Festival van Salzburg
Winterhoeden luidden de zomer in
Zangers en zangeressen redden
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCll DAGBLAD - ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1953 - Pagina 3
Foto: Will Eiselin, Rijswijk.
extra over een plaatje als dit,
waarop ge ziet, hoe een dame uit
Voorschoten haar liefde voor het
dier zo duidelijk demonstreert: een
lekker hapje voor paard, hond en
poes, die nauwelijks van haar af
zijn te slaan!
Ook hier lijken „hond en kat"
de beste vriendjes met elkaar: al
weer een bewijs, hoe dikwijls we
de dierenmcntaliteit volkomen mis
verstaan.
Zorg er dus voor en met een
beetje goede wil en vooral geduld,
lukt dat bést! een vriend der
dieren te zijn enhet dier zal
onherroepelijk Uw vriend zijn!
FANTASIO.
tafreel waardoor deze zegswijze
volkomen geloochenstraft werd.
Wie daar de grote, trouwe en ruige
Max en dat felle, zwarle springer
tje Hompic-Dompie samen in alle
vriendschap zag liggen aaiend,
kwispelend, af en toe de poten of
pootjes aanminnig om elkaar heen
gestrengeld! begrijpt dat de
mening „honden en katten vech
ten" op een kapitale vergissing be
rust.
Ja: misschien als men hen ophitst
of om onverklaarbare redenen
meestal alléén voor eigen genoe
gen! tegen elkaar in het harnas
jaagt.
Dan wordt 't een andere kwestie!
gezellig kunnen uitdrukken, een
kat onder de niet-vleesetende die
ren rangschikken of een leeuw een
„schal" noemen.
Nee: maar ik geloof wel. dat als
een mens een dier goed behandelt,
dat wil zeggen met warmte, sym
pathie en begrip voor de psyche,
elk dier voor hem een levenskame
raad in de beste zin van het woord
kan worden, uitgezonderd de roof
dieren. die nu eenmaal met moord
lust geboren zijn. wat ze intussen
ook alweer niet kunnen helpen.
LS U bijv. eens een praatje gaat
maken met mevr. Louwman. U
weet wel, van het dierenpark
Twijfel aan onvervangbaarheid...
Kan leiding zó blijven voortgaan?
(Van onze correspondent te Wenen)
DE voortreffelijke uitvoering van twee opera's heeft het Salzburgse
Festival van dit jaar inderdaad gered, namelijk op de eerste
plaats de Rosenkavaliervan Richard Strauss en dan vooral de meest
Italiaanse en luchtigste en toch zo uiterst muzikale opera var, Mozart
„Cosi fan tutte".
Er hangt over dit Festival een eigenaardige stemming, een gevoel
van onzekerheid bij de leiding en daarnaast een zekere geprikkeldheid
bij een deel van het critische publiek. Zelfs vreemdelingen, die niet
op de hoogte zijn van de eigenaardige .cultuur" politiek in dit
allerkostelijkste stadje, bemerken dat er iets hapert. Er wordt veel te
veel gesproken over protectie, over eerbiedwaardige persoonlijkheden,
die men moet ontzien, over groepjes en cliques, waarmee rekening
dient te worden gehouden en het gevolg is dan ook een vreemd
soortig programma, dat nog al hoorbaar rammelt, omdat persoonlijke
factoren bij de samenstelling daarvan ontegenzeglijk hebben mee
gewerkt.
EEN Festival kan niet worden goed
gemaakt door een enkel concert
van Yehudi Menuhln of door een
piano-avond van W. Backhaus. Het
Salzburgse Festival staat of valt met
de opgevoerde opera's en terecht heeft
men ook dit keer opnieuw de voorrang
gegeven aan Mozart, van wie „Don
Giovanni", „Cosi fan tutte" en „Hoch-
zelt des Figaro" worden opgevoerd
Daarnaast hebben dan „Rosenkavalier
van Richard Strauss en „Der Prozess
van G. von Elnem ook nog een plaats
gekregen.
