COLUMBUS
STUYVESANT
straaljager schiet!
Wicdzen" hebben succes
1
li
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van het LE1DSCH DAGBLAD ZATERDAG 14 FEBRUARI 1053 Pagina 3
"52>
-tt
tv
fammem met fantasie:
en
Ontdekkers van de
1 Nieuwe Wereld
Jonge Staat vindt juiste leiders
Ho
VII
,0E komt het, dat de Historie bewijst het! een bepaalde categorie
osr dwazen 20 vaak succes heeft? De dwazen, over wie dit artikel handelt,
hebben doorgaans een rijke fantasie, en de Twintigste Eeuw wil, ofschoon reeds
ep middelbare leeftijd gekomen, nog altijd maar niet begrijpen dat het voor-
Plijk de fantasie is, die verjongt en vernieuwt. De fantasierijke is tegelijk
rlijk, omdat hij in wezen jong blijft, en het kinderlijke in de volwassene
maalt hem in onze ogen tot een dwaas.
■Het kinderlijke houdt echter de intuïtie wakker en mede daarin ligt het
geheim van het succes dergenen, die door-ik-weet-niet-welke-machten gedre-
en, wegvoeren van de vaderlandse kust naar het Onbekende Land, dat hen
mweerstaanbaar lokte, en waarvan ze het bestaan voelden, héél diep in zichzelf.
Het enige bekende portret
van Picter Stuyvesant.
Manhattan, dat vlak bij de monding
lag, en waarop ze. dagen geleden, een
kameraad begraven hadden, die ge
storven was door een vergiftige India-
nenpijl.
Niemand van hen kon dromen dat
daar. op Manhattan, dat al spoedig
van de Indianen werd gekocht voor
een waarde van f.60.de eerste steen
gelegd zou worden voor de reuzenstad
New York.
derden stemmen spraken in hem.
kende het verhaal van de zeven
■hoppen, die liever hun lichamen rei
en met het water van de Oceaan,
dat ze hun zielen lieten bevlekken
de heidense Moren. Zij zouden in
Nieuwe Ryk zeven steden hebben
icht
1 kende het verhaal van de Prins
Wales, die met zijn getrouwen naar
Aardse Paradijs gevaren was, dat
„:n het uiterste Oosten".
rmchtenOp sommige plekken
de zee taai ziin van het vele zout.
r heerste de dood!
p andere plekken leefden afzich-
ie zeemonsters. Maar in een land,
vóór Chinal ag, woonde een volk dat
Latijn sprak.
ilumbus wist- wel dat er naast, ja-
en visserslatyn ook schipperslatijn
pd. Hij had immers zelf zijn fan-
Hij was immers een van die „dwazen"
"zich vóór kon stellen dat de aarde
raad was „Rond als een bal".
Keizer van het land waarin men at
stokjes.
Toen ze terugvoeren gingen de blik
ken der matrozen naar het eiland
DE in dit gebied ontstane kolonie
Nieuw Nederland, met de op Man
hattan liggende hoofdplaats Nieuw
Amsterdam, het latere New York. ging
al spoedig over In handen der West-In
dische compagnie.
De 2e Februari 1653 kreeg zoals
ieder nu wel weet Nieuw Amsterdam
stadsrechten, ofschoon de toenmalige
Directeur Generaal. Pieter Stuyvesant. er
bepaald tegen was.
„Koppige Plet", een domineeszoon uit
Friesland, die in de strijd tegen de Span
jaarden om het eiland Sint Marten, een
been ver oren had. hetwelk hy later
plechtig had laten bijzetten in een koe-
pclgraf op het kerkhof Monte Berde van
Curacao, was spoedig daarna met een
houten kunstbeen gewapend, dat hij met
zilverbeslag had versierd, op Manhattan
aan land gestapt, om daar eens-orde op
zaken te stellen De vruheidlievende ko
lonisten. ofschoon ze veel in Koppige
Piet konden waarderen, hielden niet van
zijn opvattingen over ordeen „kro
pen onder zijn zilveren stelt vandaan."
Bij de Amerikanen leeft hij voort in
dankbare herinnering. In Nederland is
men zelfs zijn naam vergeten. En enkele
leest nog, met een glimlach, de gedich
ten van deze wonderlijke, soms zo zwaar
moedige houwdegen. Koppige Piet. die
vermoedelijk een mondvol Latijn had
geleerd in Franeker, gaf zijn gedichten
niet uit. HIJ zond zijn ontboezemingen
naar zyn vriend Farret, die hem op
waardige wijze van repliek diende, ge
tuige de aanhef van het vers op het af
geschoten been van de Manhafte:
„Wat dolle donder-cloot komt
buldren op U been,
Myn waerde Stuyvesant. en stort
U ginder heen?
