LEIDSCH
DAGBLAD
De Rosenbergs zijn hedennacht
geëxecuteerd
92ste Jaargang
ZATERDAG 20 JUNI 1953
No. 27944
Directeur: J. W. Honny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.— per kwartaal; f0,47 per weck
Witte Singel 1, Lelden Giro No. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Nieuwe zorgen
Terwijl het Berlijnse avontuur een be
moedigend teken mocht worden ge
noemd. ook al mag men er dan geen
directe gevolgen van verwachten, biedt
het wereldtoneel daarnevens zoveel
downs, dat het algemene beeld nog wei
nig hoopvolle aspecten te zien geeft.
Neem om te beginnen Korea! De
president van Zuld-Korea. Syngman
Rhee heeft een zeer gevaarlijke troef
uitgespeeld om op het laatste nippertje
een bestand nog te torpederen. Men
we?t. hoe slechts na uiterst moeizame
onderhandelingen overeenstemming
werd bereikt Inzake het vraagstuk der
krijgsgevangenen. Het was het laatste
dilemma, dat een bestand in de weg
stond I Na eindeloos gedelibïreer. waar
bij Jobsgeduld een eerste vereiste was.
kwam men tenslotte tooh tot een ver
gelijk. dat in hoofdzaak de eis der V. N..
dat geen enkele krijgsgevangene tegen
zijn wil zou worden gerepatrieerd en
dus aan de dood overgeleverd, genoeg
doening schonk. Ook over de demarca
tie-lijn leek men het eens te zijn ge
worden. zodat ieder moment de onder
tekening van een bestand mocht worden
verwacht.
En daar laat Syngman Rhee opeens,
zonder de V. N. er in te kennen, alle
nlet-communistische gevangenen, voor
zoveT hij daarover kon beschikken, los! j
In wezen betekent dit niet me?r of min
der dan een flagrante schending dei-
overeenkomst zelfs voor deze nog de of
ficiële handtekeningen droegRede
neringen, dat deze anti-communisten
toch gekozen zouden hebben voor de
vrijheid, doen in dit opzicht niet ter
zake. Het Is en blijft een schending van
de getroffen regeling! En dat was ook
juist de bedoeling van dc Zuid-Koreaan-
se president, die op deze manier meende
nog kans te maken op ongedaan maken
van de bestandsregeling! De kwestie der
krijgsgevangenen op zich zelf, liet Syng
man Rhee koud. maar het was de laat
ste, maar gevaarlijke, kans om een be
stand te voorkomen, dat Zuid-Korea op
de voorwaarden der V. N. nu eenmaal
niet wil accepteren.
Zal hü daarin slagen? Het antwoord
daarop moet worden gegeven door de
Russen. Willen zij zich neerleggen bij
het geschapen en niet meer ongedaan
te maken feit of nietWeliswaar
doet men van Washington uit nog po
gingen om de bevrijde krijgsgevangenen
weer ln handen te krijgen, doch dit zal
slechts tot een uiterst klein percentage
kunnen lukken. Totdusver heeft het
Kremlin, ook al veroordeelde radio-Pe
king het gebeurde in felle termen, zich
nog niet daarover uitgelaten en de be
sprekingen ziln niet afgebroken. Onno
dig intussen te zeggen, dat Washington
zeer boos is op de Zuid-Koreaanse pre
sident, waarvan Eisenhower in zijn
jongste schrijven ongezouten heeft doen
blijken.
Duidelijk komt nog eens weer tot
uiting, dat zelfs een bestand de Kore
aanse moeilijkheden niet uit de weg zal
ruimen en dat nog heel wat hindernis
sen genomen zullen moeten worden
voor en aleer een bevredigende oplos
sing tot de mogelijkheden gaat behoren.