De geestelijke erfenis van Mozait
blijkt in Salzburg nog altijd zo groot
te zijn, dat dit stadje ook dit jaar
weer de Ideale plek ls voor de meest
authentieke Mozart-interpretatie
en dat nog wel ondanks het langzame
tempo van Furtwangler.
Wij zouden op dit punt niet heb
ben gewezen, wanneer het niet te
vens een duidelijk licht wierp op de
kracht van dit ideale vijftal dat zijn
Mozart kent. dat hem zingt en speelt
op een onovertroffen, echt Oosten
rijkse
opvoering wel een daad van piëteit,
maar iedereen wist reeds na de wereld
première. dat het noch een echte, on
vervalste Strauss, noch een echt Festi
val-stuk was.
Het is eigenlijk een mislukking ge
worden, waarover men maar liever
niet meer spreekt. Zo gezien was de
„Rosenkavalier" van dit Jaar eigenlijk
een soort rehabilitatie, een bewijs dat
een échte Richard Strauss de toehoor
ders ondanks alle critiek nog al
tijd weet te boeien door zijn impres
sionistische klank, grillig en fuoresce-
rend als een modern mozaïek.
De „Rosenkavalier" heeft in alle ge
val zijn eigen charme en de Salzburgse
opvoering heeft er Iets goeds van we
ten te maken, ook al zal men moeten
toegeven dat de stijl van de Weense
opvoeringen doorgaans beter en be
schaafder is. Misplaatst is b.v. het stre
ven in Salzburg om ieder spoor van
humor met geweld om te buigen in
het kluchtige: dat was niet alleen bij
de „Rosenkavalier" het geval, maar
jammer genoeg ook bij Mozart's Figa
ro. Ook hier bleek het ensemble ster
ker dan de leiding. Maar dat was dan
het enige nadeel van het ensemble,
want voor 't overige hebben de uit
stekende zangers en zangeressen het
Festival eigenlijk gered.
■AAR een volslagen mislukking
vas de plompe quasi modern-ba
rokke decoratie, die tot schrik
van allen \ooral het laatste bedrijf
van „Figaro" verknoeid heeft tot een
wansmakelijk Amerikaans revue-to
neel. Alle graciliteit en fijnheid van
Mozart werd hier doodgeslagen door
wanstaltige zuilen van papier maché,
waaruit grillige gipsen lappen uitpuil
den als gedrochtelijke ectoplasma's,
eerder passend in een poenige spiritis
tische seance dan in een elegante
Mozart-opera. Inplaats daarvan was
„Don Giovanni" wel veel beter, maar
't beste was en bleef „Cosi fan tutte",
dat meesterstukje van Mozart's geest,
opgevoerd op de binnenplaats van het
Blik op Salzburg's pracht
„culturele" toestanden in Salzburg.
De critiek op het bijna berucht ge
worden langzame tempo van Furt
wangler was ook dit Jaar weer zo
sterk, dat de Duitse dirigent met een
plotseling vertrek dreigde. Alsof dus
de directie, die toch al zo sterk naar
zijn pupen danst, in staat zou zijn
de critiek cn de pers te beïnvloeden.
Ook is het geen geheim dat Furt
wangler het optreden van de diri
gent Herbert von Karajan in Salz
burg heeft tegengewerkt. Nu is men
misschien geneigd rekening te hou
den met de hoge leeftijd cn de zwak
ke gezondheidstoestand van deze
grootmeester, maar als buitenstaan
der vraagt men zich toch af wie hier
nu eigenlijk de leiding heeft.
Toch is b.v. de „Figaro" onder Furt
wangler een succes geworden, maar
dat was alleen te danken aan het
prachtige ensemble van de solisten:
Hilde Güdcn. Elisabeth Schwartzkopf.
Irmgard Seefrled, P. Schöffler en E.
Kunz. Zelfs de slechtste dirigent is
niet opgewassen tegen de doorzettings-
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand.
