LEIDSCH m DAGBLAD
1 11 J 1
Indonesisch kabinet bespreekt
Atjelrs ernstige toestand
92ste Jaargang
WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1953
No. 28025
Directeur: J. W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wittc Singel Glro No 67055
Hoofdredactie: R W Meokborsl en J. Brouwer f6.— per kwartaal; f0.47 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Geen modeshow per
televisie
Motief: Onderdeel van
reclamecampagne
Islamitische staat geproclameerd
Aanvallen op politie-kazernes
Daroel-lslam zou zich over Atjeh verbreiden
Over de ordeverstoringen te Atjeh, waarvan wy gisteren melding maakten,
vernemen wy het volgende:
Het Indonesische kabinet heeft gisteravond de toestand in Atjeh besproken,
li, een communique is medegedeeld, dat in zes plaatsen In Atjeh aanvallen
:iin gedaan op posten van politie en leger. De regering heeft aan leger en po
litie opgedragen, maatregelen te nemen om de toestand in de hand te krygen.
De regering zou over de gebeurtenissen in Atjeh reeds officiële rapporten
lubben ontvangen. Volgens een mededeling uit regeringskringen zouden de
ngeregeldheden zyn veroorzaakt door tegenstellingen tussen het feodaal ge
oriënteerde gedeelte der bevolking en het gewone volk. Gemeld wordt, dat in
verschillende plaatsen in Atjeh, de bevolking, die vlaggen met een maansikkel
een groen veld meevoerde (een soort Islamielische vlag) en gewapend was
't slag- en steekwapens (rentjongs, klewangs en messen! aanvallen heeft
(rdaan op politiekazernes te Langsa, Llok Seumawe, Sigli en Molabo. tenein-
vapens te veroveren.
Medan uit zyn naar Atjeh de
telefoon- en treinverbindingen verbro
ken. De regenten van Langsa, Sigli en
T.ikengon bevinden zich te Medan,
Maarheen zy zich met hun roerende ei-
;cndommen hebben begeven. De majoor
Prajatna heeft voor de zender te Ko-
taiadja een rede gehouden, waarin hij
by de bevolking op aandrong, rustig
tc blijven. Hy^zeide dat er blijkbaar
mensen zyn, die een staat in de staat
Millen vormen.
Gisteren is in Llok Seumawe een ge-
vecht geleverd tussen een afdeling van
het leger en een bende, waarby aan
militaire zijde een dode viel; het aantal
deden by de bende kon niet worden
tgesteld, 60 bendeleden werden ge
vangen genomen.
De Comma .dant van het regiment
.Boekit Barisan" te Kotarndja, majoor
Pryatna. deelde mede. dat ook te Sigli
fii te Péureula. in het Noord Oostelijke
deel van Atjeh. pogingen zijn gedaan
afdelingen van het leger aan te vSl-
De majoor zeide. dat de hoofd
plaatsen van de regentschappen en de
omgeving daarvan nog in handen van
het leger zyn. Enkele leiders van illega
le bewegingen zyn in hechtenis geno
men. De arrestaties vinden voortgang.
In Groot Atjeh is het rustig, aldus
majoor Pryatna. Strategische punten
worden bewaakt door leger en politie.
Majoor Pryatna noemde de toestand
„ernstig". Hij deelde nog mede, dat
bij onderdelen van het leger vlug
schriften zijn verspreid waarin wordt
medegedeeld, dat Atjeh is geprocla
meerd tot deel van de „Negara Islam
Indonesia", zulks met ingang van 21
September. Dit zou betekenen, dat de
Daroel Islam-bcweging van Kartosoe-
wirjo zich thans ook over Atjeh heeft
verbreid. Kort geleden werd uil Ma
kassar gemeld, dat Kahar Moezakkar
zicli met zijn bende had aangesloten
by deze door Kartosoewirjo in West-
Java geleide illegale beweging.
