'LEIDSCH m DAGBLAD
Uitnodiging aan Moskou voor vier-
mogend lieden-nmf eren lie verzonden
92ste Jaargang
DONDERDAG 16 JULI 1953
No. 27966
f I Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte SiDSel 1. Leiden Giro No. 57055
Hoofdredactie: B. W, Menkhorst en J. Brouwer f6.— per kwartaal; f0,47 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Verclcel'dlieid speelt
het Western parten
Terwijl er nog steeds van mening wordt
gewisseld over de oorzaak en de gevol
gen van de val van Beria zonder in
tussen tot een gelijkluidend oordeel te
komen! gaat de historie voort. En
niet bepaald, zoals men zou hebben mo
gen verwachten. De gang van zaken
r' - achter het IJzeren Gordijn getuigt van
H toestanden, die overduidelijk aantonen,
i hoe hoog de nood is gestegen. Slechts
Kf met de grootste moeite weet Moskou
nog te camoufleren, dat de satelliet-
landen de tyrannie meer dan beu zijn
en snakken naar de vrijheid. Het Krem
lin moest daarom wel uit politieke over-
wegingen de aangeboden hulp van le
vensmiddelen ter waarde van 15 mil-
lioen dollar van de zijde van Amerika
weigeren, ook al wordt het gedwongen
nu zelf wat te doen. terwijl juist ge
brek overtuigend is bewezen. Wat moest
n het Kremlin echter anders doen? Doch
ook deze weigering zal Moskou geen
- baat opleveren, integendeel
Alleen het aanbod, dat overigens ten
uitvoer wordt gelegd voor zover dit
maar enigszins mogelijk is, trots de
weigering, heeft bovendien een prach-
tige tendcnz voor de Westelijke propa-
ganda. Het bewijs wordt immers gele-
verd, dat het Westen in staat is om te
voorzien in de noden en behoeften van
achter het IJzeren Gordijn, die ont-
st,aan zijn cloor het door Moskou ge-
l'| voerde beleid van uitzuiging en uitbui-
ting. De geste van Washington biedt
vergelijkingsmogelijkheden te over! Die
wl niet uitvallen ten gunste van het „ar-
beiders-paradijs".
Reeds eerder hebben wij daarom ge-
rjï wezen op de wenselijkheid, neen, de
noodzakelijkheid van het voeren van
een grootscheepse Westelijke propagan
da ter ondersteuning van de onrust
achter het IJzeren Gordijn. De kans was
er" immers te mooi om deze voorbij te la-
ten gaan!
i Helaas, het Westen blijkt voor de zo
veelste maal de mogelijkheden niet te
llcnl begrijpen en te doorgronden. Zie naar
het resultaat van de vierdaagse tc
Washington, de z.g. kleine Bermuda-
conferentie. De uitgegeven communi-
El qué's ademen de verdeeldheid, die er
heerst in het Westelijk? kamp! Juist
Iwaar de grootst mogelijke eenheid meer
dan wenselijk mocht worden genoemd,
erkf heeft Washington getuigd van menings-
verschillen en alle pogingen dit te ver-
At- doezelen, mogen als mislukt worden ge
kwalificeerd. Wanneer Stalin nog leef
de, zou het gelijk aan zijn zijde zijn,1
dat het Westen zich zelf bezig was te
vermoorden
crk: Zelden is die verdeeldheid in het Wes
ten zo duidelijk tot uiting gekomen als
thans. Voor wie tussen de regels weet
door te lezen, zal dat maar al te door-
Oost-Duitslanil toont toenadering
De V.S., Engeland en Frankrijk hebben de Sovjet-Unie uitgenodigd voor
een conferentie van ministers van buitenlandse zaken, eind van September. De
drie Westelijke mogendheden verklaren, dat overeenstemming van de vier
mogendheden over Duitsland en Oostenrijk „een belangrijke bijdrage tot de
vrede" zou zijn. In gelijkluidende nola's, die aan de vertegenwoordigers der
Sovjet-Unie in Londen, Parijs en Washington zijn ovrrhandigd, wordt voor
gesteld, dat de conferentie in een nader bij onderlinge overeenkomst, te be
palen plaats zal worden gehouden.
