HONGERSNOOD
SIERRA LEONE
OVER EEN ITALIAANSE HEILIGE
behoort in
tot het verleden
Een tabakspijp en een
stukje zeep
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 16 MEI 191
Pagina
IS een reis naar de maan. dwars
door de duizelingwekkende ruimte
van het heelal fantasie een
boeiend maar onwezenlijk verhaal,
zoals Jules Verne jaren geleden
schreef?
U weet beter In alle ernst en
met wetenschappelijke nauwkeu-
righc.d worden thans plannen
voor „ruimte-vaart'' ontworpen
Zullen wij ongeïnteresseerd de
schouders ophalen of wijse.ijk onze
wijze, bedaentzame hoofden schud
den'
Als U mijn persoonlijke ant
woord weten wil. zeg ;k. „Neen.
aan een dexfdUke „ongelovigheid"
doe ik beslist met mee Als mens
niet: De technische mogelijkheden
aan deze tijd laten mij nu eenmaal
niet los. ook al ben ik helaas» op
die terreinen een nMagen jNkf.
Ook als Christen niet De Bijbel
schildert niet voor niets een toe
komstbeeld. dat onze hoogste wen
sen en verwachtingen vele malen
overtreft".
De schrijver van het laatste Bn-
belboek ziet ook geen grens tussen
hemel en aarde. Zon maan. ster
ren enerzijds en zee. land. iterren.
mensen anderzijds hoe ver zij,
voor ons besef, uiteen liggen
worden omspannen door de heer
schappij van Jezus Christus
Hij kent geen afstanden Niet te
melen ravijnen van eeuwen, :n de
wereldgeschiedenis, maar eveneens
van de aardse tud tot Gods eeuwig
heid, worden door Hem overbrugd.
Hij staat zo te zeggen midden in
het heelal, als de rechtmatige ko
ning van onze kie ne aarde èn van
de totale schepping, in haar volle
lengte, breedte en diepte.
Komen wij misschien langs deze
ongewone weg iets dichter bij de
betekenis van het feest, dat eer
gisteren op de kalender werd ver
meld: „Hemelvaart"?
Het verhaal, dat de achtergrond
van deze gedenkdag vormt, wekt
nog eerder onze twijfel dan de boe
ken van Jules Verne en de Jongste
plannen voor ruimtevaart. Hoe
kun je in 1953 toch in vredesnaam
gelóven in een dergelijke primi
tieve. naïeve voorstelling' Een
mens goed. een bijzonder mens
Jezus Christus stijgt, zonder
technische hulpmiddelen, ten he
mel! Zulke verhalen behoren tot
d? wereld van legenden en vrome
fantasieën.
De verstandelijke bezwaren en de
inderdaad zeer sterke argumenten
tegen het .geloof' in Christus'
„Hemelvaart", wil ik zeker met ba
gatelliseren of wegpraten Dan zou
ik tegen mijn eigen gemoed en ge
weten in moeten spreken
Bij mijzelf is minstens zoveel
weerstand ten aanz.en van dit
eeuwenoude Hemelvaarts-geloof"
als bij en bij talloze anderen
Christenen en met-Christenen.
De tud is voorgoed voorbij
die e
- d3t wij el
kaar op gezag van Bijbel'.eks'ei
kerkelijke geloofsformules kunnen
overtuigen Dit brengt geen ze
kerheid'' in de diepe geestelijke be
tekenis Opzettelijke verded.ging
wekt steeds en terecht! de--
te sterker weerstanden. Ook by
mijzelf.
Het is ontoelaatbaar vooral :n
een „bezinning" dat de een zijn
bepaalde overtuiging de ander, van
buitenaf, zou „aanpreken" of „op
leggen".
Juist het tegenovergestelde is be
doeld: gezamenlijk, met volledig
respect voor eikaars opvattingen,
luisteren, zodat van binnenuit san-
dacht ontstaat voor de vreemde,
onwezenlijke en duizelingwekkende
.ruimte", waarin de Bijbel ons wil
trekken.
Daarom waag ik het, openlijk, ln
het bijzijn van een wijde en.
naar ik hoop. kritische lezers
kring. te overwegen: „Als de „dro
men" over ruimtevaart in nnjn tijd
voor verwezenlijking vatbaar zijn.
waarom zou ik de beschrijving van
Christus' hemelvaart en dc aan
kondiging van Zijn heerschappij
over zon. maan. sterren, mensen,
zeeën, landen, geschiedenis, eeuwig
heid. goed en kwaad dood en le
ven. van de hand wijzen?
