LEIDSCH DAGBLAD 92ste Jaargang MAANDAG 5 OCTOBER 1953 No. 28034 Directeur: J. W. Henny Hoofdredactie: B. W. Menkhorat en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f6 per kwartaal; f0.47 pea- week Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 Wil Westen nieuwe poging tot contact met Moskou? Voorstel tot nieNaanvalsverdrag Amerikaanse. Britse en Franse des kundigen zullen deze week te Londen bijeen komen ter bespreking van de jongste Sovjet-Russische nota en een antwoord daarop. Deze besprekingen zouden Woensdag of Donderdag beginnen. Ook de laatste twee Westelijke nota's aan de Sovjet- Unie zijn door deskundigen opgesteld, die daartoe de eerste maal in Washing ton en de tweede maal te Parijs zijn bij eengeweest. De mogelijkheid van een voorstel aan de Sovjet-Unie inzake een niet- aanvalsverdrag vormt op het ogenblik met andere suggesties het onderwerp van een ernstige studie, aldus ver klaart men in Amerikaanse diploma' ticke kringen te Washington. Een dergelijk plan werd in Mei reeds door de Britse eerste minister, sir Win ston Churchill, geopperd, waarna het in Juli op een meer officiële wijze door de West Duitse Bondskanselier, dr Adenau er, aan de ministers van buitenlandse zaken de „grote drie" op hun conferen tie te Washington werd voorgelegd. Thans is het denkbeeld naar voren ge bracht door de leider der Amerikaanse democraten, die het Donderdag in een Informeel gesprek met president Eisen hower besprak. Naar Stevenson na af loop van zijn bespreking meedeelde, zag Eisenhower „verdienste" in het plan. Dit zou betekenen, dat de Amerikaanse president tegenover een dergelijk initio' tief nu welwillender staat dan toer Churchill op 11 Mei j 1. zijn voorstel deed inzake een veiligheidsovereenkomst tussen de Sovjet-Unie en het Westen in de geest van het verdrag van Locarno van 1925. Hoewel diplomatieke waarne mers toendertijd voorspelden, dat de Sovjet-Unie zich voorstandster van een dergelijk pact zou verklaren, heeft Mos kou voor zover bekend nog op geen en kele wijze op sir Winstons voorstel ge reageerd. Volgens twee Britse conservatieve bladen meent men. dat de Britse-eer ste minister. Churchill, van plan is opnieuw te proberen tot een vier-mo- gendhedenconfercntie tussen de drie Westelijke grote mogendheden en de Sovjet-Unie te komen. De „Dailv Telegraph" schrijft, dot Churchill lioopt. dat er een manier zal worden gevonden om uit de impassen te komen, waarin men is gekomen door de Russische verwerping van het voorstel voor een bijeenkomst van de ministers van buitenlandse zaken te Lugano. „Het is de ernstigste wens van de eerste mi nister," aldus het blad. „dat Anthony Eden ide minister van buitenlandse za ken) met hem de eerste stappen onder neemt om tot dit doel te komen." De politieke correspondent van de „Daily Mail" schrijft, dat de bekendma king van Churchill, dat Eden heden zijn functies zal hervatten, „de voorbode is van een grootscheepse nieuwe poging om Rusland tot besprekingen op het hoogste niveau te bewegen." Volgens Walter Bedell Smith. Ameri kaans onderminister van buitenlandse zaken. zi)n er sterke aanwijzingen dat de Sovjet-Unie. ondanks herhaalde be weringen van het tegendeel, heimelijk aanzienlijk meer geld aan bewapening besteedt dan vorig jaar. REUTER TEN GRAVE GEDRAGEN. Naar raming een millioen Berlijncrs zijn Zaterdag op de been geweest om hun overleden burgemeester, prof. Ernst Reuter, de laatste eer te bewijzen. Honderduizenden stonden langs de route, die de stoet volgde, naar het kerkhof van Zehlendorf in Zuid-West- Berlijn. geschaard. Op de lijkkist lag de vlag van Berlijn en de Baskische baret, die de burgemeester altijd droeg Achter de lijkkoets reden acht wagens met bloemen. Op het kerkhof, waar o.m. president Heuss van West-Duitsland en dr (Dtto Suhr, voorzitter van het West-Berlijnse na