LEIDSCH DAGBLAD
Kiemen van binnenlandse oorlog
in Indonesië?
Vertraging in
voor
Nato-plannen
1953
Siste Jaar8ang ZATERDAG 29 NOVEMBER 1932 No- 27777
OM DE SAAR
jj ;cn zou voor Europa wel eens een
be.-ingrijke clag kunnen worden!
ii'n zal er in hei Saargebled parle-
^n'v.e:kiezing worden gehouden,
j da: dan van zoveel importantie?
[lierdaad, moet daarop het antwoord
jjjce:"- Want van deze stemming zal
!t-nioedelijk afhangen of de idee van
e-loteit front in het Westen al dan
voor verwezenlijking vatbaar zal
Lijken
rVan dat kleine landje?
Zeker, van dat kleine landje!
Voor de zoveelste maal hebben zowel
frankrijk als Duitsland zioh weer eens
ircbèten in een soort pres'lge-kwes-
ios van de practisohe betekenis van
r voorwerp, waarom het gaat.
In wezen ls de tegenstelling niet zo
at niaar prestiae heeft beide oude
;en onnodig fel tegenover elkaar
,r. staan. Het ls als het ware. alsof
orriom de Saar al het oud zeer. dat
pn Frankrijk en Duitsland bestaat.
ipAeuw herleeft.
Het Saargebied is ongetwijfeld poll
ek Duits, maar de omstandigheden
i zodanig, dat het economisch het
e btj Frankriik past Uit eigen be-
3 niet uit Duits of Frans oogpunt
feken Ook al zij toegegeven, dat spe-
al voor Frankrijk het economisch
,.,ang van grote waarde is
Beide kemphanen zijn zioh daarvan
exust.
Het moest daarom toch vrij eenvoudig
<in de formule te vinden, die hier een
ompromis kon bewerkstelligen..
He'.aas heeft men daarvoor de boot
cruist! En het ls speciaal V3n Duitse
'ijde dat roet in het eten is geworpen,
anieuw heeft men van die zijde de
ar-kwestie doen uitgroeien tot een
'.maakt politiek steekspel, dat de één-
irdmg van West-Europa ernstig be-
;sigt-
Hoe dioht men een compromis was
«r.iderd. wordt wellloht het beste ge-
emonstreerd door het feit dat juist
voor de verkiezing van Franse zijde
n de Saar toezeggingen zijn gedaan.
aan dit gebied in wezen politieke
Mondigheid toestaan, mits de econo-
-nc banden met Frankrijk volledig
jrdgn gehandhaafd!
Maar het ongeluk ls. dat deze Franse
"f-en thans niet meer zjjn dan een
in het politieke steekspel, dat zich
n de Saar aan het afspelen is
Aanvankelijk liet de Saar-kwestie
-n niet zo moeilijk aanzien en de
>--Dultse Bondskanselier. Adenauer,
wen bereid om een belde partijen
gezegd drie partijen bevredi-
oplossing na te streven. Ongeluk-
genoeg maakte de oppositie tegen
fnauer rich van de Saar meester en
-ng de Bondskanselier om zioh op de
k'e te houden.
Dank zij deze oppositie is de oude
ei:? ..Duits is de Saar" tot nieuw leven
racht en wie de Duitse mentaliteit.
na het verlies van de tweede we-
s i'.orlog. ook maar van vétré begrijpt.
:v b" rrijpen. wat dit bete .-tent!
B«oiaïd gelukkig heeft de regering
t;n 'het Saargebled onder leiding van
Krffmann niet eemanoeuvreerd. dat zij
oetegeven. dooh de Duitse oppositie
heef-alles, wat tot onenigheid moest
wen, op de spits gedreven. Aanvan-
•lii'r: was dit bedoeld als een troef te-
_,;n Adenauer, die sterk geporteerd was
~or een compromis, maar tenslotte is
iet deze bedoeling ver te boven gegaan
o geworden tot een soort tweede
-Lotharingen.
En nu zal morgen de Saar naar de
i'enbus gaan!