It
zichtig^zijnj^
De idee Churchill om met de Russen
op hoogste niveau te praten is gekel-
h derd. zoals te verwachten was. Maar ln
dè plaats daarvan is nu gesteld de mo-
gelijkheid van een vier-mogendheden-
conferentie bij monde van de ministers
van buitenlandse zaken. Zulks na de
verkiezingen in West-Duitsland! Waar
mede aan Adenauer geen dienst wordt
bewezen, want de oppositie der socia-
nl listen spint daarbij zij-
De socialisten kunnen nu immers de
'troef uitspelen, dat de wenselijkheid
van besprekingen met de Rus wordt er-
kend. En waarom dan met direct?
1 II Hoewel de noodzakelijkheid van At-
a I lantisch pact en de EDG opnieuw wordt
I fl onderstreept, blijft deze geste weinig
SC minder clan een gebaar in dergelijke
omstandigheden en de gelaten houding
in diverse landen zal daarin eerder een
stimulans vinden voor verder uitstel dan
voor haast!
De Amerikanen, die de grote Bermu
da-conferentie hebben tegengehouden,
zon hebben ook in zoverre succes, dat de
agenda der vier-mogendheden-confe-
rentie is beperkt tot Duitsland en Oos
tenrijk en dat. wat de kwestie der Duit
se eenheid betreft, vastgehouden wordt
aan vrije verkiezingen en vorming van
een vrije regering voor geheel Duits
land. Onnodig te zeggen, dat Molotof.
zo hij al besluit tot deelneming aan de
conferentie, daarvoor niet te vinden zal
zijn zonder de toezegging van Duits-
lands neutralisatie.
De inwendige verdeeldheid van het
Westen speelt weer eens lelijke parten
en men mag van geluk spreken, dat
Moskou niet de volle winst daarvan kan
ioM plukken cloor de toenemende ontevre-
dcnheid achter het IJzeren Gordijn.
1 Hetgeen niet wegneemt, dat het Wes-
ev;: ten het Kremlin de kans biedt, zich te
16711 herstellen.
Kini Zo ooit, dan geldt voor Moskou de
et waarheid van het oude gezegde: tijd
nr.- gewonnen, is veel gewonnen. En tijd
heel vaak redding.
De tekst van de nota's luidt:
..De ontwikkeling van de interna
tionale toestand en de gebeurtenissen
van de laatste tijd in Oost-Duitsland
en Berlijn hebben het alegmene ver
langen versterkt om de vrede te ver
stevigen en de bestaande spanningen
erminderen op een wijze, die ver
enigbaar is met het fundamentele
reoht op vrijheid. Terwijl zij het feit
erkennen, dat een duurzame vrede
tenslotte slechts verzekerd kan worden
als zekere kernvraagstukken, zoals ge
controleerde ontwapening, kunnen wor
den geregeld, willen de regeringen
thans die problemen uit de weg rui
men, die spoedig opgelost kunnen wor
den.
Het sluiten van de verdragen met
Duitsland en Oostenrijk - dat al lang
had moeten gebeuren - is duidelijk
een essentieel element van een Euro
pese oplossing, die de regeringen als
een belangrijke bijdrage tot de vrede
besohouwen.
Een vredesverdrag met Duitsland
kan slechls gesloten worden met
deelneming van een vrije en repre
sentatieve regering van geheel Duits
land, die in een positie verkeert om
vrijelijk over een dergelijk verdrag te
onderhandelen. Een dergelijke rege
ring kan slechts voortkomen uit vrije
verkiezingen.
De omstandigheden waaronder een
dergelijke regering zou moeten worden
samengesteld en volledige vrijheid van
handelen moot hebben vormen een
probleem, dat spoedig opgelost zou kun
nen worden, indien bij alle betrokken
partijen goede wil aanwezig is. Het is
eveneens duidelijk, dat geen werkelijke
voortgang gemaakt kan worden m de
richting van een algemene verminde
ring van dc spanning in Europa, zo
lang dit vraagstuk onopgelost blijft.
