LEIDSCH
DAGBLAD
Stralende Engelse herfstdag werd
dag van rouw
85 doden en 180 gewonden hij
grootste treinramp sinds 1915
Aantal slachtoffers nog steeds
stijgende
Nieuwe Perzische nota inzake
oliegeschil
Revolutie in het spoorverkeer
ingeluid?
91ste Jaargang
DONDERDAG 9 OCTOBER 1952
No. 27733
Directeur: J. W Henny
Hoofdredactie: B W Menkhorst en J Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
t 6.— per kwartaal: f 0 47 per week
Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 57055
Telefoon Dtr eD Adm.: 25041; Red. 21507
(Van onze Londense correspondent).
Een stralende herfstdag werd gisteren
een dag van rouw. Het gebeurt helaas
te -vaak, dat Engeland door een spoor
wegramp wordt opgeschrikt, maar de
drievoudige botsing op het station Har
row en Wealdstone. 18 km. ten Noord-
Westen van Londen, moet worden ge
rangschikt onder de vier ergste cata
strophes, welke de Britse spoorwegen
ooit gekend hebben.
De grootste ramp vond plaats in Mei
1915. toen 227 personen bij een botsing
bü Carlisle om het leven kwamen. Dit
was een troepentrein. In Juni 1889 wer
den in Noord-Ierland bij een botsing
•tachtig mensen gedood. Tien Jaar daar
vóór vonden 78 treinpassagiers de dood
toen tijdens een storm een spoorbrug in
Dundee bezweek.
Het tot dusverre ernstigste ongeluk
sinds de oorlog geschiedde In October
1947, toen 28 personen werden gedood
en 60 gewond bij een ontsporing van
de Edinburgh-Londen-expres.
In September van het vorig jaar
vloog de sneltrein LiverpoolLonden
uit de rails, waarbij 15 personen wer
den gedood en 38 gewond. Een maand
daarvóór liep een trein van Londen
naar Portsmouth op een stilstaande
trein op het station In Ford (Sussex),
bij welk ongeluk 10 personen werden
gedood en 47 gewond.
In April van dit jaar ontspoorde de
Glasgow-Londen-expres, waarbij geen
doden vielen, doch 48 reizigers gewond
■werden.
Er is herhaaldelijk crltlek uitge
oefend op dc veiligheid van de Britse
spoorwegen, welke nog voor een be
langrijk deel met verouderd materiaal
werken.
Bijna alle spoorwagons zijn hier
nog van hout, hetgeen bij ongelukken
fatale gevolgen heeft, omdat de rij
tuigen practisch geen weerstand kun
nen bieden.
Ook het signalenstelsel Is op vele lij
nen ouderwets, terwijl ook de perso
neelsbezetting zowel wat aantal als ge
halte betreft, vaak onvoldoende is.
Al deze factoren kunnen een rol spe
len bij een ramp.
Het spoorwegbedrijf staat lang niet
meer zo goed aangeschreven als in het
verleden. De modernisering kan door
de economische toestand sleohts in
traag tenvpo geschieden.
Ongelukken blijven natuurlijk echter
ook onder de beste condities mogelijk.
Maar men vraagt zich soms af. of de
slechte reputatie van het vooroorlogse
Frankrijk, wat treinrampen betreft,
thans op Engeland is overgegaan
Redders vechten om
mensenlevens
STATION LEEK EEN SLAGVELD.
Dc gehele dag hebben de reddings
ploegen met acetyleenbranders, bglen
en staven temidden van dc hoog op
gestapelde wirwar der vernielde cn
omgekantelde spoorwagons gevochten
om de levens van degenen, die ge
wond onder dc wrakstukken bedolven
lagen. Tientallen dokters, die hun
praktijk in de steek hadden gelaten,
trachtten de slachtoffers te bereiken
om met morphine-injecties hun pjjn
te verlichten, maar ln vele gevallen
konden ze niet bij hen komen.
Het stations terrein zag er uit als een
slagveld. Ambulances reden af en aan.
Verpleegsters, brandweer politie, spoor
wegpersoneel deden al het mogelijke om
de "ongelubkigen, die vaak in de onmo
gelijkste posities lagen, bij te staan.
