LEIDSCH DAGBLAD De Russen hebben met geweld van wapenen Oost-Berlijn „gezuiverd" 92ste Jaargang DONDERDAG 18 JUNI 1953 No. 27942 Directeur: J. W. Henny Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f6.— per kwartaal; f0.47 per week Witte Singel 1, Lelden Giro No. 57055 Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 Een zware slag voor het communistische prestige De orde en rust schijnen heden hersteld Dc Russen hebben gisteren in Oost-Bcrlijn de orde hersteld en wel niet behulp van tanks en andere wapenen, die in allerijl waren aange voerd. Na het ingaan van de avondklok om 21 uur werden van uit Oost-Berlijn nog enige schoten afgevuurd op West-Berlijners. die zich bij dc scctorcngrens op het Potsdammer-plein en in dc Stresemann-straat op hielden. Enige personen werden gewond, een jongen van 12 jaar gedood. In de omgeving van de Brandenburgerpoort, die nu door Russen wordt bewaakt, was het weer rustig. De rode vlag. die 's ochtends door de betogers was afgerukt, wappert weer van het monument. Volgens onofficiële schattingen zijn tenminste 16 personen om het leven gekomen en ruim 200 gewond. De meesten zijn in West-Berlijnse ziekenhuizen. Ook in andere plaatsen is het tot stakingen en demonstatics gekomen. (Telefonisch van onze correspondent) Het is zes uur in de namiddag. In Oost-Berlijn is de staat van beleg af gekondigd. De sec toren-grens wordt hermetisch afgegrendeld. Maar nog steeds zetten de arbeiders op kleine schaal hun acties voort. Boven het Kolumbus Haus aan de Potzdammer Platz. dat demonstranten 's morgens van Volkspolizisten hadden gezuiverd, staat een vreze zwarte rook pluim. Tienduizenden staalarbeiders' uit Henningsdorf. buiten Oost-Berlijn, hou den zich nog in de buurt van het Wal ter Ulbricht stadion op. dat zij eerder op de dag hebben bestormd. Zij zijn be reid om verder te marcheren. Het is tien uur in de avond. De ongelooflijkste dag in de Duitse na-oorlogse geschiedenis is teneinde. Oost-Berlijnse arbeiders hebben, slechts bewapend met de blote vuist en met moed. die van geen wijken wist. de Sovjets getoond dat er nog andere re voluties fcyn dan waarvan zij het pa tent hebben. Maar nu is het stil geworden in de Sovjet-sector. Geen mens mag zich meer van negen uur af op straat verto nen. Aan de sectoren-grens hoort men nog slechts een enkel schot, soms het geratel van zich verplaatsende tanks of het onheilspellende geschuivel van de laarzen der Sovjet-soldaten en geka zerneerde Volks-polizei, die in de loop van de dag in een ononderbroken stroom Oost-Berlijn zijn binnengeko men. Wat zal de dag van morgen brengen? De arbeiders van Oost-Berlijn ken nen de grenzen van hun mogelijkhe den en houden zich koest. Maar men weet het, men heeft het honderdvoudig uit hun mond verno men: zij denken er niet aan morgen weer aan het werk te gaan. F.n ook wanneer zij morgen niet meer demonstreren alleen maar staken, met stakingen kunnen er gekke din gen gebeuren. Want de Russen beginnen langzamer hand te beseffen, welk een geweldig verlies aan prestige zij de afgelopen 48 uur hebben geleden, en zullen de bla mage misschien met grote terrein- wil len redresseren. Ook voor hen staat ei in Oost-Berltjn immens veel op het SPWat de onderdrukten zich daar heb ben durven cn kunnen permitteren, zou wel eens grote uitwerking op lot genoten elders in de wereld kunnen hebben. Indien wij de balans van één dag Oost-Berlijnse volksopstand opmaken, weet men niet. wat men meer bewon deren moet: de moed, waarvan blijk Weerrapporten (Van hedenmorgen 7 uur) Eerst de moed: de gehele wereld heeft de Sovjet-soldaat leren vrezen, zijn Russische geweren en zijn tanks. De Oost-Berlijners hadden daar gisteren echter hun eigen mening over Zij wa ren er helemaal niet van onder de in druk. Terwijl op enige meters van hen verwijderd de T-34's dreigend hun ka nonnen verhieven, wisten zij niets be ters te doen dan er op te spuwen. Alles riskeerden zij om aan hun zo lang onderdrukte gevoelens lucht te kunnen geven. Wij hebben een man zijn vuist naar een Russische tankbemanning zien op heffen en buiten zichzelf horen schreeuwen: „Wenn ich nur erne pistole hatte". Wij hebben jongens aanstalten zien maken om de antennes van de tanks af te rukken. Elders drukte men balken tussen de rupsbanden, waardoor het gehele ge vaarte tot stilstand kwam. Zeker, de Russen hadden klaarblijke lijk instructies om niet dan in uiter ste noodzaak te schieten, maar dat doet aan deze overtuigde razernij niets af. Het volgende ogenblik had de hel kunnen losbarsten. De haat was to taal en het risico was totaal. Vele taferelen waren te vergelijken met wat wij uit onze geschiedenisboek jes over de aftocht van de Fransen in het jaar 1813 kennen: het verbranden van de douanehuisjes e d. In Oost-Berlijn staan ook van die douane-huisjes, gehate symbolen van een scheiding van de stad in een Oos telijk en een Westelijk deel. Ook zij werden gisteren door de demonstran ten verbrand, tegelijk met de propagan- da-kiosken van het zogenaamde „na tionale front", transparanten met com munistische leuzen, en papieren beelte nissen van Pieck, Ulbricht, Grotewohl, en andere leiders van de socialistische eenheidspartij, die overal aangeplakt waren. NUSCHKE IN WEST-BERLIJN Deze mannen zelf waren gisteren ner gens tc ontvaren, hoewel de demon stranten hen dolgaarne waren tegenge komen. Alleen een miserabele regerings figuur van het tweede plan, de „Chris- teHjk-democraat" Nuschke raakte tus sen de woedende menigte verzeild. Hü werd over de sectoren-grens gebracht, terwijl menige rake klap op hem neer kwam. Nuschke werd door de West- Berlijnse politie in Schutzhaft geno men. maar wenste met alle geweld naar Oost-Berlun terug te keren. Hij spreekt over „Mensehenraub". Het is nog niet bekend, wat er met hem zal gebeuren. Met de Oost-Berlijnse regering is het nu een zeer merkwaardig geval. De Russen hebben de staat van beleg af gekondigd. en in de officiële pioclama- tie is met geen woord meer van die re gering sprake Toch gelooft men niet, dat de Russen haar volledig terzijde hebben gescho ven, en daarmee tot het politieke neil van 1945 zjjn teruggekeerd. Zij willen weliswaar naar „Potsdam" terug, maar op deze manier was dat niet bedoeld. Het is zelfs nog onzeker of zü wel de handen van de secretaris generaal van de SED, Walter Ul bricht. hebben afgetrokken, de Saks met het comedianterige Lcnin-baard- je, waartegen zich de volkswoede iD de allereerste plaats heeft gekeerd. Tussen twee haakjes: het is opval lend hoezeer in Berlijn Saksen gehaat worden, die meer dan welke andere Duitse stam ook met de Russen collabo reert. Uit Saksen schijnen fellere com munisten te komen dan uit het hele overige deel van Duitsland Maar, zo verd ons verzekerd, die Saksen waren ook „betere" nationaal-socialisten! WAT DEED HET WESTEN? De Oost-Berlijners zullen in de pers van de vrije wereld nu wel als .helden" worden gevierd, doch daarbij moet ons één ding van het hart. Is het verantwoord deze mensen, die met de moed der wanhoop het hele sovjetdom een slag in het aangezicht I hebben gegeven, aan te moedigen, zon der