LEIDSCH m DAGBLAD
t0e
92ste Jaargang
WOENSDAG 30 SEPTEMBER 1953
No. 28031
Directeur: J. W. Henn, DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witte Singel 1, Lelden - Giro No 57055
Hoofdredactie: B. W. Uenkhoret en J. Brouwer f6.per kwartaal; f0.47 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Moskou doet
voorlopig niet mee!
Een bijeenkomst van de grote vier,
hetzij op hoogste dan wel op lager ni
veau. kan men voorlopig gerust afschrij
ven. Het Jongste antwoord van Moskou
op de uitnodiging van het Westen om
te Lugano te beraadslagen laat in dit
opzicht weinig hoop. Weliswaar werpt
het Kremlin de deur niet volledig ln
het slot. doch de opengelaten kier is zo
nauw, dat zelfs een muis er niet meer
door kan!
Om te beginnen, komt Moskou weder
om met de oude els voor de dag om Pe-
king-China als vijfde grote aan de con
ferentie te dojn deelnemen. Hoewel het
weet, dat daarvan geen sprake kan zijn.
daar Amerika zich daartegen met hand
en tand verzet.
Wanneer de bedoeling mocht voorzit
ten om aldus de tegenstellingen tussen
Engeland en Amerika aan te wakkeren,
lijkt het ons. dat deze opzet tevergeefs
zal zyn. daar Engeland, hoewel het des
tijds het rode China ei kende, momen
tcel de tijd voor deelneming van Peking
-China als vyfde grote mogendheid toch
niet gekomen acht. En dus in dit op-
zacht achter Washington staat. Zelfs al
wordt in Engeland uitbreiding van de
handel met China gepropageerd tegen
de zin van Amerika in.
De sovjet-eis van Chinese deelneming
duidt echter wel bijzonder glashelder
aan, dat Moskou voorstaat een bespre
king van alle vraagstukken, die Oost en
West schelden over de ganse wereld en
niet wil volstaan met de begrensde opzet
van de Westelijke conferentie-opzet, n.l.
bespreking van vredesverdragen met
Duitsland en Oostenrijk, waarop, bij sla
gen, dan een uitbreiding tot de overige
geschilpunten zou kunnen volgen.
Het Kremlin schijnt te voelen, dat het
op die bej>erkte conferentie veren zal
moeten laten, wil men tot besluiten ko
men en tegen dit verlies ln Europa
schijnt het winst ln Azie te willen af
dwingen.
Het geduld van het Westen wordt
door Moskou op een zeer zware proef
gesteld, te meer. waar het Kremlin de
sfinx blijft, die het bij onderhandelingen
steeds is geweest.
Want zelfs al zou het gekomen zijn
tot een bespreking van het Duitse
vraagstuk als voornaamste schotel van
het Lugano-menu, ook dan behoefde
men niet te rekenen op enig succes van
betekenis, gelet op de handhaving van
de Russische eisen in dit opzicht. Ter
wijl het Westen immers voorstaat het
houden van vrij vei kiezingen in geheel
Duitsland, waarna dan een vrije Duitse
regering zou kunnen worden gevormd,
die deel zou moeten nemen aan de vre-
-dasonderhandelingen, draait Moskou de
volgorde piecies om: eerst een regering
vormen! Blijkbaar voelt Moskou maar
al te goed, dat het bij vrije verkiezin
gen wel direct Oost-Duitsland kan ver
laten
Bekend is, hoe Bonn. dat in het Wes
telijk concert weer een danig woordje
mrespreekt - hetgeen in Frankrijk grote
onrust wekt - met de huidige Oost-
Duitse regering van Grotewohl totaal
geen contact wenst te aanvaarden, daar
Bonn die regering iedere zeggenschap
ontzegt; Adenauer kan in dit opzicht
zelfs op de volledige steun van de socia
listen rekenen!
Heel misschien zou echter met Mos
kou in deze materie nog wel iets te be
reiken zijn. wanneer het als vergoeding
voor het verlies van Oost-Duitsland, e;n
verlies, dat het op de duur toch met
zal kunnen voorkomen, kon verkrijgen
de neutralisering van het herenigde
Duitsland. Dus een uitschakeling van
de EDGWant daarop zou de Duitse
neutralisatermg m de practijk neerko
men. Een onverdedigd Duitsland levert
immers West-Europa over aan de wille
keur van de Sovjets.
