Maximiliaan
Maria
HET TERRARIUM
Parade der ouden
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 4 JULI 1953 - Pagina 2
Bewogen Leven XXVII
Een gelukkig huwelijk:
en
Bewoarster
von parel
der
eenheid
Wanneer ge Uw oor eens te luisteren legt wanneer snoezige oude dametjes zitten
te snebbelen in een park, zult ge zo nu en dan de woorden opvangen. „Ja, ja,
ze heeft een zéér goede partij gedaan!"
Deze uitspraak wordt dan vaak nog nader geaccentueerd door een bevestigend
knikken van een eerbiedwaardig rimpelhoofdje, èn door een glimlach, omdat ze het
over haar eigen kleindochter heeft, die geborgen is.
Geborgen, wantzij heeft een echtvriend gevonden met veel relaties, met veel
hersenen, met veel geld. (Doorhalen wat niet verlangd wordt>.
De liefde is er niet meer bij, en dat terwijl Mevrouw het boek waarin ze haar
eigen jeugdliefde heeft teruggevonden in haar schoot heeft, het met zich sleept zoals
een poes. die ook wel eens een fluwelen halsbandje draagt, haar jongen
IN onze Vaderlandse Geschiedenis spreken we ook een
paar keer van een „Gelukkig HuwelijkHet huwelijk
van de stadhouder Willem III en Maria Stuart, dat.
jaren na de trouwdag, werkelijk gelukkig werd. wordt
hieronder niet begrepen.
De stem der Historie heeft dié huwelijken gelukkig ge
noemd. die"mogelijkheden openden tot enorme gebieds
uitbreiding. of machtsontplooiing.
Het huwelijk van Maximiliaan van Oostenrijk met
Maria van Bourgondlë was een Gelukkig Huwelijk. Het
huwelijk van hun zoon Filips de Schone met Johanna
van Arragon en Castiliè ook. Ondanks het feit. dat Filips
haar vele malen bedrogen had; ondanks haar ziekelijke
jaloersheid, die zó groot was, dat ze, toen ze met de
dode gemaal in een kist, bij nacht en ontU door Spanje
reisde, nog niet kon hebben dat het lijk voor één nacht,
in het licht der flambouwen, werd neergezet op het
binnenplein van een nonnenklooster.
Johanna de Waanzinnige en een gelukkig huwelijk!
Men noemt deze beide huwelijken gelukkig omdat daar
door tenslotte een wereldrijk ontstond, zó groot, als de
wereld tot die tijd nog niet had gezien. In het Rijk van
Karei V, het kind van Filips en Johanna, zou de zon
nooit ondergaan.
Karei de Stoute is gestorven, en de Heren Imbercourt
en Hugenot. die Maria wilden ontvoeren om haar met
een zevenjarig kind te laten huwen, lieten hun leven
op het schavot.
Maria morst ren beschermheer hrhhen tegen de
sluwe (.odewijk XI van Frankrijk, zelfs tegen haar
Het krioelde van „vrijers" om haar deur. doth ze
mocht niet meer te kust en te keur gaan. Want haar
onderdanen, de kans schoon ziende, hadden haar het
GROOT-PRIVI LEG IE afgedwongen, waardoor haar
macht wel zeer werd geknot. Ze moest zelfs voor een
een eventueel te sluiten huwelijk toestemming hebben
van de Stalen harer gewesten. Er waren zovele candi
dates Maria was immers een goede partü" De Franse
Koning hegeerde haar voor zijn zoon. Doch voor het
eerst in zijn leven maakte de sluwaard kapitale fouten.
De sluwe heeft te vaak teveel respect voor sluwheid.
Lodewijk zond de snode Olivier Le Daim naar Gent.
Deze meester Olivier, chirurgijn en barbier des Konings,
die geboren was in de buurt van Gent, zou verdeeldheid
moeten zaaien onder het Vlaamse volk. Met een schitte
rend gevolg, onder de naam van Graaf de Meulun, arri
veerde hij in Gent. Twee sluwen is al één te veel. Sluw
heid prikkelt de gezonde mens. omdat zij karakterloos is,
glibberig.
Meester Olivier zat in zijn web, en vertoonde zich niet
aan het Hof. wat Maria nerveus maakte. Meester Olivier
liet weten dat hu gaarne wilde komen als de Hertogin
hem onder vier ogen wilde ontvangen
Onder vier ogen. Hun jonge hertogin, met deze rijkge-
woraen Judas!