hun strijd op een of ander concrete manier te ondersteunen? Er zullen ongetwijfeld mooie woorden I worden gevonden, de' doden zullen wor den betreurd, enzovoort, maar daar naast zal men toch zo niet een poli tieke. dan toch minstens een grootse materiële hulpactie in het leven moe ten roepen, om de dappere mannen en vrouwen van Oost-Berlijn het gevoel te geven dat hun beweging niet alleen maar een slag in de lucht is geweest, en dat zij zelf alle gevolgen te dragen hebben. Reeds vele West Berlijners toonden zich alleen maar „nieuwsgierig" Op de Kurfürstendam zei iemand tegen ons: „Oost-Berlijn ligt zo ver weg". De Westelijke geallieerden gedroegen zich. om politieke redenen, uiterst te rughoudend Men had bijna gezeed dat alles wat in de Sovjet-sector gebeurde, hen niet aanging. Toch werd door hen hetzelfde communisme bestreden, waar tegen het Westen zich wapent. Bepaald grotesk was de situatie bjj het Sovjet-gedenkteken in de Britse sector, niet ver van de Brandenburger Tor. Terwijl Russische tanks Oost-Ber- lljnere platwalsten, verdreef Britse mi litaire politie de mensen uit de buurt van dit uitdagende gedenkteken, uit vrees dat. een anti-communistische West-Berlijner er een schram op zou krassen. Vervolgens legden zij een cor don om het monument heen. De West-Berlijners koesteren geen anti-geallieerde gevoelens, zij zijn maar ai te blij dat de Westelijken in Berlijn zijn .maar deze correctheid deed giste ren in hun opgewondenheid zeer merk waardig aan. De enige concrete Westelijke bij drage tot de heroïsche strijd van (1c Oost-Berlijners bleek: bescherming van de Sovjet-positie cn geenszins het tegendeel. Maar de wegen van de po litiek zijn altijd anders dan die van hel hart geweest. Waren er geen Russische soldaten meer in Oost-Duitsland geweest, dan «as gisteren het Duitse communisti sche regiem totaal weggevaagd en be vond zich de Sovjet-zone heden in handen van de opstandelingen. Uit de Sovjet-zone komen dezelfde berichten als uit Oost-Berlijn. De Volks- polizei ;s zeer onbetrouwbaar gebleken cn heeft op vele plaatsen de geweren weggeworpen en gemene zaak met de arb°iders gemaakt. De Volkspolizisten zijn trouwens voor een deel met dwang uit de rijen van de arbeiders gerecruteerd, waartegen zij moesten optreden. De demonstranten hebben een on begrijpelijk goed politiek instinct ge toond. Zij zijn juist op dat tijdstip tot j artie overgegaan, waarop de S.E.D. zelf toegaf alles verkeerd gedaan te J hebben. Dit stempelde de actie bijna tot een legale. Voor heden verwacht men in Oost- Berlijn geen grote demonstraties meer. De Russische militaire macht is over dit stadsdeel uitgestreken, en misschien zullen de communisten nu tot repres- sailles overgaan. Mocht het ernstig worden, dan kun nen in gevaar verkerende Oost-Berlij- ners door de afgrendedehng van de sec- torengrens slechts uiterst moeilijk naar West-Berlijn ontkomen. In Oost-Berlijn zelf kan er aan hen geen hulp worden geboden. Enigen hebben de opstand van de Oostberlijnse bevolking daarom reeds verccleken met die van 20 Juli 1944 tegen het Nazi-regiem Ook de samen zweerders van de 20ste Juli bevonden zich tussen de fronten. Zij werden na het mislukken van hun Putsch als lam- meien naar de slachtbank gevoerd. Van het Westen konden zij geen hulp krij gen. Het Westen wilde hen aanvanke- lijk zelfs niet als echte verzetslieden er kennen. Doch één ding verdient de aan dacht: de arbeiders van Oost-Berlijn naren arbeiders en voelden zich ook arbeiders. Toch hebben zij met wel lust rode vlaggen verbrand. Het sym bool van de rode vlag roept nu nega tieve gevoelens in hen wakker, nadat h^t door de communisten zo lang tegen hen is gebruikt. En daar deze arbeiders, voorzover zij politiek onder te brengen zün. zich volgens Weste- lljke begrippen ongetwijfeld het meest j tot de sociaal-democratie aangetrok ken voelen, is het een waarschuwing aan de tegenwoordige Duitse sociaal- j democratie niet al te veel vast te i houden aan symbolen, die in commu- 1 nistische banden mensonterende be tekenis hebben gekregen. rtas.'