LEIDSCH
DAGBLAD
Maarschalk STALIN is
gisteravond overleden
52ste Jaargang
VRIJDAG 6 MAART 1953
No. 27857
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f6.per kwartaal; f0,47 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red.: 21507
I CENTRAAL COMITÉ DER PARI
Bestaat uit 3communes
OPPERST
rRflïÖDËR NATIO
NALITEITEN
Beslaat uit 25 afge
vaardigden per Unie-
RAAO DER UNIE
8estaafuit 1 afge
vaardigde per
300 000 inwoners
I SECRETARIAAT
Bestuurt de pari
RAAD V MINISTERS
Deje Raad wordt Be
noemd door de Opper
ste Raad en telt ca
40*50 leden Drager
"POLITBURO"
Voerfdeparfi|-
1 politiek en dient
I deRaadvMin
ALLE AMBTEN IN DE STAAT WORDEN BEKLEED DOOR PARTULf
Beroep op eenheid nadrukkelijk herhaald
Radio Moskou meldde dat maarschalk Stalin gisteravond om 19.50 uur Nederlandse tijd is overleden.
Eerst om 4 uur werd de wereld hiervan op de hoogte gesteld. Het stoffelijk overschot van Stalin zal
worden opgebaard in het paleis der vakverenigingen. Er zal een commissie worden benoemd ter regeling
van de begrafenis.
De berichten over Stalin's toestand tverden steeds slechter. Alle medische hulp faalde en na een paar
instortingen kwam het onafwendbare einde.
De dochter van Stalin, Svetlana en zijn zoon Wassili waren aan het sterfbed, samen met andere
familieleden.
Officiële verklaring
Het overlUden ls bekend gemaakt In
een communiqué van het centrale co
mité van de communistische partij en
de ministerraad.
„De dood van maarschalk Stalin is
een enorm verlies voor de arbeiders van
het land en van de gehele wereld. Dit
nieuws zal de harten van onze arbeiders,
kolchozen en soldaten, alsook die van
duizenden arbeiders in de gehele wereld,
met smart vervullen", aldus het com
munique.
„Alle volken van ons land zullen In
deze dagen van rouw hun rijen nog
meer sluiten onder de beproefde lei
ding van de communistische partij,
opgericht en grootgemaakt door Lenin
en Stalin- Het Sovjet-volk heeft ver
houwen In en is vervuld van een vu
rige liefde voor zijn communistische
partij. want het weet dat het grond
beginsel van alle partijactiviteit het
dienen van de belangen van het volk
is. De arbeiders, kolchozen en intel
lectuelen van de Sovjet-Unie zijn zich
er van bewust dat de politiek van onze
partij beantwoordt aan de levensbe
langen van de arbeiders en de consoli
datie van ons socialistisch vaderland
beoogt. De juistheid van die politiek
heeft onze arbeiders historische over
winningen doen behalen.
„Geïnspireerd door deze politiek gaan
ce volken van de USSR. onder leiding
«n de partij, vastbesloten voorwaarts.
Het Sovjet-volk weet. dat het verdedi-
ginsspotentieel en de kracht van de
Soviet-staat groeien, dat de partü met
alle middelen het leger, de marine en de
verkenningsorganen versterkt, opdat wij
steeds beter in staat zijn met beslistheid
op 'e treden tegen elke agressie".
Het communiqué ls mede uitgegeven
namens het presidium van de opperste
Sovjet
Het vervolgt: „De buitenlandse poli
tiek van de paa tij en de regering is on
wankelbaar geweest in de handhaving
en consolidatie van de vrede en ln de
strijd tegen de voorbereiding en ont
ketening van een nieuwe oorlog, een po
litiek van internationale samenwerking
en de ontwikkeling van handelsbetrek
kingen met alle landen".