Residentie-paleis, alleen op een een
voudig podium, met geen ander décor
dan drie grote architectuurbogen en
daarvoor een paar wit gelakte stoeltjes
en tafeltjes enverder niets. En ook
hier weer een ideaal ensembleIrmgard
Seefried. Lisa Otlo. A. Dermota. E.
Kunz en P. Schöffler, onder de con
geniale leiding van Karl Bohm.
Dat was nog Salzburg op zun best,
een opvoering waarover de regisseur
Max Reinhardt volop tevreden zou
zyn geweest en men vraagt zich af hoe
het berooide Oostenrük tóch nog altud
zulke uitstekende vertolkers voor zijn
Festivals weet te winnen, ideale be
zettingen. die echter niet In de eerste
plaats" aan Salzburg zUn te danken,
doch aan Wenen, waar ze eigenlijk
thuis horen.
TOEN men verleden jaar de nog
nooit opgevoerde opera van Ri
chard Strauss „Die Liebe der Da-
nae" na jarenlange rust weer eens
voor de dag had gehaald, was deze
Zal Nederland Waterkrachtinstallaties krijgen?
S'jdwynjT-pn
Pléó':fn*èèr<cVjfi\5D!in B'erxJenburg
s'uwengfhBUAi K jnn#o«xden voor etc-
fniche centrales
Snelstromende rivieren, watervallen
etc zijn in staat om door middel van
waterkrachtcentrales belangrijke hoe
veelheden energie te leveren, waar
mede men dan electriciteit kan op
wekken.
Het is zelfs zo. dat van alle energiebron
nen. die de wereld rijk is. de water
kracht wel de goedkoopste is Landen
als Zwitserland. Noorwegen. Frankrijk
en Italië tonen aan hoe belangrijk het
bezit van waterkracht voor een land is.
Ons land is door de natuur echter
minder rijk gezegend met de mogelijk
heden voor waterkrachtcentrales. Toch
zijn er wel plannen voor het bouwen
van waterkrachtcentrales. En wel in
onze provincie Limburg Reeds Jaren
lang heeft men de mogelijkheid over
wogen van het bouwen van water
krachtcentrales in de Maas en het Ju-
lianakanaal In deze centrales zou
men dan electriciteit opwekken
Thans verwacht men binnenkort de
instelling van een Regeringscommissie,
die een studi» zal maken van de mo
gelijkheden. die deze waterkracht voor
onze energievoorziening kan hebben
De plannen omvatten totaal 7 centrales
(zie kaart), die een capaciteit van 100
BU een uitvoering van de plannen
schat men de kolenbesparing. die hier
door verkregen wordt, op circa 50.000
ton per jaar.
De directeur van de Prov. Limburgse
Electr, Mij. prof. ir Gellssen, zal van
deze regeringscommissie deel uitmaken.
Zijn er nu buiten de ontworpen cen
trales in Limburg nog andere plaatsen
In Nederland, waar wij centrales kun
nen bouwen?
De lr Brandenburg meent van wel en
in een door hem ontworpen plan, geef:
hij verschillende punten aan, warr
men z.i. stuwen kan bouwen. Volgens
dit plan kunnen wij ook ln De Wari.
Naderrijn en De IJssel stuwen bouwen,
waarvan de ontworpen stuw bij Pan-
nerden uit een dubbele zou bestaan
Westelijker dan Culemborg schijnt
het aanleggen van stuwen, volgens -r
Brandenburg, niet mogelijk door de et
en vloedwerking van de zee. die dan
merkbaar wordt Hoewel het mogelik
schijnt om ook bU Deventer een stuw
te bouwen, acht lr Brandenburg dit
economisch niet verantwoord.
