li TO
3
SÖ.IKAN
REIS DOOR HET LAND VAN
Parijse kleinkunst krijgt grote
ambities
Naar een permanente
Nederlandse
filmproductie
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van l,cl LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 6 JUNI 1953 - Pagina 2
fe1
rf
J.
jr.-
n
AA j 1
Frères Jacques: het beste dat
Parijs thans te bieden heeft
(Van onze Parijse correspondent)
Men weet dat Frankrijk het land is waar, volgens het
bekende gezegde, alles eindigt met en in een chanson. Nergens
ter wereld staan de chansonniers en chansonnières zo hoog in
aanzien als hier. Een bewijs uit vele? Elke maand ontvangt de
president der Republiek een groepje chansonniers aan zijn
tafel en men vertelt dat monsieur Auriol zich in het gezelschap
van deze beroepsbeoefenaars van de zotteklap, deze moderne
hofnarren of troubadours, bijzonder goed op zijn gemak voelt en
in meer of minder speelse spot - de president is een geboren
Méditerranees - helemaal niet voor hen onder doet.
Maurice Chevalier en een Charles
Trenet, beoefenen stellig een klein
kunst, die niettemin van zoveel ver
fijning en esprit getuigt, dat ook men
sen. die iets meer vragen dan een lach
en een traan in hun meest elementaire
staat, er meestal wel hun genoegen
aan beleven Het zijn dus niet alleen
maar vertolkers van zwijmelliedjes, en
de meesten hunner zijn ware kunste
naars, die tot veel meer in staat zijn
dan het verzorgen van zo maar een
„tour de chant" in een cabaret- of va
riété-programma.
(IV)
Waarom „Mama Juanita" zo populair is Trots werd
de druppel op de gloeiende plaat getoond
In de Macedonische hoofdstad Skopje hoorde ik vele malen
dezelfde melodie. Ik informeerde ernaar en deze „schlager van
het jaar" bleek het Mexicaanse lied „Mama Juanita'' te zijn. De
film, waarvan deze Juanita afkomstig is, werd maanden gepro
longeerd overal in Joego-Slavië, maar vooral in het Zuiden
krijgen de ruige mannen tranen in de ogen als zij zich deze
historie voor de geest roepen. Om de eenvoudige reden, dat
deze film krachtig appelleert aan hun revolutionnaire hart en
deze mensen daarenboven houden van het grote en naar Hol
landse smaak (die tenslotte meer op speeltuinen en mondhar
monica's is ingesteld) vaak theatrale gebaar Dit Mexicaanse
drama vertelt over een opstandig en jong generaal, die al drie
broers bij revoluties verloor en die tenslotte zelf ook in de
gevangenis wordt geworpen voor hij tot de beslissende actie
komt. Op de dag vóór zijn executie beleeft zijn moeder, mama
Juanita, haar veriaardag en omdat de gevangenis-directeur een
vriend is van de generaal, mag deze in de nacht voor zijn dood
het feest in het ouderlijk huis meemaken. Hij danst nog eenmaal
voor het grote afscheid komt met zijn moeder en zingt dan te
zamen met de gevangenisdirecteur het aangrijpende „Mama
Juanita", terwijl de zwaar besnorde Macedoniërs in het
bioscoopduister hun tranen overvloedig laten rollen.
Macedoniërs zijn blij
i i 'n dat 8Uermlserabelse Turkenkw -
met hun republiek
Mét de Mexicanen en niét de Ieren
zijn de Macedoniërs misschien wel het
meest revoluüonnaiie volk tot dusver
in deze eeuw geweest. Sinds de Turken
bijna zeshonderd jaar geleden het ge
bied bezetten, dat nu zuidelijk Joego
slavië. een deel van Noord-Grieken
land en West-Bulganje omvat, was er
steeds verzet, maar dit kreeg toch pas
achter in de vorige eeuw een georga
niseerde vorm toen de grote Gotsehe
Deltschev en al die andere vrijheids
helden. wier daden onder het Mace
donische volk voortleven in duizenden
liederen, de grote strijd Inluidden. Er
waren vele, elkander vaak bestrijden
de „komitjadi's", maar het ideaal van
de kerngroep was toch een onafhan
kelijk Groot-Macedonie. Toen de ba
lans na de eerste wereldoorlog echter
v. erd opgemaakt, bleken de wensen der
Macedonièrs nog niet vervuld te kun
nen worden. Hun land werd toebedeeld
aan de Bulgaren. Grieken en aan het
nieuwe Joego-Slavische rijk. waarin de
Serven een eerste viool zouden spelen.
