Nieuw tijdperk voor Zuid-Afrika
Uranium-productie wordt geraamd
op 300 millioen
gulden
F ILMS
91ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 25 October 1952 Derde Blad No. 27747
Gered
door een goede verzekering!
Ken Uw verantwoordelijkheid;
laat ons U volledig inlichten en
bestaande )olissen controleren.
lm. iVOOMElV
RAPENBURG I A
ALGEMEEN
ASSURANTIEKANTOOR
(Speciale berichtgeving)
De belangrijkste gebeurtenis, welke
in de Unie van Zuid-Afrika heeft plaats
gevonden, is ongetwijfeld de opening
van de eerste uraniumfabriek te Kru-
gersdorp geweest. Door een druk op een
knop bracht de eerste minister, dr
Malan, een reeks van gecompliceerde en
deels geheime processen in werking,
waar-door uit het bezinksel van de cya-
nidetanks, het tot dusverre waardeloze
residu van de goudmijnen, het mineraal
gewonnen wordt, dat uranium heet.
Een mineraal, dat nog voor weinige
jaren omschreven werd als een grauwe
stof zonder enige commerciële bete
kenis, maar dat thans Zuid-Afrika
niet minder dan 300 millioen gulden
per jaar zal opleveren.
Reeds twintig jaar geleden wisten de
mijnexperts, dat behalve goud in de
ertsen van de Wibwatersrand ook spo
ren van radium waren aangetroffen en
verschillende mineralen, welke uranium
bevatten. Nog in 1936 wordt in het of-
f.ciéle handboek van de mineralen van
Zuid-Afrika uranium omschreven als
een mineraal, dat beslist zonder econo
mische waarde is en sleohts gebruikt
I Het winnen van uranium in de
goudmijn van West Rand dicht bij
I Johannesburg in Zuid Afrika is een
feit. Zuid-Afrika. dat op de lijst
staat als het eerste goudland van
de wereld, hoopt binnen enige tijd
ook de belangrijkste leverancier van
uranium te worden. Op dit ogenblik
wint men daar voornamelijk uranium
uit gouderst. volgens een procédé,
dat zorgvuldig geheim wordt ge
houden.
Een overzicht van de installaties,
benodigd bij de uraniumwinning.
Delegatie
Unesco-vergadering
Van 12 November tot 10 December
as. zal in Parijs de 7e algemene ver
gadering der Unesco bijeenkomen. Ons
land zal op deze vergadering vertegen
woordigd zijn door de volgende delega
tie: als vertegenwoordigersmr J. M.
L Th. Cals, minister van O. K. en W.
(voorzitter); prof. dr. H. R. Kruyt,
voorzitter der Ned. Centn Organisatie
voor toegepast natuurwetenschappelijk
onderzoek (vice-voorzitter), J M. Wil-
lems, lid Tweede Kamer, prof. dr F. L.
R. Sassen, hoogleraar aan de Rijks
universiteit te Leiden en dr F. Bender,
chef van de afd. buitenlandse betrek
kingen van het ministerie van O. K.
en W.
Als adviseurs: prof. dr F. J. Th. Rut
ten, hoogleraar aan de R.K. universiteit
te Nijmegen en mr H. J. Reinink, secre
taris generaal van het ministerie van
O. K. en W.
Als plaatsvervangende vertegenwoor
digers: prof. dr. J. F. Koksma, hoogle
raar aan de Vrije Universiteit te Am
sterdam en R. F. de Roos, cultureel
attaché bij de Nederlandse ambassade
te Parijs.
Als secretarissen zijn aan de delegatie
toegevoegd: drs B. J. E. M. de Hoog,
und chef van de afd. buitenlandse be-
tiekkingen van het Ministerie van O. K.
en W. en drs F. Lunenberg, directeur van
het Unesco Centrum Nederland.
kan worden als een kleunniddel voor
de keramisohe industrie.