Het Vlaamse volk. dat dapper mee had gedaan om de
macht van Maria te verkleinen, sprong nu voor haar in
de bres En meester Olivier moest heel hard lopen, wilde
hu niet voor lange tijd rusten op de bodem van de
Schelde.
Hu vluchtte, doch nam weldra Doornik voor de Fransen.
HOE gemakkelijk had Lodewijk. die toch waarlijk tot
ideaal had om allo Bourgondische erflanden met
Frankrijk te verenigen, onmiddellijk na Karel's
dood zijn doel kunnen bereiken, Indien hl) beschikt had
over moed. Geen zakenman ls groot kunnen worden zon
der op een bepaald ogenblik in zijn leven lets te wagen
op het juiste moment. Geen Koning, noch veldheer heeft
een wereldrijk kunnen stichten zonder ooit risico genomen
te hebben Meester Olivier, één van hen oorspronkelijk,
heeft de Vlnmtngen teveel geprikkeld. ZIJ durfden wel
risico nemen! Weldra bevrijdden ze Adolf van Oelre. die
eens door Karei de Stoute was gevangen gezet, uit de
gevangenis en vroegen hem tegen de Fransen te strijden.
Duidelijk gaven ze hem te kennen dat zl) hem zeker waar-
dip vonden hun jonge hertogin te huwen.
Én wat vinden W'U van hem?
Het is Kerstmis 1465. Het gezin van Hertog Arnout van
Gelre is in grote vrolijkheid en schijnbare eensgezindheid,
bijeen op het slot te Grave. Schijnbare eensgezindheid.
Wel hebben vader en zoon zich verzoend, dooh de gru
welijke vijandschap die er geweest ls tussen de vader
Arnout en de zoon Adolf, ls zo groot geweest, dat elke
Gelderse stad zich ermee heeft bemoeid, waardoor de
verzoening van buiten uit toch weer te niet zal worden
gedaan
Ofschoon de vader door een zeer slecht bewind zijn
onderdanen volkomen van zich had vervreemd, deed hU
nu toch zijn uiterste best. zijn door hem weer in genade
aangenomen zoonals zijn zoon te zien. Adolf had
tocli berouw getoond?
Adolf had toch voor hem geknield? Adolf was toch ook
blij, dat er aan al dat vreselijke tussen hen een eind ge
komen was?
De oude Hertog dwong zichzelf om het goede in Adolf
te zien. Doch ergens in zijn achterhoofd leefde de gedachte
aan Filips van Bourgondlë, die Adolf ontvangen had nadat
deze v an een bedevaart van Jeruzalem terug was gekeerd.
Wat hadden die twee besproken? Tooh niet tegen hem
saamgespannen? Dit tonen van berouw was toch geen
valstrik? Nee. zo mocht hij niet meer denken. Het was
Keistmis. zun zoon had zich met hem verzoend.
Het vroor dat het kraakte. De stenen pinkelden 's nachts
vinnig en de maan scheen koud over een roerloze, witte
wereld.
De Hertog heeft de grachten voortdurend laten open
hakken Adolf heeft gevraagd of er een stukje van het
iis in de slotgracht intact mocht blijven. Hij wou zich
met zijn vrienden overgeven aan Ijsvermaak.
Waarom niet?
Enige dagen later is er feest op het kasteel te Grave.
VrolUke stemmen weerklinken In de burchtzaal,
waarin men aan een welvoorziene dis zit.
De muziek begint te spelen. Een man komt op Adolf
af Bij het licht der kaarsekronen zien wij dat ze een
wijle samen praten Daarna begeeft Adolf zich rustig
naar zijn grijze vader.
„Vader", zegt hij vriendelijk, „het feest begint pas met
de dans. De muziek speelt al. Is het niet beter dat U
naar bed gaat?"
Iets in de stem van Adolf deed de vader prettig aan en
hu ging. Buiten hield de koude winternacht de adem in.
De vader in zijn bed liggend, luisterde naar de stilte van
de nacht èn naar de tonen van het dansrumoer, die voort
durend zwakker werden.... verder weg gingen. Weldra
sliep hij, zich niet meer bewust van enig kwaad.