TWEE PORTRETTEN.
Ik heb met vele tegenstanders van
Tito gesproken (vooral in het Noor
den maar stuk voor stuk hadden zij
toch bewondering voor de manier,
waarop hij zijn Joego-Slavische fede
ratie der zes „zelfstandige" republie
ken Kroatië. Servië, Slovenië, Bos-
na-Herzegowina, Montenegro en Ma
cedonië heeft gecreëerd. Vooral het
op dit moment nog achterlijkste ge
bied in dit van contrasten aaneenhan-
gende rijk. Macedonië, is kennelijk
uitermate verheugd met zijn regerings
gebouw, eigen taal, (beperkte' auto
nomie en eigen president, de 37-jarige
Lazar Kolischewskl, wiens portret im
mer pal naast dat van Tlto te vin
den is
De mannen daar In het Zuiden, zelfs
de soldaten, lopen veelvuldig hand in
hand met elkander of gearmd. Dit is
een kwestie van spontaan zuidelijk
temperament en daar een mens zich
aan dient te passen aan de levensge
woonten van het land waar hij te gast
is. moet ge er ook niets achter
zoeken als ik zeg met Macedonische
follegas stevig gearmd over Skopje's
V-rdar-boulevard te hebben gekuierd.
Uren lang. terwijl mijn zegslieden me
vol élan vertelden wat er al na de
oorlog in achterlijk Macedonië met zijn
1,3 mlllioen Inwoners ls gebeurd.
Het aantal lagere scholen werd
bijna verdubbeld, het aantal gym-
na'ia van 5 op 24 gebracht. 300.000
analphabeten leerden schrijven en
leren en dit probleem Is nu nage
noeg opgelost; vóór de oorlog wa
ren er in Skopie 103 studenten,
nu zijn er zes faculteiten en biina
.".ons studenten, het aantal biblio
theken in deze volksrepubliek steeg
van 14 tot 1000. er kwamen meer
ziekenhuizen, er ontstond een heel
nieuwe industrie en In deze geest
kreeg ik nog vele andere dingen te
horen.
Ik zag met eigen ogen die nieuwe
industrie die universiteit, de zieken
huizen. ik zac dat de Turken en Alba
nezen als minderheden hun eigen
scholen hebben en In eigen taal on
derwezen worden en lk hoorde en con
stateerde. dat Fkonje over een omroeo,
filmstudio's, orkest, opera, toneel en
dansgroep beschikt.
tier ls neergeplant. Een gezelschap
uit het bij de Albanese grens gelegen
stadje Prizren '20.000 inwoners'
speelde voor een zeer Oosters uitziend
publiek de. goedgunstig ontvangen
„Vrek" van Molière!
NOG DRl'PPEL OP
GLOEIENDE PLAAT.
Geen redelijk mens zal kunnen
ontkennen, dat er door Tito's be
wind heel veel goede dingen in Ma
cedonië verricht zijn. maar als hjj
door dit land reist, zal bij ook mer
ken. dat dit alles in vele sectoren
nog niet veel meer it dan de be
ruchte druppel water op de gloei
ende plaat.
Enkele kilometers van Skopje is sinds
kort de eerste zuivelfabriek van Mace
donië en misschien de tiende van gans
Joego-Slavië in bedrijf. De Verenigde
Naties schonken alle machines en de
Macedoniërs bouwden er een keurig
gebouw omheen, waarin nu dagelijks
50.000 liter melk wordt verwerkt tot
yoghurt, zure melk, boter en kaas. De
mannen en vrouwen, die hier arbeiden,
zijn in het wit gekleed en zij gaan
allen dagelijks 's ochtends en s avonds
verplicht' onder de fabrieks-douches
om zich te ontdoen van het stinkende
stof van Skopje.
