LEIDSCH DAGBLAD Nederlands erfvijandwater brengt schade en ellende Imposant, maar angstaanjagend Oud - opperbevelhebber Winkelman overleden wim WEERBERICHT Ontsnapten profiteerden van duisternis 91ste Jaargang maandag 29 december 1952 No. 27800 Directeur: J. W Henny Hoofdredactie: B W Menkhorst en J. Brouwer dagblad voor leiden en omstreken t6 per kwartaal; f 0 47 per week Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 5705S Telefoon Dir en Admr 25041; Red. 21507 Nog geen watersnood in optima forma (Speciale berichtgeving) IN het Nederlandse stroomgebied van Rijn, Maas en Waal is sedert Zater- terdagochtend de spanning onder de tienduizenden bewoners der steden, dorpen en gehuchten gebroken. Sinds 1926 hebben zij niet zulke onrustige .laatste dagen van het jaar" beleefd als in deze achterliggende week. Centi meter na centimeter steeg het water en het bereikte op vele punten het peil, dat in het beruchte jaar de dijken deed bezwijken. Angstaanjagend klotsen de golven tegen de dijklichamen en achter de dijken in de huisjes lopen de kelders door het kwelwater vol. Maar dit ongerief, ook dat van het onbegaanbaar worden van erf en hof, zijn niet de oorzaken van de vrees der mensen, voor wie de mededelingen van de Rijkswaterstaat over de waterstanden met meer belangstelling worden gevolgd dan welke berichten ook. Veeleer was er de schrik en de angst voor een watersnood als in 1926, die de mensen slapeloze nachten hebben bezorgd. Gelukkig is het gevaar voorlopig geweken al is dan ook alle bezorgdheid nog niet verdwenen. Daarvoor is de val nog te gering, het geweld waarmede de watermassa's zich verplaatsen nog te sterk en de kans op veel schade, door de zuigkracht der wegebbende stromen, te groot. Ook in 1926, toen het waterpeil in de ging zakken, volgde catastrofe op catastrofe Op de laatste Zondag van 1952 zyn wij per auto door de overstroomde gebieden gereden. Uit gesprekken, welke wy met de mensen, voor wie het hoge water een zware beproeving is. bleek ons dat er maar heel weinigen onbezorgd Kerstfeest hebben gevierd. Terwijl de klokken de Kerstnacht inluidden, dromden de be woners van Bergen en Arcen, in het Limburgse op de dyken tezamen. En ve len van hen hebben in die uren geen oog dicht gedaan. Het water van de Waal zoekt kolkend zyn weg langs de machtige pijlers van de Bommelse brug. Een majestueuze aanblik heeft de rivier daar nu het wa ter van dyk tot dijk staat. Op de plaat sen. waar de kribben liggen, zyn de stroomversnellingen het sterkst. Een en kele aak komt afzakken, minutieus het midden van de stroom houdend. Een te veel naar rechts of naar links kan voor boot en opvarenden noodlottig worden. De Waterstaat heeft er voor gezorgd dat de schippers niet buiten de vaarroute be hoeven te geraken. Op onderlinge af standen van enkele honderden meters geven verankerde boeien de gevaarlijke punten aan. Toch wordt er niet veel ge varen, al is de scheepvaart hier toch drukker dan op de Maas. waar slechts enkele schippers het er op wagen om te komen afzakken. Veel last hebben de mensen in de Bommelerwaard van het hoge water nog niet. Janus de Booi. de gepensionneerde postbode, zegt dat het er niet slimmer voor staat dan in de winter van 1944— 1945 Toen waren alle bewoners van de Bommelerwaard geëvacueerd. De Duit sers hadden de dijken ondermijnd- Moch ten de geallieerden een poging wagen om de Maas over te steken, dan hadden de bezetters er geen been in gezien de dij ken te doen springen, waardoor de Waal. die toen hoger stond dan nu. gelegen heid had gekregen de Bommelerwaard binnen te