Zal gevolg worden gegeven aan de
':e roepstem, om niet aan de verkie
zen deel te nemen, omdat een drietal
luitje partijen niet is toegelaten? Zou
blijken, dan is de Duitse oppositie
/nnaar! Maar dan aal vermoedelijk in
bankrük zodanig voedsel worden toe-
^rd aan het verzet tegen de con-
nties van Bonn en het plan van een
ropees leger, dat belde ernstig in ge
ar komen te verkeren
Zo zou een kleine kwestie voor de zo-
lelste maal de grootste gevolgen na
<~h slepen
En dat. terwijl Adenauer pas een
ote overwinning in dit opaioht be
side door de mogelijkheid van ratifi-
tie van beide pacten door te drijven
de Bondsdag. Zelfs zonder af te
ich'en de uitspraak van het Hof te
i'l'Tuhe over de vraag, of de?e over-
«nkomsten al dan niet in strijd zijn
n°' de grondwet
Zou de verkiezing in de Saar voor
ïi-opa een mislukking worden, dan
op de Duitse oppositie en dus met
ime op de Duitse socialisten een zware
"intwoordeliikheid. Zii zouden de
-npese eenhe'd dan wel eens kunnen
ifbben getorpedeerd
B ilopo wil kool en geit sparen
Land voor ramp sparen!
fKcm onze correspondent te Djakarta)
De Indonesische regering moet bij haar pogingen om het conflict rond het
leger op te lossen, op uiterst omzichtige wijze te werk gaan. Men kan zich
zelfs niet aan de indruk onttrekken dat zij door de gecompliceerdheid van de
kwestie daarbij gedwongen is „de kool en de geitte sparen. Een voorbeeld
daarvan vindt men in de benoeming van kolonel Bambang Oetoyo, die kort
geleden op eigen verzoek werd gepensionneerd, tot territoreaal commandant
van Zuid-Sumatra, waarmee deze bekende hoofdofficier dus in actieve dienst
terugkeert.
Ook in Zuid-Sumatra heeft, gelijk bekend, cen officier, de brigade-com
mandant overste Kretorto zijn territoriaal bevelhebber, overste Kosasih,
afgezet, zoals eerder al in Oost-Java en Makassar was gebeurd en wel op
dezelfde gronden als daar, namelijk aan de 17-October-demonstraties.
De benoeming nu van kolonel Bambang Oetoyo in een functie, die niet
vacant kwam volgens een besluit van regering of legerleiding, doch door een
in feite indiciplinaire handeling van een officier, geeft de schijn, dat de
regering de weg van de minste weerstand heeft gekozen. Zij legt zich kennelijk
neer een andere conclusie is niet wel mogelijk bij de afzetting van
overste Kosasih. Daaraan doet het feit. dat kolonel Bambang Oetoyo een
zeer geziene figuur is, niets af, al kan het er wel toe bijdragen, dat de rust
in Zuid-Sumatra wordt gehandhaafd.
Delicate positie voornemens is de overtredingen van de
grenzen der militaire bevoegdheden te
tolereren en de nodige stappen zal ne
men, daar waar die overtredingen plaats
I vinden", laat de verklaring aan duide-
Hjkheid te wensen. Betekent dit. dat de
I regering alsnog maatregelen overweegt
tegen degenen, diemeer dan een
maand geleden hun boekje te buiten
I gingen, of is zij een waarschuwing tot
hen. die in de toekomst van het réchte
pad zouden willen afdwalen?
Nog geen besluiten
In elk geval blijkt uit deze verklaring
dat men tot een besluit nog niet is ge
komen. Daar liggen immers nog altijd
de twee gevallen <Oost-Java en Oost-
Indonesië). waarin officieren zich tegen
de legerleiding hebben gekeerd - zy het
dan met betuiging van trouw aan de
president en hun commandanten heb
ben afgezet.
In deze gevallen is. menen we. van
idergeschikt belang wie
jch gaat het in de eerste
hoogheid van het gezag.
Men kan zich over deze gang van
zaken opnieuw verbazen, doch voor een
juist begrip van de situatie zal men de
uiterst delicate positie van het kabinet-
Wilopo moeten onderkennen. Deze kwam
ook reeds tot uitdrukking in de verkla
ring van de regering, die aan het begin
van deze week verscheen
Zü bevatte weinig feitelijk nieuws. Haar
belang ontleende zij dan ook aan de uit
spraak van de regering, dat zij het deel
nemen van officieren en andere leden
van het leger aan de 17 October-demon-
stratie niet kan goedkeuren, zomin als
de eis tot ontbinding van het Parle
ment. omdat deze een Inmenging op po
litiek terrein betekent.
Dat is zeer duidelijk. Doch als dan
wordt verklaard, dat de regering „niet
Dat het gevaar van een „doorvreten"
van de gezagscrisis, die door de onge
wone commando-wisselingen is ontstaan,
niet denkbeeldig is. blijkt uit de weige
ring van luitenant-kolonel Soekawati,
commandant van de Zuid-Molukken om
gevolg ie geven aan een oproep van lui
tenant-kolonel Warouw, om van Ambon
naar Makassar te komen Hij weigert
naar Zuid-Celebes te gaan, zolang de
Makassar-affnire <d.i de afzetting van
kol. Gatot Soebrotoi niet is afgewikkeld
Met welk recht kan overste Warouw ge
hoorzaamheid eisen van overste Soeka
wati. waar hij niet alleen zijn directe
chef afzette, maar bovendien de minister
van Defensie. Sultan Hamengkoe Boe-
wono. en de chef-staf Landmacht Na-
soetion verbood naar Makassar te ko
men?