Dat rechter pyiaer die U lichaem
plach te schragen
Wort die soo met één slach ver
morst en afgeslagen."
DE ontdekkers van de Nieuwe Wereld
zijn al sinds eeuwen „in een ander
rijk". Indien Koppige Piet voor e'-n
ogenblik terug mocht keren naar Man
hattan. wat zou hij doen?
Zou hij, In woede ontstoken, zijn „zil
veren stelt" dreigend opheffen tegen de
wolkenkrabbers en schreeuwen: Hoog
moed komt voor de val? of zou hij, in
bewogenheid fluisteren: „Kinderen toch,
wat hebt gij iets bereikt?"
Ons dunkt het laatste, wan' de „dwa
zen" die wy behandelden, hadden een
diep ontzag voor het dynamische.
De Verenigde Staten van Noord-
Amerika vormen in onze dagen een
jonge en machtige staat.
Jong zUn en machtig zijn bergt vaak
een gevaar in zich.
Een jonge staat is vaak het grootst
in nood.
In een jonge staat worden in tijden
van nood. als vanzelf, de juiste lei
ders door het volk naar voren ge
schoven.
Ten tjjde van de grote vrijheidsoor
log was daar George Washington, ten
tijde van de secessieoorlog Abraham
Lincoln.
Deze figuren echter zijn geen „dwa
zen" meer.
Z|j zijn, tot in hart en nieren, ge
grepen door de ernst des levens....
en zij hebben óók succes!
Rein Brouwer.
WERELDGEBEDSDAG 1953
Op 20 Februari in
de Zuiderkerk
Vanwaar de ion opgaat tot waar zij nedergaat,
Zij de Naam des Heren geloofd. Ps. 113 3
Hoe vaak heeft U al een plannetje
gemaakt alleen of samen met anderen
waar tenslotte niets van terecht
kwam'' Het liep dood. er waren een
paar die niet meer meededen, wc kre
gen narigheid en het plan viel in dui
gen. We herinneren ons dat uit onze
kinderjaren, toen we de ene club na de
andere oprichtten, we ervaren het in ons
grote mensen-bestaan, wc zien het in de
wereld om ons heen in 't groot en in 't
klein. En toch soms gaat er wél iets
door. schiet er ook w ortel, groeit er iets.
en hoe het precies komt weten we net
7.0 min als de boer, die gezaaid heeft en
later op zijn akkers loopt, tussen het
wuivende graan. Zoiets is eigenlijk een
wonder, een wonder Gods.
Is het niet ook zo'n wonder, dat een
plannetje van enkele vrouwen in Ame
rika. in 1887 gemaakt, om samen geregeld
te bidden voor de arbeid en de Zending
wortel schoot en ontkiemde en uitgroei
de tot een wereldbeweging, die nu 114
landen omvat, en dat het niet de weg
ging van zo veel andere plannetjes? Is
ook dat niet een wonder Gods, en had
Hij er niet Zijn bedoeling mee?
Clara Eggink
moet rust houden
Onze boekencritica en
medewerkster, mevr. Clara
Eggink, moet op medisch
advies enige weken rust
nemen. Ongetwijfeld mede
uit naam van vele lezers en
lezeressen wensen wij haar
toe dat zij spoedig haar
medewerking aan ons Blad
moge hervatten.
WARS door de nevels der denkbeel
dige verschrikkingen heen, bereikte
hij met zyn bygelovige „kinderen"
eiland, aan gene zyde van de Oce-
hetwelk hij San Salvador noemde,
Heilige Verlosser. Helaas kon hy de
brieven die hij bij zich had voor de
■Wrluchtige Keizer van China niet ter
bestemder plaatse afgeven, en de Joodse
eitjArabische tolken, die hy had mee-
gevoerd, liepen hem maar in de weg.