!bfïïs!ïf >NmcA* srow wisoms «t mt> mssucbi O&v IMfBC mus bh aauut 5 AMïPiMMcmo mhy rais ofMii irffMM t «KiresKK bum 1 flomymcb aonmm bmmm v0«<»1w:.an5 11 sfcitw webcam Was k poewots smis n «nas soma £S "S -s I» 5? S- Helsinki onbew. Stockholm reeen Oslo licht bew. Part Is zwaar bew. Kopenhagen licht bew. Amsterdam licht bew. Edinburgh eeh. bew. Londen zw aar bew. Luxemburg windstil 27 2 z 2 23 16 windstil 20 0 ozo 2 18 3 Bordeaux Grenoblo Nice Geneva ZUrlch Locarno Berllin Frankfort Munchen Wenen InnsbrUck bew. wzw 4 18 5 nw 3 17 25 windstil 21 3 nno 1 18 22 windstil 23 16 windstil 28 0 WEERBERICHT Meer wind De Bilt verwacht tot morgenavond: Veranderlijke bewolking met aanvan kelijk enkele nlaatseliike buien, maar morgen tildeliike ODklarineen. Matige, later af en top vrii krachtige wind. in hoofdzaak tussen Zuid en Zuid-West. Over het algemeen iets hogere tempe raturen. (OpsemaaKt te 10 uur). 19 JUNI. Zon od: 4.19 uur; onder: 21.03 uur. Maan op: 12.53 uur; onder: 0.14 uur Hoogwater te Katwiik te 8.22 20.48 uur. Dit nummer bestaat uit 10 pagina's Er is al jaren sprake van, dat de Russen hun troepen uit Oost-Duitsland zouden willen terugtrekken en met de Oost-Duitse communistische regering, gesteund door een Oost-Duits commu nistisch leger en politie een apart vre desverdrag zouden willen sluiten Ener zijds was dit propaganda, andeizijds hebben zij daar misschien inderdaad aan gedacht. Maar na wat gisteren ge beurd is zullen zü deze gedachte thans wel definitief hebben begraven. Varia Gisteren hebben enige honderden le den der Oost-Duitse volkspolitie. voor een deel met hun volledige uitrusting en wapens, zich bij de bureaux voor viuchtehngcn te West-Berlijn gemeld. Aangezien de Oost Berlijnse brandweer weigerde in te grijpen hebben de West Berliinse brandweerlieden de brand in het Columbus-Huis geblust. In de Uid van het Hitler-regiem werd dit gebouw gebruikt als huis van bewa ring voor politieke gevangenen. De achtduizend metaalarbeiders uit Hennlngdorf, die uit deze Noord-BerUin- se voorstad naar de Sovjetzone waren getrokken om aan de demonstraties deel te nemen, zijn naar hun woonplaats te ruggekeerd. Zü werden bij hun terugkeer noch door de volkspolitie noch door de Rus sische strijdkrachten gehinderd, toen zü de zmegrens passeerden. Premier Grotewohl heeft alle werkne mers opdracht gegeven zich heden weer naar hun werk te begeven. Alle winkels moeten weer geopend ziln aldus is kort na middernacht door de Oost Berlünse radio omgeroepen. Dc Oust Duitse regering riep de beiders en oprechte burgers" op „de pro vocateurs aan te houden en over te ge ven aan de autoriteiten De oproep was getekend door premier Grotewohl. die de opstand beschreef als het "werk van provocateurs en fascistische ageu' vreemde mogendheden." Hu verklaarde, dat de leiders van de ongeregeldheden zwaar gestraft zouden worden. Er bestond zeen reden meer voor de staking van de bouwvakarbeiders, aldu: de verklaring, aangezien de verhoogde prestatienormen waren afgeschaft. VERKLARING VAN ADENAUER