Na de tweede wereldoorlog eohter is
de wetensohap uranium met andere
ogen gaan beschouwen en vandaag is
het kostbaarder dan olie of goud. Geen
wonder, dat grif de 400 millioen gulden
gevoteerd konden worden, benodigd om
in Zuid-Afrika op grote sohaal tot de
productie van uranium over te gaan.
En al kan misschien betreurd worden,
dat uranium geen onaanzienlijk grauw
Engeland is voorzichtig met
atoomgeheimen
De Britse autoriteiten hebben een spe
ciaal bureau cp gericht, dat er voor zal
moeten zorgen, dat geen atoomgeheimen
uitlekken, zo wordt te Londen vernomen.
Vo'gens de „Dailv Telegraph" heeft
het ministerie van bevoorrading de af
gelopen nwanden leden voor deze or-
geworven, „Vrijwel allen voor
mineraal zonder enige waarde gebleven malige detectives xan Scotland Yard.
is sinds met dood en vernietiging het Het bureau staat onder leiding van in-
atoom-tijdperk werd ingeluid, het feit i specteur Holes, vroeger een der belang-
ligt nu eenmaal daar. dat dit tijdperk
is aangevangen en niemand zal cle kiok
meer terug kunnen zetten De mensheid
mag sledhts hopen, dat het gewonnen
uranium nimmer voor destructieve
doeleinden zal worden aangewend, zoals
dr Malan met klem tijdens de openings-
pleohtlgiheid betoogde,
Een uitgelezen gezelschap
gasten, waaronder behalve de eerste
minister en de leider van de oppositie,
Strauss, zioh talrijke buitenlandse gas
ten en Zuid-Afrikaanse hoogwaardig
heidsbekleders bevonden, vertegenwoor
digers van de mijnindustrie en ce Ame
rikaanse atoomenergiecommissie, woon
de de openingsplechtigheid bij De his
torische knop" werd later in goud om
vat aan dr Malan aangeboden. Direct
na de openingsplechtigheid begonnen
de electrisohe motoren in de fabriek te
zoemen, het stotende geluid van talrijke
pompen werd hoorbaar en even latei-
overstemde het gedreun van de fabriek
alle geluiden.
Langzaam begonnen grote cylinders
te draaien, metalen armen bewogen op
en neer en de geweldige centrale ma
chine, welke veel overeenkomst ver
toonde met een gigantische rotatiepers,
kwam dreunend in beweging. Door fel
gekleurde pijpleidingen, geel voor zwa
velzuur en purper voor de uraniumop-
lossing, stroomde het eindproduct in
een metalen vergaarbak, afgedekt door
een glazen plaat.
Uit het goudresidu, dat overblijft in
de cyanidetanks, nadat het goud opge
lost is In cyanide, wordt in deze instal
latie met behulp van zwavelzuur ura-
niumoxyde gewonnen, een kanariegeel
eindproduct, dat veel overeenkomst ver
toont met klei. In een speciaal labora
torium, hetwelk zelfs voor de gasten
niet toegankelijk was, wordt dit ura-
niumoxyde verder verwerkt tot ura
nium,
Wel konden de aanwezigen door mi
crofoons de ..stem" van het uranium
horen, het gezoem en geklik van de
geiger-tellers, vele malen versterkt, een
geluid, dat indrukwekkender dan welk
ander geluid ook. een nieuw tjidperk
-oor de Unie van Zuid-Afrika inluidde.
van Scotland Yard
ZWAAR LEDEN DE PHILIPPIJNEN
Op de Philippijnen zijn tengevolge van
de typhoon in totaal 425 personen om
het leven gekomen, 21.1 personen worden
an 450 n°S vermist.
In de provincie Oapiz in het Noord-
Westen van het eiland Visaja zijn als
gevolg van een epidemie reeds 300 per
sonen overleden. In de provincies Aibay
en Sersogen heerst een hongersnood en
ook hier dreigen epidemieen uil te bre
ken. Alle rijst voorraden zijn bedorven
en de drinkwatervoorziening is nog on
derbroken.
