Par ij se Bourdons galmden hun
dodenzang
s
WEKELIJKS BIJVOEGSEL van hel LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 17 'JANUARI 1953 Pagina 3
Maar Lodewijk gaf nieuwe moed!
Nog éénmaal sou hij veldheer zijn!
(in)
N>
J ADAT Graaf Lodewijk de Eems was overgezwommen, spoedde hij zich zo
gauw mogelijk naar de Prins. Ofschoon ontmoedigd door het verloop van de
krijgsverrichtingen in het Noorden, spande hij zich weldra weer tot het uiterste
in om het bewind van Alva ten val te brengen. Het leger van Oranje, dat
door het toestromen van benden tenslotte zó groot was geworden, dat hij het
onmogelijk lang kon betalen, zocht zijn weg naar de Maas.
Geen vesting opende voor Oranje de poorten.
Ondanks het feit dat Aha op sommige plaatsen voetangels en klemmen
in de rivier had gelegd, gelukte het de Prins zijn leger bij Stockem dwars door
de Maas te leiden, nadat hij zijn ruiterij er eerst in had geschaard om de
stroom te breken.
Alva, die verbaasd zou hebben uitgeroepen of het leger van de Prins een
koppel ganzen was, zorgde ervoor dat de Nassauers geen slag werd aange
boden. Hij begreep zeer goed, dat zij vele keren konden verliezen en hij
niet één keer.
Hij wist ook precies, hoe het met de betaling der Nassause troepen stond.
HFT leger van de Prins, afgemat
door snelle marsen, getreiterd
door Alva. oproerig geworden door
het njet-ontvangen van soldij, was wel
dra iii een toestand, die het onmn;?'iJk
maakte nog aan een slag te denken.
De Nassauers rukten daarom met de
ruzlende hopen naar het Zuiden.
ZM wilden zich met de Hugenoten
verbinden, om zodoende die ln Prank-
riik de overwinning te bezorgen. Daar
na zou men tezamen de Nederlanden
kunnen bevrilden van de Spaanse tv-
rannle Niet de Nassauers. maar de
muitende troepen zouden de koers be
palen.
Zij wilden naar Duitsland terug hun
vaderland. In Straatsburg aangekomen,
eisten ze opnieuw soldij, en toen ze die
niet ontvingen, eisten zii hun aanvoer
ders voor zich op.
Willem en Lodewijk. in levensgevaar
verkerende, vluchtten gezamenlijk in
de nacht. In een bootje dreven ze de
RUn af
Nog gaven ze dc moed niet op. Graaf
Lodewijk trok naar Admiraal de Co-
lignv. de leider der Hugenoten, en
bood hem zijn diensten aan. En geen
dag vergat hij het grote plan: Oc
oorlog in de Nederlanden, die nog
(Incez. Ried.-adv.)
veel te veel het karakter had van een
godsdienstoorlog, zou een nationale
oorlog moeten worden tegen Spanje,
de erfvijand van Frankrijk.
Vooral door het stadig werken van
Lodewijk van Nassau kwam het huwe
lijk tussen Margaretha van Valois. de
dochter van de Koningin-moeder Ka-
tharlna de Medici, de katholieke zus
ter van Koning Karei IX en Hendrik
van Navarre, een der belangrijkste Hu
genoten. tot stand. Dit zou toch aan
Frankrijk een godsdienstvrede moeten
geven? Daarna zou Frankrijk toch au
tomatisch de opstand in de Nederlan
den steunen, tegen de eigen erfvijand?
Dat dit huwe'Uk de aanleiding zou wor
den tot de zo gruwelijke bloedbruiloft,
kon zelfs de hoofdschuldige in dit dra
ma. Katharlna de Medici, bii het ma
ken der huwelijksplannen, niet voor
zien.
BEGIN April 1572 bereikte Lodewijk
de tUdlng dat Den Brlel door de
Watergeuzen was ingenomen. HU,
zowel als Oranje, vond dit optreden
der Geuzen op zijn minst voorbarig. In
a'leiiJl rustte hit een leger uit met be
hulp van de Co.lgny. om daarmee al
vast de vestingen te nemen die op de
weg lagen van Frankrijk naar Holland.