„De volken van de USSR, trouw aan
de beginselen van het proletarische In
ternationalisme. bestendigen en ont
wikkelen de broederlijke vriendschap met
het volk van China, met de arbeiders
van alle volksdemocratische landen, als
mede de vriendschapsbanden met de ar
beiders van de kapitalistische en kolo
niale landen, die strijden voor vrede, de
mocratie en socialisme."
.In de banden met het volk berust de
kracht en de onoverwinnelijkheid van
onze partij Als een van haar voor
naamste taken beschouwt de partij de
opvoeding der communisten en alle ar
beiders in een geest van grote politieke
waakzaamheid en onverzettelijkheid je
gens alle binnen- en buitenlandse vij
anden."
Het presidium van de opperste Sovjet
spreekt als zijn vaste overtuiging uit. dat
(ie arbeiders zich nog nauwer zullen aan
eensluiten rondom het centrale comité
van de partü en de regering, al hun
krachten en scheppende energie zullen
mobiliseren ter bevordering van het com
munisme in ons land De onsterfelijke
glorie van Stalin zal steeds levend blij
ven in de harten van het volk en van
de arbeiders van de gehele wereld."
„Leve ons machtig socialistisch vader
land. leve ons grote Sovjet-volk. leve de
grote communistische partij van de Sov-
Jet-ünie".
Tot zover dit communiqué.
De mededeling werd voorafgegaan
door trommelslagen en het volkslied.
Weerrapporten
e 8 2
Stockholm licht bcw. windstil -4 0
Kooenha-ren ech bew. w 8 3 0
Londen eeh bew windstil 2 0
Amsterdam motregen windstil 5 0 2
Brussel cch bew. o 2 5 0
Parits on bew nno 6 2 0
Bordeaux onbew windstil 2 O
Nice half bew. n 3 8 0
Warschau zwaar tvw. wnw 4 0 0
B.-rllln motrecen w 3 3 0.1
Frankfort nevel ono 2-3 0
MOi'chen ml«t windstil -4 1
Zürich nevel windstil 2 0
Wenen treli bew. nw 4 1 02
Hekinkl mist w 3-3 0
Oslo mist windstil -3 0
WEERBERICHT
Overwegend droog
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend droog weer met over het
a'?emeen veel bewolking en ln de nacht
en ochtend plaatselijk nevel of mist.
Zwakke tot matige wind uit Weste-
liike richtingen Weinig verandering in
temperatuur.
(Opgemaakt te 10 uur)
7 MAART.
Zem op: 7.13 uur: onder: 18 30 uur.
Maan op: 1.30 uur; onder: 8 59 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6 59 en 19.20 u
D't nummer bestaat uit 10 pagln:
Van alle huizen waaien zwartomrande
rode vlaggen. Van de buitenlandse am
bassades hangen de nationale vlaggen
halfstok.
Eisenhower handhaaft aanbod
President Eisenhower verklaarde op
zijn wekelijkse persconferentie, dat het
verleden week door hem gedane aanbod
voor een ontmoeting met premier Sta
lin. onder dezelfde voorwaarden van
kracht zou blüven voor eventuele op
volgers van de maarschalk.
De president zeide niet te kunnen
zeggen wat de gevolgen zouden zun van
Stalins dood, of wat de uitwerking hier
van zou zijn op de Verenigde Staten en
op het gehele verloop van de worsteling
tussen Oost en West.
te passen aan een ontwikkeling, welke
mogelijk zal volgen en waarop wij, van
af deze zijde van het IJzeren Gordijn,
geen invloed kunnen uitoefenen".
Wysjinsky naar Moskou
De Sovjetrussische minister van bui
tenlandse zaken, die zun land vertegen
woordigde op de algemene vergadering
der Verenigde Naties, zal heden, gedeel
telijk per vliegtuig, naar de Sovjet-unie
vertrekken.
Wysjinsky reist gewoonlgk per schip,
daar hij. zo zegt men. een afkeer van
vliegen heeft. Daarom legt hij het eer
ste deel af aan boord van het Franse
passagiersschip Liberté. Hu hoopt spoe
dig terug te keren.