Bondskanselier Adenauer heeft in de Bondsdag verklaard, dat de regering .mee voelt met de vrouwen en mannen in Oost-Berlün. die hun wens om de onderdrukking bevrüd te worden tot uitdrukking" brachten Hij hoopte, dat de betogers zich niet zouden laten verleiden tot daden, die hun leven en vrijheid in gevaar zouden brengen. De kanselier bracht opnieuw de eisen van de Bondsdag onder woorden, n 1 vrüe verkiezingen in geheel Duits land. vorming van een vrüe regering voor geheel Duitsland, een vredesver drag door vrüe onderhandelingen met een verenigd Duitsland, regeling van alle hangende grenskwesties bü het vre desverdrag en vrüheld van handelen voor de regering voor geheel Duitsland De Bondsregering zal zich aan deze punten houden en voorts alles doen om het verkeer tussen Oost- en West-Duits- land en de Westduitse verbindingen met Berlijn te vergemakkelüken. Adenauer verklaarde, dat hü de gebeurtenissen in Oost-Berlün met de „uiterste aandacht" volgde en dat hü voortdurend in nauw contact stond met de vertegenwoordi gers der Westelüke mogendheden. Een communistisch verzoek om een debat over Adenauers verklaring werd door de Bondsdag verworpen. Op socialistisch verzoek werd het de bat over de buitenlandse politiek, dat heden zou beginnen, uitgesteld tot de volgende week. Het bestuur deed een beroep op de vier bezettende mogendheden om de eenheid van Duitsland te herstellen en „daarbij een permanente orde te schep pen. waarin het volk vru kan beslissen over zijn politieke, economische en so ciale toestand". REACTIES UIT HET BUITENLAND In diplomatieke kringen te Parils unit men zeer voorzichtte met het geven van commentaar on de gebeur tenissen in Oost-Berlijn. Men heeft al gemeen de indruk, dat de autoriteiten Oost-Berliin ongetwijfeld od de hoogte zitn geweest van de voorberei dingen tot de massa-demonstraties. r dat zii dc conbrole over de ge beurtenissen hebben verloren. Diplomatieke kringen te Londen ziin an mening dat de anti-communisti- sche relletjes te Oost-Beiliin de sov jet-unie wellicht tot nadenken zullen stemmen alvorens zij ln Oost-Duits land de ..nieuwe koers" caat volgen, die zii vorige week aankondigde De gebeurtenissen tonen, aldus genoemde kringen, dat Rusland er niet lancer ze- van kan zün. dat de Oost-Duitse communistiscche partij in staat is, Oost-Duitsland dc wil van het Kremlin to laten volgen. Na een hereniging van de beide delen van Duitsland behoeven de Russen er biigevole in het geheel niet od te rekenen, dat de Oost-Duit-vc communisten een regering voor het verenigde gebied kunnen beheersen. ,De Duitsers van Oost-Berlün heb ben een eebaar gemaakt dat hoog zal worden aangeschreven in de geschiede nis van Duitsland en van de Europese civilisatie" zo schrüft de New York Times. Het blad noemt de demonstraties het mooiste geschenk voor president. Ade- ïauer in verband met de aanstaande erkiezincen in West-Duitsland, daar de president thans kan wiizen op het feit. dat .het hart van de Oost-Duit sers even vrii is als dat der West-Duit sers! ..Wanneer er wordt gevochten onder het vaandel der vriiheid dan vecht men en sterft men voor on- allenaldus de New York Times En dan kunnen we tot hen. die opstonden in de stra ten van Berlitn zeggen. ..goed cedaan. Demonstranten in Oost Berlijn ver wijderen de grensaanduiding aan ie Amerikaanse-Russische sector tijdens de ongeregeldheden in Oost-Berlijn. welke dc afkondiging an de slaat van beleg tengevolge had. (Telefoto) Dc Britse onderzeeër van de ,.A klasse, de .Andrew" is in de haven van Portland aangekomen na