te hebben gehouden, zodait ge- irlijke botsingen totnutoe konden •rden vermeden In Italië, dat feitelijk i deel van zijn wensen in vervulling gaan zou Rome zelf dromen van ii herkrijgen van zone B? bleef heel wat rustiger, zoals te begrijpen In elk geval, bereikt hebben brnde '.nge'sak-sohe landen, dat «n mirtden- tj-opa opeens weer een dreigend ge sar op do emit aan de horizon en zij iii'.len heel wat moeten presteren om gevaar te bezweren! Voor Frankrijk moge het een pleister P dc wonde zijn var» een niet tevoren r.gelicht zijn. dat het nu buiten de ver- woordelijkheid staat, toch ondervindt evenzeer d? terugslag als do derde erote Westelijke dele. Zoals bekend had men Tito, hoewel nimmer onder "toeten of banken ik, dat hij communist was en bleef, och langzamerhand in het Westelijke amp weten te 'trekken, waarvan het reu we Balkan-pact tu-sen Grieken- nd, Zutd-Slavië en Turkije wel het ta-tbare bewijs oplevert Dat :-'s band met het We ten, vooral wat j reft de geestesgesteldheid van zijn o'.k. nu niet d-oor het gebeurde wedt ersterkt. 15 logisch Maar erg'-r is, dat. hjK niet anders te verwachten viel. •loikou probeert zijde te spinnen uit gang van zaken En dit naar twee anten doetIn de eerste plaats is ""lést voor het Kremlin weer eens een pracht:; In •umer.t geworden om de svdeeldheid in het Westen aan te wak teen en hot laat n et na daarvan ge lik t° maken. Meskou bracht Tnës-t de VelLjhed raad. zich va-tklam- >?r.d aan het vredesverdrag met Itahé. gelijk reeds gezegd, is geschonden nu zelfs als gouv - meur aanvaar - !en een vroeger door Engeland voorge- 1 -gen doch door hem zelf geweigerde ',vv tserse kolonel. De gangen van Mos- tou lijken ondoorgrondelijk, doch zijn >t allerminst, wanneer men maar als ad-gedachte aanneemt: afbreuk doen ia de Westelijke eenheid E". in de tweede plaats maakt Moskou paganda in Zuid-Sla uë door zich te "den achter de nationale gevoelens in 'at laad. Gten wonder, dat Tito weinig: r heeft voor dc Moskouse fluisteringen zt)n oude leermeester het liefst zag ifbüjven van de kwestie Wat zal Londen in deze kwestie nu o ar en genEen teruggaan zou in Italië "elfde stroom aan verontwaardiging kken ah .n Zuid-Sla tot. u t:ng is vemen Het eng mogelijke lijkt een i;.-.!" e Ma utaroeriog aan d? ootrai- niing van de A-zone m3ar elegant is a« niet Inrake de algemene verhouding tot Moskou zal wel een compromis mogelijk bitjken. zelfs al blijven de tegenstrijdig - heden. Laat ons wachten, wait lm dut opzicht Uit de bus zal komen! Morgen een communiqué in algemene termen Over de gisteren in Londen begonnen conferentie der grote drie wordt van officiële zijde een volkomen stilzwij gen bewaard. Zondag zal een com muniqué worden gepubliceerd dat waarschijnlijk slechts in algemene termen zal zyn gesteld. Indien dat zo is zal de wereld over de diverse standpunten niet veel wijzer worden, maar zoals Dulles by zyn aankomst deed uitkomen zoekt de conferentie niet naar een of andere toverformule. Men volgt de veelgeprezen methode van een open gedachtcnwisseling zon der een strikte agenda, om zodoende te trachten de bestaande onderlinge tegenstellingen te overbruggen. Er is een goede kans. dat dit lukken zal omdat er vele oanwiizineen voor zijn. Adenauer, zoals gisteren op de confe rentie is gebleken dit is het enige wat is uitgelekt bezwaren gemaakt tegen een dergelijk voorstel omdat hij vreest dat Frankrijk het als een excuus zal gebruiken