Vele slachtoffers, die soms uren op
Ihulp moesten wachten, gedroegen zich
op hun beurt heldhaftig. Huisvrouwen
en meisjes uit kantoren en winkels in
de omgeving maakten noodverbanden
van lakens, brachten thee en heet wa
ter Planken van versplinterde wagon
deuren werden als spalken gebruikt: er
werd voortdurend geroepen om bran
cards. verbandmiddelen, kussen en kle
ren. Met het gevaar zelf verpletterd te
worden kroop een politieagent onder
een rijtuig, drukte een gedeelte ervan
met de schouders omhoog en bevrijdde
op die manier drie vrouwen.
Er waren veel schoolkinderen in de
treinen en ook onder de slachtoffers.
"Tri. laat m de avond waren vele hun
ne1- nog niet bevrijd.
Toen de botsingen plaats grepen,
stond het perron vol reizigers, van wie
velen werges'lngerd werden De aan-
b'ik van de chaos was vresellik. Overal
svee?r gegil en gekerm op, terwijl de om
geslagen locomotieven hels sisten. De
ravage ging schuil achter wolken stoom
en rook. Op verschillende plaatsen was
brand uitgebroken. Mensen overdekt
met bloed kwamen half versuft uit de
debris te voorsohijn; vooral de vrouwen
onder de passagiers gedroegen zich
prachtig. Lichtgewonden stonden vaak
degenen bü, die er erger aan toe waren.
Andere ontsnapten zaten verdoofd door
de schok stil voor zioh uit te staren op
het perron.
Over de toedracht van de ramp was
gisteravond nog niets positiefs te zeg
gen. Men loopt liever niet vooruit op
het officiële onderzoek, dat morgen zal
aanvangen.
Het schijnt dat een of twee rijtui
gen van de uit het Noorden komende
expres zijn ontspoord waardoor de
trein in botsing kwam met de locaal-
trein, welke, stampvol met mensen,
die naar hun werk gingen in Londen,
op het punt van vertrek stond. Deze
trein werd van achteren gegrepen.
Vrijwel gelijktijdig stormde de Lon-
den-Manchester-expres met donde
rend geweld op de ravage van de eer
ste botsing in.
Een luohtbrug van het station werd
door de optorenende wagons vernield.
De sneltrein uit Schotland bestond bü-
na geheel uit slaapwagens. De meeste
passagiers waren aan hun toilet bezig
toen de ramp gebeurde.
De hertogin van Gloucester was met
een latere trein uit Glasgow vertrokken
er. ontkwam daardoor aan het ongeluk.
Dc ernstige treinramp, welke
Woensdagmorgen, geschiedde op
het station van Harrow en Weald
stone. voorsteden van Londen, die
tezamen één station hebben. Drie
treinen kwamen hier in botsing, nl. I
WEERBERICHT
Enkele buien
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelük zwaar bewolkt met op
de meeste plaatsen enige regen ot mot
regen. Later wisselende bewolking met
plaatselyk enkele buien. Krachtige tot
matige wind ruimend van Zuid-West
naar Noord-West. Weinig verandering
in temperatuur. (Opgemaakt te 10 uur).
10 OCTOBER
Zon op: 656 uur: onder: 17.57 uur.
Maan op: 22.20 uur; onder: 14 59 uur.
Hoogwater te Katwük te 7 38 uur en
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
de express Pertli-Londcn, de Euston
-Liverpool express en de' trein van
Watford naar de City.
De beide foto's tonen de ontzettende
ravage op de plaats des onlieils.
Drama van ellende en moed
Met de regelmaat van een oplopen
de thermometer stügt liet aantal do
den en gewonden van de ontzettende
treinramp by Harrow. De vrees be
staat, dat het aantal omgekomenen
tenslotte 150 zal bedragen. Het aan
tal doden was in dc vroege morgen
uren gestegen tot 86 en het aantal
zwaargewonden tot 170.