Naar Hollandse begrippen een keu
rige middelgrote zuivelfabriek, naar
Macedonisch inzicht een nieuwe, ver
bazingwekkende stap in een wereld
van hygiëne en efficency.
WAAR MEN NOG GROTE
GASTVRIJHEID KENT.
Deze Joego-Slaven zullen op gebied
van economie., organisatie en hygiëne
nog ontzaglijk veel moeten doen en
leren, maar aan de andere kant is de
bevolking van die vieze steden en
middeleeuws achterlijke dorpjes tevens
nog vrijwel niet beroerd door de ver
dei felijke facetten onzer West-Euio-
pese „beschaving". In dit primitieve
bergland kent men nog het grote goed
der oprechte gastvrijheid, weet men.
ondanks de communistische mode der
petten en open hemden, wat hoffelijk
heid betekent Bi lk geloof, dat de
w are. de innerlijke beschaving van deze
donkere Macedoniërs. van de dikwijls
ln aaneeneehaalde lappen gehulde
Turken en Skipetaren. zeker niet min
der ls dan die der West-Europeanen.
De costumière van opera en ballet,
een Weense die al twee jaar in Skopje
woont, vertelde me. dat de mannen
daarginds ondanks hun duister uiter
lijk tegenover vrouwen aanzienlijk
fatsoenlijker zijn dan vele hunner col
lega's in gecultiveerder landen. In de
Macedonische theater-entourage had
zij nog niet eenmaal een onkies woord
of dubbelzinnige opmerking gehoord.
En zoiets ls misschien wel meer waard
dan een paar zuivelfabrieken.
H. A.
Intussen kan men, over chanson
niers sprekende, hen natuurlijk niet
allen over dezelfde kam scheren en
het ls dus nodig hier eerst een paar
onderscheidingen te maken. Er zijn
dan de Chansonniers van de Mont-
martre-theatertjes als „Les deux fines".
„Dix heures" enz., waaruit president
Auriol ln het bijzonder zijn vrienden
lecruteert, en die men niet zo zeer als
vocalisten van de lichte toets dan wel
nis carlcaturlsten moet beschouwen.
Carlcaturlsten, die zich dus niet van
de tekenstlft maar van hun stem be
dienen. Wat de tekenaars in de kran
ten doen. gebeurtenissen van de dag,
politieke en andere, in de maling en
op de korrel nemen, dat presteren zij
op de planken en men moet bijzonder
goed thuis zUn in de Franse politieke
menagerie om de pointes van huhn
grapjes te kunnen begrijpen. Zij rich
ten zich dan ook tot een tamelijk se
lect publiek, dat bovendien gevoelig ls
voor de fijnere accenten van de hu
mor.
Afdeling twee zijn. zou men kunnen
zeggen, de zangers van het levenslied,
het levenslied in het realistische of
het meer lyrische genre dat nog altijd
met volle teugen door de massa der
Franse midinettes en concierges wordt
genoten. Deze chansonniers hebben de
grootste markt en hun chansons be
reiken via de gramofoonplaten of de
gedrukte teksten, die op de straten in
speciale stalletjes worden verkocht,
ccn menigte van talrijke honderddui
zenden Dat ls een wereld op zichzelf.
De derde sector zouden wc dan de
chansonniers van de betere klasse wil
len noemen. De grenzen zijn hier na
tuurlijk niet zo heel scherp te trek
ken. maar mensen als Yves Montand,
de Algerijnse Parijzenaar Mouloudjl.