P. L. SCHOONHEIM,
Predikant voor het Bijzonder
Kerkewerk van de Herv. Ge
meente te Leiden.
Hoge Rijndijk 14a.
Dank zij de
georganiseerde
rijstcultuur
verd in rijst-akkerland. Het njstproef-
slation tc ROkoepr onderzoekt voort
durend alle mogelijkheden en pro
beert betere bebouwingsmethoden in
gang tc doen vinden.
STRIJD TEGEN CONSERVATISME
Alleen reeds dank zij zaad-verbete
ring is de opbrengst van het rijstgewas
in Sierra Leone de laatste tijd met
10'r gestegen' Nu is de boer als
elders ter wereld ook in West-
Afnka een behoudend mens. die als
regel slechts met moeite tot „nieuwe
dingen" te brengen is. maar toch ko
men de „nieuwigheden" er geleidelijk
is Trouwens, wart dit nigt het geval,
dan zou het land <W>k nu nog met een
jaarlijkse hongerperiode te worstelen
hebben Al te voortvarend mogen de
blanke adviseurs echter niet zijn. want
er is veel in de Afrikaanse landbouw-
gebruiken, dat op het eerste gezicht
reemd of „ouderwets" aandoet, maar
dat bij nader onderzoek blijkt, degelijk
gefundeeid te zijn in de eisen van
bodem, klimaat, vegetatie onkruid
en wat dies meer zij Zo heeft men er
van afgezien, de moerassige oeverlan
den naar Nederlandse trans ln te pol
deren. omdat de diep in de modder
stekende mangrovewortelresten giftige
sloffen afscheiden, die slechts onscha
delijk gemaakt worden, als zij zo nu
en dan overstroomd worden met zout
of brak water.
MOBIELE OOGSTCOLONNES
De rijst kan tegenwoordig machinaal
worden gepeld in een nieuwe rijstpel
molen. maar de oogst geschiedt nog
geheel met de hand. Dan komt de boer
knechts tekort en neemt hij door' het
land trekkende troepen „rijstmaaiers
in dienst. Zo n troepje gespierde kerels
noemt zich een „compagnie". Zingend
trekken zij van hoeve tot hoeve, van
akker tot akker. Dag in dag uit
oogsten zij de rijst. Ik zag de mannen
van de Noerilanati Compagnie aan de
arbeid bij het dorp R'Osint. Het w-as
een lust, he'n gade te slaan en in
hun spoor kwamen de vrouwen, die de
WOORD VAN BEZINNING
RUIMTE-VAART
Het lezen der rijstaren geschiedt in Siero
Leone door vrouwen
Hier heeft de rijstpelmolen nog niet
zi/n intrede gedaan. Het dorsen
geschiedt met stokken en met de
blote voeten.
Compagnie" begeleidden, om aren te
lezen. Deze forse, nijvere, donkere
mannen bestreden de honger in hun
land.... en zij wisten het. Ook de
vrouwen wisten het en zij lachten,
toen ik met ze sprak „Buik niet meer
spreek", hoorde ik, „buik niet rammel,
tevreden goed tevreden'" En ik
lachte ook, uit pure dankbaarheid dat
Sierra Leone thans van zijn jaarlijkse
hongergesel is verlost.
(Nadruk verboden)
Prins Charles wocht, opgewekt lachend, totdat zi/n moeder en zi/n zusje,
Koningin Elizabeth en Prinses Anne een plaatsje hebben gevonden in de tuin
van Balmoral Castle, waar hij hen zal fotogrofern.
Juli en Augustus plachten de „hon-
germaanden" te zijn in Sierra Leone
(Brits-West-Afrika). De mensen waren
daaiaan gewend. „Onvermydelijk
luidde het antwoord, als ik zo'n don
kere en gespierde Afrikaan in Freetown
vroeg, waarom er te weinig te eten
was voor zijn vrouw, zijn kinderen en
hem. „Onvermijdelijk!"
Thans is aan die jaarlijkse hongers
nood. aan dat „onvermijdelijke" tekort
aan voedsel een einde gekomen. Rijst
was het wapen, dat de overheid koos
om de honger te bestrijden. Rijst, ar
beid en vertrouwen slaagden er geza
menlijk in om aan die vreselijke plaag
een halt toe te roepen. Er is geen hon
ger meer in Sierre Leone. Het klinkt
simpel, maar weet U. wat het zeggen
wil. honger te hebben? Misschien her
inneren zij. die in Westelijk Nederland
de „Hongerwinter 1944-45" doormaak
ten, zich nog, wat het zeggen wil!
