VAN GOGH
CROCUS
w.
LIJDEN
Britse experimenten met
diepte-televisie
VINCENT: „de mens"
(i)
100 jaar
geleden
geboren
Hij wilde dominee worden
o,
Dj
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LEIDSCII DAGBLAD - ZATERDAG 14 MAART 1953 - Pagina 1
BEWOGEN LEVEN (XI)
'p de 30e Maart zal het 100 jaar geleden zijn
dat Vincent van Gogh geboren werd te Groot-
Zundert, in Noord-Brabant. Zijn vader was
dommee, zijn grootvader was het ook geweest en
uit diens gezin van 12 kinderen, werden niet minder
dan drie kunsthandelaar.
Een merkwaardige combinatie, zo op het eerste
gezicht, en toch ook weer niet merkwaardig, want
is het beroep van geestelijke ook geen artistiek
beroep? Moet ook niet de geestelijke eeuwigheids
waarden herscheppen? Moet ook hij niet beschik
ken over een beeldend vermogen, een rijke fan
tasie om de mensen duidelijk te kunnen maken dat
zij méér zijn dan ratio alleen, méér dan een onder
deel van wat men doorgaans bestempelt met
natuur?
In de familie Van Gogh ontmoetten de gods
dienstkenner en de kunstkenner elkaar. Uit deze
twee werelden werd een kunstenaar geboren. Is
het een wonder dat deze kunstenaar een soort reli
gieuze kunstenaar werd? Is het een wonder dat
deze kunstenaar tenslotte via zijn kunst ging „ver
lossen en bevrijden"?
Géén kunstenaar ter wereld heeft een sterker
verlangen gehad om te getuigen, om zich uit te
spreken, om de wereld een geschenk te geven als
dank voor het heerlijke feit dat hij mocht leven
al was dat leven ook vaak een leven van armoede
en honger. Daar waar duizenden leden nam hij zijn
eigen lijden gaarne op zich, sterker nog, in zekere
zin riep hij het over zich op. Hij wilde deel hebben,
hij moést deel hebben aan het lijden, om eens, via
zijn kunst, „te kunnen verlossen"!
VAN de vroege jeugd van
Vincent weten we niets.
Als jongen van 16 jaar
kreeg hü een betrekking ln
Den Haag, bü de kunsthan
delsfirma Goupll Cie,
waarvan zijn oom. Vincent,
lid was.
Drie jaren diende hü daar
de firma, die zeer over hem
te spreken was en hem over
plaatste naar haar filiaal te
Londen. Vanzelfsprekend een
promotie. Snel leerde de
jonge Vincent.
Het alle dagen omgaan
met waardevolle kunstschat
ten. en met goede reproduc
ties was hem een vreugde!
Hij kreeg zijn vak lief. zijn
vak. dat ergens in de verte,
iets met God te maken had.
Evenwel vond hü zün beroep
niet zo hoog als dat van zijn
vader.
Zijn vader had het hoogste
beroep!
Hij kreeg zijn vak lief,
enook een meisje. Ur
sula Loyer. Zij was de doch
ter van zijn hospita. HU
heeft haar liefgehad met
héél zijn jonge hart.
Op zichzelf niets bijzon
ders. Zovele mensen hebben
in hun prille jaren ..een an
der mens geadoreerd". Het
bijzondere Is alleen dat Ur
sula er niets van merkte. Hij
hield alles In zich. Totdat hij
er op een goede dag met
haar over spreken moest. Zij
schrok en deelde hem mede,
dat ze in stilte al verloofd
was, met iemand die vóór hem bi) hen thuis was geweest.
Pas zeven jaar later is hij in staat hierover te schrijven
aan zijn geliefde broer liieo, voor wie hl) geen gehei
men had.
Dan schrijft hij:
,De hartstochten zijn de zeilen van 't scheepje, ziet
ge. En iemand die op zijn 20ste jaar zich overgeeft aan
zijn gevoel, vangt te veel wind en zijn boot loopt vol
water en hij vergaat of hij komt er toch weer
bovenop. Wat was dat voor liefde, die ik op mijn
20ste jaar had? Moeilijk te definiëren, mijn physleke
hartstochten waren zeer zwak als toen'".
(Brief, no. 157 van de later door zijn schoonzuster uit
gegeven correspondentie tussen Theo en hem).