Juliette Greco. de muze der existen
tialisten, en in zeker opzicht ook een
Hun kleinkunst, als men die term
beslist wil gebruiken, heeft hogere
ambities en het is. wanneer we ons
niet vergissen. Maurice Chevalier
geweest, die het voor het eerst in de
geschiedenis van het Franse chanson
aangedurfd heeft „eigen avonden"
te geven. Zijn voorbeeld is daarna
door verscheidene anderen gevolgd
en zo kan men tegenwoordig elk sei
zoen In Parijs wel een drie of vier
verschillende chanson-recitals bij-
Daarmee heeft deze kunst zich dus
tevens losgemaakt uit de sfeer van de
revue en de musichall en zich geëman
cipeerd tot een eigen genre.
We zouden overigens niet durven
beweren dat allen, die zich hier z.elf
geroepen achten, ook werkelijk tot de
uitverkorenen behoren. Zo hebben we
Juist een avond meegemaakt van
Edith Piaf. die thans optreedt in het
deftige Théatre de Marigny valk bij de
Champs Elysées, tezamen met haar
nieuwe echtgenoot Jacques Pills, en
dat was van hen belden toch echt wel
even te hoog gegrepen. Piaf is als
straatzangeres begonnen en nadat ze
was ontdekt, heeft ze een pijlsnelle
carrière gemaakt. Geen week gaat er
voorbij of Je kunt in de Parijse week
bladen lange verhalen en reportages
over haar verleden en vooral natuur»
lijk haar geanimeerd liefdes- en hii.
welyksleven lezen cn het is wel zclter
dat zij zich nog altijd in de populari
teit van milliocnen Fransen mag ver-
heugen Haar grote talent zal trou
wens niemand kunnen ontkennen. Zij
bezit een temperament, dat aan een
soort roofdier doet denken, en zij is
een tragédienne. Piaf speelt dezelfde
avond ook een speciaal voor haar ge
schreven eenacter van Jean Cocteau
waarvan men diep onder de Indruk
kan komen.Maar als chansonnière zijn
haar middelen cn gebaren toch wel
wat sterlotiep cn al te veel op het ge
makkelijke effect berekend dan dat
Edlth een hele avond kan blijven boel.
en. terwijl haar teksten en liedjes,
meestal helaas van een nauwelijks te
verdragen middelmatigheid zijn. Zo
blijft haar kunst beperkt tot het genre
van het wat larmoyante realisme, een
genre dat ze niet te vernieuwen wist
en dat slechts in matige doses te ver
dragen is.
Dat kan men zeker niet zeggen
van de kunst der „Frères Jacques",
die deze maand hun bivak in het
„Théatre de Patelier" hebben opge
slagen. Dil zijn vier jongelieden, on
der wie twee broers, die mei bege
leiding van een voortreffelijke pia
nist. een veeleisend publiek met zo
veel entrain en esprit amuseren, dat
men aan het slot van de avond hun
hele programma nog best een tweede
maal zou willen horen.
Jean Anouilh, wiens stukken op de
zelfde planken bijna alle werden gecie-
eerd, heeft van hen gezegd dat ze in
zijn ogen de Fransen zijn. die de laat
ste jaren het meest tot de roem van
het oude land hebben bijgedragen
Dat mag men desnoods een tikkeltje
overdreven achten, zeker is toch wel
dat het moeilijk is een stel zulke ver
rukkelijke dwazen aan te wijzen als
deze vier knapen, die de somberste
Iscgrim wel tot een grijns zo niet
tot enige vreugde zullen kunnen
verleiden.
Niet alleen door hun nonsensikale
kolder, maar ook omdat ze hun chan
sons of beter hun minatuur-comedie-
tjes. niet alleen maar zingen doch ook
spelen, mimeren en zelfs dansen! Ze
hebben aldus een heel nieuwe genie
geschapen, waarin het chanson met de
toneel- en danskunst een geanimeerd
verbond is aangegaan en waarvan ze
alle bestanddelen even meesterlijk be
heersen.
In een tijd die nog wel eens tot
wat zwaarmoedigheid aanleiding wil
geven, kan men de Freres Jacques
niet te dankbaar zijn: met hun dolle
invallen, hun fratsen cn apekool cn
met hun fantasie en hun veelzijdige
meesterschap, bieden ze het doelma
tigst recept tegen zwartgalligheid,
een der akeligste epidemleen. die
men vrezen moet.