Muziekgeschreeuw. Men dringt waarempel zijn
slaapkamer binnen!Nee, kinderen, ik ben te oud
om nog feest te vieren tot diep in de nacht, laat mij
maar rusten"
W-w-w-wat zie ik?Soldaten? Het slot
overrompeld? IIoc kan dat? Wat is er van mUn zoon
geworden? Waar Is mijn zoon?
„Hier vader, volg mü"
„Kind, kind wat doe je?"
„U zult het zien."
In deze naclit wordt de hertog gegrepen, niet eens
behoorlijk gekleed naar buiten geduwd, over de bevro
ren gracht gevoerd en ais gevangene van een geweten
loze zoon naar het slot Lobede gebracht, op vier uur
afVcl"djaren heeft Arnout gezucht in de kerker. Tra
gisch was liet dat zo goed als niemand een hand uit
stak om hem te bevrijden. Gelre was de twisten moe.
En Filips van Bourgondië steunde de zoon.
MAAR Karei de Stoute koos later partij voor de vadeK
HU zette Adolf gevangen, en de vader verpandde
hem „uit dankbaarheid". Gelderland.
Karei was gestorven. Het Vlaamse volk bevrUdde Adolf
uit de gevangenis. Daar in de gevangenis was hU langs
de Ijjnen van zUn leven gegaan. Zou hij ooit weer macht
krijgen? Dat was de vraag die hem hoofdzakelUk bezig
gehouden had. En nu plotseling, ln het volle daglicht,
wenkte hem de fortuin weer toe. Trouwen met do dochter
van zUn erfvUand! Door de wil des volks. Was~Marla do
Rijke, afgezien van de erfenis, ook geen begerenswaardige
vrouw? HU kende haar. En ofschoon hU wist dat zU hem
minachtte om zUn wangedrag, was hU avonturier genoeg
om te duiven hopen.
Vol moed ging het op Doornik af .Doornik was ln
Franse handen. Frankrijk was politiek gesproken. altUd
zUn vriend geweest, dooh nu lag alles op eenmaal toch
anders? De zon scheen! De zon liet haar licht flikkeren
ln zUn zo prachtig opgepoetst harnas!
Hoe zou hU straks zijn slagzwaard zwaalenl Dc wereld
was hem bUna te klein. „Voorwaarts". Met zUn slag
zwaard zwaaiend zich een weg banen naar eer. naar roem,
naar macht, naar een schone Hertogin, dc erfgename van
het zo belangrUke Bourgonische Huis. HU had zUn naam
te zuiveren, hij zou in de strUd onweerstaanbaar zijn.
Toen hU zich, voor Doornik, ln de strUd wierp, bezeten
door het verlangen te winnen, bezeten door de roes die
den mens een demon ls en hem Influistert dat hU een
godheid ls. onsterfclUk, wenkte plotseling boven hem de
Engel van de Dood.
Toen zUn ogen braken, zag hU licht. HU zag in één
moment hoe verblind hU geweest was tUdens zUn leven.
Daarna werd het duister om hem, in hem.
DE Jonge Hertogin zuchtte verlicht toen ze hoorde,
dat Adolf van Gelder gesneuveld was. Zou nu haar
wens ln vervulling gaan? Zouden de Staten goed
vinden dat ze haar hand schonk aan Maximiliaan, een
ridderlUk mens uit het Duitse Keizershuis? Haar vader
had het gewild. Vlak voor zUn dood had hij een nieuwe
overeenkomst gesloten met Fredeiik III, opdat deze hem
niet aan zou vallen tijdens zUn Zwitsers avontuur. Maxl-
liaan wilde het, zU wilde het ook.
En de Staten vonden het goed. Op de 19e Augustus van
het Jaar 1477 trouwden zU. kort nadat dc bruidegom zUn
intocht had gedaan ln Gent.Zo rUk en pompeus de feesten
eens geweest waren aan het Bourgondische Hof, zo sober
was de plechtigheid nu.
Een gelukkig huwelijk! Dp büna verloren gegane band
tussen de Keizer en de Nederlandse lenen werd opnieuw
bevestigd.
Een gelukkig huwelUk. Ondanks de oprechte genegen
heid die hij haar toedroeg, ondanks zijn ridderlUkheld
volgde ook dit vorstenhart de stem van de lust.
Zu schonk hem twee kinderen .Filips en Margaretha.