TA, wat was dat voor vreemde liefde, waarop hij geen ant
woord kreeg? Verlangde hij in zijn diepste wezen naar
J antwoord? Of was dit een spel van zijn onderbewustzijn,
dat hem op deze wijze lief deed hebben, opdat hij door een
nieuwe sfeer heen zou kunnen breken? Een beantwoording
zou tot natuurlijk gevolg gehad hebben: een gezin stichten.
Indien dat gebeurd was zou hij misschien zijn hele leven
kunsthandelaar zijn gebleven.
Door het leed, tengevolge van deze raadselachtige liefde,
kwam hij in een nieuwe sfeer. Een sfeer die hem dichter
bij de ..Waarheid" bracht, doch hem tegelijk eenzaam
maakte. Vanaf dit moment werd hU het dappere, eenzame
mensenkind, dat altyd blijde, doch ook altijd droevig zijn
weg vervolgde.
Zijn uiterlijk werd slordig.
Klanten die een stuk wilden kopen dat hü verafschuwde,
adviseerde hl) hun geld beter te besteden Hij kon alleen
maar meer aanbevelen wat hü waarlijk mooi cn goed vond.
Somber gestemd, verdiept in de grote levensvragen, gleed
hü van de ene dag in de andere.
Goupll stiet hem uit. Daarvoor was weinig kracht nodig.
Waarom zou hü niet gaan als men hem voelen liet dat men
hem wel kwijt wilde?
liet had geen zin om voor dit beroep te vechten, nu er
stemmen in hem begonnen te fluisteren van een roeping.
Welke?
nominee worden, net als zijn vader? Alles was nog zo
vaag!
Doch hij moest iets aanvangen. Een rijpe appel valt
van de tak door een zacht windje. En het is dwaasheid
als de appel terug zou verlangen naar zgn vroegere plaats.
De appel gaat zijn bestemming tegemoet. Hij. Vincent
ook. Doch wat is zijn bestemming? Het moet ergens lig
gen In het vlak van zijn vader, die hij zozeer bewondert.
Hij zit in Parijs. Daar had hü Goupil de laatste tijd ge
diend. Hy is ontslagen. Waarheen nu? Hü verlangt naar
huis. Meer nog verlangt hij naar Engeland, waar Ursula
woont Zy is een .Engelse", hij beweegt zich graag tussen
Engelsen. Het gelukt hem een positie te krijgen in Enge
land Hü wordt onderwüaer op een kostschool, weldra hulp
prediker bovendien.
Z:t hy nu niet goed? Hy verdient zijn kost en zün kleren.
En hij vertelt de mensen dat het leven een pelgrimstocht
is. een altyd droevig, doch ook een altüd blij voorwaarts
gaan naar ..de lichtstad op de berg" Wél zal de pelgrim
steeds moeder worden, langs de lange, lange weg. doch er
is ook een troost voor hem: de lichtstad bestéat. De engel
der Liefde heeft het hem gezegd. Die heeft hem ook verteld
dat God, de Vader, vreemdelingen behoedt. Wij zijn na
melijk allen vreemdelingen op deze aarde volgens Vincent,
vreemdelingen en broeders.
HIJ kon het niet meer uithouden in Engeland, moest
terug naar het oude nest. En daar in het oude nest.
bü zün vader cn zyn moeder, kwam na een nieuwe mis
lukking in Dordrecht, eindelük het plan om dominee te
worden. Dominee, net als zijn vader! Zün vader was innig
verheugd. Vincent, die bü Goupil was geweest, in een kost
school. in een Dordtse boekhandel, zou dan eindelijk zyn
roeping tegemoet gaan, een roeping, die in wezen een fa
milieroeping was.
Eén kind van hem dan dominee!
Vol goede moed begon hü aan het Staatsexamen. Hy
gonsde Latijnse vervoegingen en verbuigingen. Vüftien
maanden hield hü het vol!
Waarom is in vredesnaam deze onzin nodig om do
minee te worden. Heeft het iets met geloof te maken?
De wereld wacht op hem. op
zyn geloofsdaden, op zyn op
wekken tot geloof, en hij
leert ..woordjes'.
Als hy geslaagd is. weet hij
natuurlijk nog lang niet vol
doende van deze oude talen.
Wat heeft hy aan deze ge
brekkige kennis? Geleerden
hebben immers al lang alles
wat hy weten moet in het
Nederlands vertaald? Heel
zeker weet hij. dat wat hij
volbrengen moet. niet vol
bracht kan worden langs de
weg van geleerdheid. Hij zou
dit alles wel willen leren als
hü zeker wist dat hij 200 jaar
zou worden, doch hij wordt
niet oud en het leven gaat
snel
ie open ogen heeft voor zyn om
geving. zal. naast vele andere zijden,
die het leven en de wereld te zien
geven, aan het lüden niet voorbü
kunnen gaan.