stromen. Naar menselijke be rekening zou geen huls het tegen het geweld van het water hebben uitgehou den Maar gelukkig is het nooit zover Droeve herinnering Er is de herinnering aan de waters nood van 1926. toen stroomopwaarts de dyken het begaven en niet in hun vaart te stuiten watermassa's plaatsen als Dreumel en Wamel overstroomden, en vooral slachtoffers maakten onder het vee. Bekneld als het ligt tussen Waal en Maas. blijft de Bommelerwaaid een kwetsbare plek. Vandaar dat Janus de Booi. en met hem honderden anderen niet verzuimd hebben om 's morgens de radio aan te zetten om te luisteren naar de uitzending; „Hier volgen de water standen. meegedeeld door de Dienst van de Rijkswaterstaat". Was de watermassa bij Zaltbommcl alleen nog maar imposant, een angst aanjagend karakter heeft die van de Maas bij de sluizen ter hoogte van het voormalige fort St. Andries, onder Heerewaarden. Zo ver het oog reikt niets dan water. Alleen de kruinen van de bomen zyn nog zichtbaar. Wel is ook de rivier hier nog gevangen tussen de machtige dyken, maar het krachtig stromende water, vaal grys van kleur, zweept op sommige plaatsen zo hoog op dat voor ons. als leek. het gevaar niet denkbeeldig lijkt van een overstroming. De opzichter van de Rijkswaterstaat, voor wie het met zijn mannen drukke dagen zyn. is optimistischer. „Makke lijk kunnen de dijken het nog houden De laatste jaren zyn de zwakke stenen verstrekt. Neen, gevaar is er nog niet De enkele huisjes, die verderop in de nu blank staande uiterwaarden zyn ge legen, hebben het hard te verduren. Veel van die huisjes zyn nieuw. Zij werden gebouwd toen het oorlogsgeweld was ver stomd en de oorspronkelijke behuizin gen in ruïnes waren herschapen. Zullen de funderingen het houden? De zuigkracht van het wegebbende water is groot en de bouw niet zo solide als voor 1940.'Het huisraad heeft men na hoger regionen gebracht. Zolang het blijft als het nu is. denkt geen van de bewoners er aan om elders onderdak te gaan zoeken. Kilometers moet men roeien, dikwijls tegen de sterke stroom in om naar zijn werk te gaan. of naar de school in de naby gelegen gemeente. Gij. die boven de Moerdijk woont, mee deze mensen dagelijks te kampeiF hebben. Ook achter de dijken heeft men die. De wintervoorraden liggen in de kelders. Veel van die proviand is al onbruik baar geworden door het in de kelders binnendringende kwelwater, dat bete kent financiële stroppen, -velke deze mensen moeilijk kunnen dragen. Velen hebben hun werk op de steenovens, zijn daggelders bij boeren. De arbeid Is door het hoge water onmogelijk geworden. En ook al hebben vele werkgevers regelingen getroffen en zjjn er van overheids-wege zekere waar borgen gegeven, zodat niet alle inkom sten zyn komen te vervallen, tooh is I hetgeen deze mensen met hun grote gezinnen per week in handen krijgen, niet veel. Verlies van de wintervoorraad bete kent een strop, welke héél moeilijk kan worden opgevangen! armoede Enkele uren. in het begin van de ach- terhggende week. waren er slechts no- dig om de bewoners van Bergen, Wë- lerooi en Urmoni duidelijk te doen worden wat een buiten haar oevers treden van de Mhas. die zich thans aandient als een woelende bergstroom, in feite betekent. Zo snel voltrok de overstroming zich dat slechts enkelen |U, have en goed in veiligheid konden Vooral de bewoners van de ingen, welke Limburg nog in zo etale telt, zijn de dupe gewor- dar». Hulp te over Zorg Maar in het Gelderse kan moeilijk nog van een noodtoestand worden ge sproken. Tot die conclusie komt men a.s men de situatie heeft gezien in de dorpen en gehuchten in Limburg, waar het water van de Maas de bewoners voor schier onoplosbare problemen heeft ge steld. Als men hier de ellende van door hoog water geteisterde gebieden heeft aan schouwd, waagt men het niet meer te spreken van een „imposante aanblik". Hier gaan zorg voor dc t. .