Op de 23ste Mei van het jaar 1572.
zaten de vroede vaderen van Bergen,
de hoofdstad van Henegouwen, aan een
rijk voorziene dis, toen de zon noz hoog
boven de stad stond. Zij maaltudden
met een deftigheid „opgekomen bur
gers ln die dagen eigen en wenkten
sierlijk de woorden weg. die de veront
ruste bode zo juist had gefluisterd
Er waren zoveel vreemde'lngen in de
stad gekomen tegen de avond
Toen de zon onderging trokken er
noz twaalf wijnkoop'ieden door de poort
met grote wijnvaten op karren. Een van
de twaa'f was Antotne O ivier, spion
van Graaf Lodewijk en in de vaten
waren wapens verborgen voor de eerder
gearriveerde vreemde'ingen De vo'gen-
de morgen kon het leger van Graaf Lo
dewijk rustig de vesting b'nnenmar-
cheren. Lodewijk overtuigd dat de Her
tog van Alva de vijand van Iedere Ne
derlander was. trad in Bergen zeer ver
draagzaam op. Hi| deed alle moeite om
Katholiek en Protestant aan zijn zii de
te krijgen, hetgeen hem bii het Roomse
deel der bevo'king In feite niet ge'ukte
De echo van de Bee'denstorm klonk
nog in de Zuidelijke landen.
Alva. het grote belang van het berit
van Bergen inziende, zond zün zoon
I)on Federik naar het Zuiden. Na
enige dagen verscheen deze met zjjn
leger voor dc Henegouwse veste.
Een der merkwaardigste krijgsver
richtingen uit de Tachtigjarige Oor
log begon. Lodewijk. die er stellig op
rekende, dat de Coligny spoedig uit
Frankrijk met een leger aan zou ko
men rukken, terwijl zijn broer, de
Prins. zeker kans zou zien om de be
legeraars vanuit het Oosten te ver
ontrusten. h'eld zeer dapper stand.
Wat hem bij lemmingen niet was
gelukt. Alva voor geruime lijd te bin
den aan een plaats ver van het cen
trum, zou hem hie»- moeten gelukken!
OP de 28ste Augustus bereikte hem
de verpletterende tijding dat.
terwijl de machtige bourdons
van het paleis van Justitie hun doden
zang zongen over Parjjs. de Collgnv en
ziin belangrijke getrouwen ln de nacht
van St Bartho'omeus oo gruwelijke en
lafhartige" wijze waren vermoord. Toen
LodewUk van Nassau alles vernam,
was het hem of hij zijn eigen doodsklok'
hoorde en de doodsklok voor de Neder
landen. Het was hem of er opeens een
onneembare muur voor hem uit de
grond gerezen was. waarop i] zUn
p annen. ai zijn pogingen te pletter wa
ren gelopen. En - alsof deze Jobstijding
nog niet genoeg was - opeens
begonnen van alle kanten kanonnen te
bu. deren die honderden koge's schoten
ln de benarde stadAlva was ge
arriveerd! Alva was gearriveerd
en speelde, daarbU grimmig lachend,
met de belegerden zowel als met het
aanrukkende leger van Oranje, als een
kat met een muis.
Marnlx van St Aldegonde. bereikte,
dwars door het leger van de IJzeren
Hertog, graaf Lodewijkom hem
aan te zeggen dat de Prins, na de eer
ste scbermutse'ingen met de vijand,
zich genoodzaakt had gezien af te mar
cheren met zijn muitzieke troepen. Mar-
nix vond Lodewijk zwaar ziek: vanaf
zitn legerstede nog bevelen gevende het
gedeelte der bevolking dat pro-Spaans
was zoveel mogelijk te ontzien.
Lodewijk, lichamelijk Ingestort, hield
nog enige weken vol. Hij wist dat,
toen hij Bergen binnenmarcheerde,
zich vier sleden In Holland en Zee
land voor de Prins hadden verklaard,
van Marnix hoorde hij. dat nu alle
steden in Holland en Zeeland ln vol
slagen opstand waren, behalve vUf
DE honger kwam ln Bergen.