In het vUfdc jaar van hun huwelük, op de 7e Maart
van het jaar 1482, nam z'u deel aan een relgerjacht
buiten Brugge. Zy galoppeerde door een bos. Was zy
in gedachten verdiept? Dacht zy aan dc duizenden
moeilijkheden die zc alleen had moeten doorworstelen?
Haar paard schrok eensklaps en steigerde. Zij was er
niet op verdacht. Hoog richtte het rijdier zich op en
wierp haar af. Het dier snelde als dol. met verblinde
ogen. de wildernis in. en zij werd spoedig daarna ge
vonden en weggedragen.
Drie weken later stierf zy.
Met haar de laatste Hollandse gravin. Haar korte
leven was welbesteed. Zij toch had. met de zachtheid
èn dc volharding haar eigen, de erfenis van haar zo
roekeloze vader wclbewaard. ondanks dc duizenden
moeilUkheden. die op haar weg gekomen waren. Zy had
de Nederlanden behoed voor een volkomen uiteenvallen.
Als zij er niet geweest was. wat dan? Waren dan do
Nederlanden opgeslokt door dc grote buren aan de
grenzen? Of hadden de pietepeuterige staatjes zich toch
nog kunnen handhaven tegen dc grote machten van
buiten?
ZU is de bewaarster geweest van de parel der eenheid.
ZU heeft geleden onder het egoïstische gekUf van tien
tallen steden, gcwestelyke raden. En zo er een lezer ls
die smalend zUn schouders ophaalt en zegt: dat zal wel
wat meegevallen zUn, dan raad ik hem in gemoede aan
de procedure te bestuderen die gevoerd wordt in onze
verlichte Twintigste Eeuw om de Warmonder tot de we
reld uit te krijgen. Privilegiën, privilegiën, duizenden voor
rechten in de Bourgondische tüd. AltUd maar weer belan
gen van groepen, van kleine groepen soms, van familie's,
die het algemeen belang in vele opzichten schaadden.
Haar werd zelfs het Groot-Prlvilegië afgedwongen, toen
Lodewijk XI sluw lachend op de horizon verscheen om
haar op te eisen als bruid voor zUn zevenjarig kind. Was
ook zij in feite do bewaarster van een erfenis, zU heeft,
dwars tegen alles ln een hoog ideaal gediend.
Zij ruste ln vrede
REIN BROUWER.
Kijkjes in de Natuur
DUS vandaag over de Inrichting
van een terrarium, zoals ik ver
leden week heb beloofd. Er zul
len wel lezers en lezeressen zijn, die
zeggen: „O. dat is dan niks voor mU"
en die opnieuw overschakelen op bui
tenlands- nf binnenlands nieuws. Ze
hebben gclUk. Er zou echter een va
der onder kunnen zyn, die zijn zoon
huis opduikt, iets, waar de moeders
meestal niet veel mee op hebben.
De vrede in huis is een belangrijk
punt! Een ander belangrUk ding is.
dat je zon kleine liefhebber niet de
domper op zyn enthousiasme moet
zetten, door de hele santekroam de
deur uit te bonjouren
Want met de onschuldige diertjes kon
(of. wie weet, z'n dochter, maar dat
komt niet zo vaak voor) al een tüd
heeft zien prutsen met flessen of do
zen. waarin een of andere levende
have wordt verzorgd. Misschien heeft
die vader zin, om zün zoon een hand
je te helpen, allereerst met het ma
ken van een doelmatige behuizing
voor liet gedierte en verder met de
verzorging ervan.
Het eerste nut. dat zijn bemoeienis
kan geven, is de omstandigheid, dal
niet om de haverklap een kikker of
een hagedis ontsnapt en ergens ln
ook wel eens wat anders de deur uit -
f;aan. We zien toch zeker zo'n Joch
lever bezig (ook al is het met iets.
waar de ouderen een beetje scheef
naar kUken!» dan dat lui ln arren
moede z'n heil maar op straat gaat
zoeken, waar hij nu niet bepaald de
beste leiding zal krijgen
Zullen er uit onze kinderen goede
natuurvrienden, echte dierenbescher
mers. groeien, dan moeten zU de ge
legenheid hebben gehad, dieren te le
ren kennen En dit kan alleen, als zu
er mee hebben omgegaan, ze hebben
verzorgd en bij dat verzorgen hun
kleine' teleurstellingen en vreugden
hebben gehad Hoe weinig mensen
weten bijv. hoe ze een vogel moeten
oppakken, hetgeen toch wel eens
noodzakelijk kan zijn. Een Jongen zou
me eens helpen by het opvangen van
een ontsnapte jonge duif, die niet goed
kon vliegen. Eerst hipte hij als een
kikker achter het vluchtende dier aan
en toen deed hij maar een wanhopige
greep naar de staart van de vogel,
met het gevolg, dat hl) met een hand
vol staartpennen stond en de duif.
met een armehjk achtereinde, nog
verder van huis was Dat gezicht van
die vogelvanger!