De hoofdverkeersader van Sierra
Leone is sedert de Portugezen om
streeks 1470 ter Westkust van dit ge
bied verschenen, de Grote Scarcies
Rivier geweest. Zij is het nog Nog ziet
men op die prachtige tropische rivier
de inheemse zeilboten, die sterk doen
denken aan de schepen, die eens de
Portugezen van Lissabon naar West-
Afnka brachten. Langzamerhand be
ginnen moderne motorboten de plaats
van die zeilscheepjes in te nemen, maar
de Grote Scarcies Rivier is de slag
ader des lands gebleven, ook al zijn er
dan in de loop der laatste 15 jaar we
gen aangelegd van de oeverlanden
naar Freetow n.
Ja. men kan zeggen, dat het aan het
bestaan van de Scarcies tc danken is.
dat het vraagstuk van de bestrijding
der hongersnoden eigenlijk kon wor
den opgelost. Want in zijn moerassige
oeverlanden, vroeger geheel, thans nog
maar ten dele met mangroves be
groeid. vond men prachtige rijstbouw-
grond. Zo werd de Scarcies van ver
keersader tevens tot rijstbrenger, tot
een zegen voor de hongerende Afrika
nen. Het zou zelfs kunnen zijn. dat
over enige jaren Sierra Leone meer
rijst verbouwt dan het land voor eigen
gebruik nodig heeft. Dan wordt Free
town rijstuitvoerhaven, dan kan de
Scjrcies-rijst helpen om elders
vooral in Azië in de rijst-etende
landen de voedseltekorten te bestrij
den. Men bedenke, voor meer dan een
kwart van de totale wereldbevolking
is rijst het hoofdvoedsel! En er zijn
veel ..rijst-cónsumenten", die ieder
jaar te kampen hebben met hongers
nood, langer van duur en heviger dan
men hem vroeger in Sierra Leone
VERNIETIGINGSSLAG TEGEN
EEN HEIRLEGER VAN
MANGROVES
Het was vroeger zo. en het is nu nog
zo. dat ik. als ik in Sierra Leone hoor.
dat iemand zegt. honger te hebben.
weet: „O, die man heeft zeker twee
dagen lang geen rijst geproefd, wat hij
verder ook gegeten mag hebben!" En
dan heb ik altijd gelijk ook. Dat merk
ik aan de glimlach van mijn donkere
vrienden, als ik het zeg. Daarom was
het antwoord op de vraag: Hoe be
strijden we de hongersnoden', in de
grond der zaak heel eenvoudig. Eén
woordje maar. Rijst.
De deskundigen namen de rijstvel
den der bevolking in de hoger gelegen
streken in ogenschouw. Hier is c*"-n
Meer dan 50.000 acres moerasland
werden geschikt gemaakt voor de
rijstbouw. Thans zUn zU in produc
tie. De apen. papegaaien en andere
bosdieren sneuvelden of zochten
elders een goed heenkomen, maar de
honger was ook verdwenen.
Het werd ook hoogste tijd, dat zulks
gebeurde, want de bevolkingstoename
in Sierra Leone (en andere West-Afri-
kaanse gebieden i maakt het voedsel-
vruagstuk tot een zeer belangrijk en
noemenswaardige vergroting \an de
rijstopbrengst te bereiken, luidde hun
oordeel Toen lieten zij hun oog gaan
over de oeverlanden van de Grote
Scarcies Rivier. Troepen apen en fel
gekleurde papegaaien vlogen ver
schrikt op, toen zij bemerkten, waar
toe tie beschouwing van hun domein
leidde, namelijk tot een vernietigings
slag tegen de moerasbossen langs de
oevers, tot een niets ontziend optreden
tegen de mangroves.
moeilijk oplosbaar probleem. Hier
komt bij, dat door de technische,
maatschappelijke en politieke ontwik
keling der laatste 15 jaar de levens-
eisen der mensen in die zon-donr-
gloeide gebieden gestegen zijn. Over
een afstand van bijna 35 km. langs de
Scarcies zijn de moerasbossen gerooid.