Naar benadering van maatschappelijk geluk
Veiligheid
inplaats van angst
(Van onze Haagse redacteur)
Onder auspiciën van de Vereniging
voor Internationale Rechtsorde (Viro)
is gisteravond in de Ridderzaal te Den
Haag het 7-jarig bestaan van de V.N.
herdacht. Ingeleid door de vice-voor
zitter van de Viro, mr J. van Zwet,
sprak de Belgische Senator Venncv-
len als vice-voorzitter van de Belgi
sche zustervereniging over de rol van
de kleine volkeren in de V.N.
Prof. dr W. J. A. Kernkamp, minister
van Uniezaken en Overzeese gebiedsde
len, sprak uitvoerig over de onontwik
kelde landen als gevarenzone voor cle
V.N, De V.N. hebben tot taak, cle vol
keren van de onontwikkelde gebieden
tut hogere welvaart te brengen. Welke
strijd er ook om deze gebieden ont
brandt: „Nederland zal steeds staan op
het standpunt van de rechtsorde", al
dus spreker.
Hieina voerde prof. dr ir W. Scher
merhom het woord over het V.N.-pro-
VREDESOFFENSIEF
gramma voor technische hulp, dat hij
een duidelijke wijziging noemde van het
aspect van de wereld. Technische hulp
is een enorme stroom van kennen en
kunnen van de hoger naar de lager ont
wikkelde gebieden.
Spr. bepleitte een verhoging van het
Nederlandse aandeel in het program
ma van de V.N. Nederlands finan
ciële aandeel in de technische hulp
verlening is slechts ruim 1% van wat
het zou moeten zijn, indien Neder
land een evenredig aandeel in de to
tale lasten zou dragen. Het program
ma voor technische hulp heeft ook tot
voordeel, dat de banden met de min
der ontwikkelde gebieden worden ge
ïnternationaliseerd, hetgeen voor deze
volkeren interessanter is dan bila
terale bindingen. Nederland moet ook
in eigen belang sterke steun geven
aan dit V.N.-programma, dat op de
duur ons ook weer voordelen zal op
leveren. Bovendien zullen de onont
wikkelde gebieden op deze wijze nau
wer aan het Westen worden gebon
den.
Prof. Zeegers uit Nijmegen sprak in
het bijzonder over de noden van de
vluchtelingen. Refererend aan de woor
den van H.M. de Koningin en van de
Hoge Commissaris der V.N. voor vluch
telingen, wekte spr. het gehoor op ge
volg te geven aan de nationale oproep
ter leniging van de nood der vluchte
lingen. tot ondersteuning van Unicef,
het Int. Kindernoodfonds der V.N.
De heer D. J. von Balluseck, per
manent vertegenwoordiger van Neder
land bij de V.N., heeft gisteravond in
een radiorede geschetst, hoe na de in
werkingtreding van het Handvest der
V.N. de Oost-West tegenstelling „als
een slopende en slepende ziekte met
talloze schadelijke bijverschijnselen cle
gezondheid van onze wereldorganisa
tie stelselmatig heeft aangevreten".
Wie dc verlies- en winstrekening op
maakt van 7 jaren arbeid moet heel
wat teleurstellingen verwerken en heel
wat dubieuze posten noteren".
De V.N. betekenen voor de wereld
hoop op rechtvaardigheid, veiligheid,
wederzijdse hulp en op een betere col
lectieve benadering van het maatschap
pelijk geluk.
Wij zijn gedwongen, aldus spr., de in
ternationale betrekkingen van onze we
reld in deze eeuw te organiseren volgens
een patroon, dat anders zijn moet dan
dat. uit de 19e eeuw of uit vroegere
perioden. De oude opvatting van de sou-
vereine staat, moet langzaam en
soms zelfs snel het veld ruimen voor
een nieuwe conceptie: die van de in
ternationale gemeenschap, gegrond op
internationale beginselen van recht, bil
lijkheid, samenwerking en onderlinge
hulp.
Wij zien dat gebeuren in regionale
groeperingen en in de V.N.