Daarnevens baart Indo-Ohina nieuwe
zorgen, omdat de koning van Cambodja
naar Thailand is uitgeweken en niet wil
terugkeren voordat zijn land van Frank
rijk de volledige vrijheid heeft verkre
gen. Hier wreekt zich de Franse kort
zichtigheid niet op tijd de bakens te
hebben willen verzetten, toen heel Azië
de vrijheid opeiste! Deze koninklijke
stap vergroot plotseling het gevaar voor
de Fransen ln hun kolonie, want als
Cambodja openlijk de partij der Viet-
minh zou kiezen, zou de ellende niet te
overzien zijn. En Frankrijk zelf zucht
nog altijd onder de regeringscrisis. Het
parlement speelt onverdroten het spel
van eigen belang voort, ook al dreigt
het land ten onder te gaan. Voor de
zesde maal is de poging de crisis op te
lossen op een fiasco uitgedraaid en ook
al mag men wellicht over het échec van
André Marie geen spijt hebben, want
hij was zeker niet de man. die Frankrijk
momenteel zo hard nodig heeft, toch is
de gang van zaken voor Marianne, zacht
gesproken, fnuikend. Wat blijft er over
van haar gezag en prestige? Juist, waar
de belangrijkste beslissingen op het spel
staan Men denke aan de conferentie
op de Bermuda-eilanden!
Over Frankrijk zal een geheel andere
geest moeten vaardig worden, wil het
zich herstellen van de klap. die het zich
zelf heeft toegebracht. Maar het Franse
volk schijnt nog niet genoeg wakker ge-
sohud om een einde te maken aan het
spel der beroepspolitici, die slechts oog
hebben voor hun eigen kleine belang en
daarvoor het landsbelang offeren.
Tot het laatste zijn pogingen
tot redding gedaan
Het doodvonnis is hedennacht om
1 uur aan de RoscnbVgs voltrokken.
Julius Rosenberg werd het eerst ter
dood gebracht. Ilij werd overleden
verklaard te 010G uur (Ned. tijd
zijn vrouw Ethel werd tien minuten
later overleden verklaard.
Noch Julius, noch Ethel zeiden iets
vcordat zij stierven. Het nieuws van
hun terechtstelling werd in New York
niet eerder dan 01.43 Ned. tijd bekend
gemaakt.
De Rosenbergs zijn de eerste burgers,
die in de Verenigde Staten zijn terecht
gesteld wegens spionnage.
Mevrouw Rosenberg werd op haar
gang naar de dodenkamer begeleid door
de directrice van de gevangenis, mevr.
Evans, en een telefoniste. Diep ontroerd
keerde mevr. Evans zich om en verliet
de kamer, toen mevr. Rosenberg met
een kus afscheid van haar nam, voor
dat zij in de stoel werd gezet.
In de dodenkamer bevonden zich tien
getuigen, onder wie drie journalisten.
Kort voordat Julius Rosenberg de ka
mer werd binnengeleid, klonk vanuit de
gang de stem van rabbi Irving Koslowe.
Hfj zei de regels uit Psalm 23: „De
Heere is mijn herder, mij zal niets ont
breken. Al ging ik ook in een dal der
schaduwe des doods, ik zoude geen
kwaad vrezen". Dc rabbi ging ook me
vrouw Rosenberg voor tot de kamer,
ditmaal met aanhalingen uit psalm 15:
.Heere. wie zal verkeren in uwe tent".
Mevrouw Rosenberg is 37 jaar gewor
den. haar echtgenoot was 35 jaar.
De verdediger van de Rosenbergs,
Emanuel Blocli. verklaarde na de te
rechtstelling: „Schande over Amerika.
De Amerikaanse democratie sterft met
de Rosenbergs".
Voor het „Witte Huis" liepen onge
veer 500 mensen te wachten. Toen be
kend werd, dat het echtpaar was te
rechtgesteld. las een vrouw een verkla
ring voor. waarin zii Amrika beschul
digde van gewetenloosheid. Spoedig
daarop verspreidden de pro-Rosenbergs
zich.
Een groep van ongeveer 7000 anti-
Rosenbergs juichte en applaudiseerde,
toen zij hoorden dat de vonnissen waren
voltrokken.
Op de Broadway demonstreerden on-
GROTE ZUIVERINGSACTIE IN
KENYA OP KOMST
Genei-aal Erskine, bevelhebber van de
Britse strijdkrachten in Kenya, is van
plan door middel van een grote zuive
ringsactie een einde te maken aan de
activiteit van de Mau-Mau. Hij deelde
op een persconferentie te Nairobi mede.
dat drie brigades infanterie, versterkt
met tanks en vliegtuigen, het land bij
gedeelten zullen zuiveren. Eenmaal ge
pacificeerde gebieden zullen weer onder
burgerlijk bestuur komen.