-komst en armoede hand in hand. Men kan praktisch zeggen, dat van Grave tot aan Maastricht er een toestand heerst die aan de bewoners al zóveel schade heeft berokkend, dat ingrijpen van overheidswege zeker verantwoord is! Het zegt zo weinig.. onderschat niet de moeilykheden, waar- 1 speuren. „Het water valt" Het zegt zo weinig nog als men de enorme watermassa s ziet. Al geven de peilschalen aan dat het water zakt bij geen van de mensen, die wij - zij het moeilijk - aan het spreken hebben ge kregen. was er enige vreugde te be- Beheerst en beleidvol in zijn zware taak Generaal H. G. Winkelman, oud-op- macht, als opvolger van generaal perbevelhebber van Land- cn Zee- Reynders. macht, is Zaterdagavond te Soester- berg in dc ouderdom van 76 jaar overleden. Reeds enkele maanden later droeg hU matie zal morgenochtend te 11 n!et alleen de verantwoordelijkheid van -—»■«-»— ut»; I legeraanvoerder in de strijd tegen dc Duitsers, maar na het vertrek van de regering naar En ge'and was ook de last van het hoogste gezag op zijn schou ders ge'egd In een radiotoespraak na de capita1 a tie op 15 Mei 1940 verklaarde generaal Winkelman, dat hii zich als hoogste re geringsautoriteit verplicht had gevoeld de ongelijke striid te staken, opdat nog niet meer onschu'dige slachtoffers zou den va-'len. Wie mijn verantwoorde'ilk- heid kan pei'en beseft hoe zwaar mi) dit besluit moet zyn gevallen", aldus de generaal. Door de Duitsers werd generaal Win kelman als krijgsgevangene naar Duitsland overgebracht, waar hij ge durende de oorlog geïnterneerd bleef. Op 14 Mei 1945 keerde hij in het vaderland terug. De Parlemen taire Enqucte Commissie heeft haar grote waardering geuit voor de be heerste cn beleidvolle wijze, waarop generaal Winkelman in de oorlogs dagen zijn bovenmatig zware taak vervuld heeft. Na de oor'og heeft generaal Winkel man nog zitting gehad ta een der Bij zondere Gerechtshoven. Op 14 April 1946 is hii benoemd tot Grootkruis in de Orde van de Nederlandse Leeuw Hulp was er ln die eerste momenten genoeg. Zij kwam van de kloosters uit, waar tal van gezinnen een liefdevol onder dak hebben gevonden. Maar ook kwam die hulp van partioulieren, want in Limburg is het gemeenschapsgevoel sterk Met roeiboten, pramen en vaar tuigen van ander karakter heeft men de mensen uit hun huizen gehaald. Zij zijn er dankbaar voor. Gok voor het I feit dat men hen in de ge'egenheid heeft wil'.en stellen tijdens de Kerst- j feesten de kerkdiensten bi) te wonen. Over enkele weken normaal Maar gebleven is de zorg voor de schade, we ke door het wassende wa ter is aangericht. Het slib, dat achter blyft. zal de landen zeer vruchtbaar maken De mensen in Bergen, Arcen en Urmond weten dit. Maar het weg trekkende water za! ook schade toe brengen en wel aan hun hulzen, die voor het merendeel uiterst schamel zijn ingericht. De mensen weten dat zli nog geen watersnood in optima forma hebben meegemaakt. Maar a's zy nu reeds voor zichze'f de balans gaan opmaken, dan weten zii toch ook dat de hoge water stand van t-hans hun een aanzien'yk nadeel heeft opgeleverd. Centimeter na centimeter zakt thans het water. De algemene verwachting is dat bin nen enkele weken de toestand weer normaal zal zijn. de wegen weer be gaanbaar rullen worden en de scheepvaart neer volledig zal zjjn hersteld. Maar o"-k dan pas zal In L"enburg precies kunnen worden vastgeste'j hoe veel leej het hoge water van 1952 aan zeer velen heeft berokkend! uur te Westerveld geschieden. - drukkelijke wens van de overledene in alic stilte. Henri Gerard Winkelman Is op 17 Augustus 1876 te Maastricht geboren. Na de H.B.S. te hebben bezocht ging hij naar de Koninklijke Militaire Aca demie te Breda. Op 11 Augustus 1896 nerd hi] benoemd tot tweede luitenant bh het vierde rez ment Infanterie (Ineez. Med.