In de nota's aan de Sovjet-Russische
regering, Waarvan de laatste die van 23
September 1952 is en waarop tot dus
ver geen antwoord is ontvangen, heb
ben de regeringen constructieve voor
stellen gedaan, die volledig weergege
ven werden in de resolutie van de West
Duitse Bondsdag van 10 Juni van dit
jaar. Deze voorstellen beogen, het al
gemeen verlangen van het Duitse volk
naar eenheid in vrijheid te bevredigen.
Rekening houdend met het feit. dat
de jongste gebeurtenissen de kwestie
van dc Duitse eenheid zelfs neg urgen
ter gemaakt hebben, zijn de regeringen
vastbesloten een nieuwe poging te doen
om een einde te maken aan de abnor
male toestand waarin het Duit-se volk
zich bevindt. Zii hebben derhalve be
sloten. na de Duitse bondsregering en
de Duitse autoriteiten in Berlijn ge
raadpleegd tc hebben, de Sc-vjet-Russi-
sche regering een conferentie van de
ers van buitenlandse zaken van
Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de
V.S. en de Sovjet-Unie voor te stellen.
De te bespreken onderwerpen zouden
de volgende moeten zijn:
De organisatie van vrije verkiezii
gen in de federale republiek, de Ooste
lijke zone van Duitsland en in Berlijn.
Dit zou o.m inhouden besprekingen
n de noodzakelijke waarborgen v
i>heid van beweging, vrijheid i
handelen voor politieke partijen, v
held van pers en verzekering van de
mste vrijheden aan alle Duit-
s voor. tijdens en na de verkiezingen.
Voorwaarden voor de vorming van
een vrije regering voor geheel Duits
land met vri,jheid van handelen in
binnenlandse en buitenlandse aangele"
genheden.
Dit zijn de voornaamste stappen, die
vooraf moeten paan aan het openen
besprekingen met de Sovjet-Rus
sische regering over een Duits vredes
verdrag, op zich zelf een belangrijk eli
m?nt van een algemene regeling.
De regeringen zijn ook van mening,
dat op deze eerste bijeenkomst tenslot-
een overeenkomst moet worden be
reikt over het Oostenrijkse verdrag"
jaar „een duidelijke verbetering" heeft
te zien gegeven. Ten aanzien van de
ontwikkeling in de Sovjet-Unie. ver
klaarde hij: „Niets van hetgeen ge
beurd is schijnt het noodzakelijk te ma
ken, de politiek inzake de viermogend-
hedenbesprekingen te wijzigen. De ge
beurtenissen maken -het feitelijk nood
zakelijker, m contact te komen met dj
Scvjet-lelders".
GrotewoSiS toegankelijk
De Oost-Duitse ministerraad heeft
verklaard, te willen deelnemen aan
verkiezingen in geheel Duitsland. In
een door het officiële Oost-Duitse
persbureau ADN gepubliceerd com
muniqué wordt voorgesteld, vertegen
woordigers van Oost- en West-Duits
land bijeen te laten komen om voor
bereidingen te treffen voor deze ver
kiezingen. De Oost-Duitse regering
verklaart zich ook bereid tot een be
spreking van de Duitse eenheid cn
een vredesverdrag voor geheel Duits
land.
Op een bijzondere vergadering van
het kabinet verklaarde premier Grote-
wohl na met diverse leiders te hebben
gesproken, waarbij Ulbricht niet werd
genoemd, dat de internationale situa
tie minder gespannen was geworden,
ondanks de Amerikaanse „politiek van
geweld". De Amerikaanse plannen in
Europa, zoals de Nato, de EDG en de
conventies van Bonn waren een mis
lukking gebleken, aldus Grotewohl, die
dc Duitse kwestie het dringendste in
ternationale vraagstuk van het ogen
blik noemde. De nieuwe maatregelen
die de Oost-Duitse regering een maand
geleden getroffen had om de levens
omstandigheden van de bevolking te
verbeteren, waren gericht op de her
eniging van Duitsland en op het vesti
gen van politieke-, economische, cul
turele en andere betrekkingen tusser,
de beide delen van Duitsland, aldus hel;
communiqué. Ondanks de uitdagend?'
politiek van Adenauer, is de Oost-Duit
se regering bereid besprekingen te voe
ren.