Wij moeten ons niet beperken tot
passieve verdediging, doch een jacht
organiseren, zo verklaarde de generaal.
WEERBERICHT
Vrij warm.
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Voornamelijk in de nacht kans op en
kele verspreide onweersbuien, maar mor
gen opnieuw perioden met zonneschijn.
Overwegend matige wind tussen Zuid-
Oost en Zuid-West. Over het algemeen
iets minder hoge middagtemperaturen..
(Opgemaakt te 10 uur).
21 JU.
Zon op: 4.19 uur; onder: 21 03 uur.
Maan op: 15.14 uur; onder: 0.38 uur.
Hoogwater te Katwijk te 10.11 en
22.42 uur Doodtij.
(22/6 te 11.20 uur).
geveer 5.000 man tegen de terechtstel
ling.
In Londen namen de ongeveer 300
manifestanten die zich voor ae woning j
van Churchill bevonden, twee minuten
stilte in acht. toen daar het nieuws be-1
kendgemaakt werd.
Bij een demonstratie te Parijs werd
een jongeman gewond door een schot
van een politieman, die door de demon
stranten was omsingeld.
De advocaten der veroordeelden heb
ben tot het laatste ogenblik pogingen
in het werk gesteld om het leven van
hun cliënten te redden, doch alles te-
vergeefs.
Reeds viermaal werd de executie uit
gesteld, de laatste keer Donderdagavond
toen rechter Douglas, het jongste lid
van het hooggerechtshof de tenuitvoer
legging van het vonnis opschortte op
grond van een juridische kwestie. De
Amerik%onse regering verzocht het hof
evenwel onmiddellijk als geheel de maat
regel van Douglas ongedaan te maken.
Het hof kwam Donderdag bijeen, doch
stelde zijn beslissing uit tot gisteren.
Na deze laatste bijeenkomst deelde
opperrechter Winson mede, dat het hof
het besluit van Douglas met zes tegen
drie stemmen had vernietigd.
Nadat de beslissing van het hoogge
rechtshof bekend was gemaakt, deed de
voornaamste advocaat der Rosenbergs.
Emanuel Bloch. een hartstochtelijk be
roep op president Eisenhower om als
nog gratie te verlenen. Bloch zei dat de
gehele wereld geschokt zou zijn, als het
vonnis zou worden voltrokken, terwijl
er zoveel twijfelachtigs in de zaak was.
Een woordvoerder van het Witte Huis
maakte een half uur later echter be
kend. dat de president weigerde tussen
beide te komen In de verklaring van
Eisenhower werd om. gezegd: „Wan
neer vijanden van de democratie schul
dig zijn bevonden aan een zo afschu
welijke misdaad als die van de Rosen
bergs. wanneer de juridische mogelijk
heden van een democratie om het leven
van schuldig bevonden spionnen te be
schermen zijn uitgeput, wanneer het
tribunaal der V S. hen in zijn plechtige
uitspraak schuldig oordeelt en het von
nis juist, dan kom ik in deze zaak niet
tussenbeide".
Hieraan voegde de president echter
toe dat „slechts de meest buitengewone
omstandigheden een ingrijpen van de
uitvoerende macht zouden wettigen".
Deze zinsnede scheen de mogelijkheid
open te houden, dat hij het leven der
veroordeelden zou sparen, indien zij een
volledige bekentenis zouden afleggen.
iDe Rosenbergs, die steeds hun on
schuld hebben volgehouden, hebben in
dertijd gezegd, dat regeringsfunctiona
rissen hadden aangeboden hun leven te
sparen in ruil voor een volledig verslag
over hun activiteit In de samenzwering,
waaraan zij volgens de tenlastelegging
hadden deelgenomen).
Tenslotte poogde Bloch nog vier uur
voor de terechtstelling rechter Harold
Burton te bewegen, de executie op te
schorten. Burton weigerde echter, zich
beroepend op de beslissing van het hof
als geheel.