-adv.) Vrij koud De Bilt verwacht tot morgenavond: Zwaar bewolkt met enkele plaatselijke opklaringen en overwegend droog weer. Vannacht plaatselijk lichte vorst, mor genmiddag ongeveer dezelfde tempera tuur als vanmiddag. Matige tot zwakke wind, hoofdzakelijk tussen Noord-Oost en Noord-West. (Opgemaakt te 10 uur) 30 DECEMBER Zon op: 8.48 uur: onder: 16.36 uur. Maan op: 14 35 uur: onder: 7 45 uur. Hoogwater te Katwijk te 2.35 en 14 51 u. Dit nummer bestaat alt acht pagina's. Generaal H. G. Winl;clman. ouct- opperbevelhcbber ran Land- en Zeemacht, is in de ouderdom van 76 jaar te Soesterberg overleden. Op 25 November 1901 volgde zijn be noeming tot eerste luitenant, in welke functie hij o.m. werkzaam was bi) het Departement van Oor'og. afdeling Ge nerale Staf I April 1913 werd hij ka pitein bn het eerste regiment Infante rie enige maanden later volgde zijn overplaatsing naar het zesde regiment en op 2 Juni 1916 werd hii werkzaam geste'd bn de Generale Staf. Op 24 December 1923 werd de heer Winkelman bevorderd tot maioor In deze rang is hii oa. sous-chef van de staf van het hoofdkwartier van het Veldleger geweest. Deze functie aan vaardde hii op 17 Augustus 1925 Spoedig daarop, op 2 Mei 1926 werd hij bevorderd tot lu tenant-ko'onel bij de Generale Staf De le November 1928 werd overste Wtnke'man bestemd tot chef van het hoofdkwartier van het Vedleger, 17 Januari d av volgde zijn bevordering tot kolonel bil de Generale Staf. Na In Augustus 1931 te ziin benoemd tot Commandant van de vierde divisie, met gelijktijdige bevordering tot gene- raal-maioor, verbet de heer Winkel man in 1934 de dienst als luitenant- generaal. Bii de mobilisat'e van 1939 keerde de heer Winke'man In militaire dienst te- Koningin en Prinsessen te Sank) Anion Prachtig weer; veel sneeuw D* trein, waarmede HM de Ko ningin, de Prinsessen en het gezelschap, dat op uitnodiging van Ha*e Majestc.t de vacantle in het Oostenrijkse beig- land zal doorbrengen, is gistermorgen, getrokken door twee Nederlandse loco motieven. in Sankt Anton aang komen. Er was geen officiële ontvangst aan het station; alles wordt op deze vacantle- reis door de Koningin zo eenvoudig mo- gelyk gehouden. In hotel „Post" werden de gasten welkom geheten door de di- lecteur, de heer Schuier en diens echt genote. De Koningin en de Prinsessen hebben dezelfde appartementen betrok ken. welke zij bij een vorig bezoek aan Sankt Anten bewoonden. De morgen werd beste'd met koffers uitpakken en de omgeving verkennen. Het weer is prachtig; de zon schijnt op de toppen der bergen en er ligt veel sneeuw. De Franse crisis BIDAULT AAN DE BEUKT Jacques Soustelle heeft zijn Gaullisti- >he fractie en het partybestuur mede gedeeld. dat hij zjjn pogingen om een kabinet te vormen heeft opgegeven. Hy heeft president Auriol daarvan verwit tigd. Voor een deel is de mislukking te wijten aan de weigering van de radica len en gematigde conservatieven, om Soustelles formatie te steunen'. President Auriol heeft daarop, gelijk verwacht werd. Georges Bidault (MRP> aangezocht om een regering te