riemen t. het woord voerden, werden boven het graf saluutschoten gelost door drie erewachten van elk vijftig Britse. Franse en Amerikaanse soldaten van het geallieerde garnizoen in West- Berliin. Vele Duitse en geallieerde vertegen woordigers woonden de plechtigheid bi). DOODVONNIS GEWIJZIGD IN LEVENSLANG Het doodvonnis, dat Donderdag JJ over de voormalige Egyptische premier Ibrahim Abdel Hadl werd uitgesproken. Is gewijzigd m levenslange gevangenis straf. Scheiding van Labour-partij en vakhonden KAPITEIN VAN DE „NABOLAND" VEROORDEELD De gezagvoerder van het Zweedse vrachtschip „Naboland", Oscar Lorent- zon. is Zaterdag door een Turks ge rechtshof te Canakkale veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf wegens onachtzaamheid bij het uitoefenen van zijn functie. In de nacht van drie op vier April j.l. kwam de .Naboland" drie mijl ten Noorden van Canakkale in botsing met j de Turkse duikboot „Dumlupinar". die zonk 99 van de 104 opvarenden van de „Dumlupinar" kwamen om het leven. Kapitem Lorentzon ls Zaterdag vrij gelaten. aangezien de tijd doorgebracht in voorarrest (sedert 6 April) van zijn straf werd afgetrokken. De gezagvoerder van de „Dumlupinar" werd vrijgesproken. Advocaten, die bij het proces fami lieleden van de overledenen vertegen woordigden. zullen een eis tot schade loosstelling indienen tegen de reders van de „Naboland" Problemen der verdeeldheid niet opgelost (Van onze correspondent te Londen) Het Lagerhuislid Tom O'Brien, die bij jaarlijkse toerbeurt pas voorzitter is geweest van het Britse vakverbond, is de laatste tijd ontgenzeglijk het „en fant terrible" in de Labour-beweging. Hij is een groot bewonderaar van Chur chill en kwam in moeilijkheden, toen hij de premier op weg naar Washington namens het vakverbond alle succes toe wenste. Voor Engeland, niet het minst voor de arbeiders, hing immers zoveel van de besprekingen in Amerika af. Nu werd O'Brien opnieuw gekapitteld we gens zijn lunch met Churchill in lord Beaverbrook's villa in Zuid-Frankrijk, welke O'Brien mogelyk maakte de we reld te laten weten, dat Churchill bij zijn standpunt is gebleven voor bespre kingen tussen de topleiders der grote Churchill had immers sedert het be gin van zijn ziekte hier over gezwegen. Het laten glippen van zijn Initiatief had de populariteit der tories veel kwaad gedaan. ChurchilJ kon echter niet toe laten, dat-O'Brien, zijn mond voorbij praatte door te onthullen, dat de pre mier door zijn eigen adviseurs, moge lijk mertemlnisters, was tegengewerkt. Dat kon een sluwe poging zijn om van Labourzijde tweedracht onder de con servatieven te zaaien, welke Cuhrchill niet door de beugel kon laten gaan. O'Brien heeft thans opnieuw voor zijn beurt gepraat. Hij zinspeelde op een mogelijke scheiding van Labourpartij en vakbeweging. Genoeg heeft ook Chur chill daarop altijd aangedrongen. De Labourpartij is hoofdzakelijk een fede ratie tussen vakbonden en coöperaties, die zich als organisaties bij de partij hebben aangesloten. De individuele le den. hoewel aanzienlijk in aantal en steeds groeiende er zijn er ruim een millioen vormen de kleinste groep. Oorspronkelijk was Labour het parle mentaire verlengstuk van de vakbewe ging. Het is Churchill altijd een doorn in het oog geweest, dat leden van een bij de Labourpartij aangesloten vak bond. ook al stemden ze conservatief. een heffing voor de socialistische party moeten betalen. De om zijn guitigheid en openhartic- heid beminde O'Brien is de enige, die in Margate de dingen bij hun naam heeft genoemd. Hij zeide. dat Margate geen enkel probleem had opgelost. De daar met veel nadruk geproclameerde een heid was slechts schijn! Bevan beves tigde dat. hoewel hij verkondigde, dat er geen fundamentele verschillen tus sen rechts en links waren. Zeker, men is het eens over het doel. maar niet over het