Uiterste voorzichtigheid
geboden
Van het kabinet-Wilopo worden nu
stappen en besluiten verwacht om de
gezagscrisis te overwinnen. In haar
jongste verklaring heeft de regering
niet aangekondigd wat zij voornemens
is te doen. Zü confereert nog steeds
en vermoedelük zullen haar besluiten
nog wel even uitblijven, waarbij men
de benoeming van kolonel Bambang
Oetoyo als een incidenteel besluit heeft
te zien.
Is dat nu een gebrek aan daadkracht?
Wij menen van niet.
Het demonstreert slechts de uiterst
moeilijke en kwetsbare positie van
het kabinet, waarvan men in dit cri-
tiek oeenblik allereerst voorzichtigheid
moet verlangen. Want het gaat in dit
conflict immers niet om personen, doch
om groepen, die achter degenen, om
wie uiterlyk de strijd gaat, staan. De
regering moet er ook van overtuigd
zijn, dat haar besluiten, op welke wijze
dan ook, zullen worden uitgevoerd. Ge
beurt dat niet. dan verspeelt zij haar
prestige.
Zowel als de regering de oplossing
zoekt in een lerverantwoording roepen
van de „rebellerende" hoofdofficieren,
als wanneer zij naar een vergelijk
tracht te komen door een wijziging in
de leiding van het Ministerie van De
fensie en van het leger, zal zü de mo
gelijke consequenties daarvan moeten
overzien. In het huidige conflict lig
gen de kiemen van een strijd, die de
vormen van een binnenlandse oorlog
kan aannemen.
Als men de zaak van deze kant be-
kükt, dan beseft men. dat premier
Wilopo met grote omzichtigheid te
werk moet gaan. wil het land niet in
een ramp worden gestort.
F.iiis Bomhard bezcd.f
Truman
Prins Bcrnhard heeft gisterochtend,
voor een periodiek medisch onderzoek,
een bezoek gebracht aan het Walter
Reed-ziekcnhuis te Washington. Ver
volgens bracht dc Prins een bezoek
van een half uur aan preside Tru-
Vanuchtend zou dc Prins een bezoek
brenger, aan de fabrieken van Fairchild
er, vervolgens doorreizen naar New
York.
Scherpe maatregel in
Zuid-Afrika
Generaal Hoyt S. Vandenberg. de
chef-staf ran de luchtmacht ran de
V.S.. brengt een bezoek aan het
front in Korea. Hier ziet U hem een
loopgraaf verlaten. Dc eerste per
soon. die achter hem loopt is Gene-
raa fames ran Fleet. Commandant
ran liet achtste leger in Korea.
Wasmachines
Stofzuigers
Wringers
Televisie
Vloerwrijvers
WEERBERICHT
Minder vorst
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Nevelig en meest zwaar bewolkt met
voornamelijk in het zuiden en midden
Mn het land tijdelijk regen of sneeuw.
Tot matig of vrij krachtig toenemende
°nstel(jke wind. In het uiterste zuiden
van het land temperatuur tijdelijk en-
Me graden boven het vriespunt, elders
lichte vorst tot temperatuur om het
vriespunt.
(Opgemaakt te 10 uur)
30 NOVEMBER.
Zon op: 8 24 uur; onder: 16 33 uur.
Maan op 15.17 uur; onder: 7.32 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.56 en 14.13
uur (112 te 2.40 en 14.46 uur).
Koude duurt voort
Het KNMI deelt mede:
Gistermiddag trad er een belangrijke
weersverbetering in. toen een krachtige
rug van hoge luchtdruk zich over onze
omgeving begon uit te breiden. De hemel
klaarde snel op en als gevolg hiervan
daalde de afgelopen nacht de tempera
tuur ver onder nul. De laagste tempera
tuur. min 9 graden, werd gemeten op
Schiphol. 8 graden werd gemeld uit
Deelen. Soesterberg en Ramspol hadden
7 graden vorst.
De grote afkoeling had tevens tot ge
volg. dat er op grote schaal mist werd
gevormd, vooral in het Zuiden en mid
den van het land. Op sommige vliegvel
den in Noord-Brabant was het zicht
nauwelijks meer dan 100 meter.