OF men ook In de toekomst op
deze weg kan voortgaan? Na
tuurlijk niet en de directie
dlcnc vooral te bedenken, dat een
aanzienlijk gedeelte van het publiek
langzamerhand begint te twijfelen
aan de zogenaamde eisen en onver
vangbare plaats van het Salzburgs,
Festival. Want al zal het Festival in
het naburige Miinchen voorlopig
nog wel geen gevaar opleveren. Bay-
reuth doet dit zeker wel, ook Edin
burgh dreigt op de voorgrond te ko
men, en wanneer zoals te ver
wachten valt Wenen geheel zal
worden losgemaakt uit het politieke
enclave, dan zal men vanuit het
buitenland In nog groter aantal naar
de Oostenrijkse hoofdstad komen,
omdat daar de Festivals zorgvuldiger
en vakkundiger worden voorbereid.
Het beste bewijs voor de zorgeloos
heid in Salzburg is de opvoering van
Shakespeare's „JUllus Caesar", waar
van ook de „ingewijden" weten dat de
hoofdrollen slecht zijn verdeeld, zó
slecht dat zelfs de eigen Salzbrugse
critiek er geen raad meer mee weet
en haar toevlucht moet nemen tot een
soort „nieuwe interpretatie". Maar de
buitenlandse critiek laat zich door
zulke grapjes niet beet nemen, want
het internationale publiek vooral
uit Engeland heeft wel een andere
en betere Antonlus gezien dan de
zwakke Ernst Deutsch of een overtui-
gendender Brutus dan de eeuwig de
clamerende E. Balser.
MET Mozart en een goed opera
ensemble als voortrekkers kan
men het Salzburg Festival op
den duur niet meer tot een grote in
ternationale gebeurtenis maken. Het
beroep op de erfenis van Reinhardt
ls niet meer voldoende en nog minder
de gedachte dat Salzburg onvervang
baar zou zijn. Het optreden van het
Parljse ballet op het allerlaatste einde
kan men hoogstens beschouwen als
een toegift, het Festival zelf staat of
valt met het programma en vooral met
de leiding, die op grond van al te grote
interne tegenstellingen en uit vrees
voor radicale beslissingen geen echte
„leiding" kan geven.
Salzburg heeft van ouds de kunst
verstaan om propaganda voor zich
te maken en ook nu weer heeft men
als 't ware alles in het werk gesteld
om de internationale belangstelling
te wekken voor de wereldpremlere
van Gottfried van Einem's nieuwe
opera „Der Prozess". waarmee de
tweede helft van dit Festival zal
worden ingeluid. Ieder ook maar
heel even uitgesproken woord van
critiek op welk onderdeel dan ook
wordt hier dadelijk afgesneden door
te verwijzen naar deze nieuwe opera
van de jonge von Eincm, die even
eens deel uitmaakt van de directie
van het Festival. We zullen rustig
afwachten en daarover even zakelijk
en critisch berichten ln een volgend
artikel.
Dier en vriend schap
HET is met de dieren als met de
mensen: maak hen tot Uw
echte vrienden en er komen
eigenschappen voor de dag. die ge
eerst nauwelijks bij hen vermoed
hebt: goede ennu ja misschien
ook wel minder goede, maar die
neemt ge op de koop toe!
Ik weet niet. wie het gezegde:
„vechten als kat en hond" heeft
uitgevonden, maar die man heeft t
toen beslist mis gehad. Laatst zag
ik bijv b;' een miinei r
NU is het op gevaar af. dat
ik van de Ver. voor Dieren
bescherming nooit een propa-
ganda-modaille zal krijgen niet
zó. dat ik door alles heen een
dierenliefhebber ben.
Want als er een hond achter m'n
brommer blaft en hapt. of wanneer
ik zo'n „lief poesje" naar een vogel
zie grijpen, dan wel lees hoe een
schone dierentemster een arm
wordt afgebeten, dan kan ik onmo
gelijk alle honden een snoes vin
nen zoals dametjes dat o
Wassenaar, zoudt U daar zijn we
zeker van: heel wat staaltjes
kunnen horen over wat dieren aan
vriendelijks de mensen bewijzen
ofbewijzen willen!
Mits ge met zachtheid te werk
gaat
Daarom verbaas ik me nog altijd
over alle wreedheid, die het dier
van ons mensen ondervindt en
waarover ge de verschrikkelijkste
staaltjes voor de rechtbank be
luisteren kunt.