De gehele nacht hebben reddingsploe
gen, gebruik makende van sterke lam
pen en zoeklichten zonder ophouden
doorgewerkt. Op een gegeven moment
zagen zij 7 mannen aan de ene kant
van een coupé zitten. Zy waren alle
dood. Het was onmogelijk de wagon
binnen te dringen. De redders kwamen
tot de conclusie, dat het gevaarlük was
om met een hijskraan de coupé's weg
halen waaruit de doden reeds waren
rwüderd. omdat dit een algemene in
storting van het tot 10 meter hoog op
gestapelde debris ten gevolge zou kun
nen hebben, waardoor nog meer slacht
offers zouden kunnen worden gemaakt,
omdat er nog aitüd levenden onder de
versplinterde massa verborgen zouden
kunnen liggen.
Er waren 1000 personen in de drie
verongelukte treinen. De locaaltrein,
welke op het stationnetje van Harrow
stil stond, was volgepakt niet 600 I
mensen, die in vele gevallen in de
coupé's stonden- Nadat de locomotief
van de Noordelijke express zich door
dc drie achterste wagons van de lo
caaltrein had geboord, hetgeen ge
paard ging met een hevige explosie,
sneed 5 seconden later de in volle
vaart passerende Manchester-express,
die de twee andere treinen op 'ijn pad
vond. daar als een ploeg doorheen.
De twee locomotieven tuimelden op
de perrons en maaiden een groot aan
tal wachtende reizigers weg.
Het verhaal van de hulpverlening Ls
een diep aangTÜpend drama van men
selijke ellende en moed. Op de vernielde
luchtbrug van het station was een schll-
dei aan het v,erk. die zwaar gewond
werd. Een dokter klauterde omhoog,
gaf hem een Injectie en verdere hulp
afwachten/de, vroeg (hij hem, wat zijn
lievelingsmelodieën waren. De dokter
zong het ene lied na het andere voor
hem. Plotseling hoorde men geen ge
zang meer, de schilder was gestorven.
Onder de geredden was een padvin
der. die zioh pradiüg weerde en overal
hulp verleende. Zijn enige zorg was.
dat hü te laat op school kwam. Een
kanarie in een ingedeukt kooitje tjilpte
ergens van uit een diep gat in de ra
vage....
Voortdurend werden bloedtransfusies
aan zwaargewonden toegediend.
De grootste lof verwierven Ameri
kaanse chirurgen, dokters en vêrpleeg-
sters van een nabügelegen vliegveld.
Diep ln de naoht was men er nog niet
in geslaagd 2 wagons waarsohünlyk ge
heel gevuld met doden, te bereiken.
Alle drie treinen waren over tüd. toen
de ramp gebeurde. Was dit niet zo ge
weest, dan zou de botsing waarschijn
lijk zijn uitgebleven De Schotse express
was ten gevolee van mist en reparaties
langs het traject 95 minuten te laat.
De Manchester trein was 5 minuten
to laat uit Londen vertrokken wegens
moeilüteheden met de remmen, en de
locaaltrein was met 12 minuten vertra
ging in Harrow binnengekomen.
Een speciale afdeling rechercheurs
van Scotland Yard is belast met de be
waking van de wrakstukken om diefstal
te voorkomen. Eén man ls gearresteerd
en zal zioh voor de politierechter moe
ten verantwoorden
Gevaren
van het rassenvraagstuk
De permanente Britse afgevaardigde
bü de Verenigde Naties Jebb heeft in
een toespraak tot een büeenkomst te
Ottawa van de Canadese vTOUwenclub
verklaard, dat het rassenvraagstuk de
oorzaak kan worden van een falen der
Verenigde Naties. Hü zeide, dat groot
staatsmansohap nodig zal zü'n om te
verhinderen dat uit rassen overwegin
gen voortspruitende gevoelens groot
nadeel aan de Verenigde Naties en de
niet-communistische staten berokkenen
AMERIKAANS PROTEST
Generaal-majoor Lemuel Mathew-
son, de Amerikaanse bevelhebber in
Berlijn, heeft bij de Sovjet-autoriteiten
geprotesteerd tegen het voorgevallene
met een Amerikaans vliegtuig.
Ook de Amerikaanse commissaris in
Duitsland. Walter Donnelly, zal een
protest zenden.