Gisteren is te Kotaradja bekend ge
maakt, dat de avondklok ls ingesteld
van 20 00 uur tot 6.00 uur.
Te Djakarta voert de minister-presi
dent. All Kartowlsastro. besprekingen
met de tweede vice-premier Zalnal Ari-
fin. met de minister van defensie Iws
Koesoemasoemantri, met de chef staf
de Landmacht kolonel Bambeng
Soegeng. met de Procureur-Generaal
Soeprapto en met politie-autonteiten.
Gemeld wordt, dat leger en politie
te Kotaradja sinds Zondag geconsig
neerd zyn. Verschillende telefoonver
bindingen zijn verbroken. Maandag re
den er tussen Kotaradja en Medan
geen autobussen.
In een goederenwagen van de snel
trein Llok Seumawe-Kotaradja is Zon
dagavond ingebroken; uit een geldkist
van de spoorwegdienst werd 13 000 roe-
piah gestolen. Maandagochtend kon de
sneltrein naar het Zuiden niet ver
trekken, doordat 11 km. buiten Kota
radja de rails op drie plaatsen was
opgebroken.
Commentaar leverend op de ordevc.
storingen in Atjeh. waarvan het nieuws
grote opmaak in de ochtendbladen
Djakarta is verschenen, schrijft het
regeringsgezinde blad „Berita Indone-
sa", dat de factoren, welk? geleid heb
ben tot de ordeverstoringen zeer ge
compliceerd zijn. Ten eerste kan ge
noemd worden de gebrekkige belang
stelling van de centrale regering, ten
tweede de agitatie, die door bepaalde
groepen wordt gevoerd, met de bedoe
ling de regering van All Sastroanndjo-
jo ten val te brengen, ten derde de e.\-
ces.<en van de revolutie, waarvan de
Daroel Islam en de Tentara Islam In
donesia voorbeelden zijn.
Verder schrijft het blad. dat hel
schijnt, dat Kartosoewirjo 'leder van
de Daroel Islam in West Java> .dhans
goede kans ziet om de bevolking van
Atjeh die geestdriftig is voor de Is
lam in vuur en vlam te zetten om
een opstand jegens de regering te ont
ketenen.
Het volk van Atjeh. dat Islamietisch
is in merg en heen, wordt zeer gemak
kelijk gekwetst in zaken, die dc „Is
lam betreffen", aldus het blad, dat de
regering de raad geeft rekening te
houden met de sociaal-psychologische
factoren. „By niet voldoende beleid
vol optreden zou het gehele volk van
Atjeh in vlam kunnen geraken", aldus
„Berita Indonesia".
Gisteravond zou de K.R.O. in l:et
televisieprogramma een modeshow
uitzenden, verzorgd door een Amster
damse firma. De uitzending van deze
show kon echter geen doorgang vin
den, omdat de firma haar dier adver
tentie in een aantal dagbladen heeft
aangekondigd. Het uitzenden van dc
show is verboden op grond van het
feit. dat de voorgenomen uitzending
tengevolge van de begeleidende ad
vertentiecampagne onderdeel is ge
worden van een reclamecampagne.
Voor zover bekend is dit de eetste
maal dal een onderdeel van een tele
visieprogramma op deze gronden
moest worden geschrapt.
VAKBONDSCRITIEK OP DE
BEWEGING VAN DR BI'C HM AN
Het „Internationaal Verbond van
Vrye Vakverenigingen 'IV.V.V.i heeft
critiek geleverd op de „beweging voor
geestelijke en morele herbewapening
van dr Frank Buchman, die volgens het
verbond ..het pad van een dictator
schap volgt."
