LEIDSCH
DAGBLAD
Minister Luns in VN over
Nederlands standpunt
92ste Jaargang
VRIJDAG 25 SEPTEMBER 1953
No. 28027
Directeur: W. Henny
Hoofdredactie: B. W Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.— per kwartaal; f0,47 per week
Witte Singel 1, Lelden Giro No. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Donderdagmorgen hebben H.M.
Koningin Juliana. H.K.H. Prinses
Wilhelmina en Minister-President
Drccs een bezoek gebracht aan liet
Jubileumcongres van de Kon. Ncd.
Centrale Ver. tot bestrijding der
t.b.c. in de Haagse Dierentuin. Het
kleindochtertje van de voorzitter van
de Vereniging, de 10-jarige Fransje
Westermann bood H.K.H. een bou
quet anjers aan.
sovjetblok ophoudt, het werk van de
organisatie meteen verbetert.
Ook bracht minister Luns hulde aari
de technische bijstand aan onvoldoende
ontwikkelde landen en aan het werk
van de V.N. voor vluchtelingen.
Minister Luns eindigde: ..het is nog te
vroeg om te voorspellen of de langza
merhand rijpende plannen voor een
Europese federale opbouw succes zullen
hebben. Het is echter niet te vroeg om
uw nauwlettende aandacht te vragen
voor een ontwikkeling, waarin Europa,
dat tot nu toe in zichzelf was verdeeld
en tweemaal het centrum van een we
reldoorlog is geweest, thans tracht zijn
opbouwende krachten samen te voegen."
ANDERE SPREKERS
Dc Zweedse minister van buitenlandse
zaken, Unden. meende, dat Indien de
grote mogendheden in de Veiligheids
raad afstand wilden doen van haar veto
recht bij de toelating van nieuwe leden
en de bespreking van internationale ge
schillen. dit van „grote psychologische
waarde" zou zijn.
Ze Zuidslavlsehe minister van buiten
landse zaken. Popovic. heeft medege
deeld, dat ln de betrekkingen tussen
Zuid-Slavië en de Sovjet-Unie en haar
bondgenoten „geen positieve verande
ring van beslissende aard" was gekomen.
Popovic weet dit feit geheel aan de Sov
jet-Unie.
Selwyn Lloyd. Brits afgevaardigde,
heeft er op aangedrongen te aanvaar
den. dat de grote internationale vraag
stukken een voor een worden ceregeld
„Wij geloven," aldus Selwyn Lloyd. .dat
het onjuist is aan te nemen, dat niets
met de Sovjet-Unie kan worden gere
geld.. tenzij en totdat alles is geregeld
Een oplossing van twee of drie van de
problemen zou voor elk vredelievend
land al een belangrijke winst zijn. aldus
de Britse afgevaardigde
Ten aanzien van de toestanden in de
wereld is de Britse regering „voorzich
tig optimistisch." aldus Selwyn Lloyd.
N.V.C. verklaart:
Regeringsmaat
regelen wreken zich
Het bestuur van dc Ned. Vakcentrale
heeft verklaard het verloop der on
derhandelingen tussen de Centrale
Werkgevers-Organisaties en de Cen
trale Werknemers-Organisaties over
de komende algemene loonronde met
grote bezorgdheid te hebben gevolgd.
Betreurd moet worden, aldus het be
stuur, dat de onderhandelingen thans
m een impasse zyn geraakt, waardoor
wederom de regering genoodzaakt wordt
de hoogte van het percentage der loon
ronde vast te stellen. De Nederlandse
Vakcentrale huldigt het standpunt, dat
cie regering zich juist meer moet gaan
terug trekken van het te voeren loon-
beleid. Het gezamenlijk overleg tussen
werkgevers en werknemers zal een re
sultaat kunnen opleveren, dat de werk
nemers meer zal bevredigen, dan dat
de overheid de hoogte van het percen
tage moet vaststellen. Hier doen zzch
de kwade gevolgen voor van het onder
handelen over de loonmaatregelen aan
de hoogste top.
Al kunnen de Centrale Organisaties
van werkgevers en werknemers tirh
niet onthouden van het geven van
een advies aan de betrokken partijen,
het uitschakelen van de onderhande
lingen per bedrijfstak over een zo
belangrijke verhoging van de lonen,
zal zich blijven wreken. Ook al neemt
de Nederlandse Vakcentrale aan. dat
de eisen gesteld door de Raad van
akcentralen op reële gronden ge
baseerd zjjn. de practische verwezen
lijking daarvan zal door de wijze van
onderhandelen niet verwezenlijkt
kunnen worden.
