LEIDSCH mDAGBLAD
SPOEDIG NOODWET DIJKENHERSTEL
91ste Jaargang
DINSDAG 10 FEBRUARI 1953
No. 27836
Directeur J W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singel 1. Lelden Giro No. 57055
Hoofdredactie: B W Menkhorst en J Brouwer f.6— per kwartaal: t 0 47 per week relefooD Dir en Adm.: 25041; Red. 21507
REGERINGSNOTA AAN TWEEDE KAMER
Kosten ten dele voor Rijksrekening
Thans bijna 66.000 geëvacucerden
Industriële capaciteit onaangetast
De minister-president heeft aan de Tweede Kamer doen toekomen
de door hem toegezegde - zeer uitvoerige - nota over de watersnood.
Hieraan ontlenen wij het volgende:
Nadat hij zich persoonlijk op de hoogte heeft gesteld zegt de
minister-president, dat het hem een behoefte is uitdrukking te geven
aan zijn bewondering voor hen, die in welke functie ook bij de hulp
verlening aan de getroffen gebieden hun krachten gaven en nog
geven. De wijze waarop het volk van Nederland en het buitenland te
hulp zijn gesneld, vervult de regering met trots en dankbaarheid. Zij
is er van overtuigd, dat voorzover hier of daar critiek is geuit, deze
niets afdoet aan de buitengewone prestaties, die zijn en worden gele
verd. Mogelijk gemaakte fouten verzinken in het niet bij al het goede,
dat is gepresteerd.
Aanzienlijk is de materiële schade voor de getroffenen en voor ons
land, maar zij kan worden hersteld. Groter is echter het niet te vergoe-
den verlies aan mensenlevens. Het laatst hieromtrent bekende cijfer is J
1395. Voor verdere stijging moet worden gevreesd.
Met dankbaarheid stelt de minister vast. dat de productie-capaci
teit van de Nederlandse industrie als zodanig onaangetast is gebleven.
De regering acht dit van grote betekenis. Juist nu de landbouwexport
door het ten dele uitvallen van de landbouwproductie in dit vruchtbare
gebied in Zuid-West-Nederland mogelijk enigszins zal verminderen,
is het van belang, dat de rol van ons land als leverancier van indus
triële producten door deze ramp niet is aangetast.
Walerstaatkundige toestand jjj^eden Ml Weden" b"zondere moei"
In het Oostelijk gedeelte van Zuid-
Beveland worden een paar dijkeaten
aangetroffen, die grote zorg baren, al is
de diepte daarvan thans niet overmatig
groot, de oppervlakte, die door deze ga
ten wordt geïnundeerd, is echter zeer
uitgebreid.
Op Walcheren is men de situatie weer
nagenoeg meester.
Op Goeree en Overflakkee zijn een
groot aantal gaten in de dijken gesla
gen. Het dichten van het merendeel
dezer gaten zal niet op ernstige bezwa
ren stuiten. Een drietal is echter van
zodanige omvang en de daarin optre
dende stromen hebben zodanige snel
heid, dat hier grote moeilijkheden kun
nen optreden.
Ook over de andere beschadigingen
geeft de minister een uitvoerig overzicht.
De duinen langs de gehele kust hebben
het zeer zwaar moeten ontgelden. Het
zal nodig zijn. dat de afgeslagen duinen
weer op de daarvoor geëigende wijze zul
len worden bijgewerkt.
Voor het dichten van de grote gaten
en soms ook voor aansluitende dijkcom-
plexen moet de hulp worden ingeroepen
Ten aanzien van de dijken wordt op
gemerkt. dat de toestand in het alge
meen thans enigermate is gestabiliseerd.
Een groot deel van de gaten is van
beperkte afmetingen en deze behoeven
by het dichten geen bijzondere moeilijk
heden te bieden.
Voorts moet worden vastgesteld, dat
op de meeste eilanden één of meer dijk-
bresfn voorkomen, die wél bijzondere
moeilijkheden bij het dichten zullen bie
den en die een karakter hebben, dat
doe; denken aan de gaten, zoals die aan
het einde van de oorlog ln de zeewering
tan het eiland Walcheren werden aan
getroffen.
Ook uit waterstaatkundig oogpunt
zullen, teneinde uitbreiding te voorko
men, alle gaten zo spoedig mogelijk moe
ien worden gedicht. Dit stuit vaak op
het ernstige bezwaar, dat vele zeer moei
lijk bereikbaar zijn. Dit geldt zelfs voor
de gaten van kleinere omvang, die wei
nis materieel of weinig mankracht
vragen.