Maar daaror verhei ik me
Harmonisch twee-kleurenspel is
voornaamste kenmerk
LIEVE LEZERESSEN,
Parijs is nog steeds een gekkenhuis, meer nog dan verleden
week. En waar de stakingstoekomst nog volkomen onzeker is,
schrijven we op deze dertiende Augustusdag maar vast het
praatje dat voor negen dagen later bestemd is. Je weet immers
niet of en hoe je het wegkrijgt, of het de plaats van bestemming
bereikt en wanneer! Het is al heel mooi als je hoort dat verschil
lende van de artikelen gestrand zijn en dank zij een plotselinge
stakingsuitbreiding ergens op een Frans vliegveld liggen op het
ogenblik dat de Hollandse drukker er zich over had moeten
ontfermen.
Het wordt al moeilijker post aan reizigers mee te geven, want
niemand loopt graag de kans als saboteur aangemerkt of opge
pakt te worden - saboteur is de titel van ieder die dienstwillig
een ander uit de nood helpt door beladen met post de grenzen
van het land en die der stakerssolidariteit te overschrijden
Parijs, 13 Augustus.
Maar laten we niet verder uitweiden
de kleine en gTOte dingen die
jj'ïr gebeuren, of niet gebeuren, over
°e gevangenen, die onder politletoe-
j^pt het huisvuil ophalen en de meest
'°"ge, de meest enthousiaste werklui
van deze en andere dagen zijn, over
a- negenhonderd vrachtwagens die
^"isdiensten" verrichten en de onee-
joon levendige Esplanade des Invali
ds wanneer ze vertrekken, over de
«nversaties In de stad en op terras-
■fn. over de stemming, de welhaast
oprende spanning die hier heerst
Dit hoekje van uw dagblad ls Im-
?ers het modehoekje, waarin Juist In
w Augustusmaand splinternieuw Pa
rijs modenieuws behoort te staan. En
bovendien moeten we nog steeds een
schuld inlossen: we hebben nog niets
over de nieuwe winterhoeden verteld,
die al ln Juli werden getoond, voordat
de grote modevorsten hun geheimen
prijsgaven en Dior met zijn verplette
rend bommetje kwam.
WISSELING DER JAAR
GETIJDEN....
Toen de zomer eindelijk uitbrak,
brak in de mode de herfst aan en
de winterhoeden waren de eerste
herauten van een zomer die door
herfstbruine kastanjes op deze aar
de welkom werd geheten. Herfst-
bruin cn andere najaarstinten zijn
Svend: cloche van wit en grijs ge
streept vilt, lint van groene jersey,
waarop een strassdiamant.
overigens ook de kleuren waardoor
de nieuwste hoeden zich aan het ko
mende jaargetijde aanpassen. Warm
en fraai zijn de tinten en mooi is de
harmonie van de kleuren die paars
gewijs een der kenmerken van de
jongste hoedenmode zijn.
Zo werden en meer mogelijkhe
den zijn werkelijkheid! groen en
ander groen gekoppeld, en anthraclet-
grljs en havanabruin, het fluwelen
zwartblauw van een late najaarshemel
werd gepaard aan het rood van de
rUpe tomaat, en het diepe, toch on
doorgrondelijke groen van het berg
meer aan rokerig vloeipaplerroze.
TWEEKLEl'RENSPEL.
Vaak brengt bij de modistes al
thans. de Parljse couturiers stellen via
hun hoedenateller soms geheel axfdere
mogelijkheden voor! vaak brengt
het tweekleurenspel de combinatie van
tweeërlei materiaal met zich mee: zo
verstaan zich dit Jaar vilt en Jersey,
taupé en mousseline, melusine en flu
weel, die beide tegelijkertijd grondstof
zijn. Als garnering word doorgaans an
der materiaal gebruikt: een enkele fa-
santenveer, minochcs of wieken ln zeer
bescheiden mate. strassbriljanten, al
leen of in een grenstrekkenrie rij. een
boordsel van ribslint, dat afwerking cn
garnering is, franje, kleine ornament
jes die van de tallleurrevers naar de
hoed zijn verhuisd en „lukraak" in
een deuk. een plooi, op een lint of
waar dan ook worden aangebracht,
getweeën of alleenJuwelen en bro
derie zyn de garnering van geklede
modellen: de flatteuze voile ontbreekt
vrijwel geheel en al.