om buiten de E.D.G. te blijven. Een 5-mogendheden-conferentie met Inbegrip van China» zou voor het Wes ten misschien pas acceptabel worden als de conferentie over Korea een suc ces is gebleken. Frankrijk geeft, als eerste stap, ook de voorkeur aan een conferentie van vier. uitsluitend over Duitsland en Oostenrijk. In het algemeen gelooft men in Lon den dat Amerika toeschietelijker is ge worden nadat ook Engeland, wat Chur- chills voorstel tot bespreking op het hoogste niveau betreft, in feite is teruggekrabbeld. Zowel Churchill als Eden heeft in Mar ca te immers dat Israèllseh-Jordaanse vraagstuk. In dit verband wordt vernomen, dat de Franse en Amerikaanse ministers van buitenlandse zaken. Bldault en Foster Dulles, het Britse protest bij de Israë lische regering tegen het jongste Incident aan de Israëlisch-Jordaanse grens hebben onderschreven Een woordvoerder van het Britse ministerie heeft meegedeeld dat de drie ministers het er over eens waren, dat de toestand aan de Israëlisch- Jordaanse grens als „zeer ernstig" moet worden beschouwd. In Franse diplomatieke kringen is vernomen, dal Bidault een compromis oplossing voor Triëst voorgesteld heeft. B.iauWs oplossing zou de vorm moe ten krijgen van een bemiddelingsplan van de Westelijke grote drie. De stand punten van Engeland, Frankrijk en de Ver. Staten zouden op dit punt niet ver uiteen leggen, doch de moeilijkheid is volgens genoemde bron om Italië en Zuid-Slavie tot instemmine t* bewegen. BLANK BIEDT ONTSLAG AAN Uit kringen, die in nauw contact staan met de West-Duitse regering, is verno men, dat Adenauers raadgever voor defensie-aangelegenheden, Blank, de bondskanselier om ontslag van zijn functie heeft verzocht. Blank zou van mening zijn geweest, dat het bureau voor de landsverdediging, dat deel uitmaakt van de kanselarij \an Adenauer, meer onafhankelijkheid dien de te worden gegeven, aldus deze krin gen. Het is nog niet bekend of Adenauer het ontslag zal aanvaarden. WYSJINSKY WOONT ZUID- SLAVISCHE RECEPTIE IN NEW YORK BIJ. Afgevaardigden by de Verenigde Na ties van de landen van het Sovjetrus- sische blok hebben Donderdagavond voor de eerste maal sinds 1948 in New York geven door de Zuidslavische van buitenlandse zaken. Popovic Ook d® leider van de Sovjetrussische delegatl# De lange zomerpauze in de inter nationale politiek, mede veroorzaakt door de tijdelijke afwezigheid van Churchill en Eden. heeft dit bevorderd. Er is echter vooral natuurlyk ook de dringende noodzaak van eensgezind optreden, omdat het Westen anders geen schijn van kans heeft Inzake overeen stemming met de Russen. Dulles is, naar men gelooft, daarom bereid tot een meer verzoenende hou ding ten opzichte van communistisch China om zodoende een nieuwe vertra- gingspolitiek van de Russen te voorko men. Nooit ma? echter worden vergeten en hierop legt men in diplomatieke kringen hier de nadruk dat de Wes telijke partners het tenslotte 111 beginsel eens zijn. Er is slechts verdeeldheid over de methoden Wat het probleem Oost- West betreft, kan worden verwacht dat het antwoord op de Russische nota, dat natuurlijk pas zal worden bekend ge maakt nadat deze verzonden zal zijn dat wordt op zijn vroegst begin of mid den volgende week vooral de nadruk zal legeen op de vredelievende bedoe lingen "van het Westen Het is echter de vraag of in het antwoord de moge- ljlkheid zal worden geopperd van een niet-aanvalsverdrag, een denkbeeld dat 11a