Een historische folo: De conferentie
van Potsdam in 1945. Van links
naar rechts: maarschalk Stalin,
president Truman en Winston
Churchill.
Vragen, vragen
Britse Lagerhuis keurt
defensie-plannen goed
„Mijn raadgevers en ik", aldus
Eisenhower, „hebben het geheel van
vraagstukken, voortvloeiende uit Sta
lin's sterven, besproken. Wij behan
delden verschillende mogelijkheden
doch wij zijn geëindigd op ons punt
van uitgang. Eén ding staat echter
vast: de Verenigde Staten zijn vast
besloten vorderingen te maken. In
dien cr een of andere weg zou zijn
om de zaak van de vrede te bevorde
ren. zal geen persoonlijk ongemak en
geen opoffering mij te veel zijn om
die weg te volgen".
Toen de verslaggevers cr bi) de pre
sident op aandrongen zijn reactie op
het nieuws uit Moskou kenbaar te ma
ken zeide hij van gevoelen te zijn dat
de Sovjet-unie te werk gaat volgens te
voren opgestelde plannen, die zü uit
voert en waarbij veranderingen in de
buitenlands-politieke toestand, voor zo
ver deze niet de hoofdlijnen betrof-
voor het Kremlin weinig verschil
uitmaakten.
In antwoord op de vraag, of hij thans
„van angstige voorgevoelens bezield, dan
wel optimistisch gestemd was", ant
woordde Eisenhower „Ik sla de toe
stand zeer nauwgezet gade"
De verleden week door Eisenhower
gestelde voorwaarden voor een ontmoe
ting met Stalin waren:
1. Dat deze ln overeenstemming zou
zijn met hetgeen het Amerikaanse volk
van zijn president verwacht.
2 Dat de bondgenoten en vrienden
der Verenigde Staten hier volledig mee
Instemmen
3 Dat zij kan worden gehouden In de
hoop dat er Iets kan worden bereikt
voor de vrede.
Mening van Eden
De Britse minister van buitenlandse
zaken. Eden. heeft ln een toespraak tot
de „National Press Club" te Washing
ton verklaard dat Groot-Brittannië, in
dien premier Stalin zou komen te over
lUden, „er naar zal blijven streven tot
een durende overeenstemming met de
Sovjet-unie te komen"
Eden verklaarde nog: „Ik meen dat
er voor ons slechts één weg open Ligt:
ons sterker te maken, ons bereid te to
nen tot onderhandelingen en ons aan
Natuurlijk betuigen alle landshoofden
en regeringen hun deelneming te Mos
kou
Volgens de correspondent van het
Britse blad „Daily Express" te Belgrado,
zou maarschalk Tito een pantserdivisie
naar de Albanese grens gezonden heb
ben, omdat er ln Albanië onlusten zou
den zijn uitgebroken De anticommunis
tische verzetsbeweging zou daar een po
ging hebben gedaan het Russisch-gezin-
de regiem van Enver Hodja omver te
werpen.
Volgens West-Duitse functionarissen
zijn begin van deze week in Oost-Duits-
land Jn verband met de ziekte van Sta-
Wijlen generalissimus Stalin
Dienstplicht blijft twee jaar
Premier Churchill heeft gisteren ln
het Britse Lagerhuis een debat over de
defensie-uitgaven voor het komende
jaar, begroot op ruim 16 milliard gld.,
geopend.
Churchill verklaarde, dat het een
ramp zou zijn als Engeland de dienst
plicht van twee jaar „op dit critiekc
doch vormgevende, ernstige doch niet
zonder hoop zijnde ogenblik" zou ver
minderen. Frankrijk zou volgens hem
over een doelmatiger strijdmacht voor
Europa en overzee beschikken, als het
een dienstplicht van twee jaar zou
hebben.
Vermindering van de dienstplicht in
Engeland met zes maanden zou, aldus
jChurchlll. de diensttijd van een dienst
plichtige in Korea terugbrengen van elf
tot vijf maanden, in Malakka van zes
tien tot tien en in het midden-Oosten
van negentien tot dertien maanden.