Hierop gaven de raadslieden hun po
gingen op
Toen de Rosenbergs hoorden, dat hun
verzoek om gratie door president Eisen
hower was afgewezen, bezochten zij el
kaar te mogen zien. Gedurende twee
uur mochten zij. gescheiden door een
traliewerk, met elkaar spreken.
Volgens de bewaker toonden zij geen
enkele emotie.
Inmiddels wees ook rechter Frankfur
ter van het hooggerechtshof een
zoek der verdediging om de rechtbank
van New York te gelasten, de terecht
stelling uit te stellen van de hand. Bloch
werd door de politie bij het hek van het
Witte Huis teruggezonden, toen hij te
elfder ure een beroep wilde doen op de
president.
Twee uur voor de executie kwam
David Ro&enberp afscheid van zijn broer
nepien
Bij dc familie S. Ie Kerkradc. wordt
momenteel een logeetje verpleegd,
dat zo nit dc film Bambivan
Walt Disney kon zijn weggelopen.
Een klein, teer hertje loopt daar op
Iwge pootjes door dc kamers, en
wordt door dc familie S. met de
grootste zorgen omringd. Men hoopt
het met de ..fles" groot te kunnen
krijgen. Dc heer S. vond het hertje,
enige dagen nadat liet was geboren,
in liet bos. Men vermoedt, dat de
moeder door jagers werd geschoten.
Het jonge diertje voelt zich bij de
familie S. echter zeer goed tlwis. en
het groeit zienderogen. Als het is
rootgebracht. zal het waarschijn
lijk verhuizen naar de hertekamp te
Kcrkrade.
Het dochtertje van dc lieer S. geeft
haar nieuwe speelkameraadje wat
melk te drinken.
Weerrcpporten
i hedenmorgen 7 i
Hellslnkl
Stockholm
Oslo
Kopenhagen
Amsterdam
Edinburz
Londen
Luxemburg
Panls
Bordeaux
Grenoble
Nice
Geneve
Zilrich
Locarno
Berltin
Frankfort
MUnchcn
Wenen
InnsbrUck
VOORBEREIDINGEN VOOR DE
CONFERENTIE TE BERMUDA
De perschef van het Witte Huis, James
Hagerty, en functionarissen van de j
Britse en Franse ambassade te Washing-
ton zijn te Bermuda aangekomen om
veiligheidsmaatregelen en andere voor- 1
bereidingen te bespreken voor de
bijeenkomst van de Westelijke „grote
drie".
Geen der functionarissen kon de
datum mededelen, waarop de bespre
kingen zullen beginnen.
Noordelijken staken besprekingen
te Panmoendjon
Protest tegen vrijlating
gevangenen.
De communisten hebben vanmorgen
het werk aan de voorbereidingen voor
een wapenstilstand en dc uitwisseling
van gevangenen gestaakt, en de hut
ten. waarin dc waarnemers tijdens de
besprekingen plachten samen te ko
men, gesloopt.
Op de zitting van heden stelden de
communisten de vraag of het opperbe
vel van de Verenigde Naties in staat is
de Zuid-Koreaanse regering en strijd
krachten in zijn maoht te houden. Zo
niet, op welke wijze een bestandsover
eenkomst dan kan worden nagekomen.
Een brief van de Noord-Koreaanse
eerste-mmister. Kim il Sceng, en de op-
jserbevelhebber van de Chinese troepen
in Korea, generaal Peng teh hoeai, ge
richt aan generaal Clark, was zodanig
opgesteld, alsof een bestandsovereen
komst reeds zeker was totdat de Zuid-
Koreaanse eerste minister. Syngman
Rhee. op eigen initiatief overging tot
het vrijlaten van niet-communistische
Noord-Koreanen uit de kampen van de
Verenigde Naties.
Een geallieerde woordvoerder was
van oordeel dat de communisten met
dc brief óf dc vrije hand voor de strijd
tegen Zuid-Korea vroegen öf de te
rugkeer van alle vrijgelaten gevange
nen. Geallieeerdc waarnemers zeiden,
dat hoewel de communistische brief de
hoop op een spoedige wapenstilstand
iiad weggenomen, het alle kansen op
een overeenkomst niet verwerpt.