En daarom heeft Anouilh de plank
misschien toch nog niet eens zo heel
ver misgeslagen
D
Nieuwe onderneming
begint met verfilming
van
„Rechter Thomas"
Voor het eerst heeft de regering rechtstreekse financiële
steun verleend aan de Nederlandse speelfilm. Zij heeft
namelijk aan de pas-opgerichte Nationale Filmproductie-
Maatschappij een subsidie verstrekt ter grootte van een derde
deel van het aandelenkapitaal dezer N V.
De Nationale Filmproductie-Maatschappij is gevormd door
een combinatie van bioscoop-exploitanten, eigenaars van tal
van theaters, met het doel te komen tot een permanente
filmproductie in Nederland Tot nu toe werd, althans in de
jaren na de oorlog, in Nederland slechts nu en dan. inciden
teel, een film geproduceerd Die films kosten l3/« tot 3'/2 'on
per stuk. Het risico van de vervaardiging ener Nederlandse
film bleek uitermate groot: in het gunstigste geval kon de
exploitatie de kosten der productie juist dekken. Het is dui
delijk, dat op die basis geen continu-werkende industrie kon
v/orden opgebouwd.
Wat mag het kosten?
Behalve op hun nieuwe industrie, universiteit en ziekenhuizen
zijn de jonqe Macedoniërs ook trots op de middeleeuwse kerkjes
die ge bij tientallen in zuidelijk Joegoslavië vindt. Deze ortho
doxe kerkjes m een soort Byzantijnse stijl met hun prachtige
fresco's uit de 12de en 13de eeuw bewijzen immers, dat de
Macedoniërs (althans sommigen van hen) destijds een hoge
culturele ontwikkeling hadden. Door de Turkse onderdrukking
is daar een streep onder gezet.
Het kerkje op deze foto is dat van Sint Andrea in de Treska-
kloof bij Skopje.
De nieuwe productie-on
derneming heeft laten na
gaan. hoeveel een film mag
kosten opdat een gezonde ba
sis kan worden verkregen
voor de verdere opbouw van
een Nederlandse filmindus
trie en daarmee pakte zU het
probleem dus precies van een
andere zijde aan dan tot nu
toe was gebeurd. BIJ haar be
rekeningen kwam zij natuur
lijk tot n belangrijk lager be
drag dan men tot nu toe aan
de productie van een film
ten koste had gelegd. Vervol
gens heeft zij de mannen van
het vak, de technici, nauw
keurig laten nagaan of het
mogelijk was voor een derge
lijk bedrag films te maken
Het resultaat Is, dat half
Juni onder leiding van regis
seur Walter Smith de produc
tie van de eerste film be
gint: Rechter Thomas, naar
het gelijknamige boek van
Francois Pauwels. Als er op
deze film winst wordt ge
maakt. zal die niet worden
uitgekeerd, maar bestemd
voor de uitbreiding der pro
ductie.
De Nationale Filmproduc
tie-Maatschappij streeft er
naar. dit jaar één film te
maken, het volgend jaar
twee en daarna drie k vier per
jaar. Mocht ook een andere
Nederlandse onderneming
films wilen produceren, dan
zal men streven naar coördi
natie: het gaat erom.een Ne
derlandse filmindustrie op te
bouwen, niet om te concur
reren.
Door het feit, dat de maat
schappij gevormd wordt door
bioscoopexploitanten is reeds
bij voorbaat een afzetgebied
voor de film verzekerd in de
volgende plaatsen, waar deze
exploitanten theaters bezit
ten: Amsterdam. Rotterdam,
Den Haag. Utrecht. Gronin
gen. Haarlem, Eindhoven,
Leiden. Hilversum. Amers
foort en Apeldoorn. De ex
ploitanten hebben zich in
verbinding gesteld met vele
hunner collega's, zodat de
film ook overal elders ln Ne
derland in vertoning zal ko
men. Bovendien zijn de ver
toningsrechten nu reeds naar
België verkocht. Ook toont
men belangstelling van Duit
se zijde: zelfs heeft een
Duitse filmproducent al aan
geboden voor een volgende
film tot een co-productie te
komen.
