De Wrede Zee.
1)
PUBLIUS
4" 7 f
V PMjPJÊ- I 5
A f
£k i
VERFILMD
EEN BIJNA DOCUMENTAIR
ONOPGESMUKT
OORLOGSBEELD
fa (Van onze Londense correspondent)
over de eindstreep vliegt....
Als
W EKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCII DAGBLAD -
ZATERDAG 4 APRIL 1953
Pagina 2
<2
R'-'" - :V
rV r J
PMFSIF'j «r ty~ ap.
_rv? J*
•ifW Jr "V
if fjr q»
(BEWOGEN LEVEN XIV)
'•*- £3§lï
- - A-'
Nu in het getroffen gebied weer
grote stukken land zijn drooggeval
len. wordt alle moeite gedaan ont
dc schadelijke invloed van liet zoute
water zoveel mogelijk te neutrali
seren. Hier ziel men een boomgaard
ten Westen van Steenbergen in
West-Brabant, waar het gewas tot
dat doel wordt bespoten.
(Luchtopname A N.P.-Foto)
MALLE GEVALLEN
Het overkomt ons allemaal wel eens. dat
«o iets moeten zeggen, een naam
meestal, en wanneer we op het punt
staan deze te noemen, het met meer
weten. We zeggen dan meestal, dat
het op het puntje van onze tong ligt
en dat 't er met uit wil komen. U
kent dat wel. Bij de gewone dagelijkse
gang van zaken is dat niet zo erg.
maar de zaak wordt bepaald pijnlijker
wanneer het voorkomt bij officiële
gebeurtenissen. Zoiets is laatst in
New York gebeurd Daar kwam bur
gemeester Reuter van West-Berlijn op
bezoek. Nu wil het gebruik, dat offi
ciële bezoekers van het stadhuis in
New York. allereerst welkom worden
geheten door dc officiële ..begroeter
van de stad. de heer Grover Whalen.
Burgemeester Reuter kwam aan. me
neer Whalen stapte naar voren en
reikte hem de hand en de bedoeling
was. dat hij hem hierna onmiddellijk
voor zou siellen aan de burgemeester
van New York. Vincent Impellitteri.
Met hoofse gebaren leidde hij de heer
Reuter naar New York's burgemeester
en kondigde met plechtige stem aan:
„Meneer de burgemeester mag ik U
voorstellen, de burgemeester van
heer.... eh" en de arme meneer
Whalen kon zich de naam niet meer
West-Berlijn. de heer eh de
herinneren Er volgden er.kele ogen
blikken van de grootste spanning
Toen deed de heer Impellitteri een
stap naar voren cn fluisterde hem in
het oor: „Reuter" en de situatie was
gered.
Meneer Reuter is een zeer kalm,
bedachtzaam en ook zéér moedig man.
In zekere zin zou men Heinz Arntz,
een van zijn landgenoten óók zo
kunnen noemen Tenminste wat de
moed betreft. Of noemt U het geen
moed wanneer een man twee honderd
drie en veertig uren achter elkaar
piano speelt? Hiermee heeft hij het
record van de Fransman Robert Sergil
gebroken. Die heeft „maar" 234 uur
en 41 minuten ononderbroken ge
speeld.... De kiachttocr van Arntz
werd gecontroleerd door vertegen
woordigers van het internationaal ar-
tistenverbond. U moet niet denken,
dat wij het anders zouden hebben
willen geloven! Hij begon op 27
Februari te spelen en 9 Maart om
negen uur in de avond zei hu: „Zie
zo. dat is al weer gebeurd", en met
een krachtig slotaccoord sloot hij zijn
langgerekt concert af. Hu heeft maar
vijf uur en zeven minuten gepauzeerd
om nieuwe krachten te verzamelen.
Iedere dag dronk hij twintig flesjes
coca cola. Hij gebruikte verder 325
gram koffie per dag en rookte 120
sigaretten. Nu krijgen we een ont
moeting tussen de Duitser en de
Fransman. Een welluidende ontmoe
ting zal dat worden....