In Zeeland Is het eiland Schouwen en
Duiveland zeer zwaar getroffen. Hier
zijn een tweetal dtjkgaten ontstaan,
regel Waterschappen) hierbij in het
niet zinkt. In dit verband is de rege
ring van oordeel, dat de kosten van
het herstel van de hoofd- en buiten-
waterkeringen geheel voor rekening
van het Rijk zullen dienen te worden
genomen.
De regering heeft besloten de vol
gende maatregelen te nemen:
le. Zo spoedig mogelijk zal een ont-
werp-noodwet worden ingediend,
waarin een centrale verantwoordelijk
heid voor het herstel van de dijken
wordt geregeld.
2e. Het herstel van de dijken wordt
onmiddellijk en zo snel mogelijk ter
hand genomen.
3e. Indien de nodige snelheid van
deze herstelwerkzaamheden zulks vor
dert, zal de uitvoering van de Zuider
zeewerken worden getemporiseerd.
4e. In algemene zin zal worden on
derzocht op welke wijze herhaling van
een ramp als deze kan worden voor
komen. In het bijzonder zal dit onder
zoek zich ook uitstrekken tot de mo
gelijkheid van een afsluiting der zee
armen. Het bedoelde onderzoek zal
terstond worden aangevangen en met
voortvarendheid worden voortgezet.
5e. maatregelen, die strekken tot het
verkrijgen van een verhoogde veilig
heid met betrekking o.a. tot de hulp
verlening, organisatie van de waar
schuwingsdiensten, enz. zullen worden
genomen.
Evacuatie en hulpverlening
Ook onder dit hoofdstuk wordt een
uitvoerig overzicht gegeven, waarvan he;
merendeel van het medegedeelde reeds
bekend is.
Het is een gelukkige omstandigheid
gebleken, dat de evacuatie-organisatie,
waaromtrent bjj de nota van 22 October
1952 en bij de parlementaire behande
ling van de wet verplaatsing bevolking
uitvoerig mededelingen zijn gedaan,
reeds tot stand was gekomen. Dienten
gevolge konden de centrale evacuatie
commissie en de Provinciale evacuatie-
commissarissen met hun algemene
plaatsvervangers en regionale functio
narissen terstond in acne komen.
Voor zover thans bekend, zijn de vol
gende aantallen geevacueerdcn opge
nomen in:
Zeeland 9395. afkomstig uit Zee
land; X.-Brabant. 26578, grotendeels
afkomstig uit X.-Brabant en Zeeland,
ten dele ook uit Z.-Holland; Z.-Hol
land 24096. grotendeels uit Z.-Holland
ten dele uit Zeeland; Utrecht 5729, af
komstig uit Zeeland, ten dele Z.-IIol-
land. Totaal 65798.
Maatschappelijke verzor
ging der getroffenen
Het Nationaal Rampenfonds heeft ln
overleg met de minister van Maatschap
pelijk Werk een regeling getroffen om
in speciale kosten van tewerkstelling
dezer krachten te voorzien.
Militaire hulpverlening
Onder dit hoofdstuk wordt overzicht
gegeven van de hulp, verieend door de
drie onderdelen van de Krijgsmacht, be
nevens van de militaire buitenlandse
hulp.
Ongeveer 150.000 dieren
verdronken
Rond 133.000 H.A. cultuurgrond is
door deze ramp geïnundeerd of ge
ïnundeerd geweest. Deze 133.000 H.A.,
d i. 5,71 van het totale areaal cul
tuurgrond in Nederland kan onder
verdeeld worden in:
82.000 H.A. bouwland, d.i. 8.91 v. h.
totale Nederlandse areaal.
41.000 H.A. grasland, d.i. 3,11 idem;
10.000 H.A tuingrond., d.i. 9.41 idem;
Uitgaande van de bebouwing in
1952 kan dit bouwland worden on
derverdeeld in (het tussen haakjes ge
stelde getal is het percentage van het
totale areaal in Nederlandi:
32.000 H.A. gTanen i6.11). waarvan
12 000 H.A. tarwe (15,211. 13.700 H.A
consumptie-aardappelen (8,611 15.000
1I.A. suikerbieten (24116000 H.A.
peulvruchten (17,81 7500 H.A. vezel
vlas (22,71); pl.m. 8000 H.A. andere
gewassen.