Zelfs het Amerikaans-Spaanse accoord
verandert daaraan niets. Weliswaar
heeft Amerika daarmede zijn greep in
en om de Middellandse Zee aanzienlijk
verstevigd en krijgt het achter de on
toegankelijke Pyreneën niet alleen een
hoog te waarderen terugtochtsweg maar
ook een belangrijke uitvalspoort, die van
groter waarde is dan een hernieuwde
landing als destijds in Normandië, doch
voor West-Europa geeft het direct wei
nig baat. Gelijk moeilijk anders te ver
wachten was. staat het Westen niet al
te optimistisch tegenover dit accoord
tussen Madrid en Washington. Wel
wordt de waarde ervan erkend, maar
het oud-zeer tegenover Franco belet ui
terlijke waardering.
Behalve in Frankryk, waar de EDG
nog altijd een dubbeltje op zyn kant
blijft, al schijnt er begrip te ontstaan
voor de noodzaak van aanvaarding, ziet
West-Europa de Sovjet-eis van een
Duitse neutralisering als onmogelijk in
en Moskou behoeft daarop dan ook niet
te rekenen. Ook Bonn neemt dit niet en
weigert een willig slachtoffer te zijn
voor een Sovjet-agressie.
De conclusie kan na het jongste ant
woord van Moskou niet anders luiden:
geen uitzicht op enige ontspanning in
naaste toekomst.
China op voorgrond
De Sovjet-Unie heeft voorgesteld, dat
de ministers van buitenlandse zaken van
de grote vier over Duitsland van ge
dachten zullen wisselen en dat commu
nistisch China moet deelnemen aan al
gemene besprekingen over het vermin
deren van de spanning in de wereld
De Russische regering verklaart zich
voorstandster van een bijeenkomst van
ne ministers van buitenlandse zaken van
Frankryk. Groot Brittannië. de Sovjet-
Unle en de Ver. Staten over het Duitse
vraagstuk, waarop ..alle voorstellen die
bij de voorbereiding van de bijeenkomst
zyn gedaan ter sprake dienen te wor
den gebracht.
De vier ministers zullen tezamen met
hun communistlsch-Chinese ambtgenoot
besprekingen moeten voeren over, maat
regelen ter vermindering van de span
ning in de internationale betrekkingen".
In de nota herhaalde de Sovjet-Unie
haar voorstel tot vorming van een voor
lopig? regering voor geheel Duitsland.
Deze regering zou of beide regeringen
van thans moeten vervangen, of tyde-
lijk een aantal taken op zich nemen Pas
daarna dienen algemene verkiezingen
te worden gehouden.
De dooi de Wcstelyk? mogendheden
voorgestelde vier - mogendheden - confe
rentie, die op 15 October te Lugano zou
moeten beginnen werd door de Sovjet-
regering noch verworpen, noch aange
nomen.
Over Oostenrijk zei de Russische re
geling. dat zy nog geen antwoord van
de Westelijke mogendheden op haar no
ta had gehad en dat zij bereid was „dit
langs normale diplomatieke weg te be
handelen".
De ontvangst in het Westen is zeer
gereserveerd, hoewel officieel nog weinig
commentaar wordt gegeven.
Een woordvoerder van het Amerikaan
se departement van buitenlandse zaken.
Lincoln White, heeft gezegd, dat de 'il-
Clster van buitenlandse zaken. Dulles.
en de ambassadeur te Moskou, Bohlep. 1
het antwoord nog bestuderen, maar dat
het „ontwijkend" schijnt te zijn. Ook i
wekt het de Indruk, dat de Ru- en door
zullen gaan met „de tactiek van vertra-
ging die de,Sovjet-Unie in het verledeh
heeft toegepast".
In Londen was men van mening, dat
de Sovjet-Unie door te eisen dat China
aan de belangrijke politieke conferen
ties deeln?cmt, opnieuw tracht een wig
tussen de Ver Staten en hun bondge- I
noten te drijven
In Parus werd de nota „vreselijk dub
belzinnig" genoemd.
Crisis in Denemarken
Officieel is medegedeeld, dat de Deen-
regering-Eriksen is afgetreden
Dit besluit is gevallen na het misluk
ken van onderhandelingen met leiders
der radicale party over een verbreding
van de basis der huidige Deense rege
ring. die steunde op de conservatieve en
boerenpartijen.
De radicalen nemen, na de uitsla?
van de verleden week in Dencma: Ken
gehouden algemene verkiezingen, een
sleutelpositie in de Deense volksveite-
genwoordiging. het ze „Folkettng". in.