Mathewson zegt het incident in een
ernstig licht te zien en de Sovjet-auto
riteiten geheel verantwoordelük te
aohten.
Weinig hoopgevend
In een nieuwe nota aan de Britse
regering eist Mossadeq, dat de Brits-
Perzische oliemaatschappij binnen een
week 20 mlllioen pond sterling (in dol
lars omwisselbaarbetaalt als voor
schot op de 49 mlllioen pond, die de
maatschappij aan Perzië schuldig zou
zün.
Onmlddellü^ na betaling van de
som, en eveneens binnen het tijdsver
loop van een week. zou een delegatie
i van de oliemaatschappü. over volledige
bevoegdheden beschikken, in Teheran
moeten komen onderhandelen op basis
van Mossadeqs voorstellen.
Deze onderhandelingen zouden bin
nen drie weken voltooid moeten zijn.
Perzië stelt zich niet aansprakelijk
voor de gevolgen van eventuele vertra
ging.
Mossadeq verklaart te betreuren, dat
Trygve Lie:
Vrede is niet verzekerd
De secretaris-generaal der Verenigde
Naties, Trygve Lie. heeft ter inleiding
van zijn rapport aan de algemene verga
dering verklaard, dat niemand thans ze
ker er van kan zün. dat de organisatie
der Verenigde Naties er in zal slagen een
derde wereldoorlog te verhinderen.
Naar ziin mening, waren de politieke
problemen, veroorzaakt door de natio-
na'e aspiraties in Azië en Afrika en de
economische en socia'e problemen in ten
achter gebleven gebieden, even ernstig
als het conflict tussen Oost en West,
Proef met één-rail-trein
(Van onze correspondent te Bonn
per telefoon).
In de Fühlinger Heide bü Keulen,
was het gistermorgen tegen twaalven
een drukte van belang. Door het ge
boomte zag men vlaggen wapperen, een
grote politiemacht was op de been en
van alle züden kwamen voorname
auto's aangereden. Het was duidelük,
dat er iets büzonders aan de hand wa6.
De talryke gasten uit binnen- en bui
tenland werden een grote tent binnen
geleid. waar de kellners van Keulen's
grootste hotel hen met „drinks"
sandwiches en sigaren overlaadden. Ein
toen was langzamerhand het ogenblik
gekomen waarop Duitlands grootste en
geheimzinnigste na-oorlogse sensatie
van stapel kon lopen: de demonstratie
van 's werelds éénrail-trein!
Omstreeks Mei van dit jaar deden
de eerste verhalen omtrent deze Ein-
Schienen, Bohn, waarvan sommigen
een revolutie op verkeersgebied ver
wachten. de ronde. Men wist dat in de
Fühlinger Heide een groot, uitermate
streng bewaakt, proefterrein was af
gebakend, dat daarop in snel tempo
een merkwaardig spoortraject werd
aangelegd, min of meer gehjkend op
de aquaducten, die men in Zuidelüke
landen als overblüfselen uit de Ro
meinse tüd kan aantreffen.
Zware, naar boven in de lengte toe
lopende betonblokken, werden over een
afstand van ongeveer twee kilometer
in een ovaal naast elkaar opgesteld.
Over de bovenkant van deze blokken
werd een rail gelegd en daarna duurde
het niet lang of een blank aluminlum-
treintje ongeveer van de omvang
van een vliegtuigromp begon
nagestaard door allerlei technisch uit
ziende persoonlükheden, vliegensvlug
over deze baan voort te razen. Wielen
zag men aan dat treintje niet. De
onderkant welfde zich over de smalle
baan (30 cm.), waardoor het net leek
of het gevaarte zich op zün Ingewan
den voortbewoog.
Bepaald fascinerend was het, het
ding door de bocht te zien gaan.
Want daarby helde het, evenals
een goed wielrenner, 45 graad
naar binnen en zou men byna zv
ren dat het van zjjn hoge baan ln
diepte zou vallen. Maar niets van
dien aard gebeurde en op de rechte
baan hernam het, als vanzelfspre
kend, zyn evenwicht. Ontsporen
lükt bü deze trein uitgesloten.