Churchills suggestie voor een „Nieuw Locarno" thans diepgaand bestudeerd wordt. Bidault heeft reeds in Parijs verklaard een dergelijk verdrag niet noodzakelijk te achten omdat de Russen pas tevreden zullen zijn als de Nato wordt opgeheven, waar het Westen natuurlijk nooit in kan meestemmen. Bovendien heeft denkbeeld enigszins gekleineerd vooral om ruimte te krijgen teneinde te kunnen manoeuvreren. De grote vraag op deze conferentie is thans hoever de Ameri kanen bereid zyn tc gaan inzake groter soepelheid ten opzichte van dc Sovjet- Unie. Londen is zich bewust van het gevaar, dat de koude oorlog, welke na Stalins dood begon te ontdooien, weer dreigt op te vriezen en dat de wereld opnieuw zal terugvallen in de oude, veratarde en steriele tegenstellingen Daarom zal Eden ongetwijfeld pogen Churchill's initiatief nieuw leven in te blazen Het Amerikaanse standpunt is. dat de Russen over hun bedoelingen eerst op lager plan aan de tand worden gevoeld Later kan dan eventueel een bespreking j aan de top volgen Het schynt nu wel reeds vast te staan dat het vraagstuk der ontwapening, dat in studie is bij de Ver. Naties, niet in I Lugano zal kunnen worden ter sprake gebracht. Bidault zal in Londen de EDG ver dedigen. Het denkbeeld heeft veld ge wonnen dat een federatief Europa, geruggesteund door het Britse Gemene best en de Ver Staten, als een gelijk waardig onderhandelaar gemakkelijker tot een vergelijk met de Russen zal kunnen komen. Er staan dus twee opvattingen tegenover elkaar, namelijk de E.D.G als voorwaarde tot overeenstemming met de Russen of juist als hinderpaal er voor Hierover zullen oe ministers zich duidelijk dienen uit te spreken De Ministers van Buitenlandse Zaken van dc ..grote drie" kwamen gisteren in het Londense Ministerie van Buitenlandse Zaken bijeen voor een bespreking over dc dringendste wereldproblemen. Van links naar rechts Bidault. Eden cn Dulles. Ernstig incident tussen Jordanië en Israel Israëlische troepen zijn Woensdagavond, na een schermutseling met Jor daanse grensbewakers, Jordaans gebied binnengevallen en hebben in het dorp Kibia, 30 km. ten N.W. van Jeruzalem, 56 personen gedood, aldus is van Jor- I daanse zjjde gemeld. Een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde, dat de Israëlische aanval bij zijn regering ernstige onge- 1 rustheid heeft verwekt. De Amerikaanse regering volgt van zeer nabij de daar uit ontstane toestand. Ook een woordvoerder van het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken verklaarde, dat zijn regering het incident als zeer ernstig beschouwt. die zes uur duurde, 41 huizen vernield, 22 koeien afgeslacht en een polltie-auto in brand gestoken. Behalve de 56 doden werden twee personen gewond Ook naburige dorpen waren het voorwerp van aanvallen geweest. Jordaanse militaire waarnemers stel len een onderzoek in. Jordaanse rege ringsautoriteiten hebben een spoedzit ting belegd. By de bestandscommissie is een klacht ingediend. Minister-president Fawzi Mulki heeft zich per vliegtuig naar de dorpen, waar de aanval heeft plaats gevonden, bege- Vyftien Jordaanse Kamerleden heb ben een verklaring uitgegeven, waarin aan het volk van Jordanië de verzeke ring wordt gegeven, dat „Jordanië be sloten is zich schrap te zetten tegen Joodse aanvallen en verraad, totdat het ogenblik ls gekomen om de Joodse ben den een onvergeteiyke les te geven." De bestandsinspecteur der V.N.. ge neraal Vagn Bennike, heeft