Waartoe een al niet eens meer zo jonge
uitvinding, de televisie, kan leiden,
K)
j
Intensiteit van het gebeuren voortreffelijk
uitgebeeld
Het is de Engelsen vanzelfsprekend toevertrouwd een film
te maken over de zee, vooral wanneer hun troetelkind de
Royal Navy daarin de hoofdrol speelt. „De wrede zee" naar
de beroemde roman van Nicholas Monsarret, waarin hij zijn
ervaringen in de duikbootoorlog heeft neergelegd, is dan
ook als film uitstekend geslaagd.
De regisseur Charles Frend
heeft de spanning van de
strijd tegen de duikboten
tastbaar gemaakt.
De toeschouwer wordt on
middellijk dor de actie ge
grepen, zo sterk is de sug
gestie, dat het is alsof het
verraderlijke wapen ook op
hem loert. De kracht van de
film is dat zij als het ware
een documentair beeld geeft
van de zeeoorlog, zonder iets
aan te dikken en met weg
lating van al het overbodige
Op de keper beschouwd is
het \Thaal eentonig, omdat
de lotgevallen van de tnrpe-
dobootjager. eerst de oude,
dan de hypermoderne, en
zijn dappere bemanning op
één vlak liggen Men kan
van te voren voelen wat de
volgende scène zal behelzen,
ook als men het boek niet
gelezen heeft Maar alles is
zo fascinerend, het hele ge
beuren zo dramatisch, dat
men voelt: „Zo ls het". Er
behoefde door schrijver en
regisseur niets aan te wor
den toegevoegd.
De titel „De wrede zee" is
eigenlijk onjuist, want niet
de zee is wreed in deze
film. doch de geperfeolion-
neerde beestachtigheid van
d- oorlog.
De zee brengt dc mens in
contact met het kosmische
en het is haar majesteit, die
mogelijk een veredelende In
vloed uitoefent op de zeeva
renden van de naties, die
met haar wezen vertrouwd
zijn Maar ook de zeeman
wordt onverbiddelijker, hoe
langer de oorlog duurt, wel
ke voor hem tenslotte ook
een luchtoorlog ls Het is zo
als commandant Ericson.
wiens rol voortreffelijk
wordt vertolkt door Jack
Hawkins, het uitdrukt als
hi) o «merkt, dat het enig
doel nog maar doden is. Met
persoonlijke omstandigheden
van zijn mannen kan geen
rekening meer worden ge
houden. zoals ln het begin
van de oorlog. Hijzelf wordt
achtervolgd door 'n schuld-
Opwinding in Julius Ceasars' circus
eeuwen geleden, lijlct alles ons tegelijk zo veraf en
dichtbij, omdat het hart klopte met een bekende
Wanneer wij ons verdiepen in het leven v
dichtbij.
Veraf omdat het kleed van de tijd zo anders
slag.
Het is nu al tweeduizend jaar geleden, dat Julius Caesar het circus van Rome vergrootte en ver
fraaide. Hij liet het een oppervlakte beslaan van bijna twee hectare. Arcaden, in drie verdiepingen,
sloten de renbaan in.
Gelijkvloers waren de zitplaatsen der senatoren en andere hoogwaardigheidsbekleders, daarboven
zaten de ridders, en op de derde verdieping waren de mannen en vrouwen uit het volk.
Duizenden en nog eens duizenden trokken naar de wagenrennen, zoals wij naar een „interland
wedstrijd."
In deze, voor ons gevoel zo donkere tijden, vulden rijken en armen vele dagen van het jaar met
feesten.