Inmiddels is er ten Westen van Nor-
mandië een storing ontstaan die in Oost-
Noordoostelijke richting koerst en zijn
invloed morgen ook tot over ons land
zal uitbreiden.
Warmere in Frankrijk aanwezige lucht
beweegt in Noordelijke richting. De
mogelijkheid is aanwezig, dat deze lucht
tot in het uiterste Zuiden van ons land
doordringt. In het overige deel van het
land duurt het koude weer echter voort.
Maar tengevolge van het toenemen van
de wind zal de temperatuur in komende
nacht minder laag worden. De nadering
van de storing is oorzaak, dat vooral in
het Zuiden van het land opnieuw op
regen of sneeuw moet worden gerekend.
Commando-splitsing
De in 1953 na te streven plannen op
defensiegebied voor de N.a.t.o. (Noord-
atlantische verdragsorganisatiezullen
niet op tüd gereed zijn voor de op 15
December te Parijs beginnende confe
rentie van de N a.to.-ministerraad.
Aanvankelijk had men gehoopt deze
plannen in het jaarlijkse overzicht van
de N.a.t.o.. dat de volgende maand ge
geven zal worden, te kunnen opnemen,
doch het zal nu wel midden Maart of
April worden, voor zij goedgekeurd
zullen zijn Dan zal een nieuwe minis
terconferentie bijeengeroepen moeten
worden.
D? in December te houden minister
conferentie zal een overzicht van de
huidige toestand der Westelijke defensie
bespreken, dat zal aantonen in hoeverre
de in 1952 gestelde doelen zijn bereikt.
Een woordvoerder verklaarde mot na
druk, dat er geen aanwijzingen waren,
dat uit de antwoorden der ledenlanden
I op de vragenlijst een vermindering der
'defensie-inspanning was gebleken, ln-
teg ndeel. Een der redenen van de ver
traging der plannen voor 1953 noemd'
de woordvoerder de vertraging bij het
indienen der antwoorden van sommige
landen op deze vragenlijst.
Er was echter geen reden om de con
ferentie van December uit te stellen,
aangezien er een aantal andere onder
werpen. in het bijzonder op economisch
en politiek terrein was, dat de ministers
wfden bespreken.
Het program voor de infrastructuur
(vliegvelden verbind'ngen e.d. in de
N.a.t o.-lande*rt voor het komend? Jaar.
dat in Lissabon werd orvgesteld. zou
met door de vertraging te lijden heb
ben. zo voegde de woordvoerder hier
aan toe.
Dit oomnici bestaat uit 14 pagina's.
velhebber van het Britse Rijnleger
blijft.
De staf over de Zuidelijke troepen
wordt gevormd door Amerikaanse en
Franse officieren onder leiding van
lui!» nant-generaal Manion Eddy, die-
zijn functie van bevelhebber over de
Amerikaanse troepen in Europa be
houdt.
De Zuid Afrikaanse regering heeft het
toespreken van een bijeenkomst van
meer dan tien Afrikanen zonder schnf-
telijke toestemming strafbaar gesteld.
Ook degene, die medewerking verleent
tot het houden van een dergelijke bij
eenkomst. is strafbaar.
I De minister van Justitie. Charles
Swart. ve-kiaarde op een conferentie van
de nationalistische partij, dat de rege
ring volgend jaar bevoegdheden zal
trachten te verkrijgen, die overeenkomen
met die. we'-ke de autoriteiten in Kenya
bezitten om ongeregeldheden tegen te
gaan.
In geval van ongeregeldheden zou de
politie Instructie krijgen te schieten, niet
willekeurig, maar gericht tegen de lei
ders. „Men kan het recht van het oer
woud niet bestrijden met het recht van
de wet," aldus Swart.
TWEE FINSE MINISTERS DIENEN
ONTSLAG IN
De Finse minister voor verbindingen,
en de onderminister voor landbouw,
hebben hun ontslag ingediend.
President Paasiklri heeft het ont
slag nog niet aanvaard.
De ontslagen volgden op een onder
zoek door de procureur-generaal, die
beide ministers gecritlseerd had wegens
hun connecties met een handelsfirma.
Beiden zijn sociaal-democraat.
'\.s. Dinsdag zal de overdracht ge-
sclueden van de door de directie der
N V. Bataafsche Petroleum Maat
schappij geschonken uitbreiding van
het Kamerlingh Onnes Laborato
rium aan Iret College van Curatoren
van de Leidse Universiteit.