Over de burgerwacht verklaarde de
premier, dat sedert hij zestien maanden
geleden aan het bewind kwam. meer dan
450 mobiele colonnes waren gevormd.
Plannen waren gemaakt om deze colon
nes snel te kunnen concentreren op elk
punt. waar gevaar zou dreigen voor een
landing uit de lucht.
„Het feit blijft echter bestaan", zo
voegde Churchill hieraan toe, „dat wij
ln dit land geen enkele gevechtsdi
visie hebben".
De Britse verdedigingsinspanning ls
het absolute maximum van wat En
geland kan doen. Elke verdere aan
zienlijke afleiding van grondstoffen
van burgerlijke naar militaire produc
tie zou ernstig de Britse economische
grondslag in gevaar brengen, aldus
Churchill.
Hij verzekerde het Huis. dat binnen
de perken van de Britse economische en
technische hulpbronnen de materiële
herbewapening goede vorderingen maakt.
Clement Attlee. de oppositie-leider,
meende, dat Engeland een buiten ver
houding grote last te dragen had bij het
handhaven van de vrede in dc wereld
Hu wilde niet suggeren. dat Engeland
zijn verplichtingen diende op te zeggen,
doch het zou zeer te wensen zijn. als
meer troepen in Engeland zouden kun
nen blijven. Dat zou volgens Attlee een
vermindering van de druk op de be
schikbare mankracht betekenen.
De oppositie-leider was teleurgesteld,
dat Churchill geen breder overzicht
van de toestand in de wereld had ge-
lln, spoed-veillgheidsmaatregelen getrof
fen Op order van het Politbureau te
Oost-Berlijn werden alle veiligheids
troepen en gekazerneerde volkspolitie
in totaal meer dan 130000 man ge
alarmeerd. Alle verloven werden inge
trokken en eenheden volkspolitie wer
den zonder nadere motivering ter ver
sterking naar de grenzen met West-
Duitsland, Polen en Tsjecho-Slowaküe
gezonden.
geven en dat ln de recente regerings
verklaring over de defensie niet meer
was gezegd over de Noord-Atlantische
verdragsorganisatie „Het gaat bijna al
lemaal over het tuig en buna niet over
I het paard zelf. zo zei Attlee.
I Shinwell, de voormalige Labourminis-
ter van defensie, herhaalde zijn reeds
\eelvuldig geuite mening, dat de dienst -
tijd der dienstplichtigen diende te wor-
den verkort Engeland had nog nooit in
vredestijd zoveel vrUwilhgers in zijn le
ger gehad als nu. zo zei hij. Voorts
achtte Shinwell het verkeerd, dat het
grootste deel van de defensie-uitgaven
was bestemd voor het personeel der
strudkrachten en dat de uitgaven voor
wapens werden verlaagd.
Het Lagerhuis keurde tenslotte het
program van de regering zonder hoof
delijke stemming goed.
De socialistische oppositie diende te
voren een motie in. waarin het Lager
huis werd verzocht slechts kennis te
nemen van het program van de rege
ring en waarin er op wordt aangedron
gen. dat de tiid van de dienstplicht ieder
iaar moet worden vastgesteld Deze mo
tie werd verworpen met 295 tegen 254
stemmen.
Nieuwe Staatslening
aanzienlijk overtekend
Bü de gisteren gehouden Inschrijving
ls de 3*^0 staatslening 1953 zodanig
overtekend. dat bu de toewuzing een
aanzienlijke reductie zal moeten worden
toegepast.
48 Cc WORDT TOEGEWEZEN
Het ministerie van Financiën deelt
mede dat op de lening voor een zoda
nig bedrag ls ingeschreven, dat op
alle inschrijvingen 48 kan worden
toegewezen.
DE MACHT IN DE SOVJET UNIE
PARTU.
0RGBUR0
Belas' mefde
Mftijorgani!