Van Russische zijde is er nog geen
commentaar.
COMMENTAREN
Dc besluiten van de drie-mogendhe-
denconferentie zijn in Parijs met ge-1
mengde gevoelens ontvangen. Bevoegde
functionarissen en commentators zijn
het er over eens, dat Amerika toegaf
op het punt van vier-mogendhedenbe-
spreklngen. Men betreurt het echter,
dat klaarblijkelijk geen besluiten zijn
genomen over aanvullende hulp aan
de Fransen in Indo-Chlna.
Voorts zou blijken, dat lord Salisbury
de Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Foster Dulles, krachtig
steunde in diens opvatting, dat voor
het begin van een vier-mogendheden-
conferentie het Europese legerverdrag
diende te worden geratificeerd Dpzc
Britse houding heeft in Parijs een ze-1
kerc wrevel verwekt. Sommige functio
narissen gaven zelfs te verstaan, dat
Engeland Frankrijk „in de steek had j
gelaten" om Amerikaanse steun in het I
nabije Oosten en in het bijzonder in
Egypte te verwerven.
Men verwacht, dat de lange vertogen
in het communiqué over de wenselijk
heid van ratificatie van het Europese I
legerverdrag aanzienlijke mocilijkhe-1
den voor de regering-Laniel kunnen
veroorzaken.
Bondskanselier dr Adenauer, zijn
staatssecretaris professor Halstein en
andere woordvoerders hebben het be
sluit der Westelijke ministers als een
succes der Duitse politiek bestempeld.
Dr Adenauer verzette zich nogmaals
tegen de opvatting als zou hij liever
nog geen conferentie der grote vier heb
ben gezien. Hij zeide zulk een confe
rentie steeds met alle kracht te hebben
bevorderd. Het ging er volgens dr
Adenauer bij de komende verkiezingen
nu om. de door hem gevoerde politiek
te bevestigen en een voortzetting daar
van mogelijk te maken. Gebeurde dit
niet dan zou daaruit voor het Duitse
volk „onoverzienbare schade" voort
vloeien.
Dc voldoening der socialistische op
positie over het veld winnende uitzicht
op een conferentie wordt uiteraard ge
temperd door het uitstel tot October.
De socialisten hadden op een spoedige
conferentie aangedrongen en zij teke
nen er protest tegen aan. dat het uit
stel een gevolg zou zijn van de wens
der Westelijke ministers om de belan
gen van dr Adenauer bij een ongestoor
de verkiezingscampagne niet te scha
den. Het uitstel betekent volgens de so
cialisten niet anders dan een nieuwe
factor van onzekerheid.
Hot feit, dat de EDG ook verder door
de Westelijke regeringen beschouwd
blijft als een noodzakelijke bijdrage tot
I de gemeenschappelijke verdediging,
wordt door de socialisten bij voorbaat
als een hypotheek op de komende on
derhandelingen gezien.
In de Duitse pers weerspiegelt zich
ongerustheid over het feit, dat de Wes
telijke tegenstellingen over de kern
vraag van het Duitse probleem ook ln
het gezicht van een conferentie van
vier nog niet overwonnen zijn. Zo con
stateert de „Frankfurter Allgemeine
Zeilung", dat het internationale gesprek
over Duitsland nu snel het kernpunt
nadert: „Hereniging of EDG".
Het blad wijst er op. dat van uit Mos
kou reeds duidelijk is gemaakt, dat het
Westen er niet op kan rekenen belde
tegelijk te krijgen.
„Onder deze omstandigheden kan het
op zulk een conferentie gemakkelijk tot
een splitsing in het Westelijke kamp
komen", zo meent het blad. Des te meer,
aldus dit blad, moeten de Duitse poli
tici in het voor de conferentie verstrij
kende kwartaal het eens worden ov
de door Duitsland te volgen politiek.
Twee auto's op elkaar te pletter
gevlogen
Ernstig ongeluk op Rijksweg
onder Sossenheim
Gistermiddag- omstreeks vier uur
zün (wee personenauto's op de Rijks
weg onder Sasaenheim mei een enor
me snelheid op elkaar gevlogen. Hoe
wel er ernstige gewonden te betreu
ren vielen, moet liet nog een wonder
geacht worden, dat er geen dodelijke
slachtoffers vielen.