Dit was het wat men reeds van de
nieuwe één-rail-trein wist. En dat was
voldoende om een massa belangstellen
den naar de eerste officiële demon
stratie, die gisteren plaats had, te
brengen. Men werd niet teleurgesteld.
De demonstratie heeft bü alle aanwe
zigen de indruk achtergelaten, dat
hiervan een serieus keerpunt in het
vervoer per rail sprake is, waarvan
grote gevolgen te venvachten zün.
In 1825 reed in Engeland tussen
Stockton en Darlington de eerste spoor
nadat George Stephenson er in ge
slaagd was een locomotief te bouwen.
Dat was voor die tüd een revolutionai
re verandering, die niet alleen van In
vloed was op het verkeer, maar ook op
het gehele sociale leven.
Zün de spoorwegen in de eeuw, die
sedertdien verlopen is. eigenlük wel
met hun tijd meegegaan?
Dat is een vraag, die zich tegen
woordig niet alleen de klanten van
stiefmoederlijk-bedeelde boemeltrein-
trajecten. maar ook vele verkeersteen-
nici stellen. Een feit is. dat alle treinen
ook de modernste en snelste nog
altüd aan hetzelfde principe gehoor
zamen, dat in 1825 voor het eerst ln
praktjjk werd gebracht, namelük dat
van een üzeren paard, dat gelükvloers
over twee rails voort holt. Met de mo
dernisering van het verkeer zün de be
perkingen van dit principe echter
steeds duidelüker geworden. In c'e
eerste plaats wordt het steeds meer
als een bezwaar gevoeld, dat de treinen
zich geljikvloers voortbewegen. Om
dezs reden heeft men tientallen van
jaren geleden reeds onder- en boven
grondse spoorwegen aangelegd. Het
gelükvloerse spoorwegnet bleek toen
reeds hLiderlük voor andere verkeers
deelnemers te worden. De ontwikkeling
van het moderne snelverkeer over de
weg heef' deze kwestie nog acuter
gemaakt. Dan is het klassieke spoor-
wegprincipc ook aan bepaalde snel-
heldsgrenzen gebonden. Het kritieke
punt schünt rondom een snelheid van
150 kilometer per uur te liggen.
In alle treinen, die meer dan 100
k.m per uur rijden, moet men hoogst
onaangename schok- en slingerbewe
gingen op de koop toe nemen. Elke
maaltüd büvoorbeeld. die men in het
restauratierijtuig van zo'n trein ge
bruikt. is een avontuur, voor de mond.
zowel als voor de kleren. De oorzaak
daarvan is dat tussen wlelrand en rail
a'tüd enige ril'meters speling moet
zün, willen de rijtuigen vlot voortge
trokken kunnen worden.
Tenslotte zün de klassieke treinen,
ook ln hun meest moderne uitgave; aan
een niet-onbelangrük gewicht en aan
zwaar materiaal gebonden. De locomo
tieven moeten stevig op de rails rusten,
want anders grijpen de wielen niet en
draaien zij dol in het rond. Dit nood-
zakelüke gewicht beperkt weer de snel
heid.
De bovengrondse één-rail-trein van
aluminium, die bü Keulen gede
monstreerd werd, kent al deze nade
len niet en is daardoor in staat veel
hogere snelheden te ontwikkelen.
Gebouwd op een verkleinde schaal
van 12,5 kan de proeftrein met ge
mak een snelheid van 150 kilometer
ontwikkelen en zyn bouwers (Duitse
spoorweg-ingenieurs! twyfelen er niet
aan dat hy in gewone grootte uit
gevoerd met evenveel gemak een
snelheid van 2,5 maal 150 k.m., dat is
375 k.m. kan bereiken.
Zo iets is voor een trein, rijdend vol
gens de principes van George Stephen
son onmogelük. In zoverre lükt het dus
alsof in Keulen inderdaad een nieuw
hoofdstuk van het verkeer-per-rail is
opgeslagen.