Spr. eindigde met de vurige hnnp
het instrument kunnen worden voor
Deze ..Dric-in-dc-pan' zijn te zien
op de tentoonstelling van dc ..Poe
sen Club"die ieder jaar te Parijs
wordt gehouden.
AmerikaanS'Franse
wrijvingen
Volgens Franse diplomatieke kringen
te Parijs hebben de Verenigde Staten
Frankrijk toegezegd, dat zij dit land zul
len steunen bij het debat over Tunesië
en Marokko in de V.N. De Franse am
bassade zou deze verzekering aan mi
nister Sohuman hebben gegeven in een
verklaring over het feit, dat de V. S-
zich wel hebben uitgesproken voor be
handeling van deze kwesties in de po
litieke commissie.
Het feit. dat de V. S. het plaatsen van
deze kwesties op de agenda der politieke
commissie hebben gesteund, veroorzaak
te verbazing in officiële kringen in de
Franse hoofdstad en is in de Franse
peis scherp gecritiseerd.
Volgens genoemde kringen heeft de
Amerikaanse ambassade thans laten
weten, dat het Amerikaanse besluit om
Frankrijk bij het debat te steunen
geenszins gewijzigd is. Ter verklaring was
hieraan toegevoegd, dat minister Ache-
son niet aanwezig was. toen over de
agendakwestie werd gestemd, en dat de
Amerikaanse afgevaardigde. Gross, die
geen instructies had ontvangen, ge
stemd had naar zijn beste inzicht.
De Franse ambassadeur te Washing
ton. Bonnet heeft echter inmiddels
mondeling bij de waarnemende Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken
David Bruce kraohcig geprotesteerd te
gen het feit, dat de V.S. voor plaatsing
van de Tunesische en Marokkaanse
kwesties op de agenda der politieke com
missie hebben gestemd. Volgens een
woordvoerder van de Franse ambassade
had Bonnet Bruce telefonisch meege
deeld, dat Frankrijk deze houding der
V.S. ,,nlet apprecieert" en dat het ge
beuren „wellicht een ongelukkige terug
slag zal hebben op de Franse openbare
mening en ook in Noord-Afrika".
ADEM-PAUZE IN INDO-CHINA.
De laatste berichten uit Saigon dui
den op een pauze in de gevechten, waar
bij beide partijen „de volgende stap af
wachten", aldus een woordvoerder van
de Franse regering.
EINDE BRITSE ZOMERTIJD.
Om 3 uur Zondagochtend zal de klok
in Groot-Brittannië een uur worden te
ruggezet, waarmede een einde zal zijn
gekomen aan de zomertijd.
de vestiging en de bescherming Tan
een wereld, waarin onderlinge afhan
kelijkheid tot steeds grotere samen
werking kan leiden en een bron zal
worden van kracht inplaats van zwak
heid, van veiligheid inplaats van
angst, van rechtvaardigheid inplaats
van de overwinning van de maehtig-
stcn en de meest onverdraagzamen.
St Nicolaaspakjes en post voor
Hr. Ms. „Piet Hein" „Jolian Maurits
van Nassau" en „Boeroe"
Van 27 October tot 6 November kun
nen St. Nicolaas-luchtbriefpakjes wor
den verzonden' aan opvarenden van Hr
Ms torpedobootjager „Piet Hein" in de
Koreaanse wateren, (Maximum gewicht
500 gram. Frankering 8 ets per 50 gram.
Minimum frankering 50 cents).
Hr Ms fregat „Johan Maurits van
Nassau" welk schip op 14 November
naar de'Koreaanse wateren vertrekt ter
aflossing van Hr. Ms. „Piet Hein", zal
zeepost meenemen voor opvarenden van
deze torpedobootjager. Deze zeepost
dient uiterlijk 11 November om 08.00 uur
te Amsterdam aanwezig te zijn.