In een verslag, dat is toegezonden aan
de bij het verbond aangesloten vakver
enigingen. wordt gezegd, dat de bewe
ging heeft getracht eigen bonden te
stichten, die tegen de vakverenigings-
politiek zijn. De op industrieel gebied
behaalde successen van de beweging
noemde het verslag „grotendeels denk
beeldig Voorts werd hieraan toege
voegd. dat de opstellers van het ver
slag er niet in waren geslaagd te weten
te komen uit welke bron de beweging
voor geestelijke en morele herbewape
ning haar gelden put. hoewel bekend is,
dat zy „zeer ryk" is.
Weerrapporten
Van hedenmorgen 7 uur)
Oslo geh.
Kopenhagen onbe\
Amsterdam regenbul
Edinburgh ™»»r bei
Londen
Hnburg
Deze Franse en Vietnammese sol-
deten hanen zicli. gedekt door een
tank. een weg over liet nauwelijks
begaanbare zandige terrein, de
..Rue sans joic" Straat zonder
vreugde), na hun landing, ten Noor
den van Hue in Midden-Victnam.
In deze kuststreek werd dc operatie
..Claude" uitgevochten, waarbij
200 Victminh soldaten werden ge
dood en 400 gevangen genomen.
DE FRANSE LONEN.
De hoge commissie voor collectieve
arbeidsovereenkomsten in Frankryk. die
de minimumlonen vaststelt, heeft het
gegarandeerde minimumloon van 20.000
francs op 23.000 francs per maand ge
bracht De vakverenigingen hadden
•en minimumloon van 27.000 francs ge
raagd.
Volgens het bureau van de statistiek
in Frankryk verdient zestig procent van
dt ruim acht millioen arbeiders in de
particuliere industrieën minder dan
25 000 francs per maand, terwijl twin
tig procent minder dan 16.500 francs
verdient.
WINTERKLEDING VOOR
OOST-DUITSLAND GEVRAAGD
President Eisenhower heeft het Ame
rikaanse volk gevraagd door particuliere
organisaties bij te dragen tot het ver
schaffen van winlerkledmg aan de be-
olking van Oost Duitsland
In een door het Witte Huis gepubli
ceerde brief van de West Duitse Bonds
kanselier, Adenauer, aan Eisenhower
vroeg Adenauer om warme kleding voor
Oost-Berlyners en Oost Duitsers.
Denemarken ging ter stembus
Nieuwe regering moeilijk
In Denemarken zijn gisteren algemene
verkiezingen gehouden voor het „Folke-
ting di de Deense volksvertegenwoor
diging. die thans slechts uit één enkel
vertegenwoordigend lichaam bestaat. (De
senaat is kortgeleden opgeheven).
De 2.700.000 kiezers en kiezeressen
konden hun keus bepalen uit 746 can-
öidaten van zeven politieke partyen voor
de 175 zetels van het Deense parlement.
Hiervan zijn er 171 gereserveerd voor
het eigenlijke Denemarken, twee voor de
Far-Oer-eilanden en twee voor het
eerst voor Groenland.
Geen nieuw debat over Korea-
conferentie
WEERBERICHT
Aanhoudend vrij koud
De Bilt verwacht tot morgenavond"
Wisselend bewolkt met enkele buien.
y ge tot krachtige wind, aanvankeiyi
••"impend naar Zuid. later draaiend
ar West Weinig verandering in tem-
'ff&tuur (Opgemaakt te 10 uur)
24 SEPTEMBER
Zon op; 6 29 uur- onder: 18 35 uur.
Maan op 18 35 uur; onder; 8 23 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.38 en
16 01 uur. (Springtij).
nummer bestaat uit acht pagina's.
Sovjet-ontwapeningsvoorstel
op agenda
De algemene vergadering der V.N.
heeft met veertig tegen acht stemmen,
bij tien onthoudingen het Russische
voorstel verworpen om het debat over
de vraag, welke landen aan de politie
ke conferentie over Korea moeten deel- i c,e orde.
nemen, te heropenen. De algemene ver
gadering deed dit door zich accoord te
verklaren met het rapport van de agen
da-commissie, die zich ook tegen opne
ming van het Russische voorstel op de
agenda had verklaard. (11-2 stemmen
en 1 onthouding i.