Zij weigerden hun steun te geven aan
een diie-partijcn regering en drongen
aan op het vormen van een bewind op
brede basis.
Koning Frcderik heeft de leider der
sociaaldemocratische party, Hans Hed-
toft, verzocht een nieuwe regering te
vormen. Ook hy zal hier echter slechts
in slagen indien de radicale partij haar
medewerking verleent.
By de verkiezingen van vorige week
kregen de socialisten 74 van de 175 ?e-
tels, de conservatieven 30. de boezen-
partij 42 en de ïadicalen 14.
Hedtoft heelt de koning aangcoodrn
te trachten een coalitieregering mei de
radicalen te vormen of. indien deze
zouden weigeren, een regering van alli en
socialisten
In politieke klingen te Kopenhaeen
betwijfelt men, of de radicalen met de
socialisten willen samengaan.
Het socialistische binnenlandse pro
gram omvat verlaging van de prijzen
van voedingsmiddelen, meer woning
bouw, nationale pensioenen en belasting
verhoging voor de beter gesitueeidzn
Wat de buitenlandse politiek betreft zou
een socialistische regering waarschijn
lijk de liin van dc voorgaande regelin
gen volgen.
McCarthy getrouwd
Senator Joseph McCarthy 43 is in
het huwelijk getreden met de 29-ia 1:2c
Jean Fraser Ken. die cm_e jaren as
sistente bij hem geweest rs Er was r 1 a
politie op de been om ac menigte be- j
langstellenden. die op verscheidene dui
zenden werd geschat, in bedwang tc
houden.
LEIDERS IN de oostdl itse
kolentxdlstrie
veroordeeld.
In het proces voor het hoge gerechts- j
hof in Oost-Duitsland tegen leidende
vaklieden in de Oostduitsc kolemndus-
trie is de technische leider voor de ko-
lenindustiie in geheel Oost-Duitsland,
dr Fleischer, tot vijftien jaar tuchthuis
straf veroordeeld. De vroeg"! c directeur
van een kolenmijn. Kappkr krc?g de
zelfde straf.
Vier andere beklaagden werden tot
tuchthuisstraffen van vyf tot twaalf
jaar veroordeeld.
Eerli j u's burgemeester, Reuter,
onverwacht overleden
Een groot strijder voor de
vrijheid
Ernst Reuter, de man. die als gec
ander verhinderd heeft dal Berlijn
de rode zee. waardoor het omringd 1
een lichte bronchitis optredende
hart-trombose heeft, hem binnen
uren uit zyn werk gesleept Hij
jaar geworden^
te vullen.
In 1918 kwam Reuter terug naar
Berlijn met een aanbeveling van Lenin
aan de Duitse partygenoteu Hij tiad
op onder de schuilnaam „Friesland"
In de revoluties en revolutietjes. die in
Duitsland op de nederlaag volgden,
t-neeldc ook Reuter zijn rol Enige maan
den lang was hij zelfs secretaris-geneia.il
van de Duitse communistische paitij. HP
Maai al heel spoedig stuitte deze zuiverReuter. Bij de Westelijke geallieerden
- gebleven idealist de verraderlijke bolsie- stond dioi Reuter bekend als een -
v"neplng hrh.Thrnn" !.sCn nniredpnde in Ig^kcerde' h^^een^Var^rfke' voo"lander va» verenigd. I
rpi'n 19-1 *-eercie "U. cen belangrijke er.a- vry Europa. De communisten noemden
7;i|r,ne rijker, het communisme weer de hem daarentegen een „oorlogshitser, I
moordenaar en fascist" en een ..knecht
Wallstreci
1 H.M. Koningin Juliana heeft giste
ren een gedeelte van de conferentie.
d»Joor het Centraal Canute vuur
sociale zorg ten behoeve van ge-
repatrieerden (C.C.K.P.) op de
Ernst Sillemhocve tc Lage Vuursclie
wordt gehouden, bijgewoond.
H.M. gebruikte met dc deelnemers
aan dc conferentie de luncli (Indi
sche rijsttafel). Meisjes, gekleed in
boerinnejakjes en met witte kapjes
op liet Iwofd. brachten de spijzen
Ook anderen zoals bondspresident rond. H.M. bedient zich van dc haar
Heuss roemden de capaciteiten van aangeboden gerechten.