Alleen reeds het lijden van een
dier bijvoorbeeld, is onvergetelijk
voor ieder, die dat bewust heeft
meegemaakt. Hoe lang kunnen die
angstige, hulpeloze ogen in de her
innering blijven branden?
Is dit juist zo aangrijpend, omdat
het dier zyn leed niet in woorden
kan uiten?
Het lijkt wellicht vreemd met het
lijden van het dier te beginnen.
Toch is dit volkomen verantwoord
Vormt het dier geen belangrijk
deel lan onze wereld?
Geeft ook de Bijbel geen bijzon
dere aandacht aan het dier? Het is
zeker geen verloren tüd om eens na
Ie gaan wat het Oude en Nieuwe
Testament, en vooral Jezus, hierover
zegt.
Maar het lijden van de mensen
spreekt ons nu eenmaal het duide-
lykst aan.
Inderdaad, tijdens het bezoekuur
in de ziekenhuizen lijkt de ellende
niet zo ontstellend groot te zün
Er wordt dikwijls luid gepraat en
gelachen.
Waarom ook niet?
Het zou eenvoudig een misdaad
zün dit te verbieden. Je stopt een
ziek mens toch niet opzettelük ..in
de put"!
Er zün bloemen
Waar spreken zü hun tere. ver
kwikkende taal beter dan bü zie
ken?
De zon schynt en maakt de hel
der-gekleurde zaal nog lichter.
Goddank, dat de zon óók in zie
kenkamers ongehinderd kan door
dringen.
Licht en vrolijkheid zün beslist
geen privilege van gezonde mensen.
Soms worden wij zelfs beschaamd
over de blümoedigheid. die zieken
uiterlijk èn ïnnerlük beheerst.
Maar soms ervaar je ergens de
ellende van zieken, zonder enige toe.
laatbare of opzettelüke camouflage.
Iemand ligt te worstelen met zijn
pyn Een kind roept om rtioeder
Een vrouw tobt over thuis. Met een
-k
3t
-fc
HET
BLIJDE
TEKEN!
beklemd hart zien velen de operatie
tegemoet.
Heeft het echter zin je te verdie
pen in het lüden van anderen' Is
het geen onbegonnen werk? Er Is
zo eindeloos veel ellende!
Dat is een zeer begrijpelijke reac
tie.
En toch. juist in deze weken vóór
Pasen, wordt ik onwillekeurig ster
ker aan het lijden herinnerd dan
in andere perioden van het Jaar
Telkens zie ik immers vóór mij het
gelaat van Jezus Christus, de Man
met de pünigende doornenkroon.
Opnieuw rijst een vraag.
Wat heeft zyn lijden met het lij
den van de mensen en ook van
de dieren te maken?
Het Evangelie zegt Alles!
Hij is solidair, innerlijk èn uiter
lijk één geworden met de nood van
enkelingen en van de gemeen
schap. in Zijn eigen tüd en m alle
eeuwen
Bovendien, het lüden van mens
Woord van Bezinning
en dier vindt ln Jezus Christus zün
meerdere
Wü kunnen, ondanks alle prach
tige moderne hulpmidelen en la
ten deze alstublieft steeds meer ce-
perfectionneerd worden het leed
en de ellende niet éan.
Hü kan het aan.
Volledig
Hij draagt en verdraagt.
Hij lüdt en dóórstaat
Hü gaat geheel onder in verderf
en dood. maar Hü verryst
Terwille van ons Terwille van de
gehele „zieke" schepping.
Hü is Heer en Meester over het
lijden, in welke vorm dan ook.
Ons ten goede.
U ziet het niet?
U vraagt met mij ..Waar
om gaat het lijden dag en nacht
voort, als Jezus Christus zoveel
macht heeft?"
Laten wij er niet omheen praten!
Laten wü er niet overheen lopen!
Hier ligt immers een groot donker
raadsel
Kom nu ook alstublieft niet aan
dragen met Bijbelteksten zonder
meer of met pasklaar gemaakte uit
leggingen van eigen constructie. Dat
kan slechts voor anderen een be
lemmering zyn de stem van God
uit het Evangelie te herkennen.