Zeven keer per jaar was Rome in feestroes, die al met al zes en zestig dagen van het jaar in beslag
nam. De felle schreeuw om brood en spelen had niet voor niets geklonken. Vuistgevechten, wed
rennen van ruiters, wedlopen, spiegelgevechten, bloedige gladiatorenspelen, dit alles was te zien! Een
van de meest geliefde spelen was het wagenrennen, waarbij vier naast elkaar gespannen paarden, in
duizelingwekkende vaart over de renbaan stoven, achter zich de wagen, waarop in staande houding, diep
voorovergebogen, de wagenrenner, in zijn tunica zonder mouwen, een dolk in de gordel die hij
nodig had om zich los te snijden als het vierspan de kar te pletter reed tegen een der drie kegelvormige
zuilen aan het eind, waarom gezwenkt moest worden.
Hoevelen stierven, met het mes in de verslapte hand, terwijl ze, in razende vaart werden voortgesleept
aan de leidsels die aan hun gordel verbonden waren?
bleek dezer dagen ln Engeland. Men
kan natuurlek niet alles wat men maar
wil voor de T V. vertonen. Nu was er
een soort revue aan de gang waarin
een troep dansmeisjes meedeed. Tij
dens een dans werd een lollie doorge
geven, waar de meisjes allemaal aan
likten. Er kwam een héél erg boze
brief van de Organisatie tot Betrach
ting van Zindelijkheid met Voedings
middelen, waarin gezegd werd, dat zi)
dit gelik hoogst onhygiënisch vond én
dat het een heel slecht voorbeeld was
dit voor de televisie te doen. Gelukkig
onthulde de Engelse T V.-autoriteiten,
dat de meisjes alleen maar nét gedaan
hadden alsóf ze likten
Wij verlaten het zoete terrein van de
lollies en gaan ons ernstig bezig hou
den met de militaire paraatheid van
de Ver. Staten. Daar had men een gi
gantische oefening op touw gezet voor
troepen op de begane grond en voor
parachutisten. De oefening heette
Sneeuwstorm" en de deelnemende mi
litairen waren uitgerust met de nieuw
ste wapens en uitrustingstukken, die
bestand heetten te zon tegen sneeuw.
Alles was voorzien van ski's De oefe
ning zou worden gehouden vlak bij de
Canadese grens en was tot in alle
onderdelen voorbereid. Ingewikkelde
problemen had men na dagenlange be
sprekingen kunnen oplossen. Eindelijk
brak het lang verbeide ogenblik aan.
waarop de oefening zou beginnen. Alles
stond klaar voor de aanval De moto
ren werden al aangezet, ledereen was
gereed en toen kwam het bericht,
dat de hele oefening was afgelast.
Waarom? Heel eenvoudig. Er was geen
1
Plubius en Manlius in razende vaart
V*
i zjjn vier witte paarden
a de middelsten zuiver
zijn merrie Livia.
gevoel sinds hij Juichende
geallieerde drenkelingen mét
de onder hen liggende vij
andelijke duikboot moest
vernietigen.
Nadien ls hij niet dezelfde
meer, al vertelt het sussen
de rekensommetje hem dat
de U-boot meer mensenle
vens zou hebben vernietigd
als hij deze niet had aange
vallen. De film is eigenlijk
een voortdurend tweege
sprek met ..number one" de
eerste luitenant Lockhart.
overtuigend gespeeld door
Donald Sinden. Lockhart.
voor de oorlog Journalist,
was een nieuwbakken zee
man. zoals de meeste opva
renden Het is opmerkelijk
hoe snel zij hun amateur-
schap afleggen en opgaan
in wat een aloude traditie is
van dit maritieme volk.
Aan het slot verzucht
Ericson, dat hij in vijf jaar
maar twee duikboten tot
zinken heeft gebracht
De score mag dan gering
zijn, het is de Intensiteit
van het gebeuren dat de
betekenis ervan bepaalt en
tevens de betekenis van
deze film. welke het accent
op deze Intensiteit legt en
niet op de bijkomstige gru
welen
VNDAAG staat Rome ln het teken van de menner
Publius.
Wat zegt Publius voordat de ren begint?
