LEIDSCH
DAGBLAD
Attlee wijkt noch voor links
noch voor rechts
91ste Jaargang
DINSDAG 14 OCTOBER 1952
No. 27737
Directeur: J W Henny
Hoofdredactie: B W Menkhorst en J Brouwei
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.6— per kwartaal: f 0 47 per week
Witte Singei 1. Lelden Gtro No 57056
Telefoon Dir en Adm 25U41; Red 21507
Bevan-controverse in Lagerhuis
(Van onze Londense correspondent)
Heden komt het Britse parlement na
de lange zomervaoantie weer bijeen Het
ge'dt het staartje van de lopende zit
ting. De nieuwe zitting begint met de
cereminiele opening door koningin
Elizabeth op 4 November Voor haar is
het de eerste maal dat zy in het Hoger
huis de troonrede zal uitspreken Voor
die plechtigheid sommeert de vorstin
door middel van de ..drager van de
zwarte roede" «black rod* een afvaar
diging van Lagerhuisleden, die als
schoo'kinderen twee aan twee een
conservatief en een socialist of een libe
raal zich dan in processie naar het
House of Lords te begeven. Later ra
telt de speaker van het Lagerhuis voor
de teruggekeerden en de achtergeble
venen de rede nog eens af.
Het slot vam deze zitting zal erg tam
zijn, omdat de belangrijke wetsontwer
pen voor de nieuwe zitting zijn gereser
veerd. De ontnat'onalisering van staal
en transport (dw.z. het wegvervoer, de
spoorwegen blijven genationaliseerd)
zullen de gemoederen t z t. in de hevig
ste beroering brengen. Maar ook in de
„tamme" weken, welke nu volgen, Is er
de „attractie" van het onverkwikkelijke
geharrewar in e Labcurparty.
In de grootste spanning ziet het
land uit naar de verkiezing door de
Labourfractie van bet z.g. parlemen
tair comité, dit is het .schaduw-Ua-
binct", dat «n samenstelling voor bet
grootste deel overeenkomt met de vol
gende Labourrcgering, als de socialis
ten weer aan de macht zouden koinen.
Zal Bevan, als consequentie van Mo
recambe. zichzelf en zijn aanhangers
candldaat laten stellen voor het comne
en wat zal de fractie dan deen?
De Bevanisten vormen slechts een ge
ringe meerderheid m het Lagerhuis. I.'c
toestand wordt onhoudbaar wanneer zij
op hun eigen houtje zoals voor het re
ces oppositie gaan spelen. Want de partij
kan slechts één officiële woordvoeder
hebben, wil zi) enig effect uitoe ener.
In isolement blijft Bevan een stem in
de woestijn. Maar deel uitmakende van
het schaduwkabinet, is hti de gevangene
van de meerderheid hiervan, want /oi-
g2ns de regels zijn meerderheidsbeslui
ten welke de politieke lijn aangeven,
bindend Attlee maakte Bevan destijds
met. opzet minister, omdat hij in üe
wildernis te gevaarlijk was voor de par
tij. In het kabinet was hij echter ook
niet gemakkelijk «c temmen. Hy werd
de gangmaker van de nationalisering,
speciaal van de staalindustrie Hij was
de schepper vam de nationale gezond
heidsdienst, maar zijn functie als mi
nister hiervoor was slechts van secun
daire betekenis. Attlee slaagde er niet
in hem op een dood spoor te rangeren.
Ook mag niet vergeten worden, dat
Bevan tot de intieme vrienden van Staf
ford Cripps behoorde, die in een vroe
gere revolte met Bevam uit die partij was
gezet.
In het parlement schaarden zich
veertig of vijftig fractieleden achter
Bevam, zonder dat zij Bevanist kunnen
worden genoemd. Want hiermede wordt
alleen de groep van vijf of zes aange
duid welke verweten wordt, dat zii ge
organiseerd? oppositie tegen de partij
leiding voert. De kern van de strijd
vraag is nu. dat Bevan met zijn enorme
aanhang op het partijoongres zichzelf
a's de leider beschouwt en de anderen
beticht' van gebrek aan loyaliteit, omdat
ze weigeren de democratische uitspraak
van het congres te aanvaarden. Hierbij
kan worden opgemerkt, dat de confe
rentie zeker niet op alle punten achter
Bevan stond.