tempo om dat te bereiken. Morrison en de andere recht se leden van het partijbestuur hebben de hand op de rem. Bevan en zijn aan hangers geven vol gas' Er heerst wapenstilstand omdat er verkiezingen dreigen. Bevan zeide eer lijk. dat links en Techts elkaar nodig heb"ben. Onder het districtskiesstelsel hebben kleine groepen geen kans. Uit stoting van de Bevanisten zou eveneens tot groot zetelverlies voor Labour lei den omdat in vele afdelingen, die ach ter Bevan staan, de socialisten zouden weigeren op rechtse candidaten te stem men. Honderdvijftig afdelingen zijn links gericht! O'Brien zoekt een middel om de een heid technisch te bewaren, maar om dr onderlinge spanningen, die de partij lïi gevaar brengen, te vermijden. Niet lang geleden vertrouwde hu ons persoonlijk toe. dat de vakbewe ging niet zou aarzelen met de partij te breken indien deze Bevans politiek zou aanvaarden. Zoekt hij nu naar een tussenoplossing of wil hij de eei'ste stap doen, welke I tot een breuk zal leiden? O'Brien is een moedig man, want hu sprak namens hemzelf en kreeg de pin op de neus van Arthur Deakin. die zeide dat O'Brien's speech op het variété- toneel thuis hoorde. O'Brien is namelijk de gevierde president van de unie van schouwburg- en bioscooppersoneel! Volgende week verandert het décor in Margate. Dan congresseren er namelijk de tones. Churchill zal. als steeds, de grote slotrede houden. Het zal hem niet n stof ontbreken om op de hem schalk- wijze de spot te drijven met de zich in vele bochten wringende socialisten. Het hoogtepunt von de officiële viering van Leidens Ontzet was weer de historische optocht, die dit /oor kleiner von omvang, maar uitstekend verzorgd was. Een van de ruitergroepen voor het bevlagde Stadhuis. (Foto Leidsch DagbladVan Vliet) Doodstraf tegen Mossadeq geëist Weerrapporten Van hedenmorgen 7 uur s i, S E en Helsinki Oslo licht bew. w 2 7 0 Stockholm regen w 4 6 1 Kopenhagen onbewolKt nw 7 10 0 Londen onbewolkt windstil 4 0 Amsterdam zwaar bew. n 2 9 0.3 Brussel zwaar bew. n 3 8 0 Parlls onbewolkt nno 5 7 0 Bordeaux nevel nno 2 12 0 Nice onbewolkt nw 3 16 0.3 Warschau zwaar bew. w 2 8 0 Berlijn licht bew. wnw 6 9 Frankfort zwaar bew. windstil 4 0.1 Münchon nevel nno 5 9 4 Zürich nevel no 2 12 2 Wenen geh bew. nnw 8 13 1 Rome zwaar bew ono 5 18 0.4 (Incez. Med.-adv.) WEERBERICHT Lichte nachtvorst De Bilt verwacht tot morgenavond: Overdrijvende wolkenvelden en droog weer. Matige tot zwakke wind uit Noordelijke richtingen. Koude nacht met hier en daar lichte nachtvorst, overdag ongeveer dezelfde temperatu ren als vandaag. (Opgemaakt te 10 uur). 6 OCTOBER. Zon op: 6.49 uur. onder- 18.07 uur. Maan op: 5.13 uur; onder: 17.10 uur. Hoogwater te Katwijk te 2.27 en 14.44 uur. Dit nummer bestaat uit rcertien pag. H.M. de Koningin was tegenwoor dig bij het concert, dat de Griekse zangeres Elena Nikolaidi. van de Metropolitan Opera te New York te Den Haag belangeloos heeft gege- ven ten bate der slachtoffers van de aardbevingsramp in Griekenland. Meisjes in Griekse klederdracht boden de Koningin bij Haar aan komst aan Diligentia bloemen aan. Ook tegen generaal Riahi In de acte vam beschuldiging van het I militaire -tribunaal, dat. oud-premier i Mossadeq en generaal Riahi. voormalig stafchef, zal berechten, wordt de dood- i straf geëist. I De straf is terechtstelling door de strop, indien hij schuldig wordt bevon- 'den Volgens de tenlaste legging heeft Mos sadeq bekend, dat hij als eerste doel de ontbinding van de Madjlis nastreefde. Toen dit bereikt was. had hij zich ge realiseerd dat er nog slechts eën macht j een e.nde aan zijn bewind kon maken, i nl het hof van de ajah. Toen de sjah met zijn echtgenote het land verlaten had en zich te Rome bevond, was de voormalige eerste minister, aldus zijn e-klairing bij het verhoor, vam plan ge- I weest de