De hertog van Alva. die haast
had om naar het Noorden terug
te keren gaf Lodewijk. ofschoon die in
een hopeloze positie gekomen was, vrije
aftocht: hij stond aan het hoofd van
«ranse troepen
Op de morgen van de 21ste Septem
ber 1572 zetten zyn soldaten hem op
een wagen, nadat hem eerst adergela
ten was.
Hij was doodz ek.
Sinds zijn verblijf ln Frankrijk had
hn voortdurend maagpUnen gehad
Berustte het verhaal, dat Kathanna
de Medici getracht zou hebben hem te
vergiftigen, tóch oo waarheid?
Bleek als een dode zat hit op de Bra
bantse wagen. Bil de poort trad Julian
Romero naar voren, dezelfde die eens
bij Jemmlngen Alva's voorhoede had
aangevoerd, dezelfde die Oranje eens
ln zijn tent gevangen genomen zou
hebben, als ln die nacht zijn hondje
hem niet gewekt had Ju'ian Romero
verzekerde Graaf Lodewijk namens
Alva dat deze ziln woord zou houten.
Een Spaans escorte zou hem naar de
Prins brengen
Lodewijk knikte mat.
Met vliegende vaandels en slaande
trom ging het de stad uit. Vele burgers
trokken mee. Het gedreun der trom
men deed ziln hart niet snel1 er klop
pen en de wapperende vanen leken hem
te honen.
Schaterlachte al'es om hem?
De lucht bezon opeens te leven
daarna zonk hll bewusteloos neer De
weduwe. Maria Hovv. die hem ln Ber
gen zo voortreffelijk verpleegd had.
volgde de stoet.
Een Soaans escorte bracht hem naar
Roermond, waar de Prins vertoefde.
Willem, Lodewijk ziende, schrok zeer.
Wn deze ogenschijnlilk ten dode op-
geschrevene. zijn zo blijmoedige broer?
Had deze men» die nu geen licht meer
zag. hem duizend maal opgebeurd als
hii Oranje 'omber was?
De Prins boog zich over hem heen en
wees hem mei grote nadruk op de
tienlallen steden die rich vóór hen
hadden verklaard, toen Lodewijk de
vijand bond.
Alles zou goed komen!
Voortaan zouden de steden moeien
doen. wat de huurlegers niet hadden
vermocht.
7.i| zouden het kunnen!
Dank rij lodewijk was bij duizenden
d» moed her'eefd en In laatste In
stantie was daar nog de moed der
wanhoop!
Wat stond hemzelf te wachten?
Noe eenmaal zou zijn geteisterd li
chaam rich onrichten. nog éénmaal
zou hll vfldheer zijn!
Dat was In de slae bij Mook. waarin
hil voor a'tlid van het aardse strijd
toneel verdween
REIN BROUWER.
HEILIGE STILTE
Spiegeltje, spiegeltje aan de wand.
Weest niet bekocht aan een koopje
Parijs. Januari 1953
Met do Januarl-opruimlng hebben we ons voordeel gedaan. We hebben voor
o«n prikje coupons gekocht ..met een vooropgezet doel" of alleen maar, „omdat
do stof. do kleur of de prijs ons In verleiding brachten". In het eerste geval
weten waarvoor we onze coupons zullen gebruiken; in het tweede geval peinzen
wo nog steeds over een doel. En om te voorkomen dat die waardevolle stof-
restanten overhaast verknipt worden tot een speldekussen voor haar, die het
nooit gebruiken zal. of een boekomslag voor hem die hoogstens kranten leest,
geven we vandaag enkele tips.
wpnbpn vnnr terlaal en Is altUd een belangrijke acces-
nR voor soire. Ceintuurs van fluweel, van ocelot-
SfOTrestanten stof of een andere pluchen bontimitatie
Een couponnetje is altijd, vroeger of
later, en onarhankelUk van de stofsoort
en ziln afmetingen, te geb-i iken voor
iets. dat bevrediging geeft, iets waarmee
ge eer zult inleggen en dat een maximum
rendement uit de voordelig gekochte
lap haalt.