Algemeen af te kondigen maatrege
len op het gebied van de lonen zullen
altijd op het uiterst beperkte peil moe
ten liggen
Een vrijere loonpolitiek kan m?er
naar dc inzichten m de bedrijfstakken
zelf. doelmatiger en sneller gevoerd
worden, dan de nog centraal geleide
loonpolitiek
Nu worden toestanden geschapen, die
door een politiek onafhankelijke vak
beweging niet aanvaard kunnen wor
den. Thans WTeken zich de door de re
gering genomen maatregelen op het
gebied van de loonvorming, waarvoor
de NVC reeds lang geleden waarschuw
de, aldus het bestuur der NVC.
Senator J. Mc Carthy rechtsver
telt op een persconferentie in het
Kapitool te Washington, dat zijn
Commissie zich bezig houdt met het
onderzoeken van dc rapporten be
treffende dc in ongenade gevallen
oud-minister van Binnenlandse Za
ken van de Sovjet-Unie. L. Beria.
die zich in een neutraal land zou
bevinden.
WEERBERICHT
Vrij koude nacht
De Bilt verwacht tot morgenavond;
Vrij koude nacht met plaatselijk mist.
Morgen overdag licht tot half bewolkt
en droog weer. Zwakke tot matige wind
tossen Zuid-West en Zuid. Ongeveer
dezelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 10 uur).
26 SEPTEMBER.
Zon op: 6.32 uur: onder: 18.30 uur.
Maan op: 19.28 uur; onder: 11.25 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.01 en
17.25 uur.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
Weerrapporten
Bovendien zagen sommige leden i
zulk een eis een vorm van erkenning
van een Russische militaire zeggenschap
in de Ocst-Eu. opese landen Ook
voorstel van de Nederlandse socialist
Goedhart om een gedemilitariseerde
zone tussen de sovjet-unie en dc Oost-
Europese landen te eisen, werd door dc
commissie verworpen. De voorstellen van
een gtoep Britse Labourafgevaardigden
om, met het oog op de mogeliikheid v
een conferentie met de sovjet-Unie. een
uitstel van Duitslands bewapening aan
te bevelen, werden afgewezen Zij wer
den sleehts gesteund door de drie afge
vaardigden. die hun stem niet aan het
ontwerp der commissie wensten te ge
ven. De ontwerp-r'esolutie komt Zater
dag in de raadgevende vergadering in
De commissie heeft in hair ontwei
ook de verhouding tussen een Verenigd
Europa en de Verenigde Staten betrok
ken. Zij wenst de assemblee te doen uit
spreken. dat „eenheid en solidariteit
van de Westelijke wereld moeten worden
geconsolideerd onder respectering van
de wederzijdse zelfstandigheid van een
Verenigd Europa en de Verenigde Sta
ten". Het defensieve karakter van „het
vrije Europa" wordt in het ontwerp uit
drukkelijk geaccentueerd. Voorts heeft
de commissie, niet zonder critiek. de eis
gesteld dat respect voor de rechten
de mens en de fundamentele vrijheden
essentiële voorwaarde voor een nieuwe
verhouding tussen Oost en West
moeten zijn De tegenstand hiertegen
kwam van de Nederlandse afgevaar-
De onlusten in Atjeh
Regering zou toestand meester zijn
Parlementaire missie naar Atjeli?
Dr Tobing, de Indonesische minister van Voorlichting heeft in een mede
deling voor de radio verklaard, dat leger en politie in Atjeh krachtige
maatregelen hebben genomen tegen de gewapende „benden", die de politie
posten te Peureoela, Aloer Gading, Langsa, Idi. Meulaboh en Alor Pidi,
benevens de post van het leger te Lhok Seoemawe hebben aangevallen met
de bedoeling, wapens te veroveren. Het ten uitvoer leggen van de orders
der regering heeft goede resultaten opgeleverd, zodat dc regering thans de
toestand meester is.
Minister Tobing legde er de nadruk
op. dat regering en bevolking de moei
lijkheden in Noord Sumatra gezamen
lijk tegemoet moeten treden. Het staat
vast. dat het streven der regering om de
veiligheid in Noord Sumatra te doen
terugkeren, resultaat zal hebben, als de
regering maar door de bevolking wordt
gesteund. De regering dringt er bij de
bevolking op aan rustig te blijven, waar
mogelijk leger en politie te helpen en
op haar hoede te zijn voor elementen,
die munt willen slaan uit de gebeurte
nissen in Noord Sumatra.