GECOMPLICEERDE EENVOUD..
De moderne hoeden zyn over het
algemeen eenvoudig ofschoon er vele
desniettemin toch nog te gecompli
ceerd zijn om er een duldelUke be
schrijving van te kunnen geven. Zelfs
de klassieke modellen, die als tamboe
rijn of pillbox, als tri- en bicornes en
als cloches worden aangeduid, bezit
ten altyd wel dat vleugje onverwacht
heid, dat ze van de puur klassieke mo
dellen onderscheidt. Er zijn in de win
termode puntmutsen, maar denkt u
niet dat u ze ln gedachten ziet als u
alleen maar de naam hoort: ze zUn
namelijk zeer gevarieerd van model en
van hoogte enze zijn geen muts
Rose Valois: van deze geklede fluwe-
'en hoed werden de teruggeslagen
randen met vogelwieken gegarneerd.
Marie-Christiane: vilt tamboerijn
met rand van gedrapeerde jersey in
de moderne kleur .gedroogde abri
kozen", en gegarneerd met een
fazantenveerMaud et Nano: klein
hoedje dat geheel met zwarte tres
bewerkt is en een zwarte veer recht
op) in top draagt.
maar hoed! Ontelbaar zijn voorts de
fantasiemodellen die een kruising van
twee of drie klassieke vormen zijn.
Met uitzondering van enkele grote ge-
lesenheidshoeden en enkele kleinere ge
klede randhoeden, hebben de meeste
hoofddeksels geen rand. En ofschoon
niet weinig modellen het achterhoofd
of het gehele hoofd omsluiten (Svend
bracht hoeden als badmutsen, kinband
incluis!), toch worden de meeste bo
ven op het hoofd gedragen; soms 1U-
ken ze naar rechts te hellen of tot
ver op het voorhoofd hetgeen door
gaans te danken Is aan een assym-
metrlsche vorm van de hoed, die zelf
volkomen horizontaal wordt opgezet.
Ge kunt deze winter modern zijn
met een cloche, die niets van uw pruik
laat zien. of met een kleine tamboerijn,
die tweederde van uw haren aan de
openbaarheid prijsgeeft. Deze en an
dere modellen zullen zijn uitgevoerd
in vilt, dat effen ls of gestreept als
hondenvacht (in wit en donkergrUs),
in taupé dat eenkleurig is of gestreept,
ln fluweel, zljdesoorten of Jersey, ln
melusine of cachemlrwollig vilt, in
vlltvarianten die langzaam van licht
naar donker nuanceren, of een dessin
bezitten dat op de huid van de panter
is geïnspireerd. Ze ontlenen hun kleur
aan honing, champagne, geconfijte
kastanjes en nieuw dit jaarl ge
droogde abrikozen, aan whisky (zon
der soda) en vermouth (met citroen
schilletje en Ijs), aan rode sherry, aan
tomaat en paprika, aan groene peper,
crème de menthe en anisette, terwijl
het moderne blauw geleend werd van
de sapphier. van petroleum en de ster-
bezaaide winterhemel, en grijs het grijs
van de mol is. zwart de tint van an-
thraciet of die van git aanneemt
J.V.
Svend: baretvormige hoed die in een
ount op het voorhoofd is uitge
bouwd, gemaakt van taupé in nacht
blauw en tomaatrood, welke beide
kleuren gescheiden zi/n door een
rand strassbriljanties; Rose Valois:
een kruising van baret en driepuntige
steek, gemaakt van groen vilt en
afgewerkt met zwarte bolletjestres.
OOK VOOR ONS „WITTE STEENKOOL"