Voor de uitbreiding werd in 1946
door de B.P.M. f. 'l.000.000. - be
schikbaar gesteld, waarmee o.a. een
nieuwe machinehall werd ingericht
met toestellen voor het vloeibaar
maken van lucht, stikstof, waterstof
en helium.
Rechts de installatie voor het vloei
baar maken van lucht, links de
apparatuur voor het vloeibaar ma
ken van de stikstof.
Volgens radio-Belgrado heeft de Hon
gaarse geheime politie onlangs op één
dag de Joegoslavische legatie te Boe
dapest 91 maal opgebeld en beledigin
gen toegeschreeuwd aan ieder die de
telefoon nam.
Zij deed hetzelfde de volgende dag 74
maal. aldus de radio, hieraan toevoe
gend ..Dag en nacht duren de provo
caties tegen de Joegoslavische diploma
ten in Boedapest voort".
Foto-serie Oud-Leiden
De talrijke enthousiaste brieven.
J welke ons nog voortdurend berei- J
ken als reactie op onze foto-serie 1
van Oud-Leiden, hebben ons doen
besluiten de frequentie van deze
publicaties te verhogen en voortaan 1
in plaats van eens, tweemaal per
.veek een oud stadsbeeld te brengen.
toveel mogelijk steeds op Woensdag 3
?n Zaterdag.
Wie over goed geconserveerd j
fotomateriaal beschikt, dat nog niet J
in deze serie gepubliceerde stads-
i gezichten van ongeveer een halve 2
;euw geleden in beeld brengt, zal J
is zeer verplichten door het ons J
bruikleen te willen afstaan.
Oud-Leiden
1 vRoss^'Vr
f. 1.40 en 1.1—
De N a t o.-raad heeft het door de
Franse regering aangeboden terrein te
Chesnav bii Parijs aanvaard als plaats
van deze raad Het zal worden incre-'
richt in het buiten ..Bel Air" dat ligt
aan de snel verkeersweg van Partis naar
het. hoofdkwartier der At'antische
strijdkrachten in Eurora (Shape»
Op het orenblik is de raad gevestigd
in noodgebouwen in den tuin van het
paleis van Chaülot, die ln Januari jl.
werden gebouwd.
Men verwacht, dat het nieuwe hoofd
kwartier nirt voor over een jaar gereed
zal zijn. De veertien N.a.t o.-l°den zul'en
i ge'amenlijk de bouwkosten vcor htm
rekening nemen.
De opperbevelhebber van. de Nato-
strijdkrachten in Europa, generaal
Ridgway, heeft meegedeeld, dat het
commando over de landstrijdkrachten
in de Middel-Europese sector, in over-
I eenstemming met de betrokken landen,
is gesplitst D? Franse maarschalk Juin
behoudt echter het opperbevel.
De staf over de Noordelijke troepen
bestaat uit Britse. Belgische en Neder
landse officieren onder leiding van.ge>-
neraal sir Richard Gale, die tevens be-
De kleine grootmeester van de Nederlandse klein
kunst. wijlen Louis Davids zou zijn bekende refrein
..Wéét je nog wel. oudje?" ook van toepassing
kunnen doen zijn op het bovenstaande plaatje.
Wij zouden nu. op dit ogenblik, wel eens aanwezig
willen zijn in de huiskamers van al onze Leidse
lezers en lezeressen om te weten te komen hoe-
veten van hen erin slagen om van dit plaatje uit
het grijze verleden dc. tegenwoordige situatie at te
leiden. Wij zullen U daarover nog even in het
onzekere laten
Er zullen ongetwijfeld nog vele Leidenaars zijn.
die zich dit stadsbeeld uit eigen aanschouwing
kunnen herinneren, want de Grote Verandering
vond plaats in het jaar ISS6. Maar die wijziging
was dan ook zo radicaal cn ingrijpend, dat het
huidige aanzien maar weinig aanknopingspunten
biedt: het grachtje waaraan U staat, is er niet
meer evenmin als het water waarin deze gracht
aan de andere zijde van de brug uitmondde
Van de huizen op de achtergrond verdween de
middengroep om plaats te maken voor een brede
verkeerswegBegint U zich al thuis te voelen?
Het meest dominerende huis rechts op de achter
grond is tegenwoordig een café en het meest linkse
perceel op de achtergrond isde Synagoge!
GeradenU staat op de voormalige Zijdgracht
thans Korevaarstraat) nabij de kruising met het
Lévendaal en gezien in de richting naar dc
Breeslraat.
„".""r J w, H.n», DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singel 1 Leiden Giro No 57055
.I.fii. b M.m.nor.1 «n J Brou„..L«- p., *w,n„l; I r.l.lPon U.r er M. H.C ilSM