Vice-premier Wongsonegoro heeft
verklaard, dat er tot dusver 34 orde
verstoorders in Atjeh zijn gedood en
80 gevangen genomen. Minister-pre
sident Ali Sastroamldjojo zeide nog,
dat de toestand in Atjeh sinds Zondag
niet slechter is geworden. Hij hoopte,
dat een regeling bereikt zal kunnen
worden en dat de gewelddadigheden
zullen worden geloealiseerd.
De vice-voorzitter van het Indonesi
sche Parlement, mr Tamboenan wil
trachten, een parlementaire missie naar
Atjeh te doen zenden om daar de acn-
tergronden van de opstand te bestude
ren. Mr Tamboenan is van mening dat
het goed zou zijn, indien de regering, als
de toestand moeilijker mocht worden,
een beroep zal doen op de vice-presi
dent, drs Moh. Hatta, om zich naar
Atjeh te begeven.
Uit Medan wordt gemeld, dat daar
Woensdag twee schepen zijn aangeko
men. die honderden evacuees uit Lhok
Seoemawe meebrachten. Volgens hun
zeggen zijn de ordeverstoringen begon
nen in de nacht van 20 op 21 Septem
ber. De aanvallers, die met vuurwapens,
krissen en messen waren bewapend,
kwamen zowel met auto's als met prau
wen. Zij waren gekleed ln zwarte en
khaki uniformen en droegen op hun
mouwen kentekenen van de „Tentara
Islam Indonesia" of van de „Pemoeda
Islam Indonesia". Zij hebben vele ver
liezen geleden.
„Merdeka" meldt, dat blijkens op de
gearresteerde koerier van de Daroel
Islam gevonden documenten. Teoeng-
koe Daoed Boocroeh. voormalig mili
tair Gouverneur van Atjeh. benoemd
zou zjjn tot commandant van de „Ten
tara Islam Indonesia" van dc Daroel
Islam. Het blad meldt voorts, dat vele
der regenten hun posten hebben ver
laten. Het plaatselijke bestuur heeft
maatregelen genomen om een vacuum
in de bestuursvorming te voorkomen.
„Merdeka" meldt tenslotte, dat dc be
volking van Atjeh aan leger en poli
tie steun verleent.
De opstand zou zijn georganiseerd
door de ..Persatoean Oelama Scloe-
roeh Atjeh", die wordt geleid door
Teoengkoe Daoed Beoeroeh, welke or
ganisatie als buitengewoon lid Is aan
gesloten bjj de „Masjoemi".
Zondagavond zijn eerste luitenant
Ibrahim Saleh en 87 man van zijn com
pagnie, die in Sidikalang in Tapanoell
was gelegerd, van hun onderdeel gede
serteerd en naar Atjeh vertrokken, al
dus ls te Medan bekend gemaakt. Saleh
en de 87 manschappen zijn alle Atjeh-
ers, de overige 31 militairen van de
compagnie waren niet van Atjeh afkom
stig.
De deserteurs zijn met een jeep van
het leger en in twee burgerjeeps naar
Kotatjane in Zuid Atjeh getrokken. Zij
gaven voor, op oefening te gaan en na
men ook wapens mee van de 31 andere
manschappen van de compagnie. Voor
hun vertrek verbraken zij de telefoon
verbindingen. Van Kotatjane zijn zij
naar Mntjam Koembang getrokken en
vandaar naar Blang Kedjeren
In een verklaring, afkomstig van de
Indonesische communistische partij, over
de gebeurtenissen in Atjeh. wordt ge
zegd: „Wat in Atjeh is geschied, de
proclamatie van een Negara Islam In
donesia. is door de Nederlanders geor
ganiseerd. fSic!) in het bijzonder door
de Nederlandse oliemaatschappijen en
Nederlandse ondernemingen, als onder
deel van hun streven om de Republiek
Indonesia te liquideren. Hierbij ui-
dus de bekendmaking van de PRI
wordt gebruik gemaakt van milltalr-
feodaal-fascistische krachten in het
binnenland".
Wordt Amerika zenuwachtig?
Gordon Dean. de voormalige voorzit
ter van de Amerikaanse commissie voor
atoomenergie, heeft in een rede ver
klaard, dat Rusland binnen „een paar
jaar" in staat zal zijn Amerika te ver
nietigen. ,.De tijd wordt kort. Kunnen
wij de Sovjet-Unie toestaan deze
machtspositie te bereiken9", aldus Dean.