vormen. Bidault is reeds twee maal premier ge weest. Sinds de bevrijding van Frankrijk behartigde hij gedurende vier jaar de portefeuille van buitenlandse zaken. Bidault heeft de opdracht aanvaard Hij heeft verklaard te zullen pogen om een regering op brede basis te vormen. Op initiatief van het Veteranen- legioen Nederland is Zaterdag bij liet voorlopige nationale monument op de Dam te Amsterdam een nationale herdenking gehouden van de gedurende dc jaren 1940 - 50 in het voormalige Ncdcrlands-lndië gevallen leden van dc zee-, land en luchtmacht. Het Veteranen-legioen zal voortaan tclkenjare de 27sic December be stemmen als herdenkingsdag, aan gezien op 27 December 1949 de souvereiniteit door Nederland aan Indonesië werd overgedragen. Hon derden defileerden langs het monu ment. Bij de Indonesische urn werden door een deputatie, bestaande uit een lid van de luchtmacht, van de marine cn van de landmacht, als mede uit een Ambonees militair een krans gelegd. Tijdens de plechtige herdenking bij het voorlopige nationale monument Frankrijks grootste in- en uitbreker weer gegrepen Claudius Liogier. een bekende Franse inbreker die er prat op gaat dat hu uit iedere gevangenis weet te ontsnappen, is Zaterdagochtend vroeg gearresteerd, nadat hjj voor de 18e maal was uitge broken. Liogier zat een straf van 20 jaar dwangarbeid uit wegens het stelen van de kerkschatten van de kathedraal van Reims, toen hij op 8 November jl. slechts gekleed in een onderbroek, uit de gevangenis van Reims ontsnapte. Hij had de spijlen van zijn cel doorgezaagd en brak vervolgens ln de timmermans werkplaats van de gevangenis in, waar hy een ladder wegnam waarmee hij over de acht meter hoge gevangenis muur wist te verdwijnen. Hy is nog nooit veroordeeld wegens inbraak met geweldpleging. Zijn straf register is echter het langste van het gehele Franse politie-archlef. In het geheel heeft hij wegens 12 grote inbra ken terechtgestaan. Onder de voorwerpen, welke hU in 1948 uit de kathedraal van Reims had gestolen, bevonden zich een kopie van de kroon van Napoleon en de kroon van de Franse koning Karei, GESNEUVELD IN KOREA. De redering maakt bekend, dat tot haar leedwezen op 24 December jl. in Korea gesneuveld is de soldaat J. M. ter ETlen. geboren 26 Februari 1930. afkom stig uit Baarn. Hij was ongehuwd. Auto('s) u-achtten lien op De namen van de zeven tot levenslange gevangenisstraf veroordeelde poli tieke delinquenten, die in de avond van de Tweede Kerstdag uit de straf gevangenis te Breda zyn ontsnapt. luiden: H. Bikker. 37 jaar ;S. Borgers. 35 jaar; K. C. Fabcr. 30 jaar; J. de Jonge. 30 jaar; W. van der Neut, 33 jaar; W. A. Polak, 37 jaar en A. Touseul, 37 jaar. Ze zyn allen ongehuwd of gescheiden. Het waren gécn belangrijke figuren in de kringen dergenen die de bezetters in de donkere jaren van '40'45 hulp hebben verleend. De ontvluchting Omtrent de gebeurtenissen op de avond van de ontsnapping vernemen wij nog de volgende bijzonderheden: in het kader van de Kerstviering was een ge meenschappelijke maaltijd gehouden, welke in de recreatiebarak buiten de Koepel was aangericht. Na deze maaitijd zou als onderdeel van deze Kerstviering een filmvoorstelling worden gehouden, waartoe de gedetineerden van de recrea tiebarak naar de Koepel werden geleid. Dergelijke bijeenkomsten plegen op het z.g. „vlak" gehouden te worden. In een koepelgevangenis, zoals ons land er drie kent. liggen de cellen langs een ronde muur zodat ln het midden een grote cirkelvormige ruimte is uitgespaard. On geveer 170 gedetineerden, onder wie dc 7 vluchtelingen, zouden