Ruim 71,5 millioen in
Rampenfonds
Bij het Nationaal Rampenfonds
was tot gisteravond voor een totaal
bedrag gestort van ruim 71,5 mil
lioen gulden. Dit is ten opzichte
van Woensdagavond een stijging
van 0.8 millioen gulden
Tweespalt in Perzië nog niet
bijgelegd
De Perzische Tweede Kamer ls giste
ren in besloten zitting bijeengekomen
om te trachten tot een oplossing te ko
men van de meningsverschillen tussen
de voorzitter, Kasjani, en de aanhangers
van het Nationale Front die premier
Mossadcq steunen. Men kwam echter
niet tot resultaat. De bestaande me
ningsverschillen verhmd»» en het hou
den van een openbare zitting van de
Madjlis Het gaat iet name om de
vervanging van de commandant van de
MadJIis-garde, kolonel Zahadi, door ge
neraal Taghi Riatsji. de nieuwe stafchef,
die een bekend aanhanger van Mossadeq
is. Volgens Kasjani kan de Madjlis niet
veilig bijeenkomen zolang Zahadi niet
in zijn functie ls hersteld.
In Teheran zijn nog meer arrestaties
uitgevoerd In regeringskringen wordt
gesproken over onlusten, die zich Maan
dag in Tebris hebben voorgedaan Aan
hangers van de sjah en leden van de
Toedeh zijn hevig met elkaar ln botsing
gekomen De rust ls nog niet weerge
keerd. Het aantal doden en gewonden is
nog niet bekend.
Met een ongekende spanning heeft da
wereld kennis genomen van het verdwij
nen van de momenteel machtigste man
op deze aarde: maarschalk Stalin. De
berichten over zun toestand deden niet
ander' meer verwachten
Voor de tweede maal verliest derhalve
het wereld-communisme zijn leider Eerst
Lenin. nu Stalin Was Lenin's macht
groot, die van Stalin ging die van zijn
grote voorganger in het communistische
kamp verre te boven Zelfs Peter ae
Grote heeft nimmer zulk een macht kun
nen uitoefenen als deze zoon van een
eenvoudige schoenmaker! Onder Stalin
heeft de Sovjet-Unie iaar grenzen als
het ware uitgezet tot in midden-Europa
om van de Balkan maar te zwijgen
evenals van de machtsuitbreiding in het
Verre Oosten, ook al is nog moeilijk
vast te stellen, in hoeverre öok China
zich willoos onderwierp aan de bevelen
van Moskou. Stalin was de ongekroonde
heerser over alles wat zich communist
noemt, waar ook ter wereld Slechts het
Zuid-Slavië onder Tito maakt daarop
een uitzondering. Stalin's wil was een
voudig wet Met ijzeren vuist wist hu de
macht te verwerven, met yzeren vuist
heeft hij die macht geconsolideerd En al
moge hu schunbaai persoonlijk minder
de geweldige zijn geweest dan zijn grote
I concurrent Hitier. zijn macht was in
wezen niet kleiner.
Her verdwijnen van een dictator van
dergelijk formaat moet derhalve wel een
bijzondere indruk maken op de rest van
de wereld, die zich natuurlijk direct
de vraag gaat stellen: wat zal er nu ge
beuren.
Niemand hier voor het IJzeren Gordijn
kan daarop een definitief antwoord
geven: slechts langs de weg van deductie
en verstandelijk naspeuren ls er wellicht
iets te concluderen.