De onteveredenhcid over een t«
slappe socialistische politiek culmi
neerde in de Bcvanzege. Deze wa-
echter in zoverre kunstmatig, dat zich
hier een zekere communistische
vloed deed gelden.
Volgens Gaitskell waren een zesde
van de gedelegeerden communisten of
meelopers. Bovendien begingen Bevan's
opponenten voor de verkiezing van het
hoofdbestuur de fout 21 candidaten voor
de zeven bestuursplaatsen te stellen, zo
doende hun la-acht versnipperend. Over
het algemeen onderschatten de nlet-
Lnkseen «centrum en rechts, als men
dit onderscheid wil) de invloed van de
Bevan-groep. die alleen zo sterk leek
weg-ens het vacuum in het leiderschap.
Vandaar ook dat de Bevan-crisis on
middellijk door een Att'ee-crisis werd
gevolgd. Nooit hebben wij Attlee zo ho
ren verguizen, als in een intiem gesprek,
dat wij dezer dagen hadden met de
hoogste autoriteit in de vakbeweging.
Atllee zou hebben afgedaan, omdat hij
op het kritieke moment in Morecambe
weigerde het verlossende woord te
spreken Hij zat maar met gebogen
hoofd figuurtjes te tekenen zoals hij
in het Lagerhuis steeds doet, het mid-
de' voor hem om zich te concentreren
«Een bPhanselfirma drukt thans pa
pier met At'lee-patronenii Aangezien
M-rrison door ziln moedig betoog zich
zelf rehabi'iteerde en de partij ten
t'veede mal? scheen te redden zoals
door ziin be'eld in Londen na de MacDo-
n-a'd catastrofe van 1931 bejubelden
de vakbondmachtigen, met- wie Morrison
het als typische exponent van de poli
tieke sectie van de Labourbeweging
zio vaak aan de stok had, hem als de
ware held.
Attlee is echter minder mak dan
liij er uitziet. Iljj is geen man voor
dramatisch optreden, maar hij laat
zich niet door emoties meeslepen.
Voor alles wil hij scheuring voorko
men en wacht tot de gemoederen be
daard zijn. Eovendien is hij technisch
niet de leider van de partij docli
slechts van de Lagerhuis fractie.
Daarom scheen hij in Morecambe ge
zwegen te hebben. Zaterdag viel hij
echter Bevan scherp aan niet wegens
diens politiek, maar omdat ook Attlee
geen partij in de partij duldt.
Bevan heeft er alle belang bij om de
neutrale voorzitter, die Attlee is, ge
handhaafd te zien Barbara Castle, de
militante Bevaniste, heeft reeds gezegd
voor Attlee te zullen stemmen. Bevan
weet, diat hij buiten d-e party niets kan
uitrichten. Uit zelfbehoud zal zowel
links als rechts de eenheid moeten be
waren. Attlee, Morrison en hun aanhan
gers staan sterk, omdat zii beseffen,
dat de kiezers hoogstens een gematigd
socialisme, willen. Met Beva.n aan de kop
is er geen kans od een Labourregering,
omdat hij de middengroepen afstoot,
zoals deze reeds voor een belangrijk deel
door hem zijn afgestoten.
Een linkse Labourparty zou onver
mijdelijk tot een breuk met de vakbe
weging lijden.
Onze zegsman verklaarde, dat de vak
bonden In dat geval een nieuwe party
zouden oprichten!
De vakbeweging zelf zou mede ge
scheurd worden, omdat de achter Be
van staande partyleden in Morecambe
en eldiers grotendeels vakbondleden zijn-
Maar wij geloven niet dat het ooit zover
zal komen Want als het er op aankomt,
zijn de Engelsen ook in de verhitte po
litiek practasche nuchterlmgen I
WEERBERICHT
Opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaar bewolkt met opklaringen en
plaatseiyk enkele buien. Overwegend
matige wind krimpend van Noord-Oost
naar Noord-West of West. Vannacht iets
kouder. Morgen overdag ongeveer de
zelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 10 uur).