Gólumbus was niet de eerste blanke,
,(lie het Nieuwe Werelddeel betrad. Een
W voordat de kleine Chrlstoffel de
Mte, stuntelige passen zette op deze
fljiormige planeet, waren er al Noor-
®nen in nood, die ver het binnen
land waren ingetrokken. Van alle kan
ten door Indianen bestookt, begrepen zy
;óat ze hun vaderland nooit weer zouden
tien. Voor het nageslacht griften zU
Igj wederwaardigheden in een steen.
runensteen uit het jaar 1362 is een
kwaardig document uit de Geschie-
s der ontdekkingen van Amerika,
tbben ze'fs deze dwazen, die in steen
ion gegrift: „Ave Maria, verlos ons
het kwade", daarmee te kennen
(neurie, dat ze zich voorbereidden op
■wood, toch nog succes gehad?
fii de buurt waar zy de steen op-
ratten. werd later een Indianenstam
Wektmet blauwe ogen en blonde
butr Hun stamvader zou van over de
0®e Zee gekomen zyn
Zp tegen de tijd dat ten onzent Het
Twaalfjarig Bestand werd gesloten,
viel een zonderling, Henry Hudson.
Wlonzer havens binnen.
Geld had hy niet, doch „lef" voor
der Oost-Indische Compagnie hem
verbazing aanstaarden, en die wa-
toch ook een en ander gewend. Of-
trn hij zich. na de mislukte expedi-
pn Heemskerk en Barendsz, hadden
lenomen geen stuyver uit te geven
een nieuwe poging, praatte Hudson
Schip van hen los, de „Halve Mnen".
'mee hij de Noord-Oostelyke door-
t mocht gaan zoeken. Indien zyn
oren vruchteloos zouden zyn, zou
Dnmlddeliyk naar het vaderland
terugkeren.
kruisen in de buurt van het
Nova Zembla. wendde hij resoluut
«Reven en voernaar Amerika. In
owd-Amerika moest nameiyk een
rivier naar de Oostkust stromen.
b»n ??iU Zi^n oorsPr°ng ln China heb
ban irlvler te Ieek hem hoogst
{TJjPsnlk Zelden is een ontdekkings-
"cm gunstiger verlopen!
«enn V"er 11'j de hrede, later naar hem
J»* riv'er cpdoch van China
fniïis.pof3r Teneinde raad nodigde hil
...°r '"dianen by zich aan boord, trac-
»i lhen op „vuurwati
Nieuw wapen:
„air-to-air" raket
Naar „druk-op-de-knop"
oorlog
{Van onze luchtvaartmedewerker)
De bewapening van straaljagers wordt nog voortdurend opgevoerd.
Reeds nu kunnen deze toestellen een enorme vernietiging teweegbrengen.
Denk b.v. aan de napalm-brandbommen, zoals deze boven Korea door
straaljagers worden afgeworpen. Zo'n brandbom bestaat uit een normale
brandstoftank, gevuld met een uiterst brandbare vloeistof. Zelfs de rups
banden van tanks zouden door de enorme hitte, die deze brandbommen
veroorzaken, eenvoudig smelten en zelfs op grote afstand van de vuur
haard zouden mensen stikken omdat door de grote verbranding alle zuur
stof in de omtrek naar de vuurhaard getrokken wordt.
Een ander verschrikkelijk wapen, waarmee straaljagers worden uitge
rust, is het raketprojectiel. Straalvliegtuigen, die bestemd zijn voor het
ondersteunen van grondtroepen, kunnen onder hun vleugels een grote
vracht van deze projectielen meenemen, de bekende Thunderjet b.v. wel
32. De Russen waren de eersten, die van raketprojectielen gebruik maak
ten. Zij brachten tijdens de tweede wereldoorlog deze raketten aan op
hun Stormoviks, die daarmee danig huishielden onder de Duitse tanks en
pantserwagens. Al gauw kwam de raket toen ook bij de Engelse lucht
macht in gebruik en de raketvurende Typhoons en Beaufighters werden
in het Westen toen even gevreesd als de raketvurende Stormoviks in het
Oosten.
Al deze raketprojectielen dienden
dus voor het bestoken van grond
doelen. ZU vervingen min of meer de
aloude bommen. Doordat de raket-
projectlelen zélf worden voortgestuwd
hebben zy een veel groter „doorslag-
kracht" dan bommen en dus een
grotere uitwerking. Ook kunnen zij
nauwkeuriger op het doel worden
„gericht". Sedert kort nu maakt men
bij straaljagers ook gebruik van ra
ketprojectielen, die niet bestemd
zyn voor gronddoelen, maar voor
lu-htdoelen. Deze „alr-to-air"raket-
ten, zoals men ze noemt, vervangen
dus niet de bommen, maar de boord-
U ziet op de plaat, die hierbij is afge
drukt enkele vrouwen uit verschillende
landen, die samen Gods lof zingen en U
kunt in gedachten dit kleine groepje
vermeerderen tot een onafzienbare rij
vrouwen en mannen, jongeren en oude
ren, Europeanen, Aziaten, alle volkeren
ter wereld, die op de eerste Vrijdag in
de Lijdensweken deelnemen aan de
Wereldsgebedsdag.