Publius is een zwijgzaam man. Hij weet alleen dat hij
vertrouwen, een gróót vertrouwen heeft in de merrie Livia,
die zo nerveus is voordat zij de poort komt uitstormen, en
zo rustig is op de baan. Livia loopt links. Op die plaats
beheerst zü het span.
Geroezemoes van meer dan honderdduizend stemmen.
Ogen die dwalen naar de vier gesloten poorten, die open
zullen gaan vlak nadat een witte doek naar beneden zal
worden geworpen. Wie zal het winnen?
Plotseling verstomt het rumoer. Vlak achter de deuren
weerklinkt lawaai, hoefgestamp, gehinnik, geschreeuw!
Alleen Publius schreeuwt niet.
Zo juist heeft hij het tuig van
geïnspecteerd. Hij heeft het juk
gelegd en nu neemt hij afscheid
Dat doet hij voor elke ren.
Het nerveuze dier kijkt hem met haar donkere ogen won
derlijk begrijpend aan en hinnikt nadat hij haar over de
neus gestreeld heeft.
Haar beweeglijke lippen tasten naar zijn schouder als
hij haar op de hals klopt. HU wil haar rustig maken en
er haar tevens aan herinneren, dat bun levens op het spel
staan.
BUITEN beginnen plotseling duizenden stemmen te
schreeuwen.
Het is alsof de zee zich verheft, opgestuwd door een
hevige wind.
De menner Publius weet dat het weldra komen gaat.
Als hij op zjjn wagen staat is elke vezel van hem ge
spannen. Zijn oog gaat over zijn vierspan, dat nerveus
schraapt met de hoeven.
Zijn zachte stem weerklinkt. Zijn rossen spitsen de oren.
zu horen zijn stem Opeens wordt het doodstil buiten.
Publius weet dat nu het witte doek valt. Luid zegt hij iets.
nu ls hij met zijn vier witte dieren verbonden, die reageren
op elke beweging van hem. Daar gaan de poorten open
Als een pijl uit een boog stormen ze voorwaarts. Vier vier
spannen vliegen de poorten uit. Een enthousiaste duizend
koppige menigte verheft zich en moedigt de menners door
luide kreten aan.
Publius is voor.
Men schreeuwt zijn naam. Hij hoort niets. En hu denkt
niets Zijn blik is op de baan gericht, hij ls één met zijn
voortstormende rossen Vlak achter hem ls Manlius niet
de vier zwarten, dat voelt hU Manlius is altijd dicht bü
hem Hijcende paardekoppen schieten hem voorbij. Even
geeft hij de zijnen de vrije teugel. In duizelingwekkende
vaart vliegen de twee vierspannen naar het eind van de
baan. waar drie zuilen staan. In vliegende vaart moeten ze
om de middelste zwenken.
KOMEN de zwarte paarden voor?
Ja! Mensen brullen, hij laat ze brullen. Hij weet wat
hem te doen staat. Hu heeft de binnenbocht, en hij
vertrouwt op Livia. In pijlsnelle vaart gaat het tussen de
zuilen door Livia trekt het span mee naar binnen. Manlius
houdt de buitenbocht. Als zij weer naar de ingang stormen
ls Manlius achter. Afkeurende kreten, Nu legt Manlius
de zweep over de paarden. In razende vaart schieten de
zwarten voorwaarts met wüdopen neusgaten. Voordat zü
bfj de zullen zijn op het andere eind zal hij vóór moeten
zijn om de binnenbocht te kunnen krijgen. Als hU vóór
is zal Publius verliezen.
Nooit zal deze hem voorbijkomen.
De zweep giert door de lucht.
Luid schreeuwend vuurt hij de paarden aan. De hoofden
schieten langs Publius. die grimlacht en zijn blik op de
baan houdt. Publius geeft even een ruk aan de leidsels,
doch Manlius geselt dat de lucht ervan davert In razende
vaart vliegt hij Publius voorbijneemt het eerst de
bochtGeraas van de tribunes, de opwinding ls groot.
Niemand zit meer.