Er werd rijst gezaaid en de resultaten
waren zo goed, dat eerlang opnieuw
tientallen vierkante kilometers moe
ras-oerwoud zullen worden omgeto
Onze pijpen groeien in Zuid-Calabrië
(Van onze Romeinse correspondent)
Voor ons, Romeinse Nederlanders, is
het een hele onderneming eens „naar
huis" te gaan. Rome ls ver weg. om
dat Italië zulk een langgerekt land ls.
Heeft men eenmaal Turijn of Milaan
bereikt, dan is men feitelijk al half
weg. Maarvan Italiaans stand
punt bezien, is Rome allerminst het
Zuiden en zelfs Napels is dat nog met
t«n volle. Dat ook Europa nog afstan
den kent. wordt men eerst gewaar als
men naar het werkelijke Zuiden. Ca-
labrië of Sicilië, reist. De afstand
RomeReggio Calabria 688 K M I is
slechts weinig meer dan RomeMi
laan en de sneltrein doet er maar tien
uur over en toch is het een tocht waar
men tegenop ziet.
Ben der oorzaken ls, dat men, een
maal Napels voorbij, nergens meer de
reis onderbreken kan: een treinrit van
aoht uur door het aan natuurschoon
rijkste deel van Italië, doch zondei
enige plaats, die een behoorlijk hotel
rijk is. Trots de waarschuwingen van
Italiaanse vrienden hebben wij de reis
toch willen onderbreken en wij hebben
er zeker geen spijt van, Halfweg Na
pels—Reggio Hg» het stadje Paula, na
Salerno de belangrijkste plaats op dit
lange traject.
SINT FRANCISCUS VAN PAl'LA
Behalve door zijn ongehoord pitto
reske ligging op een terras, tweehon
derd nieter boven de rotsige zeekust,
is Paula belangrijk omdat daar de
grootste heilige van Zuid-Italië gebo
ren werd en er een heiligdom is. dat
jaarlijks door duizenden pelgrims
woidt bezocht.
Sint Franciscus van Paula, in het
Nooiden minder bekend dan zijn naam
genoot van Assisi. is de oprichter van
de bedelorde der Frati Minimi, waar
van de leden strikt vegetarisch leven,
ruim tweehonderd dagen per jaar vol
ledig vasten en zich wijden aan de
zorg voor armen en ongclukkigen.
Franciscus zelf. die ruim negentig
jaar oud is geworden (141615071 leef
de van zijn twaalfde jaar af in een
grot boven het stadje, tot hij in 1483,
ontboden door koning Lodewijk XI,
naar Frankrijk ging, waar hij stiei'f
Mnn zou verwachten dat een stad. die
aan een zo vermaard heilige het leven
heeft neschonken. althans behoorlijk
onderdak zou kunnen bieden aan pel
grims en bezoekers. Doch de hotels,
hetKeizerlijk hotel'', de 'ko
ningin van Italië" en .De wederge
boorte'' zijn drie uiterst primitieve
herbergen.
ACTIEVE V.V.V. GEVRAAGD
En loch zou dit mooi gelegen
plaatsje, rijk aan oud stedesehoon.
met een groots heiligdom, gebouwd
op een soort brug boven een diep
ravyn. zodat onder kerk en klooster
een waterval schuimt, wel degelijk
vreemdelingen kunnen trekken. De
geest van de Heilige Franciscus ls er
geUlasen cn die geest ls ontegenzeg-
HET WONDER VAN MICHELINO
Een der meest bekende ls het won
der van de steenbakkersoven: de hei
lige was een dierenvriend en hield in
zun grot. bij wijze van gezelschap, een
mooi geitebokje. Mlchebno. waaraan
hu zeer gehecht was. Op zekere dag
hadden de arbeiders van een steen
bakkerij het bokje gegrepen, geslacht
en opgegeten. Toen de heilige, die ge
neeskrachtige kruiden was gaan zoe
ken. terugkeerde, riep hij Miohelino:
maar Miehehno liet zioh niet zien Hij
zocht ln en rondom de grot. maar
geen Miohelino. Tenslotte vroeg in,
aan 'n paar steenbakkers of zij Miche-
lino niet hadden gezien. Hun antwoord
was ontwijkend en. de heilige begreep,
dat ?r lets was gebeurd Hij sloeg een
kruisteken en ziet. de in het gras weg
geworpen beentjes, voegden zich weer
samen en keerden terug in de steen
oven. waarin het bokje gebakken was.
Het vlees hechtte zich opnieuw aan
de afgekloven botten en dartelend
sprong Michellno uit de steenoven te
voorschijn Mocht u het niet gelo
ven. de oven is nog steeds te zien.