In de eerste plaats kan de vraag wor
den gesteld, of de communistische tyran-
nie zich zonder veel schommelingen zal
kunnen handhaven. Weliswaar zegt een
oud spreekwoord, dat een tyrannie ge-
meenhjk pleegt onder te gaan met
de dood van de tiran, doch wij
menen, dat dit ln dit geval niet zal
opgaan. O.i zal men goed doen. daar-
j mede geen rekening te houden. Bij da
dood van Lenin was er wel Inwendige
strijd om de machtspositie, doch het
I systeem is niet ernstig in gevaar geko
men Na de consolidatie onder de over-
winnaar Stalin behoeft daarop zeker
I niet te worden gerekend. Het systeem
ligt momenteel zodanig verankerd, dat
een Ineenstorting gerust tot de vrome
wensen mag worden verwezen. Zelfs
rijst de vraag, of de opvolging thans
niet tevoren afdoende ls geregeld, zodat ia
dit opzicht ook weinig strud ls te ver
wachten Doel. ook al zouden enkele lei
ders het opnieuw onder elkaar gaan u't-
vechten, het systeem zal er niet door
worden ondermijnd.
Het risico van een strijd om Stalin's
erfenis ligt overigens anders en voor het
Westen nu juist niet volkomen gunstig.
Op zich zelf genomen, is het gemakkelijk
te voorspellen, dat het nieuwe bewind,
dat natuurluk niet direct c er het gezag
van de verdwenen dictator zal kunnen-
beschikken, vooral ln het begin zeer
voorzichtig zal gaan manoeuvreren en zo
zich zal pogen te installeren. Dat is ge
ruststellend Zolang derhalve een inwen-
öige striid of achterwege blijft of geen
al te scherpe vormen aanneemt, is er
geen reden voor vTees. Anders wordt dit
evenwel, wanneer er toch een kamp om
de macht zou ontstaan van groot kaliber.
Dan is het niet ondenkbaar, dat toe
vlucht wordt genomen tot krasse maat
regelen en de Russische historie zal zich
dan niet verloochenen, dw z. een uitweg
zoeken naar het buitenland
Stalin wist in dit opzicht zich altijd
te houden binnen de perken van de
„koude oorlog".
Dat officieel ln de Sovjet-Unie alle
nadruk wordt gelegd op het bewaren
van eenheid, kan wellicht verademing
schenken.
Onwillekeurig is men ook geneigd
om het oog te richten op de vazalstaten.
Kan Stalin's heengaan niet aanleiding
zun om een poging te wagen de zelf
standigheid te herwinnen? Juist na het
gebeuren van de laatste tüd men
weet, hoe scherpe zuiveringen hebben
plaats gevonden en de Russische troe
penmacht allerwege is versterkt zien
wij weinig reden, om daarop te kunnen
hopen. Moskou heeft zich daartegen bij
voorbaat gewapend.
In iedei geval, de grote politiek is weer
eens op drift. Of het ten goede of ten
kwade zal zijn, zal de toekomst m
leren. Laat ons het eerste hopen.
Engelse ministers in Amerika
De Engelse minister van buitenlandse
zaken. Eden. en de minister van finan
cien. Butler, hebben gisteravond een
aanvang gemaakt met hun eigenlijke
economische besprekingen met Ameri
kaanse regeringsfunctionarissen. Aan de
besprekingen wordt van Engelse zijde
deelgenomen door vijf hooggeplaatste
economische adviseurs Besluiten worden
niet verwacht het zal bil besprekingen
blijven.
De Britse en Amerikaanse ministers
van buitenlandse zaken, Eden. en Foster
Dulles, zjin ln het gebouw van het
Amerikaanse ministerie van buitenland
se zaken besprekingen over alle vraag
stukken der buitenlandse politiek begon
nen.
VONNISSEN IN TSJECIIO-
SLOWAKIJE.
Twee mannen en een vrouw zijn te
Praag tot gevangenisstraffen veroordeeld
wegens poging tot organiseren van ont
snapping van Slansky. voormalig secre
taris-generaal van de Tsipr-hische com
munistische partij, die in December van
het vorige laar wegens verraad werd op
gehangen
De beklaagden werden ook schuldig
bevonden aan splonnage voor de Ame
rikanen
De belde mannen kregen vrijheids
straffen van respectleveluk zestien en
drie jaar: de vrouwelijke beschuldigde
werd veroordeeld tot vijftien jaar.