Wat troost en kracht moet brengen
wordt op deze wüze gemakkeiyk een
aanstoot en een ergernis.
Juist over deze dingen aarzel lk
te spreken.
Omdat ik hier zou moeten zeggen.
NIET wat ik denk of wat ik geloof,
maar wat de Bybel zegt. wat God
over het lijden van mens en dier
denkt
Daarom zwyg ik liever. Want
leder woord zou de schijn wekken
van redeneren en verklaren En dat
ligt per se buiten menseiyk bereik.
Het enige wat ons overblijft is:
elkaar nadrukkelijk en onvermoeid
wijzen op die Ene. die het lyden
wel begrijpt en het lyden wel aan
kan Jezus Christus, die geleden
hééft en verrezen IS Om ons en de
gehele lijdende wereld met Zich
mee te trekken, uit de duisternis in
het licht van God. uit ons vragen,
peinzen, verklaren en redeneren, in
de onweersprekeiüke en zonneklare
realiteit van Zün Rük, dat komen
gaat.
Dit zyn geen woorden maar
feiten.
Daarom leef ik niet tevergeefs en
iyd lk niet tevergeefs
Daarom mag ik en moet ik mij
steeds verdiepen in het leed van
alle mensen en van alle schepselen.
Daarom is ook alle medische en
sociale of financiële hulp niet te
vergeefs. Deze vormen de voorlopige
maar noodzakelijke leniging van
een onafzienbare nood
Want Jezus Christus, die over
wonnen heeft, zal nog eens wie
weet hoe spoedig verschünen. om
al het lüden voorgoed weg te doen
?n de schade, die sinds eeuwen is
aangericht, volledig te herstellen.
P. L. SCHOONHEIM.
Hoge Ryndyk 14a.
Herv. predikant voor het
buitenkerkelük werk.
Zelfportret van Vincent van Gogh
E eens zo veel beloven
de zoon gaat terug naar
huis. naar Etten, waar
zün ouders dan wonen.
De Methodisten-dominee uit
Isleworth. bü wie hij eens
had gewerkt, weet raad. -
Goede raad begint al duur
te worden. Dominee Jones
adviseert hem om Evangelist
te worden. Een volksprediker
spreekt uit zijn hart.
Vincent, hiertoe bereid,
gaat naar een evangelisten-
school te Brussel.
In de Borinage. tussen de
mijnwerkers, vindt hü al
gauw aün taak.
Een vreemde evangelist.
Hü is een beschaafd mens,
spreekt vele talen, en duikt,
tot verwondering der münwerkers. met hen naar beneden.
Waarom in vredesnaam? Waarom geeft hü zün kleren weg
en maakt nieuwe van zakken? Zoiets doet een mens t'ich
met zonder bybedoeling? Is hü een oproerkraaier? Hü wijst
hen op hun onmenselijke levensvoorwaarden. Is hy een
dwaas, iemand die niet wel bij het hoofd is? Men gaat
het geloven, als men geen bübedoeling kan vinden.
Voor het eerst geeft hü een duidelijke demonstratie van
zijn wezen. Hy wil TOTAAL zijn, wat hij zijn moét. Hü
wil deze mensen een broeder zijn. Dit kan hij pas als hij
liun gelijk is. Daarom smeert hy zyn gezicht soms in met
kolengruis. Belachelijk!
Doch sommige vrouwen, die over dag kolen moeten
sjouwen, komen in de avond, nadat zü hun armoedig
huishoudentje hebben gedaan, naar hem toe met een ziek
kind en vragen of hy het aan wil raken.
De Kerk bleek al spoedig niet op zün diensten gesteld.
Hij zou door zyn vreemde handelwijze de Kerk in dis-
credict brengen. Bij een staking koos hü openlijk party
voor de stakers. De mijndirectie moest ook al niets van
hem hebben. Hij wilde ten kosten van alles Christus zo
letterlijk mogelijk navolgen. Daarop stiet het evangellsa-
ticcomitc hem uit.
ALS hü thuiskomt krügen zün ouders een zwijgend mens
aan tafel. Hy antwoordt alleen maar als men hem Iels
vraagt. Als hü. na korte tyd opstaat, om opnieuw naar
de Borinage te gaan. zien zün ouders hem vertrekken met
angst in het hart. Dagen is hij bij hen geweest en ze heb
ben hem niet bereikt, hü was hun een vreemde.
Hy gaat een vreselüke tijd, een tüd van armoede en el
lende tegemoet. Hij zelf noemt die tijd zün „ruitüd". Hij
moest wachten, ergens verscholen, tot zün nieuwe verenpak
volgroeid zou zijn.