zich naar Jordanië begeven voor een onderhoud met de premier. De Amerikaanse. Franse en Britse militaire attachés hebben een bezoek gebracht aan de plaats, waar 41 hulzen werden opgeblazen De zwart-omrande Arabische kranten roepen op tot gebed m de moskeeën en verlangen wraak voor de dorpsbewoners van Kibia. De verloven bij het Arabische legioen ztjn ingetrokken Radio-Amman bericht, dat een grote menigte betogers zich van morgen in optocht door de straten van de hoofd stad heeft begeven naar het ministerie van Binnenlandde Zaken. Zij eisten een krachtiger houding ten opzichte van Israël. De premier heeft gezegd ,.Wy moe ten aan deze daden een einde maken op onze eigen manier." 56 Jordaniërs gedood De daad kon volgens de Britse re gering op geen enkele wyze worden ge rechtvaardigd. De woordvoerder besloot met te zeggen, dat dit de ernstigste schending van de bestandsovereen komst is. die tot dusverre is gemeld. De ambassadeur der Britse regering in Tel Aviv heeft opdracht gekregen jegens de Israëlische regering haar ont zetting tot uitdrukking te brengen over deze blykbaar van te voren voor bereide aanval De Britse regering ver wacht. dat de Israëlische regering recht zal doen wedervaren ten opzichte van degenen, die de verantwoordelijkheid dragen en maatregelen zal nemen voor een vergoeding aan de slachtoffers De Israëlische ambassadeur. Elihu Elath. is gisteren op het Foreign Of fice ontboden door de minister van Staat. Selwyn Lloyd. Uit reacties uit Israel blijkt wel, dat het hier een geval van vergelding be treft. De ..Jeruzalem Post," een blad, dat dikwijls het gevoelen van het mi nisterie van Buitenlandse Zaken van Israel weergeeft, schreef: „Het is zeer I te betreuren, maar een ongelukkig feit. I dat. wanneer op hoge plaatsen geen recht gevonden wordt, eigen recht daar- I voor in de plaats kan komen." Het blad noemde gevallen van roof en moord, aan de Israëlische zijde van de grens begaan, en klaagde over de ondoeltreffendheid van de wapenstil standscommissie der V N „Nu hebben onschuldige Arabische burgers klaarblijkelijk moeten sterv om het falen aan te tonen van e vredesorganisatie, die in feite nooit vrede gehandhaafd heeft," aldus de „Jerusalem Post." Volgens Jordaanse bron hadden de Israëlische troepen tydens hun aanval. Oud-Leiden Rustig herfstweer Hot KN.M.I deelt mede: Hogedrukgebieden boven Rusland en S?.v. ten we enerzijds en by de Azoren anderzijds oefenen invloed op het weer m oirae omgeving uit De luchtörukver- schillen zyn daardoor kle.n zodat er maar wein.g wind heer?' H;t tempera- tuur-verloop .s in verband hiermee -terk afhankelijk van de bewolking. Van nacht klaarde het in Zuid- en West- Nedcrland op, waardoor daar flinke af koeling optrad, en hier en daar dichte mist gevormd werd. In hot algemene temperatuur.niveau zijn voor hot week einde geen belangrijke veranderingen te verwachten De gemiddelde tempera tuur m de eerste he:ft van deze maand was ongeveei 1 graad Ceiciu^ boven nor maal De over het algemeen zwakke w.r.den droegen er toe bij om deze pe riode voor het gevoel zacht te doen lij ken Intussen nadert over de Britse eilanden een oud Atlantisch regen tromt, oV. morgen in een dieel van het land tn.r ner- lag 7.a! veroorzaken. Later op d? cog zyn echter ook opklaringen te J ve-waoh'.en. WEER BE RICHT GEEN „AANNEMEN OBER" MEER! Een clasbow orkagsbedrij f te Goes I heeft een apparaatje ontwerpen, waar- mee