Een uit de richting Den Haag ko
mende Ford-personenauto remde, nabij
het jachUiaventje. plotseling om onbe
kende redenen zeer krachtig en schoot
dr.aratv met vrij grote snelheid door de
heg, die de rijbanen voor de verschil
lende verkeersrichtSngen van elkaar
scheiden. De wagen kwam dus op het
weggedeelte voor het verkeer uit de
richting Amsterdam. Op dat moment
kwam udt de richting Amsterdam een
Jaguar-personenauto rijden met een
snelheid van ongeveer honderdtwintig
kilometer per uur.
Met een daverende klap vlogen de
wagens recht op elkaar. De Fordauto
werd geheel verpletterd, de Jaguar
bleek van iets sterkere constructie te
zijn maar werd ook grondig vernield
In de Ford waren twee personen ge
zeten, namelijk de 28-jarige J. Fon
tein uit Zaandam als bestuurder, en
de 20-jarige C. J. van Epcnhuizen,
vermoedelijk afkomstig uit Middel
burg, die als lifter meereed.
In de Jaguar was alleen de oi.„_
veer 30-jarige D. Iloenger uit Vclzcn
gezeten.
De beide inzittenden van de Ford
werden zwaar gewond. Zij liepen een
schedel basisfractuur en andere ver
wondingen op en werden in het Aca
demisch Ziekenhuis te Leiden opge
nomen. Zij verkeren niet meer in le
vensgevaar.
De bestuurder van de Jaguar liep
wonderlijk genoeg geen letsel op, doch
kreeg wel een shock.
Het onderzoek naar de oorzaak van
de fatale manoeuvre van de Ford-be
stuurder w-ordt nog voortgezet.
Herdenking dr Lorentz
Ter herdenking van de dag, waarop
100 jaar geleden prof. dr H. A. Lorentz
te Arnhem werd geboren, zal op 18 Juli
a.s. een plechtigheid worden gehouden
in de aula van het Teylersmuseum te
Haarlem. Daarbij zal het woord wor
den gevoerd door de burgemeester van
Haarlem, mr p. O. F. M. Cremers, door
de heer Ch. G. Matser. burgemeester
van Arnhem en door de heer J. C. Ta-
dema, een der directeuren van Teylers-
stichting. Na afloop zal een krans wor
den gelegd bij het beeld van dr Lorentz
op het naar hem genoemde plein en op
zijn graf op de algemene begraafplaats
te Haarlem-Noord.
Vrouwen in overalls, och. dat kan
nog wel, ook in het Westen. Maar
vrouwen, werkend aan een weg
mannenarbeid verrichtend, nee, dat
strookt niet met de Westerse „prin
cipes". Wij hoorden wel eens zoiets
over Rusland, maar daar werd deze
foto niet genomen. Kijkt U maar
eens naar de woorden „Men worJ
king". Het zijn de Engelsen Joan en
Ruth Chapman, twee zusters uit
Kilby in Leicestershire, die. de een
sinds 10 jaar en de andere al 12
jaar, mannenarbeid verrichten. Zij
schilderen de witte verkeersstrepen
op de wegen van Engeland, en Joan
en Ruth vinden, dat dit werk echt
bij hen past
ZAL DENEMARKEN TWEEDE
TANKSCHIP AAN SOVJET-UNIE
AFLEVEREN?
De Deense minister van buitenlandse
zaken. Kraft, heeft er op gezinspeeld,
dat zijn regering geen redenen ziet om
een tweede tankschip, dat ln Denemar
ken voor Russische rekening wordt ge
bouwd, niet af te leveren. Verleden
jaar werd het eerste in Denemarken
gebouwde tankschip voor Russische re
kening afgeleverd ondanks Amerikaan
se protesten.
Dit tweede schip moet in het laatste
kwartaal van dit jaax worden opge
leverd.
Kraft verklaarde, dat van de Deense
ambassadeur in Washington een ver
slag over een nieuw Amerikaans protest
was ontvangen. Dit verslag zal zorgvul
dig worden bestudeerd, zo zei hij.