Een echt Zuidelijke heilige, wiens aan
doenlijk naïeve legenden ook door de
meest vooruitstrevende intellectueel
worden onderstreept met een „Maar
dat is geschiedenis"'. Meer dan vol
doende om ons te verzoenen met het
mooie stadje en het primitieve onder
dak.
WAAR DE TABAKSPIJPEN
GROEIEN
Zuid-Italië heeft verrassingen bij
elke stap die men doet. Wist u bijv.
dat d» houten pup die u ln Neder
land rookt die mooie .echt Engelse"
of „ech: Amerikaanse" houten pijp. vrij
wel stellig uit Calabrlë afkomstig ls'
Op het ongenaakbaar rotsgebergte, de
A'prcmontc, de uiterste punt van de
laars, groeit de heidestruik, dank zij
het droge zonnige klimaat en de kou
de winters, beter dan waar ook ter
wereld De wortels, die honderd kilo
en nicer wegen, worden uitgegraven
en uit dat harde, gave wortelhout
maakt men dc pijpen, die in Engeland.
Amerika en Nederland worden afge
werkt en onder namen die ieder ro
ker kent. aan de markt worden ge
bracht. De fabriek die aan honderden
Calabrezen werk en brood verschaft,
heeft opdrachten voor milhoenen pij
pen per jaar Nedeiland is een van
de goede afnemers.
Pijpen zijn een mannelijk onderwerp
maar er ls ook wel iets voor onze le
zeressen In de naaste omgeving der
stad Reggio. Ls de enige streek ter
wereld, waar de bcrgamntbooni wil
tieren. De bergamot komt ln het wild
niet voor en is een hybride-plant, ver
want aan sinaasappel en citroen, doch
de vrucht wordt, althans vers, niet ge
geten Haar waarde schuilt in de schil
Uit 1500 bergamotappels perst men een
kilo bergamotessence en de waarde
daarvan bedraagt enige duizenden gul
dens. Zonder bergamot is het onmoge
lijk goede parfums te maken. Van "de
simpele eau-de-Cologne tot de meest
verfijnde en dure parfums, alle bevat
ten zij een kleine hoeveelheid bergv-
motessence, dat dus een der belangrijk
ste uitvoerartikelen is van C.alab-'e 'n
artikel dat ln de Italiaanse handels
balans voor enkele mil'ia'den meetelt.
De zuidpunt van Calabrié Ls het land
van kost-bare essences, niet allen bit
tere sinaasappel merolien en andere
gewone vnichten, aan de sinaasappel
verwant, maar ook uit bloemen gedis
tilleerde etherische olieën Eer klein
gebied levert meer dan de heft van
a'.le in Italic voor de parfumindustrie
gekweekte bloemen.
Hier efo?it de edeljasmijn (de helft
van de wereldproductie', cie dc meest
kostbare van alle etherische oueèn
voortbrengt. Dit ls e?n geurige, maar
ook een interessante cultuur, die aan
duizenden, vooral vrouwen, werk ver
schaft in de maanden, waarin de
bloempjes een voor een moeten vv orden
geplukt. Het zyn kleine bloempjes cn
men heeft er vierhonderd k lo van no
dig om éen kilo essence te w.nnen De
prijs is naar verhouding te winnen, De
500 000 lire peg kilo Het is een es-?ice.
waarvan men e*n klein? hoeveelheid
toevoegt aan de beste parfumerieën
Het product wordt natuurlijk voor
het grootste deel uitgevoerd, vooraj
naar Frankrijk, dat aan de Zuidku-t
ook wel de jasmynstruik kweekt, doch
door het minder gunst'ce kllma-t m t
veel hoger kosten en geringer succes.
Tuberosen rozen geraniums minosa,
lavendel en andere geurige bloemen
geven werk en welstand aan deze ge
zegende kuststrook. Een rijkslaborato
rium te Rezgio, gespecialiseerd in de
studie van essences en etherische ollcen
zorgt er voor dat het product oii hoo?
peil bliift Italic zelf vervaardigt u t-
rie parfums, maar h?t overcrop deel
oer essences wordt toch ultvevce-d en
geloven niet ab-olute zekerheid tc
kunnen zeggen dat er onder onze le
zeressen niet één Ls. die niet een heel
klein stukje Italië in de vorm van wat
geur, in haar huis heeft!
Scylla. aan de l<ust van Zuid- Calabrie.