Ik vind mensen, die nergens van
weten, die geen plant, geen dier ken
nen en die, wanneer je ze iets laat
zien, dat kronkelt of fladdert, op een
afstand toekijken, bereid om die af
stand nog groter te maken. Ik vind zc
een beetje arm, al weet ik wel. dat zij
dit zelf niet zo voelen.
Ik moet, als ik schrUf over Jongens
en hun liefhebberijen, altijd denken
aan m'n eigen JongenstUd. waarin ik
wat m'n „geknoei met beesten" zoals
dat thuis werd genoemd betreft,
nooit tegenwerking heb ondervonden.
Ik herhaal hier. wat ik vroeger cn
op een andere plaats al eens heb ge
schreven, namelyk, dat ik mijn
Moeder daarbij met dankbaarheid
gedenk, vooral om de grote vrijheid,
die zij me by dal „geknoei" altijd
heeft toegestaan Ik schrijf dit met
opzet, om duidelijk le maken, van
hoeveel belang de houding der vol
wassenen speciaal op liet punt van
liefhebberij en bezigheid voor het
kind is.
NU kom ik weer met een grote
boog op mijn ondeiwerp terug.
Het maken en inrichten van een
terrarium, een bak. waarin allerlei
kleine landdieren kunnen worden ge
houden. Als schooljongen heb ik me
altijd met zeer eenvoudige middelen
moeten behelpen. Het plezier, dat ik
van m'n zelfgemaakte spullen heb
beleefd, is er echter niet minder om
geweest! Toch zou Ik nu niet meer
willen aanraden, een houten kist te
nemen voor het houden van hagedis
sen of kikvorsen, al was het alleen
maar. omdat van de zó nodige venti
latie daarin n'.cts terecht komt.
Een terrarium zonder ventilatie is
n.l een onding Wil men perse van
hout gebruik maken, dan moet men
de twee tegenover elkaar staande
wanden uitzagen en er vllegeneaas in
aanbrengen, evenais in het deksel. In
de bodem moeten een aantal boor
gaten worden gemaakt voor afwate
ring en ook voor de ventilatie In zo'n
houten geval kun je echier alleen van
bovenaf de inhoud bekUken. hetgeen
niet prettig is. De voorwand kan na
tuurlijk van glas worden gemaakt en
dat is al een hele verbetering.
Gebruikt men toch glas. waarom
dan niet alles van glas gemaakt? een
lizeren geraamte, als van een aqua
rium, behalve dat men voor het wa
terdicht maken geen zorg behoeft te
hebben Een zinken bodem, ook weer
met gaatjes voor afvoer van mogelijk
grondwater. Ultneembare of uilschuif-
bare ruiten zün ook aan te bevelen.
Om ventilatie mogelUk te maken, kan
men in elke zywand. vlak boven de
bodem, een strook geperforeerd glas
aanbrengen, een halve dm hoog. Zink
is ook goed. maar niet zo mooi. In de
kap van het terrarium, die eraf geno
men moet kunnen worden, moet ook
een strook gaatjesglas zitten.
VDOR men gaat inrichten, moet
worden uitgemaakt wat men van
plan is te maken: een verblUf
voor dieren van de droge grond (ha
gedissen! of voor die van vochtige
bodem, (kikkers, padden, hazelvvorm).
omdat een combinatie van deze dicr-
sooiten ln klein bestek niet mogeiyk
is. Een grondlaag leggen van kiezel en
daarop een laag aarde, vermengd met
rivierzand metselzand) is evenwel al-
V V V- v
tijd het begin van de werkzaamheden.
Op dit fundament komt dan de laaz
van de streek, waarin de bewoners
leven en de bijbehorende beplanting.