vorst een termijn te stellen, waarbinnen deze moest aftreden dan wel naar zijn land terugkeren Ind.en op dit ultimatum geen antwoord zou z(jn ontvangen, „zou ik hebben gedaan, wat ik raadzaam achtte voor het lar.d". aidus de voormalige eerste minister volgens de acte van beschuldiging. In dit verband wordit. Mossadeq ver weten. dat hij „kwade bedoelingen"' je gens de sjah had en diens abdicatie wil de bewerkstelligen teneinde zitn doel te bereiken Ook wordt de beklaagde ge brandmerkt als de „hoofdpersoon" achter de tegen de sjah gerichte demon straties vam 17 Augustus j.l. Hij zou de veiligheidsautoriteiten instructie hebben gegeven, niet tussenbeid? te komen toen :n de hoofdstad de standbeelden van de vader vam de vorst. Reza Paihlevi, door betogers werden vernield. Wereldsnelheidsrecord weer verbeterd Kapitein James Verdln van de Ame- kaanse marine-luchtvaartdienst heeft het wereld-snelheidsrecord voor vlieg tuigen verbeterd. Hij vloog met ccn Sky- ray-straalvliegtuig 1212 km. per uur. Het oude record stond met 1186 km op naam van de Britse piloot Mlke Lith- row, die dit 25 September boven Llbye behaalde met een supermarine Swift. DE BELGISCHE BEGROTING De raad van Belgische ministers heeft de gewone begiotlng voor het dienstjaar 1954 vastgesteld op 7.153 millioen en de buitengewone begroting op 17.500 mil- l.oen. Het totaal bedrag van de gewone en buitengewone begroting is voor 1954 fr 3.5 milliard lager dan dat voor 1953. Heden zal de inschrijving worden opengesteld op een nieuwe staatslening met een rente van 4.5 procent GEEN OPHEFFING INTERZONALE PASSEN IN DUITSLAND De Russische autoriteiten in Duits land hebben het Westelijke voorstel af gewezen om de interzonale passen af te chaffen voor Duitsers die tussen Oost- Mi West-Duitsland reizen. De Russische ambassadeur en hoge commissaris in Duitsland. Semjonof heeft de hog? commissarissen van Frankrijk, Engeland en Amerika schrif telijk van dit besluit op de hoogte ge- Meld. Hpi voert aan, dat dit een kwestie ls die door de autoriteiten van Oost- en West-Duitsland dient te worden bespro ken. De Westelijke mogendheden staan op het standpunt dat de passen, die in 1945 door de vier bezetlende mogendheden zun Ingesteld, ook door die mogendheden moeten worden afgeschaft. I Ten aanzien van het decreet, waarbij de sjah hem als minister-président ont sloeg, had Mossadeq bij het verhoor ver klaard. dat hij aan de echtheid van het stuk twijfelde, gezien het feit. dat het hem in de nacht van 16 Augustus werd overhandigd, terwijl het twee daeen te voren was gedateerd en de sjah zich in middels naar Italië had begeven. Be klaagde had erkend, dat de" vorst vol gens de grondwet het recht had, minis ters te benoemen, te ontslaan en oorlog te verklaren, maar hij had hieraan toe gevoegd dat deze bevoegdheden „zuiver formeel" waren. Ook word* de oud-premier ten laste gelegd, dat hij gepoogd heeft het mo reel van h?t leger te ondermijnen door om. de slagzin „Het bevel vaai de sjah is het bevel van Allah" uit te bannen. Aan brigade-generaal Riahi. de staf chef van he: leger onder Mossadeq. wordt o a plichtsverzaking ten laste ge legd en hat feit. dat hij op 1 Augustus de dog waarop Mossadeq ten val werd gebracht op de demonstranten heeft laten schieten. Naar men verwacht zal Mossadeq vandaag of morgen voor een militair hof worden geleid om de tenlasteleg ging aan :e horen Hij zal dan een ver dediger kunnen aanwijzen. De Indiërs in Korea „Wij zullen gedwongen zijn de Indi sche troepen te bestrijden, indien otze niet ophouden met hun slechte daden jegens anti-communistische krljgsve- vangenen. die niet teruggezonden wal len worden", verklaarde Tsjo tsjoen- hwan. Ztud-Koreaans onderminister van butenland^e zaken, te Seoel. „Het doden van anti-communistische krijgsgevangenen door de Indische troe pen is moord en