Hij wacht in de hem vertrouwde omgeving waar hü het
Christendom metterdaad gepredikt had.
Als eindelük zün verenpak is volgroeid, weet hij. dat
hij een kunstenaar zal worden en eens een hoge vlucht zal
nemen.
Onmiddellijk na dit weten neemt hy de tekenstift ter hand!
REIN BROUWER.
Foto L. Boom, Lelden
Nog eerder werkelijkheid dan
televisie in kleuren
De film verweert zich tegen de be
dreiging door de televisie en tracht
deze een slag voor te blijven door het
in de derde dimensie te zoeken. Diep
tefilms kan men reeds geregeld in
Londens Nationale Filmtheater aan
de Zuidelüke Theemsoever zien. Dsar
wordt aan elke bezoeker een twee
kleurige bril uitgereikt. Dit ..oude"
principe is het „nieuwe", dat het door
de televisie gehypnotiseerde publiek
uit de huiskamers moet lokken. In
Amerikr is men thans volgens andere
principes bezig, de stereoscopische film
aan het publiek te kunnen aanbieden.
Maar de televisie heeft reeds de
tegenstoot gepareerd! Een Engels
man heeft namelijk het drie
dimensionale principe met succes
toegepast op de televisie, zodat ook
deze een diepte-effect kan teweeg
brengen, waarmee het beeld de
levende werkelijkheid direct bena
dert. Bovendien behoeven de kijkers
er geen speciale bril bij op te zetten,
zodat wat dit betreft de hui
selijke atmosfeer tenminste bewaard
kan worden!
De dieptewerking wordt bereikt
doordat de televisiecamera's door
een speciaal apparaat beelden in
drie of viervoud kunnen doorgeven.
De experimenten zijn nog in volle
gang. en de BBC is hoopvol gestemd
dat de idee kan worden verwezenlijkt
voor de normale uitzendingen. Het is
daarom best mogelijk, dat de ste
reoscopische televisie er eerder zal
zijn dan de kleurentelevisie, welke
nog niet buiten het laboratorium is
getreden, hoewel de resultaten
reeds verbluffend zijn.
Kinderen naar bed!
De televisie in Engeland heeft reeds
tot een keuringsprobleem geleid. Niet
alles is voor dc huiskamer geschikt en
zeker niet voor kinderogen. Daarom
is er reeds aan gedacht om bepaalde
uitzendingen voor bepaalde leeftüds-
grocpen te ontraden. Het is dan de
taak van de ouders om ervoor te zor
gen, dat de kinderen worden wegge
houden van het televisiescherm. Dit
geldt in de eerste plaats voor de uit
zending van films, welke ook in de
bioscopen voor hen verboden zün.
De BBC zou er goed aan doen deze
programma's te geven op een tydstip,
dat de kinderen naar bed zijn. Maar
dat tijdstip is vaak zeer rekbaar
het zal in de familiekring tot onge
wenste strubbelingen kunnen leiden
Nieuwe fase in
'duel met
de film
en de paedagogische kwaliteiten van
de ouders op de uiterste proef stellen.
Vele ouders hebben echter de BBC al
te kennen gegeven dankbaar te zyn
voor enige leiding op dit gebied. Op
het ogenblik bevat het programma
van de BBC een serie authentieke
oorlogsfilms, die het sensationeelste
zijn wat er op dit stuk is vertoond.
Negen filmoperateurs vonden tijdens
de opnamen de dood. De oorlog dringt
in al zijn gruwelijkheid de huiska
mers binnen, als men geconfronteerd
wordt met opnamen uit de jongste
wereldoorlog van Amerikaanse com
mandotroepen. die twee eilanden bij
de Philippijnen, welke nodig waren
als luchthaven, bestormen.
Men siddert by het aanschouwen
van het bruutste geweld, waartoe de
mens in staat blykt als hy gewikkeld
is in een stryd op leven en dood. Som
migen zijn van oordeel, dat elk kind
boven de twaalf een dergelyke tele
visiefilm behoort te zien om hem het
verschil te doen beseffen tussen oor
logsspeelgoed en de werkelykheid,
teneinde op deze manier romantise
ring van de oorlog te voorkomen. An
deren echter vinden dit geen stof voor
kinderen. Het laatste woord over te
levisie en dc gemoedsrust van het ge
zin is nog lang niet gezegd.