Stofrestanten lenen zich en deze
tip is zeker niet mouw naar al tc
vaak voor kraagjes van allerlei soort,
witte piqué of tisten kraagjes, klein
of groot en van welke vorm dan ook, of
kraagjes van wollen mat;riaal of flu
weel, al dan niet met bijpassende strik
of manchetten. En verwant aan de
weinig stof vergende kraagjes zij.i de
vestjes, nie het decolleté van een Japon
of een deux-pièces var et» truitje of
een blouse bunnen opvullen, ook deze
kunnen van piqué, batist ,f (gepllsseer-
de) volle zijn, ook deze kunnen van
wollen stof. fluweel tersev en andere
worden gemaakt, afhankelijk van het
klrdingstuk. dat ze zullen moeten aan
vullen.
Voorts zUn er de practische plastrons,
die eveneens van allerhande materiaal
te maken zyn tebrcheerde zydc of an
der zwaar zijden materiaal en witte
piqué voor bij de geklede rok en het
mantelpaki soepele jersey, katoen, lin
nen en wat al niet neer bij het wlnter-
ot zomertenu De plastronr «linnen,
naarmate voldoende stol voorhanden is.
de rU? gedeeltelik bedekken, in het
tegenovergestelde -wal zullen ze niets
anders zijn dan een lang front je <ln de
taille met een rueeelntuurtje op zijn
plaats hnudeni. dat alleen bii de tailleur
of de deux-pièces dienen za
Menie coupornetj faille, ottoman,
gebrocheerde zijde jersey, flu,.eel of
lamé zal een keurslUfle kunnen worden
voor pen Icdei wier faille lank en lang
genoeg om zon flatteus harnast" ie
d"8"»n. of ze het bü een \vde of een
recht» bi» een wollen een z' der ot een
ka'oenen rok wil voegen.
Zelfs mei een ogenschijn!!) onbedui
dend reepje slof kan effoc worden ge
oogst: de ceintuui vr.iag niet veel ma
riaal worden gemaakt, om eventueel met
passementerie te worden afgewerkt
Uit ccn lapje zijde, uit een lapje wol.
effen of gepatroneerd, en -an welke
lengte dan ook. kan een sjaaltje worden
gefabriekt, dat op of in het truitje een
moderne accessoire is.
Talryker dan het aantal verschillende
coupons, dat de balans-opruiming op de
markt bracht, zun de doeleinden, waar
voor die sto.'restanten kunne 1 dienen,
maar in dit korte bestek zijn ze onmo-
geülk alle te noemen. Een laatste mo
gelijkheid echter nog betreffende het
geruite katoenen lapje, het dóódsimpele
restje Brabants bont, waaruit een snoe
zig zomerbloesje kan woiuen verkregen
Loopt ge ook wei eens een der
Leidse musea binnen?
In dat opzicht zijn we gezegend!
Weinig plaatsen immers zijn
daarvan zó welvoorzien als de onze.
Wilt ge 't zoeken bij de coela-
canth, de vis van 300 mUlioen Jaar
geleden?
Of bij de prae-historische mens.
de veelkleurige stenen van alwéér
millioenen jaren geleden, de Egyp
tische mummies, de opgravingen,
de Oosterse Boeddha's: wel. U
kunt ervan verzekerd zUn. nooit
bedrogen uit te komen.
Alles wat speurende geleerden
zochten en vonden, ligt voor U op
gestapeld.
En de deuren staan wijd open!
Werelden van onbekende en in
teressante schoonheid openen zich!
Ge voelt de nietigheid van het
eigen wezen envan de eigen
cultuur, bij het zien van wat lang
verdwenen culturen voortbrachten.
Ge overdenkt, dat een „Vader en
zoon", een „Visvrouw" of een
.Dans", waaraan niemand minder
dan een Maris gedoemd was zijn
naam te verbinden, maar magere
..Kitsch"-producten ziln ln verge
lijking. tot de ware „Kunst" schep
pingen van weleer.
En ge ziet op slag de trieste
neergang, waaraan wl) allen schul
dig hjken
Ik wil U niet deelgenoot maken,
van alles wat mijn zoekend oog er
ziet.
Dót is onbegonnen werk'
Maar eén plek trekt mü altijd
wéér: die. waar de Boeddha's on
der zacht, onwezenlilk licht in een
geheiligde stilte, volkomen van de
Wereld afgekeerd, voor U zitten.