De Ver. Staten hebben bij monde
van Cabot Lodge in de agendacommis
sie medegedeeld, dat zij bereid zijn da
delijk een vertegenwoordiger naar San
Francisco. Honolóeloe of Genève te zen
den voor besprekingen met een verte
genwoordiger van de Chinese commu
nisten en de Noord-Koreanen om te
trachten de Koreaanse politieke confe
rentie te bespoedigen.
Lodge zeide. dat de kwestie of neu
trale landen dienden te worden uitge
nodigd een zaak was, waarover beide
partijen het op de conferentie maar
eens moeten worden.
De Britse afgevaardigde Selwyn Lloyd.
die zich evenals Lodge tegen een nieu
we bespreking uitsprak, noemde Led
ges verklaring, dat de kwestie van de
uitnodiging van neutrale landen op de
politieke conferentie zou kunnen wor
den besproken, „een zeer belangrijke
nieuwe ontwikkeling".
De algemene vergadering heeft met
56 tegen 0 stemmen by één onthou
ding besloten het Russische voorstel
„voor het afwenden van de dreiging
van een nieuwe wereldoorlog" op de
agenda te plaatsen, nadat de com
missie zich met 13-0 stemmen en een
onthouding (Nat. China) daarvoor
had uitgesproken.
In het Russische voorstel, dat Maan
dag door Wysjinsky werd ingediend,
wordt aangedrongen op:
1) een onvoorwaardeiyk verbod van
atoomwapens, waaronder de waterstof
bom. en een stelsel van internationale
controle: 2> vermindering van de
strijdkrachten der grote mogendhed?n
met een derde en een internationale
conferentie voor het bespreken van de
ontwapening van alle landen; 3) ont
manteling van militaire bases op bui-j
tenlands grondgebied en 4) veroorde- 1
In de commissie voor de geloofsbrie
ven uit de algemene vergadering heeft
een nieuwe pogjng van de Sovjet-Unie
om nationalistisch China uit de orga
nisatie te werken, schipbreuk geleden.
Toen de Russische afgevaardigde Za-
rocbin de waarde van de geloofsbrie
ven der nai:on2'iist'sch-Chincse delega
tie in twijfel trok, verklaarde voorzitter
Munro van Nieuw Zeeland hem buiten
ider verwijzing naar de reso
lutie van voiige week Dinsdag, waarin
gemene vergadering besloten had,
de behandeling van ce kwestie der Chi
nese vertegenwoordigers een jaar uit te
stellen. Bij stemming bleek dat de com-
m sslc met vyf stemmen tegen een, by
fen on lioucLng het standpunt van de
oorzitter.
einduitslag ziet er els volgt uit;
Sociaal-Democraten 895 038
Radicalen 168.794
Conservatieven
Boerenparty
Enkelvoudige
Belastingparty 75 201 3 5 5 6
Communisten 93 706 4 3 4.8
Onafhankelyken 58 522 2 7
Duitse partij 9 734 0.5 0.4
De Sterrenwacht te Utrecht, het
astronomisch observatorium van de
Rijksuniversiteit, dat gebouwd is op
het eeuwenoude bolwerk Zonnen-
burg. bestaat op 28 September
honderd jaar. Op die dag zal een
kleine herdenkingsplechtigheid
plaats vinden met korte toespraken
cn zal er gelegenheid zijn tot be
zichtiging van het laboratorium.
Prof. M. G. J. Minnaert. dc direc
teur van liet observatorium, gezeten
bij het ondereinde van de zonne
kijker met grote spektograaf. oor
spronkelijk gebouwd door prof. W.