15 OCTOBER
Zon op: 7.04 uur; onder: 17 46 uur.
Maan op: 3.07 uur; onder: 16.24 uur.
Hoogwater te Katwyk te 1.04 en 13 33 u.
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
Dwight D. Eisenhower, de Repu
blikeinse candidaat voor het presi
dentsschap in de Verenigde Staten,
spitst zijn oren als de filmactricc
Rosalind Russell Item moed in
spreekt. Rosalind Russell bezocht
Eisenhower in de speciale „Eisen-
liower-trein"die na de rit door
Zuid-Californië in Los Angelos
stond.
Paleis Noordeinde onderging
algehele verandering
Prins Bernhara opende Instituut Sociale
Wetenschappen
(Van onze Haagse redacteur)
Vandaag heeft Prins Bernhard met een korte toespraak in het voormalig
paleis aan het Noordeinde te Den Haag, het „Institute of social studies"
geopend.
Amsterdam en Den Haag hebben als het ware gevochten om de vestiging er
van. Den Haag ging met de eer striken, en thans is reeds een bescheiden, maar
verheugend aantal studenten, nl. 22, in het Instituut gevestigd, om daar voor
1 of 2 jaren colleges over sociale wetenschappen, door Nederlandse docenten te
geven, te volgen.
Aan het einde van hun studie kunnen
de studenten in het 'Institute of social
studies" hun „Master of art"-tltel be
halen. waarop zy later in eigen land
kunnen voortbouwen. De cursisten zyn
afkomstig uit: India (10), Pakistan (6),
Amerika (2). Engeland (1), Egypte <1)
en Thailand (2).
Het ligt in de bedoeling om met in
gang van Februari as. ook cursussen
van 6 maanden te geven. Na afloop
hiervan zal een diploma uitgereikt wor
den. Er zal college gegeven worden in
economie, sociologie, de problematiek
van het Oosten en Westen, en dat alles
met als kern de bestuurswetenschap Een
week lang krygen de studenten inleiden
de colleges over Nederland en Den Haag,
n wat te acclimatiseren.
Prof. S. Hofstra. de directeur van het
Instituut, toonde Itich zeer tevreden over
het begin-aantal van 22 studenten. Dit
aantal, zo zeide hy. is voldoende om op
voort te bouwen.
Paleis-restauratie
Toen op 11 Januari jl. de beslissing
ten gunste van Den Haag gevallen was,
vond men het oude witte paleis, met de
arcade's, aan het Noordeinde te Den
Haag in zeer desolate toestand.
Muren werden weggebroken, centrale
verwarming aangebracht, kortom: het
gehele Interieur onderging een totale
metamorphose.
In een bepaalde vleugel van het
Paleis werden tussenmuren gevonden.
Men weet niet uit welke tyd deze da
teren. Zy bestonden uit houten schot
ten. opgevuld met gedroogd gras. Als
de brand zich indertyd tot daar had
uitgebreid, was het gehele Paleis wel
licht in de as gelegd!
De verbouwing is thans gereed. Met de
restauratie van het door de brand ver
woeste gedeelte, zal, binnenkort worden
begonnen. In het voorjaar van 1953 zal
dan het gehele Paleis gerestaureerd zyn.
De totale restauratie en verbouwings-
kosten bedragen f 1.6 millioen, waarvan
thans reeds f 1,2 millioen opgebruikt is.
Verder zal de gehele buitengevel door
het Ryk opgeknapt worden.
De inrichting
Op de begane grond vindt men thans
de bestuurskamer, de administratieve
vertrekken, een garderobe en een film
zaaltje. Op de 1ste étage van de linker
vleugel (gezien van het Noordeinde af)
richtte men een grote en een kleine eet
zaal in. De keukens zijn in het sous-
terrain. Het eten gaat in liften naar
boven. Er zijn verder een kleine college
zaal. en een vergaderzaal voor discussie
groepen. een dokterskamer en een zie
kenzaaltje een leeszaal. een cantine en
een con versa tiezaal. Bovendien zyn op
deze étage, en wel in de rechtervleugel
9 eenpersoons-zitslaapkamers. wasge
legenheden en douchecellen.