een reis van Bermuda, een afstand van 2500 mijl. welke geheel onder water werd afgelegd. De Andrew maakte tijdens deze onderwater tocht gebruik van een verbeterd ..snuiver" apparaat. De bemanning van dc onderzeeër aan dek opgesteld na de aankomst tc Portland. Het bestuur van de Westduitse fede ratie van vakverenigingen verklaarde naar aanleiding van de ongeregeldheden dat de geallieerden verantwoordelyk zün voor de verdeling van Berlijn en Duitsland. „Nu demonstreert het volk voor zün rechten en vrüheid", aldus de verklaring. DE ZONE-INDELING VAN BERL'JN Ie hebt niet voor niets gevochten". De sovietrussische bladen .Prawda" en ..Izvestia" hebben melding gemaakt van de ongeregeldheden in Oost-Berlijn in een bericht van ongeveer 600 woor den. onder de kop Mislukking van het avontuur van buitenlandse huur lingen in Berlijn". De dag van heden De arbeiders van Oost-Berlün zün vanochtend begonnen weer naar hun werk te gaan. Spoorwegarbeiders hebben de gehele nacht onder toezicht van Rus sische soldaten gewerkt aan het herstel van de S-bahn die alle vier de sectoren bedient. Volgens radioberichten uit West-Ber- Uin is de Oost Duitse politie begonnen met de opsporing van de leiders der sta king. De toestand is echter nog onoverzich- telük. Vooral is niet te overzien in hoe verre het werk is hervat. De stadsspoor wegen liggen nog geheel stil. Ook de trams, de ondergrondse en de bussen ryden nog niet. Bü de bloedige onlusten van gisteren stonden ongeveer 100.000 betogers tegen over 10.000 man volkspolitie en 3.000 Russische soldaten. West Berlijnse en geallieerde politie heeft een gordel van 450 meter breedte tussen Oost- en West-Berliin afgezet Van West-Beriyn uit bood de Ooste- lük sector vanochtend een doodse aan blik. Er waren slechts politiemannen en Russische soldaten te zien. Af en toe kon men geweer- en machinegeweer vuur horen. Reizigers die vanochtend in West-Ber lijn aankwamen, zeiden dat in Oost- Duitsland grote bewegingen van Russi sche troepen waren gezien. Tientallen tanks en vrachtauto's met infanterie waren op weg naar Berlijn. De autoweg tussen West-Berlün en West-Duitsland. die in de nachtelüke uren gesloten was. is vanochtend vroeg weer vrijgegeven West-Duite auto's wor den snel en be'eefd doorgelaten. De Ooste'üke sector van Berlijn werd vanochtend van de rest van de stad af gesloten door Russische soldaten en po litie met de bajonet op het geweer. GROTEWOHL ERKENT FOUTEN Premier Grotewohl heeft gisteravond in een rede nog gezegd, dat de adminl- trat.eve maatregelen en het ingrüpen van de politie om de productie op te voe ren. onjuist zün geweest. De scheppend® kracht van het volk was daardoor ver lamd Vooral de kleinhandel en de mid denstand had zeer onder de maatregelen geleden. De vlucht van boeren naar het Westen en de gerechtvaardigde onte- redenheid van de arbeidersklasse had den dit bewezen. Grotewohl zei dat de regering nieuwe economische maatregelen beraamt Er is geen andere mogelijkheid dan een nieuw hoofdstuk te beginnen", zei hii. De partij moest nauwer contact met het volk houden en meer naar de crltlek van de arbeiders luisteren. FOTO ALS REDDEND BEWIJS Mario Panzarlni, een voormalig fas cistisch soldaat, is vrijgesproken van deelneming aan terechtstelling in oor- logstijd van een partisaan,, op grond van oen foto, waaruit bleek, dat hü zijn geweer boven het hoofd van de gefust- lecrde gericht had. De foto was door een onbekende toeschouwer op het mo ment van het vuren genomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1953 | | pagina 1