Al het door Amenka op het gebied van
de atoomenergie bereikte, zou niet baten,
als de wereld er niet spoedig van kon
worden overtuigd, dat „de Russische
beer op zijn aanvalstocht door de wereld
moet worden tegengehouden".
Als er oorlog zou komen, zou zeer
zeker gebruik worden gemaakt van
„nieuwe, vreemde en hoogst vernietigen
de wapens"
FATEMI'S FAMILIE GEARRESTEERD
De echtgenote, de zuster en de schoon
zuster van Hoessein Fatemi, de voort
vluchtige voormalige minister van bui
tenlandse zaken van Perzie. zijn in
hechtenis genomen. Ook werd Patemi's
chauffeur gearresteerd.
Aan de arrestaties ging een langdurig
verhoor vooraf.
Het is Sovjet-Rusland dat de
„vrede" tegenhoudt
De Nederlandse minister van Buiten
landse Zaken, mr J. M. A. H. Luns heeft
ter V.N. er opgewezen, dat de huidige
zitting van de algemene vergadering
niet de enige internationale bijeenkomst
is. waarop de belangstelling van de we
reld is gevestigd. De huidige zitting zou
ongetwijfeld de invloed voelen van an
dere internationale vergaderingen, die.
indien alles goed verloopt, zullen worden
gehouden. Mr Luns doelde hierbij op de
politieke conferentie over te toekomst
van Korea, de mogelijke vier-mogend-
hedenbesprekingen over Duitsland en
Oostenrijk en de onlangs te Rome be
gonnen conferentie over een politiek
statuut voor een verenigd Europa. Hij
wees op deze conferenties om de aan
dacht te vestigen op het wijdere politie
ke kader, waarbinnen sommige van de
73 punten op de agenda van de algeme
ne vergadering moeten worden be
schouwd. In de komende weken zou men
zich niet kunnen veroorloven te veron
achtzamen, wat elders rijpend was, zo
zei hij.
De kwesties Duitsland en Koren, beho
rende tot de erfenis van de tweede we
reldoorlog. blijven ernstige bedreigin
gen voor een werkelijke vrede. Zij waren
oorzaak van de onmacht der Verenigde
Naties om vele andere internationale
kwesties op te lossen en bemoeilijkten
besprekingen over ontwapening, de toe
komst van het V.N -handvest, hulp aan
op economisch gebied van ten achter ge
bleven gebleedn en hulp aan vluchtelin
gen.
Zu verbitterden debatten over veiligheid
en rechten van de mens, aldus minister
Luns.
De Nederlandse afgevaardigde gaf
hierna een overzicht van het werk der
V N. waarbij hij de voorkeur gaf aan het
leggen van nadruk op behaalde succes
sen. zoals het bereiken van een bestand
in Korea, een gebeurtenis, die alle an
dere in het afgelopen jaar in de scha-
el ^uw stelde. Hij bracht hulde aan de
».<I .c.m.uu.ucm» voor "?rote mate van zelfbeheersing." be-
a,„ vraagstukken, die de trede be- 1a°°r V.N.-doleptle bij de be-
V - (tiinHkhecntoL.tlrnnn Uit nnV.t er see.
dreigen, evenals men wist, dat deze
kwesties gemakkelijk zouden kunnen
worden geregeld, mits men de bevol
king van Oost- en West-Duitsland en
die van Noord- en Zuid-Korea het
reeht gaf over eigen toekomst te be
slissen. Vrije verkiezingen in geheel
Duitsland en geheel Korea zouden de
hangende kwesties rechtvaardig lot
een oplossing kunnen brengen.
Minister Luns deed een beroep op de
landen om zich eensgezind te tonen.
Wellicht zou bewustheid van het gemeen
schappelijke streven naar vrede cn vei
ligheid kunnen lelden tot meer eenheid
bij de behandeling van andere kwesties
en matiging van de wederzijdse critiek
bij de debatten. Dit zou in het bijzon
der van belang zijn bij bespreking van
de genoemde Duitse en Koreaanse
vraagstukken.
standsbesprekingen. Hij kon echter zeer
wel de teleurstelling over de compromis
sen in de bestandsovereenkomst begrij
pen van hen die zo zwaar onder agres
sie hadden geleden. Afdwinging met ge
weld van wapenen van de door de V N.
voor geheel Korea gestelde politieke
doelen zou echter nog enorm veel meer
lijden cn vernietiging met zich mee heb
ben gebracht. Gezien de zeer gevaarlijke
internationale spanning zou, naar de
mening van de Nederlandse regering,
slechts matiging van de methoden der
V. N bij de verdere besprekingen in Ko
rea de weg voor de vrede kunnen open
houden. Voorts meende de heer Luns.