Bondskanselier Adenauer, de voorzat
ter van de christendemocratische unie,
verklaarde: „hoewel ik vaak een andere
mening was toegedaan dan Ernst Reu
ter. waren wi) het ten aanzien' Van het
belangrijkste toch eens: het gemeen
schappelijk werken voor de Duitse zaak.
waarvoor de overleden burgemeester van
Berlijn zo uitstekende prestaties heelt
geleverd."
WEERBERICHT
Bewolking en wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veel bewolking met voornamelijk in de
Noordelijke helft van het land tijdelijk
legen of motregen. Langs de kust over
wegend harde, ln het binnenland over
wegend krachtige Zuid-Westelijke win
Iets hogere temperaturen. (Opgemaakt
te 10 uur».
1 OCTOBER.
Zon op: 6.40 uur: onder: 18.18 uur.
Maan op: uur; onder: 15 56 uur.
Hoogwater te Katwijk tc 9.43 en 22.23
uur (Doodtij).
Dit nummer bestaat alt acht pagina's.
Veel wind
Het K.N.M.I. deelt mede:
Nadat warme Zuidcluke winden ons
de vorige Zondag fraai nazomorwcer
hadden gebracht, kwam ons land weer
binnen het beieik van depressies te lig
gen. die aan het rustige weer een einde
maakten. Weliswaar waren de neerslag
hoeveelheden tot dusver gering, maar de
aanwakkerende wind voerde koelere
lucht aan. waardoor de temperaturen
daalden en het weer een meer herfst
achtig karakter kreeg. Ondertussen
kwam op de Oceaan een nieuwe en vrij
actieve depressie tot ontwikkeling, die
aan haar voorzijde grote hoeveelheden
vochtige en vrij zachte lucht naar West-
Europa transporteert. Hoewel dc tempe
raturen hierdoor weer iets omhoog gaan,
wakkeren de winden geleidelijk verder
aan. terwijl ook de neerslagkansen toe
nemen. Men moet dan ook op enkele
dagen van onstuimig maar vrij zacht
weer rekenen, dat aan het einde van de
week door een nieuwe afkoeling gevolgd
zal worden.
Wijten Ernst Reuter.
Weerrapporten
(Van hedenmorgen 7 unri
Met Reuter is de na-oorlogse Duitse
politiek niet alleen een van de meest mar
kante persoonlijkheid armer geworden,
maar ook een van de populairste.
De dramatische strijd om Berlijn, en
de wyze waarop Reuter daar leiding
aan gegeven heeft, hebben de man met
de Baskcnmuts tot een soort van mas-
quotte van de Berlyners gemaakt. Zijn
dood heeft daar een grotere verslagen
heid teweeggebracht dan de vele wen- I
dingen van de Sovjet-politiek ooit heb- 1
ben vermocht.
Het was treffend hoe gisteravond,
onmiddellijk na het bekend worden van
de treurige marc, in talloze huizen vooi
de vensters kaarsen werden aangesto- j
ken. Reuter heeft niet alleen in de ge
dachten. maar ook in de harten van
zijn Bcrlijners geleefd
De vrij ongemakkelijke verhouding,
waarin hij tot Bonn stond weerspiegel
de min of meer ook de gevoelens van de
geexponeerde Berlyners tegenover de]
veilig gelegen Bondsrepubliek
In de West-Europese landen is Reu-
ter sedert dc West-Bei lynse blokkade
een bekende figuur gewoiden. Niet tc
vergelijken daarmede is echter het gezag, j
dat hij in de Verenigde Staten had
Voordat Adenauer daar zijn bezoek
bracht, was Reuter voor de Amerikanen
de voornaamste personificatie van het
nieuwe Duitsland. Men vereerde hem
niet alleen als de verdediger van Berlijn,
men wist ook dat hy in de vrye wereld
tot een betrekkelijk kleine elite van
werkelijke kenners en verstaanders van
aard en wezen van het wereldcommu
nisme behoorde, enerzyds door zijn in
telligentie, anderzijds door zyn merk
waardige levensloop.
Ernst Reuter was een van de zes
zonen van een Duitse zeekapitein. Zijn j
moeder stamde uit cen dominee s fami-
lie. Hy werd in 1889 geboren in Apen-
rade, in Noord-Sleeswijk. dat nu al
jarenlang tot Denemarken behoort. Hij
studeerde, werd in de eerste wereldoorlog
soldaat en geraakte via de strijd ui
Galiaië in Russische krijgsgevangen
schap
Idealistisch van nature Juichte hij in
1917 de bolsjewistische revolutie toe Hu
werd vrijgelaten en reisde enthousiast
naar Petersburg, toen het brandpunt der I
gebeurtenissen.