Post voor opvarenden van Hr Ms „Jo
han Maurits van Nassau", uit te reiken
tijdens de uitreis, dient voor de hierna
te noemen sluitingstijden te Amsterdam
aanwezig te zijn. Voor uitreiking te Mal
ta: 20 November om 22 00 uur. te Bey
routh: 3 December om 09.00 uur, te Co
lombo: 20 December om 09.00 uur en te
Singapore: 29 December om 09.00 uur.
Omtrent sluiting te Amsterdam voor
post uit te reiken te Aden en Hongkong
volgt nader bericht.
Post voor opvarenden van Hr. Ms.
mijnenveger „Boeroe" op thuisreis van
Nieuw Guinea naar Nederland moet
vóór de hierna te noemen sluitings
tijden te Amsterdam aanwezig zijn. Voor
uitreiking te Singapore: 1 December om
0.900 uur. Colombo: 13 December om
09.00 uur," te Malta, 14 Januari om 10.00
uur en te Gibraltar 24 Januari om 12.00
uur.
De sluitingsdatum te Amsterdam voor
de te Aden uit te reiken post wordt na
der bekend gemaakt.
„14 bange uren
Amerikaanse spanning
LUXOR De film „14 Bange Uren"
Is bedoeld als een „psychologische" film,
maar slaagde er slechts ten dele in dit
er van te maken. Het ls geworden een
spannende film, ln het begin wat lang
dradig, met veel echt „Amerikaans" ver
toon.
De hoofdfiguur is een overspannen
jongeman, die staande op de rancl langs
oe gevel van een wolkenkrabber vele
tientallen meters boven de grond naar
beneden dreigt te springen, als de politie
hem tracht te redden. Doktoren komen
er aan te pas. om hem van zijn com
plexen af te helpen en te voorkomen,
óat hij zal springen. Ook zijn vader en
moeder worden opgespoord, zelfs zijn
vroegere verloofde, maar geen van allen
hunnen hem bepraten. Een verkeers
agent kan nog het besta met hem con
verseren, weet een heel eind heen het
vertrouwen van de wanhopige Jongeman
te winnen, maar....
VAN DEZE WEEK:
llllllllllllllllllllllllllllllllllliillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
De jongeman blijkt zijn complex te
hebben opgedaan door de verkeerde op
voeding. die zijn moeder hem gaf. En
juist uit deze psychologische mogelijk
heid heeft men niet gehaald, wat er uit
te halen is.
Inmiddels weet men er wel de span
ning aardig in te houden. In ieder ge
val beaniwoordl de film dus wel aan de
titel, al duurt uie voor de toeschouwer
gelukkig geen veertien uur.
De mijnen van
Koning Salomo
REX De spannende film „De Mij
nen van Koning Salomo", die reeds twee
weken op het programma van het Tria-
non-theater stond, is opnieuw geprolon
geerd, doch wordt nu in Rex vertoond
„Pandora en de Vliegende
Hollanders"
Een merkwaardige film
Casino Het bovennatuurlijke en de
romantiek zijn onder regie van Albert
der.
Naast enkele zeer goede filmische
kwaliteiten uitstekende filmmonta
ges, juls'te belichtingen en vrij natuur
lijke kleurenopnamen treft ons voor
al het boeiende spel van James Mason,
als Hendrick van der Zee, alias ,.de Vlie
gende Hollander". Hij weet iets „ge
kwelds" in zijn blik te leggen, hetgeen
hem in deze rol goed van pas komt.
A's „fatale vrouw" Pandora geeft ook
Ava Gardner een goede vertolking, hoe
wel zij een zekere geforceerdheid niet
altijd geheel heeft kunnen vermijden
Het gegeven ls boelend genoeg: de
„Vliegende Hollander" in hoogst eigen
verdoemde persoon brengt een be
zoek aan Cöte d'Azur-achtige luxe bad
plaats. waar hij de reïncarnatie ontmoet
van de vrouw die hü eeuwen te voren
vermoordde: Pandora (Aan de oor
spronkelijke legend? is hier dus enig
geweld aangedaan, doch de verwerking
is acceptabel.) Deze vrouw moet om
zijn ziel te verlossen haar leven voor
hem willen geven, waar aanvankelijk
niet veel kans op schijnt te zijn. daar
zij in 't huwelijk zal treden met een
race-auto maniak, terwijl bovendien een
Spaanse toreador zijn zinnen op haar
gezet heeft.