Voor hagedissen dus wat heiplaggen
en thijm of zilverschoon met een aar
den schotel als vijvertje met wat
kroos, enfin we hebben hier alle gele
genheid. met heuveltjes, holletjes cn
halve bloempotjes er wat moois van
te maken. Voor dieren van vochtige
grond nemen we goede tuin- en blad-
aarde cn beplanten die met allerlei
liefhebbers van water, zoals dophei en
hondsdraf.
U zult eens zien. hoe mooi de laat
ste gaat bloeien! Staat alles er goed
bU. dan komen de bewoners erin,
waarby we moeten bedenken, dat kik-
Een Zoeklicht op de Boekenmarkt
„Wat liet leven mij heeft ge
leerd". Onder redactie van Dr
J. J. van Loghem, Prof. Dr H.
J. Pos en Dr K. F. Proost. Van
Loghum Slaterus. Arnhem 1952
Dit boek bevat de antwoorden van
een aantal vertegenwoordigers van
verschillende maatschappelijke gebie
den op een vraag van de redactie, wat
het leven hun aan waarheid en wijs
heid geleerd heeft.
Ik moet zeggen, dat dit boek mij
veel hoofdbrekens gekost heeft. Toen
ik het voor de oerste maal doorlas
was ik. ik beken liet openlijk, zeer
teleurgesteldvoor de zoveelste maal
teieurgesteld, dat mensen voor het
merendeel van wie ik met eerbied
vervuld ben, als zij moesten schrijven
ln antwoord op een z.o veelvuldig ge
stelde vraag, niet veel meer opbren
gen dan een hoeveelheid beschaafde
cliché's. Wanneer men zich bij het
lezen inderdaad concentreert op het
antwoord op de vraag van dc redac
tie, die in liet kort ongeveer hier op
neerkomt: „Wat heeft u in uw lange
leven, gewijd aan uw taak in onze
samenleving, geleerd aan wijsheid cn
waarheid?" en meent aan de hand
van deze antwoorden van 22 mede
werkers. 22 stappen verder te komen
betreffende het inzicht ln het be-
bestaan. komt men bedrogen uit. Op
een paar uitzonderingen na, heeft
geen van dezen bü liet beantwoorden
zich gesteld op het plan waarop een
dergelijke vraag alleen maar beant
woord kan worden.
En wel op het plan van het wijs
gerige. creatieve denken Het resultaat
ls nu hier en daar wel een beetje
dwaas van simpelheid naast zulke
grote woorden als „het leven" en
„wijsheid cn waarheid", wy moeten
nu aannemen dat de hooggeleerde
Barnouw in zUn lange leven als waar
heid heeft, gevonden, dat wU aan
's werelds loop toch niets kunnen ver
anderen Of dat de wUsheld. die de
zeldzaam ervaren Journalist van Bltn-
kensteln heeft opgedaan kortweg hier
op neerkomt, dat men zonder Intuïtie
en boffen er niet komt. Dat D. M C.
Koch een leven ln de tropen heeft
moeten doorbrengen om tot de con
clusie te komen, dat er toch iets niet
in orde was met Nederlands Indié en
de sociale leider Kupers de diepzan-
nlge parel heeft opgedoken, dat
praatjes geen gaatjes vtillen. Gelukkig
vallen er nog andere zaken in dit
werk te lezen, maar daarover later.
Toen Ik het boek enige tyd had
laten liggen en er over had nage
dacht. kwam ik er anders tegenover
te staan. Ik ben toen tot de conclu
sie gekomen, dat het toch wel een
merkwaardig geschrift is.
Want ln de eerste plaats is dit boek
een staal geworden van het geeste-
lyke klimaat waaruit onze tüd is
voortgekomen. De medewerkers zün
bUna alle de zestig gepasseerd, met
uitzondering van Viruly, die als een
ephebe tussen de ouderen de lans
breekt voor zUn Jonge wetenschap, de
aviatiek. Inderdaad hebben de mede
werkers allen een belangryke maat-
schappelUke plaats ingenomen of ne
men die nog ln. Wat zU zeggen werpt
dus een licht op de situatie aan het
begin van deze eeuw en op het ver
loop van dc eerste helft en zodoende
is dit boek op een eenvoudige manier
een stuk siclologisohe geschiedenis,
waarvan de waarde niet onderschat
moet worden.