Denemarken had zorgvuldig het ver
bod van levering van strategische goe
deren aan communistische landen na
geleefd.
Dit tweede tankschip wordt echter
gebouwd volgens een in 1948 getekende
overeenkomst en in West-Europese lan
den meent men algemeen, dat het ver
bod geen betrekking heeft op uitvoe
ring van overeenkomsten, die reeds wa
ren gesloten, aldus verklaarde Kraft.
VLIEGBOOT VERONGELUKT
Een vliegboot van 65 ton van de „Con-
soüdated Vultee Aircraft Corporation",
een Amerikaanse vliegtuigfabriek, is zes
mijlen uit de kust voor San Diego, <Ca-
lifornië), in zee gestort.
De negen inzittenden, alle behorende
tot het personeel van de fabriek, werden
gered.
Het viermotorig vliegtuig is kort nadat
het in het water was neergestort gezon
ken.
MC CARTHY WIL TRUMAN NIET
MEER HOREN.
m-: Senator Mc Carthy heeft verklaard
i'. van de F.B.I. (de Amerikaanse federale
v recherche) de verzekering te hebben
ontvangen, dat oud-president Truman
geen inlichtingen uit Canada over
atoomsplonnnce heeft achtergehouden.
Daarom achtte Mc Carthy geen grond
No meer aanwezig om Truman op te roe-
pen om voor zijn senaatscommissie van
onderzoek te verschijnen.
BW tjf
De Britse waarnemende minister van
buitenlandse zaken, lord Salisbury, heeft
voor zijn vertrek naar Europa te New
Vork verklaard: „Wij hebben te Was
hington meer bereikt dan een van ons
verwaohtte".
In antwoord op een desbetreffende
vraag zeide lord Salisbury dat de in
ternationale toestand in het afgelopen
WeerraoDorten
Prinsessen
in New York
Morgen naar Chatham
De Prinsessen Beatrix en Irene zün
gisteren op het New Yorkse vliegveld
Idlewild aangekomen, op weg naar
Chatham in de Amerikaanse Slaat
Massachusetts, waar zü zes weken
zullen blijven. De Prinsessen zullen
morgen haar reis vervolgen.
WEERBERICHT
Opnieuw buien
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Half lot zwaai' bewolkit met op de
meeste plaatsen enkele buien, hier en
daar vergezeld door onweer. Zwakke
tot matige, later vrij krachtige Zuide
lijke wind. Weinig verandering in tem
peratuur. (Opgemaakt te 10 uur).
Zon op: 4.40 uur: onder: 20.52 uur.
Maan op: 11.47 uur: onder: 22.44 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.53 en 19.15
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's
Voor het stadhuis te Rotterdam j alle buitenlandse en Nederlandse
vond dc Cérémonie proiocolaire" deelnemende groepen aan dit gym-
plaats voorafgaande aan de opening nastiekfestijn deelnamen,
van dc Gymnaestradawaaraan I Overzichtgemaakt tijdens het
hijsen van de vlaggen, cn liet spelen
van de diverse buitenlandse volks
liederen.
Van het vliegveld Idlewild zijn de
Prinsessen per auto naar het hotel
Waldorf Astoria gegaan, waar zij de
nacht doorbrachten.
Zowel Prinses Beatrix als Prinses
Irene waren er enthousiast over na
acht. jaar weer eens ln de Ver. Staten
te zijn.
Toen Prinses Beatrix haar zuster
■'roes of zij zich nog wel iets van New
York kon herin-neren, antwoordde Prin
ses Irene: „O ja, ik zal nooit de grote
valreep van de Queen Mary vergeten,
toen wij naar Nederland teruggingen"
Aanvankelijk was de bedoeling," dat
de beide Prinsessen vandaag naar
Chatham zouden doorreizen. Met het
oog op de vermoeiende reis werd gis
teren echter besloten, dat de reis naar
Chatham pas morgen zal worden on
dernomen.
Er zullen geen uitnodigingen voor of-
Fciele gelegenheden worden aangeno
men. Het is de bedoeling, dat de beide
Prinsessen van haar vacant-ie genieten,
zoals meisjes die geen Prinses zijn.