Zij lijken gehuld in een Ule sfeer,
weerspiegeling "van het bovenzin
nelijke, het boventijdelijke, het on
aardse, zo ge wilt* het Hemelse
Een sfeer, die Ook U onmiddellyk
omvangt en boeit.
Ge staat daar vóór hen: héél
nederig en ingekeerd
Op deze gewijde plaats.
Zo juist ontrukt aan snerpend
Voor de Vromv
straatlawaal. aan dagelUkse. tot
Iets „ontzettend" belangrijks opge
schroefde bezigheden: maar wat
zun zU in werkelUkheid?
En ge blijft kyken naar die roer
loze figuren: ontstegen zUn zij aan
het tijdelijke, verbonden met het
eeuwige, het oneindige.
ZU laten U niet licht meer los.
De Boeddha's kalmeren Uw ze
nuwen. verheffen Uw ziel, doen
plotseling weer het belaehelUke
van het HJdelUke. op materie ge
richte aardse streven zien.
ZU schUnen U met zuivere glim
lach tegemoet te treden, als willen
zU de zorg van U afnemen.
Het ondefinieerbare van hun
wezen raakt U geestelijk aan.
En het wónder komt: ge neemt
U voor, U niet meer te laten om
verwerpen door de miserleén van
deze tijd.
U niet meer te laten verdelen ln
duizend-en-één stukjes door de
dulzend-en-één bedrukkende din
gen van een volgepropte dag
Uw onzekerheid of ccslaeenheld
vervagen bU hun meditaties.
Gaat óók eens naar deze Boed
dha's. wanneer de mlnutenjacht
het éven toelaat.
En luistert toe of ze U, als mij.
iets zeggen.
Hoort ge hun stemmen, fluiste
rend. als komend van héél ver en
hoog?
Van zó ver. dat ge eigenlijk niet
meer onderscheidt van wa&r.
Van een verstilde wereld, énders
dan hier?
Ik dénk de Boeddha's hebben
t mij verteld van wél!
Wees blU. dat ze vlak bU en
rond U zijn.
En zacht spreken van dingen, die
ge buiten in het geroezemoes
van elke dag moeilijk of ver
moedelijk in het geheel niet horen
kunt.
En ge staat, geschraagd door
de;»» trouwe, stille wakers van de
geest. op straat
Maar niemand en niets kan U
meer deren
FANTASIO.
leder zijn meug
maar allen wat goeds
zijn momenteel bijzonder n vogue; ot waarmee een effen, te kort geworden
eicneoed echter kan de ceintiui uit zomerrok zo flatteus kan worden ver-
zware zijde iribzüdei. uit wollen stof, lengd.
uit gevlochten raffia of katoenen mate- J- V.
Het Voorlichtingsbureau van de Voe
dingsraad meldt:
Wanneer een journalist aan een paar
willekeurige voorbijgangers zou vragen,
hoe zij zien een goede maaltijd voorstel
len, welke antwoorden zouden we dan
te horen krijgen?
De man die de hele dag buiten in
touw is, zal het misschien hebben over
een stevige, dampende stamppot met
flink wat vet. Maar Oma, die een groot
dcc! van de dag voor het raam zit te
breien, denkt liever aan lichte, zachte
kostjes die niet zwaar op de maag Jig-
gen. terwijl haar kleindochter, die alleen
op een kamer woont, wel de nadruk zal
leggen op „dingen, die gemakkelijk klaar
te maken zijn". De schooljongen van een
jaar of tien bekommert zich daar natuur
lijk niet om. die zegt. „Als het maar
lekker is" en somt meteen zyn lieve
lingskostjes op.
De huismoeder denkt, behalve aan de
smaak en de voedzaamheid, aan het ge
zellig aanzien van dc „ideale maaltijd"
cn zeker ook aan het geld. dat ze er
voor uit kan geven en het werk dal ze
er aan heeft Een voedingsdeskundige
tenslotte zal in de eerste plaats spreken
over „voldoende eiwitten, vitamines en
voedingszouten".
En wie heeft er nu gelijk?