Op de tweede étage zyn nog 51 woon-
en slaapvertrekken. Deze kamers zyn ge
schikt voor 2 personen, zodat de totale
capaciteit 100 interne cursisten bedraagt.
De eetzalen zijn ingesteld op 150 eters.
Er is in totaal 15 man personeel: een
hoofd van de huishouding, dienstboden,
koks, portiers etc.
Alles is uiterst practisch en modern
ingericht, met een zo intensief moge
lijk gebruik van de beschikbare ruimte
Een gedeelte van de rechtervleugel
wordt nog bewoond door Hofpersoneel.
Koninklijk Paar naar Frankrijk Ypeilburg (Il llkstC vlieffVeld in '51
Prpkidnnl Inrinl hnnfl 11 NT rlp Ko-
President Auriol heeft H.M. de Ko
ningin en Z.K.H. Prins Bemhard uit
genodigd een jachtpartij bii Parijs bij
te wonen en teven als zyn gasten een
rustig weekend door te brengen. Het
Koninklyk paar zal Vrijdag 17 Oc
tober a s. naar Frankrijk vertrekken
en de daarop volgende Maandag weer
naar ons land terugkeren. Het bezoek
draagt een strikt privc-karakter.
Schiphol commercieel vooraan
Engeland verwerpt voorstellen
van Mossadeq
Minister Eden heeft gisteravond het
Britse antwoord op de jongste Perzische
nota over het oliegeschil goedgekeurd.
De nota zal heden door ae Britse zaak
gelastigde Middleton aan premier Mos
sadeq worden overhandigd.
Naar verluidt, wordt de betaling van
20 millioen pond sterling, omwisselbaar
in dollars, als eerste betaling van de
49 millioen pond, die Perzié volgens
Mossadeq nog van de Brits-Perzische
oliemaatschappij te goed heeft, verwor
pen. Ook Mossadeqs uitnodiging om een
missie van de maatschappy naar Tehe
ran tc zenden, teneinde over een uit
eindelijke regeling van het oliegeschil
te onderhandelen, zou worden verwor
pen.
Engeland zou menen, dat Perzié geen
recht heeft op de 49 millioen pond, aan
gezien Perzié de aanvullende olieover
eenkomst van 1949, die voorzag in be
taling van dit bedrag, niet had goed
gekeurd. Engeland zou voorts geen ge
detailleerde besprekingen over een ult-
emdelyke regeling willen beginnen voor
overeenstemming zou zijn bereikt over
de beginselen voor schadevergoeding aan
de Bnts-Perzische maatschappij wegens
het verloren gaan van de industrie, die
een geraamde waarde van 500 millioen
pond sterling heeft. Perzië wil slechts
vergoeding betalen voor de fabrieken en
installaties, terwyl Engeland compen
satie eist voor de gederfde inkomsten
door de bekorting met 40 jaar van de
concessie, die voor de periode 19331993
was verleend.
Voor de derde keer is verschenen ae
statistiek van de Nederlandse Luchtha
vens (samengesteld door het CBS., die
thans een inzicht beoogt te geven in oe
omvang van het verkeer en vervoer van
en naar de Nederlandse burgervliegvel
den in 1951. Cijfers over de militaire
luchthavens komen in deze publicatie
niet voor.
Het blijkt, dat Eindhoven in 1950 het
drukste vliegveld was wat het aantal
vliegtuigbewegingen betreft: in totaal
59.419, waarvan 57.932 door Neder
landse vliegtuigen. Schiphol had er
toen in totaal 45.225, waarvan 34.679
door Nederlandse vliegtuigen. Het
drukste veld in 1951 was Ypenburg,
waar in dat jaar in totaal niet minder
dan 67,019 vliegtuigbewegingen werden
geteld, waarvan 66,502 door Neder
landse vliegtuigen. Op de tweede
plaats <wam Schiphol met een totaal
van 45.350. uaarvan 32,449 door Ne
derlandse vliegtuigen.
Wat het commercieel verkeer betreft
staat Schiphol natuurlijk bovenaan: in
totaal 27,840 vllegtulgenbewegingen,
waarvan 16,137 (van een totaal "van
16,175 voor geheel Nederland i door
Nederlandse vliegtuigen. Van dit getal
van 27.840 waren 25,137 lynvluchten vol
gens dienstregeling.