istaande ervaren apparatuur. Wat
I schade in de privaatrechtelijke fectof
betreft ligt het in het voornemen van d»
regering de organisatie als volgt op to
1 bouwen
i een buitendienst wordt ingericht, be
staande uit een aantal regionale ramp-
schadebureaux. waarin de betrokken
I buitendiensten van de Departement"n
van Financien, van Wederopbouw en
Volkshuisvesting en van Landbouw. Vis
serij en Voedselvoorziening zijn samen
gebundeld. Aldaar geschieden de aan
gifte en de registratie van alle schaden,
I kunnen de voorschotten worden ge
vraagd en uitbetaald, en wordt de en-
quétering van de schaden plaatselijk
I verzorgd In dew bureaux worden orga
nen. aangewezen door drie betrokken
i ministers, opgenomen, zodat de vaststel
ling van de Rijksu tkeringen en van de
voorschotten voor de schaden onder de
verantwoordelijkheid van de drie minis
ters, elk vcor zijn terrein, kan geschie
den, de ministers zullen zelf beoorde-
Hulp van buitenland
Naast de aanbiedingen van hulp van
de Overzeese Rijksdelen, alsmede van
Nederlanders en Nederlandse organisa
ties in het buitenland, is de hulpvaar
digheid van buitenlandse zijde bijzon
der groot. In een bijlage van de nota
is een opgave opgenomen, waarin een
aantal der aanbiedingen is opgesomd.
V olksgezond heid
De algemene gezondheidstoestand ln
de noodgebieden is niet ongunstig; er
zijn niet abnormaal veel zieken. De
evacuatie van enkele kleine verpleeg
inrichtingen is geslaagd. De grootste
moeilijkheden voor de gezondheidszorg
zijn gelegen in de drinkwatervoorzie
ning en in de afvoer en destructie van
verdronken vee.
Aan de aanvragen om ziekenauto's is
voldaan door de geneeskundige dienst
Landmacht en Rode Kruis. Ook van hos
pitaalschepen kon een dankbaar ge
bruik worden gemaakt. Zo is bijv. de Van
der Wijck (een veerboot van de dienst
StavorenEnkhuizen, welke in enkele
uien is ingericht tot noodhospitaal van
90 bedden' naar Dordrecht gedirigeerd.
Het schip Rival met 20 bedden werd
naar Dreischor, het schip Gusto naar
Oude Tonge gezonden.
Reeds op 1 Februari werd door het
bureau der pharmaceutische hoofdin
spectie van de Volksgezondheid een
radiobericht uitgegeven met aanwijzin
gen over de methode om door middel
van chloorpraeparaten water te zui
veren tot drinkwater Nog die eerste dag
kon Maassluis, waar de waterleiding was
uitgevallen, door middel van tankwa
gens van drinkwater worden voorzien
De volgende dag werd de watervoor
ziening met tankwagens uitgebreid,
i Twee militaire waterzuiveringsinstalla
ties werden op verzoek van de pharma
ceutische hoofdinspecteur naar Breda
Gedirigeerd met bestemming Land van
Heusden en Altena of Vlissingen.
Door de inmiddels van de inspecteurs
en uit radioberichten ontvangen geze-
vens konden op 3 Februari maatregelen
voor een goede verdeling der deels uit
Duitsland aangevoerde zuiveringsinstal
laties worden genomen.
WEERBERICHT
Buiïg weer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veel bewolking met enkele buien.
Langs cie kust van Holland en Zeeland
aanhankelijk nog harde, overigens
krachtige lot matige wind. hoofdzakelijk
i >r;en Zuid-West en Zuid-Oost. Weinig
verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 10 uur).
11 Februari
Zon op; 8.03 uur; onder: 17.46 uur.
Maan op: 6 46 uur; onder: 14 10 uur.
Hoogwater te Katwijk te 0.38 en 13 07
Bil nummer bestaat uit acht pagina's.
van de grotere aannemers, die gespe
cialiseerd zun in bagger- en grondwer
ken.
Uit de aard der zaak is het om ver
schillende redenen noodzakelijk, da*
met de werken zo spoedig mogelijk wordt
begonnen Het is daarom niet mogelijk
om daarvoor bestekken gei eed te ma
ken, weshalve het in het voornemen ligt
de uitvoering op basis van regiecontrac
ten le doen geschieden.
Het ligt in het voornemen de leiding
van de uitvoering ln handen te leggen
van de Rijkswaterstaat, die beschikt
over een omvangrijk en in alle opzich
ten goed toegerust technisch apparaat.