Indien de wajïcnstilstand de „kliek van
Syngman Rhee" zal omvatten, aldus de
communistische brief, „moet u van uw
kant verantwoordelijk worden gesteld
voor het terugkrijgen van alle krijgsge
vangenen. die „in vrijheid" zyn".
Volgens de brief zouden de vrijgelate
nen onder dwang bij het Zuld-Koreaan
se leger wol-den ingelijfd. De commu
nisten eisten dc verzekering, dat dit niet
zou gebeuren.
Kolonel Heir zeide, dat de voornaam
ste communistische onderhandelaar, ge
neraal Nam il. zich ojïgewondener toon
de dan gewoonlijk.
De Amerikanen z:tten intussen hun
poginc-cn cm de vrijgelaten gevangenen
weer in nanden te krijgen voort. Tot
dusverre zijn evenwel slechts ongeveer
duizend gevangenen achterhaald.
Van g3zaghebbende zijde te Poesan
wordt vernomen, dat de officieren der
V. N. niet voorbereid waren op de mas
sale vrijlating \an Noordelijke gevange
nen. om rut het opperbevel der V. N. uit
Tokio berichten had ontvangen, dat de
Zuid-Koreaa.u e president „blufte", toen
hd n.e* oeze maatregel dreigde
Eer. hooggeplaatste officier b«j het
comma Mo over de krijgsgevangenkam
pen deelde n-.ee dat de Amerikaanse vei
ligheidstroepen strikte orders hebben,
niet op ontsnapte gevangenen te vuren.
Van het begin af aan is het de politiek
geweest dat er g"en „massa-slachting"
mag zyn. zo voegde dc officier hieraan
toe.
Ontsnapte gevangenen verklaarden
dat zij eerst twee uur voor hun vrijla
ting de mededeling hadden ontvangen,
dat zij zich gereed moesten maken de
kampen te verlaten Toen zij in de
naast bijgelegen dorpen aankwamen
was daar voedsel voor hen gereed ge
maakt en burgerkleding kiaarggleed.
Plaatselijke autoriteiten hadden zelfs
voor onderdak gezorgd.
De voornaamste Zuid-Koreaanse af
gevaardigde bij de bestandsbesprekingen,
generaal Tsjoi doek sjin. verklaarde te
Seoel, dat Zuld-Korea „juridisch vol
ledig het rsoht had om de Noord-Ko
reaanse gevangenen vrij te laten' en
wel op gTond van het militaire beginsel,
dat „een soldaat, die ln de strijd wordt
vermist, naar zijn onderdeel moet wor
den teruggezonden, zodra hij wordt te
ruggevonden, Voor een a_anzienlijk deel
waren de niet-communistische gevange
nen. zo z?ide hij. vroeger Zuid-Koreaan
se soldaten, die als vermist waren opge
geven, doch van w'e de Noordelijken
zelden dat zij „bevrijd" waren. De ge-
ln het centrum van dc stad Arnhem
is men bezig met het aanbrengen
van veranderingen aan pleinen, die
de hoofdstad van Gelderland een
.nieuw gezicht" zullen geven.
Het Willems- en Nieuwe Plein, vlak
bij het station werden verbeterd, het
stationsplein wordt veranderd en
men hoopt op 1 Januari 1954 het
nieuwe N.S. station te kunnen
openen.
Overzicht van het Willemsplein, in
de richting station genomen, waar
grote verkccrsverbeteringen zijn
aangebracht.
BELASTINGVERLAGING IN
WEST-DUITSLAND
Na de Bondsdag te Bonn heeft thans
ook de Bondsraad de voorgestelde be
lastingherzieningen. die voorzien in een
belastingverlaging van gemiddeld 15
procent, goedgekeurd.
De verlaging treedt met terugwer
kende kracht tot 1 Juni in werking.
VERZET TEGEN COMMERCIËLE
TELEVISIE IN ENGELAND
T Londen is een „nationale televisie-
raad" opgericht, welke zich ten doel
stelt zich te verzetten tegen commer
ciële televisie en de „gezonde ontwik
keling van openbare televisie in het na
tionaal belang" te bevorderen. Voorzit
ster van de raad is lady Violet Bonm
Carter. Lord Waverley is president.