Wat het overig verkeer betreft Komt
Schiphol pas op de vijfde plaats, Ypen
burg komt eerst met 66,903 vliegtuigbe
wegingen. Eindhoven is nummer twee
met 38,272. Hilversum derde met 22.233.
Beek vierde met 20.371. Schiphol vijfde
met 17,510 en Eelde zesde met 2717
De maanden Mei, Juni en Juli van
1951 waren de drukste wat het aantal
vliegtuigbewegingen per maand en per
vliegveld volgens vorm van verkeer be
treft. In Juni 1951 werden n.l. in totaal
24.044 vliegtuigbewegingen geteld, in
Juli 21,626 en in Mei 21,078. De slapste
maand was December met 8124. De
drukste maand voor het commercieel
verkeér was ugustus (2800) en voor het
overige verkeer Juni (21,274).
Op Schiphol aangekomen zyn ln 1951
in totaai 234,240 reizigers (191,979 in
1950), waarvan de meeste n.l. 26,664 ia
September (ln 1950 ln Augustus: 21.849).
Van het totaal van 234,240 arriveerden
179,619 op Europese vluchten. 54.260 op
intercontinentale vluchten en 361 op
binnenlandse.
In 1951 vertrokken 240.707 reizigers
(1950: 191,420). waarvan 180.989 op
Europese vluchten, 59.446 op interconti
nentale en 363 op binnenlandse.
Kennan moet verdwijnen
De Sovjet-Unie heeft de V.S een nota
gezonden waarin de Amerikaanse nota
van 8 October wordt genoemd een
„waardeloze poging om de valse en vij
andige verklaringen over de Sovjet-
Unie, welke zijn gemaakt door de voor
malige Amerikaanse ambassadeur in de
Sovjet-Unie, Kennan, te rechtvaardi
gen."
In de nota wordt de eis, dat Kennan
zal worden teruggeroepen, herhaald.
Gezegd wordt, dat de verklaringen in
de Amerikaanse nota over het leven van
buitenlandse diplomaten in Moskou „in
grove tegenspraak zijn met d>e werke
lijkheid en elke grond missen."
V.N.-AANVAL IN KOREA.
De strijdkrachten der V. N. in Korea
hebben heden de grootste aanval op de
Chinezen sedert byna een jaar onder
nomen.
Geallieerde infanterie, gesteund door
vliegtuigen, artillerie en tanks, heeft
twee bergkammen veroverd ten Noor
den van Koemhwa, aan het centrale
front in het gebied, dat bekend staat
als de Driehoek-heuvel.
Aan de aanval ging een hevig artil
lerievuur vooraf. De Noordelijken be
antwoordden de aanval met een regen
van granaten en grote keien.
Er worden felle gevechten gemeld
van andere heuvelstellingen in de cen
trale sector.
Felle liavenbrand te Amsterdam
Enorme loods brandde totaal uit
(Speciale berichtgeving)
Een felle brand woedde gistermiddag
in het Amsterdamse havengebied, waar
aan de De Ruyterkade, even Westelyk
.va», bet Centraal Station, een enorme
loods van de fa. P. v. d. Linden en
Zn. in drie kwartier volkomen uit
brandde.
Met al het voor 'grote brand' beschik
bare materiaal rukte de brandweer even
na twee uur uit, nadat een chauffeur,
die in de buurt van de loods goederen
stond te laden, plotseling rookwolken
uit de loods zag opstijgen.
In minder dan geen tyd sloegen daar
op torenhoge vlamtongen uit de grote
loods, uit het dak, uit de deuren en uit
de ramen. Verstikkend zwarte rook steeg
op en sloeg iets verder weer neer als
een vette penetrante mist. waardoor
auto's en trams by het Centraal Station
met brandende lampen moesten ryden.
Van alle kanten stoven de rode brand
weerwagens aan. Ook de dryvende mo
torspuiten 'Jason' en TJsbeer' werden
ingeschakeld. Hun waterkanonnen wer
den gericht op de enorme vuurmassa, die
gevoed werd door grote hoeveelheden
stook- en lynolie, die in de loods lagen
opgeslagen, evenals (scheeps-)machine
onderdelen.