Had U er eigenlijk zelf al aan gedacht.
Of bent U er pas aan herinnerd toen U
de bekende raambiljetten weer overal
zag hangen, of misschien doordat U nu
deze woorden leest? „Voor mij staat
Februari in het teken van de Wereld
gebedsdag" schreef iemand. Ik geloof
niet, dat dat voor iedereen al geldt. Maar
wel is het zo. dat men langzamerhand
toch meer rekening gaat houden met
deze dag en de datum vrij houdt van
allerlei andere vergaderingen en bijeen
komsten. zodat hoe langer hoe meer
mensen kunnen gaan deelnemen aan de
diensten.
De liturgie is deze keer samengesteld
door vrouwen uit Centraal-Afrika en
heeft als onderwerp:
Wandelt als Kinderen des Lichts
(Efeze 5:8).
Het is natuurlijk heel fascinerend te
bedenken, dat over de gehele wereld
dezelfde liturgie wordt gebruikt. Maar
men dient dat toch niet al te strikt te
nemen De liturgie moet immers in vele
talen vertaald worden en ook: aange
past aan de omstandigheden van een be
paald land. Eer. dienst, samengesteld van
uit een bepaalde achtergrond, kan
immers voor mensen die met deze ach
tergrond volkomen onbekend zun. niets
zeggend worden. Wel is de leicer.de ge
dachte overal dezelfde en ook zoveel
mogelijk de liederen Het is trouwers
merkwaardig, hoe de groep, die de
dienst samenstelt op het geheel toch
altijd een eigen stempel drukt, waarvan
in alle talen iets bewaard blijft.
Morgen zullen in alle kerken in Lei
den en ook in ziekenhuizen enz. vouw
bladen worden uitgereikt, waarop het
eerste deel der liturgie is afgedrukt, n.l.
de oproep tot aanbidding. Juist in dit
begin komt een vers voor dat typisch is
voor Afrika en waarin Iedereen wordt
geroepen, om zijn of haar eigen bezighe
den te laten rusten en allen te komen.
Wij hopen zeer, dat dit vouwblad er toe
bij zal dragen, dat nog meer manner èn
vrouwen dan de vorige jaren aan de op
roep gehoor zullen geven en de dienst
zullen bijwonen óf alléén, thuis, of
in het ziekenhuis, of waar dan ook zul
len meebidden. Want ook zo kan men
een schakel zijn in de keten der gebeden.
-7
-
DE OPZIENBARENDE
STARFIRE.
De Amerikanen hebben al diverse
typen straaljagers in gebruik, die met
deze alr-to-air raketten zyn uitge
rust. Deze raketprojcctlelen dienen
er dus voor. vUandelyke bommen
werpers neer te schieten. Eén van de
merkwaardigste Amerikaanse straal
jagers die zódanig is bewapend, is de
Lockheed T-94C Starflre. een twee
persoons toestel dat speciaal be
stemd is voor de verdediging van
het Amerikaanse continent tegen
vijandelijke bommenwerpers. De
Starfire is bewapend met maar liefst
24 air-to-air raketten van 70 mm.,
die niet onder de leusels. maar in
de rompneus zijn aangebracht. Even
tueel kunnen er echter ook onder de
vleugels nog meegevoerd worden.
Normaal liggen de raketten zodanig
ln de romp verborgen, dat zy niet te
zien zijn. Moeten zy echter worden
gelanceerd, dan openen zich auto
matisch vier huidplaten, waarna de
24 lanceerbulzen. die in een cirkel
rond de rompneus zijn aangebracht,
bloot komen te liggen ZUn de raket
ten afgeschoten, dan sluiten de hu'd-
platen zich weer. Hoe enorm de uit
werking van die raketprojectielen
moet zyn. blykt wel hieruit, dat één
raket voldoende moet zijn om
een vijandelijke bommenwerper neer
te halen De raketten kunnen in ver
schillende series worden afgeschoten,
net zoveel als de vlieger zelf wil.
NAAR DE ONBEMANDE
STRAALJAGER.
Die Starflre ls trouwens ln meer
dan één opzicht interessant Dtze
straaljager ls nl de meest-electronl-
sche Jager die ooit gebouwd wrd.