De raad wil de steun proberen te krij
gen van opvoedkundige en godsdiensti
ge instellingen, de vakbeweging en an
dere. aldus meldt de „Times".
neraal voegde hieraan toe. dat men de
ze gevangenen ln ieder geval naar huis
moest laten gaan.
Inmiddels hebben te Seoel ongeveer
10.000 studenten gedemonstreerd tegen
een bestand. Er werd o-m op aange
drongen. hulp te bieden aan de vrijge
laten gevangenen.
Volgens een geallieerde woordvoerder
zijn gedurende de afgelopen nacht w»er
45 krijgsgevangenen uit Zuid-Koreaan
se kampen ontsnapt. Negen hunner zijn
opnieuw gevangen genomen. Tijdens de
ontsnapping werd een Zuid-Koreaanse
wachtpost gedood en een Amerikaanse
soldaat gewond door mltrailleurvuur
van een heuvelhelling bjj het kamp, al
dus de woordvoerder.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken. Dulles, heeft gisteren een
bijeenkomst van ambassadeurs van de
landen die troepen ln Korea hebben,
I gehouden. Zuid-Korea was niet uitge-
I nodigd.
DE REPUBLIEK EGYPTE
President Naguib heeft verklaard, dat
hij in zijn eigen woning zal blijven en
dat het koninklijk paleis slechts als zijn
bureau zal worden gebruikt.
Het paleis werd herdoopt tot het
„rcpubliek"-paleis Het plein er voor
heet thans Republickplein. Het stand
beeld van koning Foead, de vader van
Faroek. is weggehaald.
De republiek zal nieuwe munten slaan
en nieuwe postzegels drukken.
vindstll 16 0.4
5 4 17 0.5
vindstll 20 0
zwaar bew. windstil 23 O
half bew.
entewol kt
onbewolkt
vindstll 23
zwaar bew. windstil 15
zwaar bew. zzw 2 20
lloht t
en bewol kt
lloht bew.
vindstll 21 O
Vrij warm weekeinde.
Het KN.M.I. deelt mede:
Nadat kleine storingen ook in
tweede helft van deze week op verschil
lende plaatsen nog buien hadden ver
oorzaakt, werden gisteren de eerste te
kenen van een flinke verbetering zicht
baar.
In de hogere luchtlagen werd namelijk
belangrijk warmere lucht aangevoerd,
waardoor er aan de onstabiliteit van de
atmosfeer een einde kwam en er geen
buien meer tot ontwikkeling konden
komen. Wel veroorzaakte het binnen
dringen van de warmte gisteravond en
i de afgelopen nacht zware bewolking.
I waaruit hier en daar wat lichte regen
en motregen viel.
Tengevolge van de vorming van een
hogedrukgebied boven Midden-Europa
loste deze bewolking vanochtend echter
in snel tempo op Het ziet er naar uit.
dat ook morgen dc zon geruime tijd zal
schijnen en daar Zuidelijke winden lucht
I uit Frankrijk blijven aanvoeren, mag op
I een tamelijk warm weekeinde worden
I gerekend.
Oud-Leiden
Terwijl het linker gedeelte van deze rond de
eeuwwisseling genomen foto vrijwel de situatie
van liet ogenblik weergeeft, zullen slechts de
oudere Lcidcnaars zich dc buitenplaats van dc
familie Jata (in dc volksmond het bos van juta
herinneren. Deze buitenplaats, welke U rechts op
de voorgrond ziet. stond eertijds aan het Schulp-
pad, dc tegenwoordige en 1905 aangelegde
Schclpcnkade. Links dc Jan van Goyenkadc. met
halverwege de Gerrit Doustraat en uiterst links
dc oprit van dc van dc Wouterenbrug. Hoog boven
dc huizenrij verheft zich liet gebouw van het
An-organisch laboratorium in dc Hugo de Groot
straat.
Deze foto werd ons ter publicatie afgestaan door
de heer A. van der Hoogt. Roodenburgcrstraat 46.