H. Julius.
Eisenhower:
Geen offer te groot voor de
vrijheid
Het hoogste geloof van onze maat
schappij is het geloof in de waardigheid
en vrijheid van de individuele persoon,
aldus heeft president Eisenhower in een
te Boston by een diner van de republi
keinse partij gehouden toespraak ge
zegd. De president gaf een opsomming
van hetgeen tydens het bewind van zyn
republikeinse regering was gedaan aan
steunverlening aan het buitenland en
aan maatregelen op binnenlands gebied
zoals prysstabilisatie, sociale zorg. be
vordering van productiviteit en arbeids
recht.
Zinspelend op de „verschrikkelijke
vernietigingswapenen waarmede de vij
anden der vrijheid zyn toegerust" zeide
Eisenhower, dat hierop slechts één ant
woord past: geen offer, geen arbeid,
geen belasting, geen dienst ls te zwaar
voor ons om een logische en noodzake-
lyke verdediging van onze vryheid in
stand te houden.
De zetelverdeling Is:
Sociaal-Democraten 74 (61)
Radicalen 14 (13)
Conservatieven 30 (26t
Boerenpartij 42 33
Enkelv Belastingparty 6 '9i
Communisten 8 (7)
Onafhankelyken
Volgens deze voorlopige verkiezings
uitslag hebben de socialisten in de nieu
we Deense volksvertegenwoordiging dus
twee zetels meer dan de conservatieven
en de boerenparty te zamen. die thans
aan het bewind zyn met steun van
enkele kleine partyen.
Vermoedelyk zal dit tot het aftreden
van premier Eriksen leiden. Men ver
wacht, dat de socialistische leider Hed-
toft zal worden verzocht een regering te
vormen.
De grootste verrassing was de volle
dige uitschakeling van de „party der
onafhankelyken"onder leiding van
Kristensen. voormalig leider der boeren
partij en oud-premier Men had haar
tenminste vyf zetels toegedacht.
De verkiezingsuitslag heeft in de prac-
tyk een impasse geschapen, daar een
louter uit socialisten samengestelde
regering in het „Folketing wat betreft
haar aantal zetels, de mindere zou zyn
van de andere partijen. gelegen te zijn in een uitbreiding der
Het enige vooruitzicht op het vormen huidige regeringscoalitie van conserva-
van een stabiele Deense regering schynt tieven en boerenparty met de radicalen.
Oud-Leiden
Onbestendig
Het. K.N.M.I dec-lt mede:
De oude stoTmdepressie neemt verder
i betekenis af Vanmorgen werd het
centrum met een druk van 987 mb bo
ven Schotland aangetroffen. Het storm-
veld is vrijwel verdwenen.
Toch blyft deze storing indirect nog
invloed op het weer uitoefenen Rand-
storingen ervan trekken nameiyk via
h»t Kanaal over de Noordzee, waardoor
de wind nu en dan toeneemt en vooral
in de kustgeb'eden, enkele buien vallen.-
De wind blyft echter in hoofdzaak in de Propaganda tegen de So\-
de Zuid-West-hoek. zodat de aange- IJ nJe
voerde lucht, hoewel polair van oor- I f* Amerikaanse afgevaardigd? Lodge
sprong, een vrij lange weg over betrek- ai dat de VS er geen bewaar tegen
kelijk" warm zeewater moet afleggen. hadden om het punt op de agenda te
Een verdere daling van de temperatuur plaatsen. Hij zag er overigens weinig
i„ daardoor de eerste paar dagen niet hèil h. om het plan. dat hy .een oud
waarschijnlijk, 'voorstel" noemde te gaan bespreken.
Dc lieer van Leeuwen. Oude Singel 152 zond
ons deze foto van dc allereerste 3 Octobcr-
optocht. waarin auto's meereden. Dc foto is ge
nomen vanuit het hoekhuis Nieuwe Rijn - Heren
gracht en is plm. 50 jaar oud. De onder bloemen
bedolven auto op de voorgrond behoorde toe aan
wijlen dc heer Dcc.