Een veelzijdig gegeven, dat in letter
lijke èn figuurlijke zin kleurrijk op het
doek gebracht wordt.
De ondergang
van San Francisco
Oud paardje deed het
nog best!
TRIANON Het zal niet zo heel veel
minder dan 15 jaar geleden zijn. dat wij
Jeannette Mac Donald, Clark Gablc en
Spencer Tracy in „De ondergang van
San Francisco' aan het werk zagen en
en toen we gisteravond de kennismaking
I vernieuwden, kwam het beeld van tal
van scènes ons wee.- haarscherp voor de
geert. Een dergehjice blijvende herinne
ring laat alleen een heel goede film na
1 ex. de verfilming van de ramp, welke in
j 1906 de grote havenstad aan de Gouden
Poort, trof, verdient deze kwalificatie.
Zij biedt verder de vrouwelijke hoofd
persoon volop gelegenheid haar zang-
kwaliteiten te demonstreren oa. in
fragmenten van de opera „Faust"; Clark
Gable was nog „ln de beste jaren van
zijn leven" en Spencer Tracy vervult als
steeds een sympathieke rol van een be
gripvol geestelijke, die in ieder mens het
goede weet te onderkennen en het
slechte tracht te verbeteren.
Ondanks het feit der herhaling heb- 1
ben we deze film met evenveel aandacht
gevolgd als destijds en dat is het beste
compliment, dat wij de vervaardigers en
vertolkers kunnen maken!
Peppino
Een op duizend!
Lido In „Peppino" overtreft de Ita
liaanse filmkunst zichzelve. Door artis
ticiteit. fijnzinnigheid en poëtische
voornaamheid.
Tallozen hebben zijn belevenissen ge
lezen. tallozen zullen nu de verfilming
willen zien.
Peppino is het armelijke Italiaanse
weesje, dat met zijn ezeltje Violetta,
zijn enige schat, dat behalve zware las
ten dragen ook glimlachen kan. de kost
verdient. Van zijn Amerikaanse vriend,
de korporaal, leerde Peppino een wijze
raad: zich nooit door een „nee" te laten
afschepen. Zo komt 't. dat hij zelfs tot
de Paus weet door te dringen mis
schien geholpen door 't toeval of 't won
der, wie zal het zeggen? als 't er om
gaat ziin zieke ezeltje te redden. Dan
krijgt hij eindelijk toestemming zijn
vriendje bij het graf van de H. Fransis-
cus te brengen, waarmee zijn allesbe
heersende wens vervuld wordt.
In deze film: Italië. Assisië, Rome, het
Vaticaan, zoals het is.
Het landschap, de mensen, de kinde
ren, de tvpes, de armoede en de grandio
se pracht. En te midden van dit alles:
het héle kleine manneke Feppmo.
schelms, goedhartig, gelovend, bovenal
vertrouwend Hü overwint iedereen en.,
redt zijn ezeltje.
Zo'n film komt er maar één op de
duizend' Zij vraagt de naïeve instelling
van een Peppino en dan geniet men bo
venmate De sfeer betovert. En tóch leeft
hier alles zuiver en waar. Ontroerend,
maar nooit sentimenteel, kinderlijk,
maar niet kinderachtig. Peppino als een
meesteracteurtje in het middelpunt van
wijde landschappen, hoge huizen, ge
weldige zalen, kolossale pilaren, verhe
ven paleizen, machtige mensen.
Hij dringt door alles en allen heen en
bereikt zijn doel. Een héél klein kerel
tje dat bergen verzet door zijn geloof,
vullend een wonderlijk schoon en in zijn
eenvoud, groots verfilmd verhaal.
Om nooit te vergeten, deze kleine
Peppino! Men zou wensen, dat iedereen
hèm en zijn trouw-trippelende Violetta
gmg zien!