de filmvoorstel ling bijwonen, zodat zij zich op dat ogenblik allen binnen het eigenlijke ge vangenisgebouw bevonden. ONDERZOEK TE BERLIJN. Franse functionarissen te West-Ber- lyn hebben me gedeeld. dat de Russi sche autoriteiten „in beginsel" een Frans voorstel hebben aanvaard voor •vuiler min 0011 gemeenschappelijk onderzoek naar als 'commi'nlint"va'n"de Luchtvêr-het Incident tussen Russische militairen dei gin'skrln? Utrecht-Sperberg. In en West-B?rlitnse politi iman-ea in de Februari 1940 werd hu benoemd totFranse sector, waarbij een West-Ber- opperbeve'.hebber van Land- en Zee- Uunse poliLe-agent werd doodgeschoten. Tijdens de viering van het Kerst-1 Hier zien we enige leden van een feest in de strafgevangenis te Breda muziekgezelschap, dat aan dc zijn - gelijk gemeld - zeven tot Kerstfeestviering medewerkte, het levenslange gevangenisstraf ver-gebouw van dc strafgevangenis, oordeelde politieke delinquenten waaruit dc politieke delinquenten ontsnapt. I ontsnaptenverlaten. Men heeft kunnen vaststellen, dat de 7 gedetineerden kans hebben ge zien via de stookkelder het gebouw te verlaten en zo op het buitenterrein te komen, dat omgeven is door een circa 5 meter hoge muur. Drie der ontsap- te gedetineerden waren tewerk gesteld als stokers, waardoor ze ter plaatse zeer goed bekend waren. Omdat zij min of meer een vertrouwenspositie had den. genoten zij meer vrijheid, nodig bijvoorbeeld voor het stoken, het halen van kolen en dergelijke bezigheden. In het ketelhuis stond water op da vloer, dat geregeld moest worden uitge- pompt. Daar gingen de stokers geregeld heen, reden waarom er geen wantrouwen be stond. In de duisternis tijdens de film vertoning zyn zy waarschijnlijk in gezel schap van de vier anderen andermaal naar het ketelhuis gegaan. Gebleken is dat zij een hek van de kelder hebben geforceerd, waardoor zij op het buiten- terrein konden komen. Een ongelukkige omstandigheid is geweest, dat de vaste beambte-stoker wegens ziekte afwezig was en zijn plaatsvervanger uit den aard der zaak niet zo precies op de hoogte der omstandigheden was. Uit de kelder hebben de mannen een laddertje, dat anders gebruikt werd om op de ketels te klimmen, meegenomen. Het was toen een gemakkelijk karwei de gevangenismuur te „nemen". Dat de ontdekking van de ontsnapping vry snel geschiedde, is te danken aan het feit dat het vermoeden had post ge vat. dat er tydens de voorstelling wel eens iets kon gebeuren. In verband daar mede heeft men het personeel aanstonds contröle op het buitenterrein doen ver richten. doch daarbij is niets verdachts ontdekt In de pauze van de voorstelling, die ingelast was in verband met het bovengenoemde vermoeden, werden de bezoekers op het „vlak" geteld en toen bleek dat zeven hunner ontbraken Aan stonds daarop is het politieapparaat in werking gesteld- 's Avonds is nog gewerkt met een po litiehond, die op de Nassausmgel, waar aan de gevangenis is gelegen, het spoor bijster raakte. Gebleken Is dat op het ogenblik der ontsnapping van dc 7 gedetineerden enige auto's in de nabijheid der ge vangenis hebben gestaan. Deze waren kort nadien verdwenen. Alle politieburcaux en grensposten zijn gewaarschuwd, doch tot nu toe tast men nog in het duister omtrent de verblijfplaats van de ontvluchten. Beloning van f. 1000 De Officier van Justitie bij de Arron dissementsrechtbank te Breda deelt mee. dat f 1000 wordt uitgeloofd voor de gene of degenen, die aanwijzingen ge ven. die lelden tot de aanhouding van de ontsnapte gevangenen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1952 | | pagina 1