In de tweede plaats kan de goede
lezer er een aanmerkelUke hoeveelheid
kennis uit opdcen betreffende de indi
viduele gesteldheid van de schrUvers,
die hoewel weinig openhartig, zich
toch blootgeven. Men kan z-ch verma
ken met de IJdelheid van de één. met
de kortzichtigheid van de ander. Men
kan eerbied hebben voor de oprecht
heid en de edelmoedigheid en bewon
dering voor de Intelligentie. BU weer
anderen kan men precies de vinger
leggen op de plekken, waar biykt dat
mensenrrun, idealisme en een streven
naar wereldverbetering slechts de
voorwendsels zUn tot meerdere glorie
van de persoon ln kwestie. Kortom,
men leert er mensen uit kennen, want
een leder die de pen op papier zet.
veraadt zUn wezen, hoezeer hU zich
ook bedient van de gangbare uitdruk
kingen en cliché's.
kers en padden nogal zware Jongens
zUn. die fUne plantjes gemakkelUk
vertrappen. Verder is van belang, dat
fel zonlicht altUd moet worden afge
schermd in zo'n miniatuur-wereldje.
Ochtendzonlicht is echter heel goed
voor planten en voor dieren. Iedere
dag, 's morgens en 's avonds, moet er
worden gesproeid. Geen plens water,
maar zachtjes blazen of pompen met
een bloemenspuitje.
Ziezo, hier is in grote trekken Uw
terrarium verrezen. Natuurlyk niet
volledig, maar ik zou zo zeggen:
voor een beetje gezond verstand en
vindingrijkheid moet dc beginne
ling zelf zorgen.
En voor een heleboel llcfbeb-
bcrü- S. VAN DER ZEE.
Even terug maakte ik de opmerking,
dat er nog meer in dit boek te vinden
is. Er zün uitzonderingen zowel op
het terrein van de beantwoording van
de betreffende vraag, als op dat van
de belangrykheid van het essay in
dien zin, dat de schrUvers een over
tuiging. of een milieutekening zo heb
ben gegeven, dat het antwoord van
hen en van niemand anders zou kun
nen zijn. Slechts zij die een volkomen
pev.-oonlUk element in hun medede
ling kunnen leggen, zün de moeite van
het toeluisteren, in casu het lezen,
werkelük waard. Daar is bUvoorbeeld
Abel Herzberg, die in zijn goedmoedig
ironiserende „brief aan de uitgever"
meer ware wysheid vat dan in vele
goedbedoelde pagina's bezweringen
van sommige anderen. Hoe juist is
zijn antwoord aan de redactie, die
hem naar zUn ervaringen en de re
sultaten daarvan vraagt, „dat het
daarmee is als met het zout ln de pap.
Dat moet ook niet afzonderiyk geser
veerd worden". In een overmaat van
bescheidenheid verklaart hU. dat het
leven hem „niets" geleerd heeft. Maar
uit het verdere blUkt, dat dat bepaald
niet waar is. tenzij Herzberg wijs op
de wereld gekomen ls. En laten wij
tegenover dit antwoord nu eens een
opmerking plaatsen, waarmee iemand
anders zijn essay aanvangt: „Wan
neer het leven iemand niets of wei
nig geleerd heeft, ls hy een sukkel'
Voortreffelük van milieuschildering
cn oprecht beleden socialistische ge
zindheid zün de artikelen van me
vrouw W-.baut—Bastert en van Jan
van Zutphen. Men kan het met hen
eens zijn of niet; dit zün mensen met
een kern en de lezer gelooft in hen.
zoals hU ook gelooft in het Idealisme
van Viruly Byzonder boelend en in-
struërend ls Dr C. T van Valken-
burgs beschouwing over functie en
persoonlijkheid en merkwaardig Mst-
thvs Vermeulens relaas van zyn mu
zikale bewustwording.
En zo zUn er nog anderen, die een
werkelijk eigen ervaring aan het leven
hebben weten te ontlokken.
Resumerende kunnen wjj dus tot
de conclusie komen, dat dit boek
zijn waarde ontleent aan het feit.
dat het een miniatuur van een
maatschappü is met intclllgenten en
gcvoeligcn. met pedanten en dom-
rnen. met begaafden cn overigen,
met grote harten en kleine zielen.
Het is aan dc lezer om ze uit te
zoeken. OLARA EGGINK.
De dood van Maria van Bourgondië