Wel, van hun kant bezien heeft geen
van deze voorbijgangers ongelijk. Wie
veel lichameluk werk doet. heeft meer
en steviger voedsel nodig dan iemand
met weinig beweging cn vanzelf zal hij
dan ook grotere porties nemen dan de
gezinsleden, die rustig zittend bezig zijn
Degenen met gevoelige spijsverterings
organen en kleine eetlust daarentegen,
zullen vanzelf niet te veel ineens eten.
maar zich bever kleine beetjes opdoen
cn dan desnoods nog eens iets nemen
tussen de maaltijden in. Voor beide
groepen is in het algemeen een speciale
voeding niet noodzakelijk. „Grote en
kleine eters" hoeven de huisvrouw dan
ook geen hoofdbrekens te kosten Het
gaal er immers in de eerste plaats om,
dat iodcr dc levensmiddelen met de
grootste waarde: melk. groenten en liefst
Voorbijijaoqas weigereten
hul? aanwnd di2 öooc ys
1 Xal/Jx. 't kan veckemz
"s
Leidse sctaatsliejtóbbecs
konden, (urn fuut ophaten
opbaanUulse IJsclub..
DeüiasvLennq van dz leidse
Acndenue woedt ddrjoor van
6-9 februari qebouderv
ook fruit en bovendien een portie kaas.
vlees, vis of ei dagclyks gebruikt, in vol
doende hoeveelheid
Verder kan dan de „honger" alnaar
deze groot of klein is. gestild worden
met meer of minder brood, aardappelen
havermout e.d boter of margarine of
(voor een deel» vet of olie. suiker enz
Dc hoeveelheden daarvan komen er
dus niet zo nauwkeurig op aan, zolang
men op zyn normale gewicht bluft.
Nog enige wenken: soep er stamppot
verzadigen gauwer, wanneer zij grof zijn
dan jn fijnverdeelde toestand, vet meer
dan boter of margarine, bruinbrood
meer dan witbrood, havermout en gort
meer dan maïzena- of custardpap, oude
kaas, vette vis en worst meer dan jonge
kaas, rookvlees e.d. De eerstgenoemde
artikelen zijn dus meer geschikt voor dc
„grote eters" De gezinsleden met heel
weinig trek kunnen het best kleine por
ties nemer., die niet te vet noch tc zoet
zijn. Dit om te voorkomen dat hun eet
lust gestild is voordat zij voldoer.de van
het waardevolste voedsel hebben opge
nomen. Met een stukje boter of marga
rine door hun stamppot of hun groente
geroerd. bewUst U hun groter dienst dan
met vette jus.
Nu moeten „gezond" en „goed ver
teerbaar' gepaard gaan met ..smakelijk",
anders hebben we er nog niet veel aan
Gelukkig gaan deze drie in vele ge
vallen al „vanzelf samen. Dc meesie
koolsoorten bijv smaken na 20 a 30 mi
nuten koken niet alieen beter, maar zijn
ook lichter verteerbaar en bevatten veel
meer waardevolle stoffen oor onze ge-
.zondheid dan wanneer ze „tot pap ge
kookt" zijn Runderlappen, havermout
pap cn rijstebrij daarentegen Worden
smakelyker en lichter verteerbaar naar
mate zy langer staan te pruttelen ter-
wjjl hun voedingswaarde daardoor niet
vermindert omdat hierin vrijwel geer.
vitamine C voorkomt idat is het vita
mine dat door langdurige verhitting ver
nietigd wordt'
Met het oog hierop kan men dan ook
pap. vlees, droge rijst of macaroni er
erwten of bonen gerust voor een paai
dagen tegelijk bereiden als men eer
koele bewaarplaats heeft
Rekening houdend met al deze dinger
kunpen we het met wat fantasie, inzicht
en organisatie, ccn ieder wel naar de
zin maken!
Uet Rijks wcge-upUm blijft
fcEristiqe beifi-mmeringvoor
uiJtbteLding vort Leubzn
VoOESchotort was weg voxi
Qxnaïcxix fcelupaath<zntel£-
paafog trig met contract weg
LtLLdsGVolifli/baURjuT da
v Vulcwi smldm vout
,Wt oust blatter* wedbtcgd