Rest ons nog te vermelden, dat de
proeven met de één-rail-trein, die tot
nu toe ongeveer tien millioen Duitse
mark hebben gekost, gefinancierd wor
den door een bekend en succesrijk
Zweeds industrieel, Axel L. Wenner—
Green, een van de rijkste mannen ter
wereld met een commercieel imperium,
waartoe o.m. de Electrolux stofzuigers
behoren. Wenner—Green geldt van
oudsher als pro-Duits en dat zal wel een
van de redenen zün, dat hy Duitse
technici de kans heeft gegeven om hun
project uit te voeren.
Onder de aanwezigen, die nog lang
geïnteresseerd met Wenner—Green en
de technische staf over het geziene zün
blüven napraten, bevond zich ook de
West-Duitse minister van economische
zaken, prof. Erhard. Opvallend was
verder dc belangstelling van Amerikaan
se militaire züde.
de jongste Britse nota niet op zün te»
genvoorstellen antwoordt. Hü neemt er
evenwel nota van, dat nationalisatie
van de olie-industrie erkend wordt,
evenals de vrijheid van de Perzische
regering bij de verkoop van de olie
producten.
Het is premier Mossadeqs bedoeling,
dat de resterende 29 millioen pond
aan het einde van de voorgestelde be
sprekingen te Teheran wordt betaald.
In een nota aan Acheson, waarbij
een copie van de nota aan Engeland
was gevoegd, dankt dr Mossadeq hem
en ook president Truman voor hun po
gingen ter oplossing van het ollege-
schll.
Hij zegt dat het nu 19 maanden ge
leden is. dat de nationalisatie werd
goedgekeurd. In die tijd is de econo
mische positie van Perrie slechter ge
worden als gevolg van de Britse maat
regelen, aldus dr Mossadeq.
In diplomatieke kringen te Londen
zegt men, dat de Perzische nota het
oliegeschil niet nader tot een oplossing
brengt. Men merkt onder meer op, dat
geen melding is gemaakt van vergoe
ding aan de Anglo Iranian" voor da
nationalisatie van haar industrie. Men
toont rich geprikkeld over de onrea
listische eis" tot betaling van 49 mil
lioen pond in twee termijnen.
Op het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken wenste men geen
commentaar op de nota te geven.
Minder geheimzinnigheid
nodig
Generaal Lawton Collins, chef van da
generale staf van het Amerikaanse leger,
die een bezoek van een maand aan Eu
ropa heeft gebracht, heeft te Washing
ton op een persconferentie verklaard
dat de Amerikaanse wet op de atoom
geheimen zodanig moet worden veran
derd, dat het mogelijk is de niet-Ameri-
kaanse bevelhebbers van Atlantische
strijdkrachten mede te delen op welke
atoomwapens zü toy de verdediging van
Europa kunnen rekenen.
Hij deelde mede, dat de Verenigde Sta
ten de Atlantische strijdkrachten voor
zien van nieuwe wapens, zoals het bij het
vuren geen terugstoot gevende geweer.
In antwoord op een vraag zeide gene
raal Collins dat er thans geen plannen
bestaan om meer Amerikaanse troepen
naar Europa te zenden.
ARBEIDSCONFLICT IN DE BRITSE
MACHINE-INDUSTRIE OPGELOST
Het verbond van arbeiders in de Britsa
scheepsbouw- en machine-industrie,
waartoe 38 vakverenigingen met teza
men ongeveer 3 millioen leden zijn aan
gesloten, heeft besloten, het verbod on
het verrichten van overwerk, waarmee
onlangs gedreigd was, niet af te kondi
gen, nadat de werkgevers er in hadden
toegestemd, hun personeel loonsverho
ging te geven.
Hoeveel, dit zal zün, zal nader in on
derling overleg worden bepaald.
(Radiografisch overgebrachte foto)'
Georgi Malenkof, secretaris van het
Centrale Comité van de Sovjet-
Russische communistische partij,
spreekt tot het 19e communistische
congres in hel Kremlin te Moskou.
In zijn redevoering, welke meer dan
vijf uur duurdedeed Malenkof een
heftige aanval op het Westeise
kapitalisme. Hij beschuldigde de
V.S. ervan de wereldhegemonie
door geweld te willen verwerven.
Op de achtergrond Maarschalk
Stalin, luisterend naar dc toespraak
van Malenkof.