Vrywel alles doet zij automatisch,
dank zy haar uitgebreide radar-in
stallatie die vóór in de rompneus
wordt meegevoerd. De vlieger heeft
niets anders te doen dan de straal
jager. volgens aanwijzingen die hy
via de radio van de grond kriigf. op
een bepaalde hoogte te brengen
Daar schakelt de radar-operateur,
die achter de vlieeer zit. de radar ln
en dan kunnen bi! wfize van spreken
zowel vlieger als radar-operateur
met hun armen over elkaar gaan
zitten. Want de radar leidt het toe
stel vanzelf naar de vyandelyke
bommenwerper en zelfs lanceert de
radar automatisch de raketten, wan
neer de vijand binnen schoots
afstand komt. En die schootsafstand
kan zó groot zyn. dat de beide vlie
gers het vyandelijke toestel n:et
eens kunnen zien. Zo kan het dus
gebeuren, dat zij een vyand neer
schieten zonder hem zelfs maar ge
zien te hebben, zy zullen alleen op
hun radar-schermpje een stip zien
neerdwarrelen als bewys. dat hun
machine „raak" geschoten heeft.
Het lijkt ons voor de beide vliegers
in de Starfire allerminst een pretje
als zy hun raketten lanceren, want
hun toestel ls één vuur- en rook-
bal....
We mogen gerust zeggen, dat de
Starflre de vóórloper is van het ge
heel-automatische straalvliegtuig,
dat onbemand zal zyn en geheel
electronlsch zal werken en vechten.
Die kanh gaat het inderdaad heel
snel op en zo werd onlangs al be
kend gemaakt, dat twee onbemande
straaljagers nu in Amerika gebouwd
worden Het zyn de Hughes XF-98
Falcon en de Boeing XF-99 Bcw-
mark Behalve onbemande straalja
gers worden ook onbemande bom
menwerpers in Amerika gebouwd Zo
le'dt de vliegtulgontwikkcling lang
zaam maar zeker in de richting van
de „druk-op-de-knop" oorlog, de
„push-button-war". zoals fantasie
rijke schrUvers ons die reeds Jaren
lang ln tal van geschriften hebben
voorgespiegeld.
Nederland moet volgens de plan
nen in 1954 over rond 800 militaire
straalvliegers beschikken. Het zou
best kunnen gebeuren, dat deze vlie
gers over een tiental laren werkloos
zullen zUn
Het ligt voor de hand dat men ook de
kinderen in de Wereldgebedsdag wil be
trekken. Het Hoofd-comité in New York
geeft al jaren een speciale Kinderdienst
uit. Hier in Leiden heeft men reeds enige
malen die dienst vertaald en gebruikt op
de Zondagscholen, Jeugdclubs e d. Nu
heeft het Landelijk Comité dat ook ge
daan en de kinderdienst uitgegeven, zo
dat men die nu overal in Nederland kan
gebruiken en zo het voorbeeld van Lei
den navolgen.
Ik weet niet of u het belang van een
Wereldgebedsdag hoog aanslaat. Velen
vinden het misschien maar een twijfel
achtig geval.
Ik zou alleen dit willen zeggen:
deze gebedsdag ls een uiting van een
verbondenheid, die ver uitgaat boven
alle andere menselijke eendrachtig
heid, Zelfs boven die eendracht, die
ons verkwikt heeft in de ontzettende
week die pas achter ons ligt. maar
die helaas wel weer weg zal
zakken, zoals het water gelukkig
weg zal zakken uit de over
stroomde polders.
Het ls een uiting van oecumenische
gezindheid, die misschien wel aller
eerst juist gebedsgemeenschap is.
Gedenk mij in Uw gebeden,
Gebeden hebben kracht.
Zi1 komen als stralen gegleden
In onze nacht.
Dat woord ..nacht" heeft voor ons hier
in Nederland wel heel bijzonder beteke
nis gekregen door de verschrikking van
de overstromingsramp en de ontredde
ring. materieel maar voorél geestelijk,
van hen die huis en hof moesten verla
ten. geschokt vaak. door zeer smarte
lijke verliezen.
Laten wij hen en nog zoveel ande
ren bovendien gedenken in onze ge
beden. iedere dag. maar zeker op de
eerste Vrijdag in de Lijdensweken.
De dienst wordt gehouden op Vrij -
20 Februari a.s. ln de Zulderk'
Voorgangsters zyn da E. B. A. Poi
man en da M. H. van Everdlngen, ter
wijl het Dlaconcssenkoor medew er
king verleent.
W. A. HONNEF—BENDER