Ondanks het worstelen van de
brandweer tegen de wilde vlammenzee.
was het duidelijk dat de strijd ongelyk
was. Het vuur werd aangewakkerd
door een felle wind en verteerde van
minuut tot minuut steeds meer van
de kostbare inhoud der loods, terwijl
ook de houten aanlegsteigers tenslotte
in lichterlaaie stonden.
Na een klein uur. toen alles uitge
brand was,, kon de brandweer het sein
'brand meester' geven. Er stonden nog
wat geblakerde muren overeind, die door
de brandweer gesloopt werden.
Smeulend lagen daar de resten van
de opgeslagen goederen: kabels, scheeps
touwen. machinerieën en vaten olie. De
schade bedraagt vele honderdduizenden
guldens.
De brand zou ontstaan zyn, doordat
schilders, die bij de loods aan het werk
waren, met open vlam verf zouden heb
ben afgebrand.
De nablussing heeft de gehele nacht
geduurd en tot laat in de avond was de
brandlucht by het Centraal Station en
dit havengebied merkbaar.
Ollenhauer gematigder?
Erich Ollenhauer. de nieuwe voorzit
ter van de West Duitse socialistische
partij, heeft in West-Berliln verklaard,
dat de sociaal-democraten concrete
aanwijzingen hebben, dat behalve de
„Bond van Duitse Jongeren" (BDJi
ook andere organisaties met buiten
landse gelden worden gesteund. Vol
gens hem was het bekend, dat de „Ge
meenschap van democratische socialis
ten" en de „Sociaal-democratische ac
tie" Amerikaanse gelden ontvingen.
De sociaal-demcratische Dartii eiste,
dat de wijze, waaron hier van buiten
af od de Duitse binnenlandse politiek
invloed werd uitgeoefend, eindelijk zou
ophouden aldus Ollenhauer.
Ook Amerikaanse instanties keurden
deze methoden af. aldus Ollenhauer.
die Amerikaanse maatregelen tegen
dergelijke organisaties eiste. Deze maat
regelen v/aren nodig, omdat „wii tot
een eemeensehaoDeliike ODlnssing van
de opgaven in de striid tegen het bol-
slpwism? met de Westelijk? mogendhe
den moeten komen, aldus de voorzitter.
Belgische liberalen en
socialisten eisen parlements-
ontbinding
In een aan de voorzitter van de Se
naat gericht schrijven verzoekt de libe
rale senator Bulsseret de regering ten
spoedigste te mogen interpelleren „over
de conclusies welke getrokken moeten
worden uit de verkiezingen". ..De uitsla
gen der verkiezingen", aldus Buisseret",
bewyzen dat het land de politiek van
zwakheid tegenover de extremisten en
de inschikkelykheid ten aanzien van de
politieke delinquenten moe Is en dat de
bevolking door haar vertrouwen te wei
geren aan de regering en de aan het
bewind zynde party de onmiddellijke
ontbinding van het parlement eist".
Van de zyde der socialisten wordt in
een communiqué eveneens ontbinding
in het parlement geëist.
Max Buset de voorzitter van de Bel
gische socialistische partij die de meeste
winst bij de gemeenteraadsverkiezingen
behaalde is eist-ravnrid koning
Eoudewyn in audiëntie ontvangen.
Overzicht van de blussingswerk-
zaamheden tijdens de enorme brand
die gistermiddag te Amsterdam
woedde.
Dertien doden bij
treinontsporing
Passagiers door bende
beroofd
Zondagmorgen heeft een bende de
eerste trein van Poerwokerto naar
Proepoek tot ontsporing gebracht,
waardoor 13 personen werden gedood
en 3 zwaar gewond. De spoorweg werd
over 100 meter opgebroken, waardoor
een locomotief, een bagagewagen, 3
personenwagens en 9 goederenwagens
kantelden. Op het ogenblik, dat de
trein ontspoorde, opende de bende het
vuur. waarna de passagiers werden
beroofd.
Het lpper br»n «nmiddels een zui
veringsactie ingezet.