Van de bedragen welke met het her
stel der dijken gemoeid /uilen zijn. is
op het ogenblik, zelfs bij grove be
nadering. nog geen raming ie geven,
Wel kan er echt» r reeds van worden
uitgegaan, dat zij dermate hoog zul
len zijn, dat de draagkracht van de
getroffen onderhoudsplichtigen (in de
Een luchtfoto van het volledig ge
ëvacueerde Stellendam op Göercc.
waar een wirwar van huisraad rn
wrakhout in de overstroomde stra
ten dobbert.
gepubliceerde financiële tegemoet
komingen
In overleg met zijn amblenoot van
Binnenlandse Zaken heeft de minister
van Maatschappelijk Werk met mede
werking van de Commissarissen van de
Koningin een voorziening getroffen voor
een coördinatie van de hulpverlening
door de organisatie van het maatschap
pelijk werk op provinciaal niveau.
In de geteisterde gebieden, alsook ln
de evacuatiegemeenten, bestaat grote be
hoefte aan beschikbaarstelling van maat
schappelijke werksters en gezinsverzorg
sters om de getroffen bevolking bU te
staan. Na een week van spanning en
onzekerheid doen zich op moreel en psy
chisch terrein vele moeilijkheden voor.
Opruiming cadavers
Kritiek is de toestand nog op Wal
cheren. naar het pompstation van
Middelburg door zeewater werd over
stroomd. terwijl de bevolking nog vol
tallig aanwezig is. De waterleiding van
Vlissingen is te gering van capaciteit
voor het gehele eiland. De aanvoer
uit Zuid-Beveland blijft nog beperkt
door schade aan de transportleiding.
Indien de schatting van het aantal
verdronken dieren juist mocht zijn. is
le verwachten, dat de regelmatige
verwerking van cadavers moeilijkhe
den zal ondervinden. Reeds is om het
onthuiden vlotter te doen verlopen in
de noodslachtplaatsen te Dordrecht
en Rotterdam tot villen en verkleinen
van cadavers overgegaan. Inmiddels
is hiervoor een andere geschikte plaats
buiten de kom van Rotterdam ge
vonden. Of de behoefte om tot he
graven op grote schaal over te gaan
zal ontstaan, kan on dit ogenblik n«»
niet worden vastgesteld. Mocht dit
no- noodzakcliiU worden, dan heeft de
militaire overheid genietroepen en ma -
teriaal beschikbaar voor het maken
van massagraven.
De verloren gegane voorraden ak
kerbouw productie zijn moeilijk te
schatten.
Voorlopige taxaties wijzen op een
verdrinking van:
25.000 runderen; 15.000 a 20.000 var
kens: 2000 a 300 schapen; circa 1500
paarden en ruim 100.000 hoenders.
Het overige vee. dat in deze gebieden
aanwezig was. is grotendeels geëva
cueerd. De verliezen aan verdronken
vee zijn vooral ernstig op de eilanden
Flakkee en Schouwen en Duiveland. ter
wijl ook in West-Brabant aanzienlijke
verliezen aan vee te betreuren zijn. Van
het rundvee is op de genoemde eilanden
vermoedelijk 80 k 90' verloren gegaan
Aangenomen kan worden, dat geen
ernstige schade is toegebracht aan vi
tale bedrijven in de voedselvoorzienings
industrie.
Aandacht wordt besteed aan de mo
gelijke herdistributie van het geëva
cueerde vee voorzover de veebezetting
thans plaatselijk te dicht is
Wat de voedselvoorziening van de
getroffen gebieden betreft, is na een
moeilijke periode, die op 5 Februari
ongeveer kon worden afgesloten, de
aanvoer van levensmiddelen weer in
meer normaler banen geleid. Nu inet
de meeste plaatsen wederom voldoende
verkeersverbindingen beslaan, kon het
overbrengen van voedingsmiddelen
per vliegtuig of met behulp van nood-
convooien op enkele uitzonderingen
na. worden beëindigd.
Het laat zich aanzien, dat het ge
wenst is de beginselen van de herver-
kavelingswet Walcheren toe te passen
voor die streken in het rampschade-
gebied. welke daarvoor door bijzon
dere omstandigheden in aanmerking
komen. De regering is dan ook ran
plan op zo kort mogelijke termijn ter
zake voorstellen aan de Statcn-Gene-
raal aan te bieden.
Ook op het gebied van de visserij is
schade geleden. De omvang van deze
schade men drnke o.a. aan de oes
ter- en mnsselkwekerij en aan de
vissersschepen In de rampgebieden
kon echter nog niet worden vastge
steld.
Schaderegeling
Met volledige instemming van het
Nationaal Rampenfonds is vastgesteld,
dat tot de taak van dit fonds in de eerste
plaats zal behoren de leniging van de
nood en de vergoeding van schade in de
persoonlijke sfeer d.w z. levensonder
houd. kleding, dekking, schoeisel en
huisraad.