Geschikt scenario
Men heeft gezocht naar
een stof. die in de eerste
plaats voor Nederland en
eventueel ook voor Indonesië
en West-Indië geschikt is.
maar die verkoop naar an
dere landen toch niet uit
sluit. In de roman van Fran
cois Pauw els. die een zeer
menselijk probleem behan
delt. meende men die stof te
hebben gevonden. In welke
overtuiging men versterkt
werd toen bij de eerste be
sprekingen met de auteur
bleek, dat de verfilmings
rechten reeds gekocht waren
dnor een Belgische filmmaat-
schappll: daaruit bleek Im
mers dat ook het buitenland
belangstelling voor deze stof
had. De Belgische maat-
Piet Bron, speler van de titelrol
in „Rechter Thomas"
verfil- ln Den Haag. die zeer goed
overgedaan geoutilleerd zijn doch ce
de nieuwe Nederlandse ruige afmetingen hebben.
onderneming. Zoals hierbo- hetgeen
ven reeds gemeld werd. zal de film van dit karakter
film ook in Bclgiè ln verto- bezwaarlijk acht.
ning komen.
Rechter Thomas vertelt de
geschiedenis van een be
jaarde rechter, die zich bij
zonder interesseert
echtér voor een
niet
De studio-opnamen begin
nen op 22 Juni en zullen
circa vier weken duren: voor
de buitenopnamen rekent
twee weken. Door
jonge gevangene. Joop. onder uitermate zorgvuldige voor-
andere omdat die op zijn
verongelukte zoon lijkt. De
jongeman breekt uit en vindt
voor één nacht onderdak bij
de rechter, op voorwaarde
dat hij zich de volgende dag
bij de politie zal melden.
Daarmee maakt rechter Tho
mas een plotseling einde aan
zjjn carrière, want Joop
meldt zich niet. maar wordt
later gearresteerd.
Deze geschiedenis, hier
uiteraard slechts zeer
bereidingen en efficients
werkwijze zal men ervoor
zorgdragen, dat geen dure
draaidagen verloren gaan.
Ongeveer half September
hoopt men Rechter Thomas
in vertoning te brengen, in
alle grote steden tegelijker
tijd.
Er zullen ongeveer 6 7
copieën tpgclljk ln vertoning
komen. De D.LS-Fllm ie
Amsterdnm zal zich met de
™rr 36V'n' '"TL Z,ctI distributie brasten.
a z^ De regisseur. Walter Smith.
Zi sf»n^< 2 A an" die vcle jaren werkzaam is
j.uic veie j.ueii weruuui
dien stelt etl Been bijzonder geweest bi) Polygoon, heelt
hoge eisen wat de decors be- - -
treft.
oa. twee speelfilms vervaar-
Piof n,„„ ,»i digd. d« komische film „Twee
32 V™.. tLS-S* huisknecht" en de
spelen de Jonge «cteur Ton propsgsndafllm
Duinhoven is gekozen Velbedr(jf In Eigen Handen,
voor de rol van jongeman, voorts regisseerde hU vcr-
JZ?a*VimBJï speelï, dlens scheldene kleinere films Als
moeder Henk van Buuren cameraman zal Piet Buis op
zijn vader en Rini van Slin-
gelandt zijn zusje.
Voorts spelen oa mede Bob
de Lance. Henri Eerens, Jo-
han Valk en Max Croiset.
Opnamen in
Profiltistudio's
treden, met wiens werk men
oa. in „De Dijk is Dicht"
heeft kunnen kennismaken.
De Nationale Filmproduc
tie-Maatschappij. waarvan de
heer J. B Uges president
commissaris is en de heer S.
Barnstijn directeur, ls reeds
bezig met de uitwerking van
plannen voor een tweede
film.