een schandelijke schen ding der rechten var J" de wap volgde 1- „De Indiërs pogen zich als neutralen voor te doen. doch zij handelen in feite als communisten. Wy eisen, dat India zich openlijk aan ae zijde van commu nistisch China en Noord-Korea schaart en zyn .strüdkrachten tegen ons in het veld brengt", verklaarde hu. Van Indische zude is naar aanleiding van deze verklaring gezegd, dat de Ver. Naties verantwoordeiyk zouden worden gehouden voor .alle eenzydige hande lingen" door Zuia-Koreaanse troepen tegen de Indische bewakingstroepen De Noord-Korcaanse radio-Pjong- jang heeft over de bloedige incidenten in de gemilitariseerde zone. waarby In dische troepen op demonstrerende ge vangenen schoten, gezegd, dat deze in cidenten door de Amerikanen op touw zijn gezet. Kolonel Simbolan: „Toestand in Atjeh zeer ernstig" Grote gebieden niet onder controle Spoedige uitvoering „plan Atjeh?" gebieden rondom Meoelaboh en Tapak- toean onder contróle heeft en in Mid- den-Atjeh alleen het gebied van Ko- tatjane. Takingeoen in Midden-Atjeh was door eenheden van de mobiele brigade verla ten. De militarie commandant van Noord- Sumatra. kolonel Simbolan. heeft de toestand in Atjeh „zeer ernstig" ge noemd. Hij legde er de nadruk op, dat het onmogelük is de kwestie Atjeh alleen met de wapenen op te lossen. Het leger in Noord-Sumatra zal zich voor een zware taak gesteld zien. in dien de regering zou besluiten de staat van oorlog en beleg in cl-zc provincie af te kondigen. Kolonel Simbolan deelde mede. dat het civiele bestuur alloen wordt ultgooefend in de gebie den, die onder contróle staan van de machtsapparaten. I Kolonel Simbolan is Vrydagmiddag in Djakarta aangekomen voor het uitbren gen van een rapjwrt over de toestand in Atjeh en het Indienen van voorstellen j ter regeling van de moeiiykheden. I Hij deelde mede. dat van 20 tot 27 September de plaatsen aan de Oostkust van Atjeh, zoals Lhokseoemawe, Bi- reoe. Sigle, Seoelimeoen en Idi. voort durend door opstandelingen zyn aange vallen Van 23 tot 27 September zyn zowel per schip als over land versterkingen j aangevoerd. Op 2 October was de toe stand als volgt: het leger, dat van het Zuiden uit (uit Lanesai naar het Noor den oprukt, heeft Bireoen bereikt. De legereenheden, die van Kotaradja uit naar het Zuiden trekken hebben Seoeli meoen bereikt. De opstandelingen be heersen neg het gebied tussen Seoeli meoen en Bireoen. Het gebied, dat aan de Oostkust onder contróle van het le ger staat, beperkt zich tot de strook langs de spooriyn tussen Langsa en Kotaradja Kolonel Simbolan deelde voorts mede. dat het leger aan de Westkust alleen de opstandelingen zun gedood en dat ongeveer 500 volgelingen van Daocd Beoereoeh gearresteerd zun. Het leger heeft tot dusver 7 doden en 17 gewonden verloren; 98 militairen zyn gedeserteerd. Kolonel Simbolan kon niet zeggen hoeveel slachtoffers de opstand onder de bevolking heeft veroorzaakt en achtte het prematuur een schatting te doen van het aantal volgelingen van Daoed Beoereoeh. aangezien het leger nog geen operaties is begonnen In het binnenland van Atjeh. De Indonesische regering wil zo spoe dig mogelijk beginnen met de uitvoe ring ran het plan voor Atjeh. dat o.a. voorziet in het verlenen van autono mie aan dat gebied. Dit heeft de mi- I nister van voorlichting, de heer To bing. medegedeeld. Het plan zal overigens niet alleen In I Aijeh. maar in geheel Indonesië ver- werkaiykt worden, zo voegde hy eraan toe. Behalve de weg van het wapense- weld is de regering voornemens een an dere we? te bewandelen om het vraag- stuk-AtJeh op te lossen. Minister Tobing was overigens niet bereid nadere verklaringen af te leg gen ten aanzien van de stappen die de regering zal nemen om in Atjeh de veiligheid te herstellen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1953 | | pagina 1