Daarnaast zal op de overheid een uit-
gebieide taak rasten om door de ver
strekking van bijdragen het economi
sche leven in de getroffen gebieden weer
op gang te brengen.
Wat dit laatste betreft zullen voor
niet door verzekering gedekte rampen
schade. in de privaatrechtelijke sfeer,
regelingen moeten worden getroffen in
de geest van dit, vastgesteld in de wet
op de materiele oorlogsschaden.
Organisatie
Schade-afwikkeling
Het ligt in het voornemen van de re
gering. dat de Ministeries, welke met
de afwikkeling van de oorlogsschaden
zijn belast, eveneens de afwikkeling van
de rampenschade ter hand zullen ne
men Daarmee zal de onderlinge samen
werking zeer nauw dienen te zijn, ten
einde de efficiency en de overzichtelijk
heid van de administratie te bevorde
ren. Bij de inrichting van het apparaat
zal gebruik worden gemaakt van de be-
Hct gat bij Papcndrecht. dat een
breedte had van 85 meter, wordt
gedicht door het opspuiten van
zand. Een zinkstuk ligt gereed om
tegen de dijk tot zinken te worden
gebracht.
len. m hoeverre de uiteindelijke vast
stelling van de schaden aan deze regio
nale organen kan worden gedelegeerd,
dan wel deze van een meer centraal
punt uit moet geschieden. De uitbeta
ling van alle uitkeringen en de admini
stratie daarvan vinden plaats bij het
Centraal Verrekenkantoor van het Com
missariaat voor Oorlogsschaden, voor-
zoveel nodig met inschakeling van sub
comptabelen.
T erreinaf bakening
De terreinafbakening tussen de drie
ministeries, welke ook reeds voor de
oorlogsschade geldt, houdt in grote
trekken in. dat het Ministerie van
van Wederopbouw en Volkshuis
vesting de zorg heeft voor de
schade aan gebouwd onroerend
goed en schepen, het Ministerie
Landbouw, Visserij en Voedselvoorzie
ning voor de agrarische schaden en
het Ministerie van Financiën voor de
overige schaden. Het Ministerie van
Financiën zal voorts, evenals dit bij de
oorlogsschaderegeling het geval is. met
de algehele coördinatie worden belast.
Voor wat betreft de afwikkeling van
de schaden in de publiekrechtelijke sec
tor zal het bestaande apparaat voor de
afwikkeling van de publiekrechtelijke
oorlogsschade ihet Bureau Financie
ring wederopbouw van het Ministerie
van Financiën" worden ingeschakeld.
De inschakeling van dit apparaat be
tekent. dat bii de afwikkeling der scha
de het Ministeire van Wederopbouw en
Volkshuisvesting, de Rijkswaterstaat. d«
Provinciale Waterstaat, de onder het
Ministerie van Landbouw. Visserij en
Voedselvoorziening ressorterende Rijks
dienst voor het Landbouw herstel, a's-
mede de technische afdeling van het
Bureau Financiering Wederopbouw een
interdepartementale commissie, waarin
r.aast het Ministerie van Financiën, do
Ministeries van Binnenlandse Zaken,
van Wederopbouw en Volkshuisvesting,
van Verkeer en Waterstaat en van
Landbouw. Visserij en Voedselvoorzie
ning zjjn vertegenwoordigd.
Beloften voor de toekomst!
De/e met grote spoed opgemaakte
nota. aldus eindigt dit stuk
waarbfj het accent in hoofdzaak valt
op hetgeen is gedaan, teneinde de ge
volgen van de ramp zoveel mogelijk te
beperken, kon niet anders dan onvol
ledig zjjn Veel van he'geen in de ge
troffen gebieden is gebeurd, en is ge
daan zal pas later nauwkeurig kunnen
worden vastgesteld. Van de verder tc
nemen maatregelen kon nog slechts
in algemene zin mededeling worden
g«;daan. Niettemin houdt d<" minist-r-
president zich overtuigd, dat uit het
gegeven overzicht duidelijk zal ziin
geworden hoezeer alle krachten ziin
ingespannen om dc toestand het hoofd
te bieden.
De wijze waaroo ons volk met de
slachtoffers medeleeft, de betoonde
hulpvaardigheid en offervaardigheid,
de vaste wil om het herstel met vo'le
kracht aan te vatten houden ondanks
het geleden leed beloften ln voor de
toekomst.
De nota geeft nog bjjlace een over
zicht van de uit het buitenland ontvan
gen cn toegezegde hulp.