dat de leden van de economische en so
ciale raad van de V.N. op een vrucht
baar jaar kunnen terugzien.
het
Straatsburg aanvaardt Westelijk
standpunt
Voorzichtige resolutie
digde niej, Klompc, die geloofde dat men
moet uitgaan van de noodzaak om tot
Straatsburg wenst dat een conferentie |een ,regelln? tc. komen- Uit zulk
met de sovjet-unie tot stand zal komen, lreceiing
waarop het Duitse cn het Oostenrijkse
viaagstuk afzonderlijk zullen worden
de sovjet-unie eventueel
erkenning van het in haar in
vloedsfeer bestaande stelsel mogen kun-
f leiden.
besproken., doch waar de mogelijkheid
van een uitbreiding der agenda open Wat het Duitse probleem betreft heeft
zal blijven. Tegelijk wil het echter de de commissie als Westehjice eisen voor
Westelijke vcrdcdigingsmspanning „met een conferentie genoemd: een vredes-
deelnemlng van West-Duitsland zien verdrag gesloten met een regering vooi-
voortgezet De jxihtieke commissie der geheel Duitsland, die uit vrile verklezin-
raadgevende vergadering van de Raad een zou zijn voortgekomen. De com-
van Europa legde deze wensen vast ln missie heeft de overtuiging uitgespro-
rie ontwerp-resolutic. die z.n gisteren na ken. dat een aansluiting van geheel
lange debatten formuleerde. Het ont- j Duitsland bij de „vrije wereld" een bij-
werp kreeg in de commissie een grote Idrage tot de vrede kan betekenen. Zij
meerderheid Door vermijding van een heeft zich echter op het standpunt ge-
rechtstreekse verwijzing naar de Euro- steld, dat een regering voor geheel
pese Defensie Gemeenschap kon deze j Duitsland zelf vrij zal moeten zyn in
grote meerderheid worden verzekerd. 17 haar beslissing of zij zich bij „en Euro
leden van de commissie., onder wie ooi: I peso unie" zal aansluiten,
enkele, die in liet politieke debat van v(t, gespl.oke„ ae k„estle
deze week ernstice btdenklneen tczen b„der.vils ln talen op de scholen,
diidojr Spaak aanbevolen sterke poll- hesllssma hierin werd niet ge-
tiek baddcosteniden voor het ontwerp „ome„ De menmien hepen te ver titt-
Slechts de Duitse socialist Hommer „n „k vclc delettatlS. w-.o. de Ne-
stemde tegen, terwiil de Britse Labour- cerlandse
afgevaardigden de Preitas en de Zweeds"
socialist Elmgren zich van stemming
onthielden. Spaak zelf, die het jxtlitickc
debat in de raadgevende vergadering
heeft geleid, was niet aanwezig De com
missie weigerde in het ontwerp een ver
wijzing naar de door Spaak aanbevolen
vorming van een gedemilitariseerd? zore
aan beide zijden van het IJ'.eren Gord in
op te nemen. De meerderheid van de
commissie was van mening, dat hierdoor
het gehele grensprobleem zou worden
opgeborgen, waarover men zich nog niet
v.enste uit te spreken.
plek. waar hel lawaai van dc lucht
basis het wild - dezeEskimo's
leven van de jacht - niet zou af
schrikken. Dc Eskimo's stichtten
Kanak. waar zij gingen wonen in
prr-fabricatcd woningen, hun "be
schikbaar gesteld door de Deense
regering. Eén gebouw moei van
Tltulc naar Kanak worden gebracht;
dat is de kerk. men hoopt dit werk
de volgende zomer te kunnen doen.
Thans wordt de school gebruikt als
kapel.
Dc 28-jarige predikant-onderwij i r.
Peter Jensen. Hij staat voor de
school in Kanak. die titans ook als
l.apcl dienst doet (rechts). Een van
de inwoonsters van Kanak ts Sime-
gak (15 jaar). Eskimokinderen
van alle leeftijden ziet men roken,
(links).
In dc lente van dit jaar verlieten 70
Eskimo's Thule. op zoek naar een
Enige journalisten en fotografen,
die per helicopter naar de vliegbasis
Thule in Groenland waren gekomen
namen de gelegenheid waar om een
bezoek tc brengen aan dc noorde
lijkste nederzetting op aarde, het
Eskimodorp Kanak. in Noord-
Groenland.