restaurantbezoeken zonder moeite of gerucht de aandacht' van de ober i kunnen trekken r.d.?n zij .ets wensen te bestellen of willen afrekenen He: ap paraatje bestaat uit een electccsch lampje met het woord bediening' Op elk tafeltje wordt zo'n lampje erp'aatj' De bezoeker die iets van d" kellner ver langt., laat door een druk op een knopje hei lampje branden. Het vry sterke hchtjc alarmeert do kellner. die na do bestelling te hebben genoteerd het lampje weer dooft De eigenaa: van een hotel te Goes heeft deze vinding reeds in pi act ijk gebracht Weerrapporten (Van hedenmorgen 7 uur Weinig wind KONINGIN OPENT ASSEMBLEE -WORLD VETERANS FEDERATION" v Üm1' de Xonin8'n heeft zich bereid w Vlerde Assemblee van de „World Veterans Federation' 'te openen. begint °P 16 November a s' te Den Haae De Bilt verwacht tot morgenavond' Zwaar bewolkt met tij'Jelyk enige re gen of motregen, maar later ook \er- sprelde opklaringen Vanavond en vam- I nacht h er en daa- misvorming Weinig w.nd. Ongeveer dezelfde tempera'uren 3'; vandaar (Opgemaakt te 10 uur' 18 OCTOBER I 2on op: 7 09 uur' onder: 17 40 uur Maan op: 15 46 uirr: onder 121 uur I Hoogwater te Katwijk te 11 22 uur. I (19/10 te 0.28 en 12.21 uur). Helsinki Oslo Stockholm Kopenhagen Londen Amsterdam Brussel Pnriis Bordeaux Nice Warschau Bcrllin Frankfort Munchen Zurich Wenen Dit numm windstil 9 01 cno 2 10 0 windstil 10 0 windstil 13 2 windstil 12 0 Het is thans ongeveer ccn aar geleden, dat wij ter gelegenheid van het gouden jubileum der Ver. ..Oud-Leiden" een begin maakten met de publi catie van een aantal oude stadsbeelden uit dc tijd van de oprichting. Deze serie ficl bij een zeer groot deel van onze lezerskring dusdanig in dc smaak, dat ons van vele zijden het verzoek be reikte. die reeks voort te zetten Aan deze wens hebben wij voldaan door sinds dien tweemaal in dc weck op deze plaats ccn opname van Oud Leiden af te drukken. Het materiaal ontleenden wij in eerste instantie aan dc fraaie collectie Goedcljee. welke werd over genomen door de Fotohandel Lux van de firma Van der Zanden. Brcestraat. die er ons vrijelijk de beschikking over gaf cn nadien aan de stroom van foto's, welke ons van particuliere zijde bereikte Inmiddels zag ook ccn bundel van 24 geselecteerde opnamen in ccn oplage van vele honderden exem plaren het licht Zo langzamerhand gaat liet meer cn meer moeite kosten materiaal te vinden, dat niet in gelijke of ongeveer gelijke vorm eerder werd gepubliceerd. Maar juist op het ogenblik, dat wij er ernstig over dachten deze serie te beëindigen, kregen wij dc ingeving nog eenmaal het uitgebreide archief van dc firma Van der Zanden door te snuffelen cn zie daar: een twintigtal kostelijke foto's was het resultaat, zodat hel voortbestaan van deze rubriek gedurende 1953 vrijwel is gewaarborgd. Wij stellen ons voor aan het einde van deze onher roepelijk laatste serie, dus omstreeks de jaarwisse ling. via een alsdan af tc drukken invulbiljct. te peilen of er onder onze lezerskring voldoende belangstelling bestaat voor de uitgave van een vervolgbundel ..Oud-Leiden" 4 ls inzet van liet. overigens vrij langdurige slot bedrijf. geven wij dit unieke plaat >c van de voor malige zogenaamde ..Luizenmarkt" op de Nieuw st raat nabij dc Hooigracht, ccn verkoopplaats van twccdc-hands-artikclen. waarbij manufacturen, alias lorren een belangrijke rol speelden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1953 | | pagina 1