Hij had goed Russich leren sprck?n
cn vei keerde o.a met Lenin. die hem
gaarne mocht en hem op een gegeven
moment als volkscommissaris naar Sa
ra tow aan de Wolga zond 0111 de Wolsa-
Duitsevs in cen autonome Sovjet-rep,1-
bliek tc organiseren.
Als sociaal-democratisch journalist en
iBcrlijns gemeenteraadslid leerde hij het
bestuur van een grote stad kennen, tot-
I dat hij in 1931 tot Oberburgemeister van
Maagdenburg werd benoemd. In 1932
werd hij tevens lid van de Rijksdag.
Na Hitlers machtsovern
tot twee keer toe in een
kamp opgesloten, daarna gaf hy er de
vooikeur aan naar het buitenland te
gaan Tenslotte kwam hy in Anxara
terecht, waar hij Turks leerde en pro
fessor in de bestuurswetenschappen
werd.
Op dit gebied publiceerde hij verschei
dene boeken.
Steeds had hy echter heimwee naar
Duitsland, In 1946 kwam de gelegenheid
naar Berlijn terug te keren. Hij deed
in de vier-sectoien-stad nuttig opbou
wend werk, vooral op verkeersgebied. In
1947 werd hy lot Oberburgemeister ge
kozen, maar de Sovjets, als altijd ernstig
tegen communistische renegaten gekant,
weigerden hem te bevestigen Pas 11a de
definitieve scheiding van de stad. in
December 1950 kon Reuter, nu alleen
in West-Berlyn. zyn taak in eigenlijke
zin aanvaarden Voordien nam een
vrouw, Louise Schroeder. de zaken waar
De blokkade bracht Reuters „rote
leiders-kwaliteiten aan het licht en
maakte hem tot een sleutel-ficuur in
de strijd tegen de Sovjet-expansie. Het
Israelisch-Egyptisch
grensincident
FEEST-AANBIEDING
NOLITA NYLONS
2.95
HAARE.STRAAT 172 - 174 -
MIDZA-BONNEN
voor onze cliënten.
De Egyptische minister voor v oor-
I lichtingszaken, majoor Salah Salem,
I heeft verklaard dat Israëlische strijd
krachten in de nacht van Maandag
Dinsdag een aanval ln het gebied
El Audja hebben uitgevoerd" en delen
van het niemandsland" langs de Is-
raelisch-Egvptische bestandslinie heb
ben bezet.
..Dit is de ernstigste schending der Pa-
lestijnse wapenstilstandsovereenkomst,
welke tot nu toe is voorgevallenver
klaarde hij.
In antwoord op een vraag of Egypte
met geweld weerstand zou bieden aan
deze „aanval -, antwoordde majoor Sa
lem: „wij weten, wat ons te doen staat"
El Audja is een deel van de Negeb-
woestijn, waardoor de Israëlisch-Egyp-
tlsche bestandslijn loopt. Volgens de
j bestandsbepalingen mac Israel strijd-
krachten in het Oostelijke gedeelte \nn
1 de woestijn handhaven en Egypte in
de kuststrook van Gaza tot Rafa
Van de zijde van Israel wordt het
feit beslist ontkend. Te Tel Aviv wordt
gezegd, dat nabij El Audja wel een
collectieve boerderij ikiboets) is inge
richt. waar echter alleen burgers wer
ken. Men verklaart, dat de wapenstil
standsovereenkomst normale burgerlyke
activiteit binnen de gedemilitariseerde
- tussen Egypte en Israël toestaat.
Oud-Leiden
Nu de viering van Leidens Ontzet niet rasse
schreden nadert, ruimen wij gaarne cen plaatsje
in voor bovenstaande foto van de traditionele
uitdeling van haring cn wittebrood ongeveer een
kleine halve eeuw geleden. De lieer links op dc
voorgrond zittendis liet toenmalige bestuurs
lid. de lieer Herman A. Calicn. daarnaurd de
vroegere wethouder, de lieer Pera. Daarachter.
met lioge liocd. de heer Terburg. Enkele
plaatsen verder, eveneens met Iwge lioed. dc lieer
P. F. Rollandct. dc vader van het tegenwoordige
bestuurslid, dc lieer E. W. Wichcrs Rollandet en
C. Th. Brcebaart (rechts op achtergrond met
bolhoed.De foto werd ons ter beschikking
gesteld door mevr. Abrahams-Cahen.