Aller ogen zijn gericht op de twee voorste vierspannen,
die hun tweede ronde zijn ingegaan. Pubbus blijft vlak
achter de vier zwarte paarden en laat zich meezuigen.
Twee ronden, dne ronden, vier zelfsDan gaat het
publiek weer zitten, teleurgesteld. Publius heeft de tijd.
In de laatste ronde zal hij Manlius breken!
PLOTSELING, In de vijfde ronde, gebeurt er Iets vrese-
lyks. Manlius, die het gevaar in zün rug voelde, wilde
op het eind der baan, in snelle vaart de binnenbocht
zo krap nemen als maar enigszins mogelük was. Daardoor
week hU vlak voor het eind iets naar buiten. Met een
luide schreeuw trekt hij zün dampende paarden naar
binnen.
Te sterk.
De wagen botst tegen de zuil waaromheen hü draaien
moet. De wagen versplintert, de vier paarden vliegen tegen
de muur op. die de renbaan middendoor deelt, Manlius
meevoerend aan de teugel, die geen vin meer verroert.
Pubbus ziet alles vlak voor zijn ogen gebeuren.
Snel rukt hfj zijn vierspan naar rechts. In het te laat?
Zal hij in vliegende vaart op zijn voorman botsen?
Zijn lievehngspaard begrijpt het. Zü gooit zich met al
haar kracht tegen het span en dringt het naar rechts.
Het vliegt te ver naar bulten. Publius wankelt, de wagen
dreigt om te slaan. Al zün kunst wendt de wagenmenner
aan om een catastrofe te voorkomen. Dit gelukt hem. Doch
als hü zün span weer ln de baan heeft, is de derde menner
hem voorbügesuisd. Die had de binnenbocht en is nu ver
voor. De paarden worden onrustig, nu speelt Publius met
de zweep, zijn stem weerklinkt, zün stem is veel meer dan
een zweepslag. Daar Uien de vier witten over de baan Zü
weten alle vier waar het om gaat. De toeschouwers hebben
zich verheven. Een geluid als \an een donderende zee er-
heft zich Zij zien het span van Publius inhalen PU'.snel
gaat het Pülsnel gaat ook het eerste span De eerste
menner ranselt met de zweep en schreeuwt luid. Hij weet
dat hü verloren is als Pubbus zün wagen heeft ingehaald
voor de laatste ronde.
ALS de laatste ronde begint ls Publius zzker twintig
meter achter. Er is een de.nen, een schreeuwen, een
gesticuleren. Men Juicht en schreeuwt verwensingen tiaar
hem. Velen hebben op hem gewed.
Hij haait het niet!
Hij zal verliezen.
Zie die bruinen eens lopen, met beschuimde borsten!
Daar vliegt het span tussen de zuilen door, Publius heeft
de bui ten bocht!
Allen weten dat er over de laatste helft van de baan
vreselijk gevochten zal worden. Maar niemand weet ook
hoe vreemd en hoe sterk zUn macht over deze dieren ls.
Hü is een met ze Wat hü voelt weten zü. wat zü voelen
voelt hü- En zo weet hij precies wat hem te doen staat.
De duizenden mensen schreeuwen nu zo vreselijk, dat de
lucht geladen ls!
Pubüus buigt zich voorover.
ZUn stem rijst, zün stem wordt scherp en priemend.
Z(jn stem maakt de liehamen van zün dieren zo ijl, dat
ze de grond büna niet raken.
Daar giert zün zweep. Geen enkel dier wordt geraakt.
Waar kemt opeens die kracht vandaan? Die snelheid?
Zü ijlen het hügcnde span daar voor hen plotseling voorbij.
Geen zweepslagen op de bruinen helpen meer. Die zijn
opeens zo dood-moe.
In ra7ende vaart neemt Publius de kop en als hij over
de eindstreep vliegt weerklinkt er een geraas op de tri
bunes dat niets meer gelijkt op geluiden, die mensen kun
nen maken.
Publius heeft het gewonnen en Manlius is dood!
REIN BROUWER.
