KNIPSEL-PRIJSVRAAG
Slinkende demoeratie
u PUZZELT
in Zuid-Amerika kreeg
opnieuw gevoelige slag
Plsfe Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Vrijdag 26 September 1952
Tweede Blad No. 27723
Zie (1e aankondiging op de voorpagina
van ons blad van gisteren
22 IS 25 2b 27
29 30 31 32
33 31
36 37 38 39 10 11 12
43 44 15 ((6 97 98 49 50 51 52 53 59 55 56 57 5fl
6o 61 62
64 65 66 67 6fl 69 yo yi 72 73 74 75 76 77 73
so si ai. S3
106 107 108 109 110 111 112 113 «4 115 116 117 11S 110 120 121 122 123 120 -125 126
127 128
131 133 133 130
136 137 13g
1Q1 162 1Q3 1Q0 105 146 107
miwwi immuun^
I Oplossingen inzenden
uiterlijk Maandag
5 October
^•lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
TOCH OOK
I MEE!?
llllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Leven in Chili
schreeuwend duur
(Van een speciale medewerker).
Zuid-Amerika keert meer en meer
terug op de oude paden, en de verkie
zing van de vroegere dictator Carlos
Ibanez del Campo tot president van
Chili is een uiting van deze tendentie.
Men heeft de etiketjes en de methodes
veranderd, dat is al: de nieuwste
etiketjes „made in Argentina" heten
Peronisme en justitialisme, en de
stembus heeft de plaats ingenomen
van de vroegere „pronunciamientos"
en soortgelijke revolutionnaire bewe
gingen. Maar in wezen blijft het het
zelfde: terugkeer tot de dictatuur van
de „sterke man".
Dat deze „sterke man" in het Chileense
geval een man van 75 jaar is, die 21 Jaar
geleden reeds bewezen heeft, dat hij niet
regeren kon en dat men niet door hem
geregeerd wilde worden, zodat Ibènez
toen verjaagd werd, doet er niet toe.
Wie in Chili in de laatste weken daarop
wees. kreeg meestal ten antwoord: „En
Churchill dan?" Maar of deze ex-dicta
tor een Churchill is. staat te betwijfelen.
Hij was candidaat gesteld door een
nationalistische groep, nadat hij op zijn
ouden dag. in ballingschap in Argen
tinië, daar te leer was gegaan in de
school van president Peron, zoals ook de
pas in Ecuador gekozen president
Velazco Ibarra in Buenos Aires ter
school gegaan was, nadat hy ten tweede
male door een revolutie was verdreven.
De candidatuur van Ib&nez werd
echter ook gesteund door de Chileense
communisten en hun medelopers, die
zich verbonden hadden om de socialisti
sche candidaat. Allende. te steunen,
maar van hoger hand het bevel kregen
om op Ib&nez ie stemmen, daar diens
zegepraal hun kans zou geven om in
troebel water te vissen.
Deze twee groepen zouden echter niet
toereikend geweest zijn om de ex-dicta
tor aan het bewind te brengen. Dat is
geschied door de ontevreden midden
stand. welke het zwaarst getroffen is
door de in Chili, zoals in heel Zuid-
Amerika. heersende economische crisis.
Het leven in Chill is in de laatste
jaren schreeuwend duur geworden.
Voor de grootgrondbezitters beduidt
dat niet veel, zij kunnen zich redden.
De arbeiders in de mijnen, in de in
dustrieën en in staatsdienst, welke in
Chili slecht betaald werden, hebben
door organisatie en stakingen hogere
lonen weten af te dwingen, al hebben
deze niet steeds gelijke tred weten te
houden met de toenemende inflatie.
Maar de middenstand heeft noch de
financiële marge van de grootgrond
bezitters. noch de organisatie van de
arbeiders.
Hij heeft het meest onder de Inflatie
te lijden en heeft op Ibanez gestemd,
omdat hij hoopt, dat een verandering
van regime, welke dan ook, een veran
dering zal brengen.
De sterkte van Chili lag, zoals in
zoveel landen van Zuid-Amerika, in zijn
goedkoop productie-systeem: de arbei
ders werden ongelooflijk slecht betaald
en het feit reeds alleen, dat men hen
in Chili in de wandeling „rotos" noemde,
d.i. gescheurden, havelozen, tekent hun
situatie Maar dank zij de lage lonen
kon Chili exporteren en concurreren.
Doch allengs hebben de arbeiders zich
georganiseerd, hogere lonen geëist en
gekregen. Met het gevolg, dat de prijzen,
zowel van consumptie- als van export
artikelen stegen, Chili niet meer zo goed
concurreren kon, en de bekende wedloop
tussen stijgende lonen en stijgende prij
zen ontstond. Een belangrijke rol heeft
bij dit proces alweer: zoals bijna
overal in het huidige Zuid-Amerika
de industrie gespeeld. Ontstaan gedu
rende twee wereldoorlogen, toen Chili
afgesloten was van de industriële lan
den van Europa en Noord-Amenka, is
zij tussen de twee oorlogen in en na de
tweede wereldoorlog in het l*ven gehou
den door een vérgaande protectie; met
het natuurlijke gevolg, dat zij duur
werkte en aldus bijdroeg tot de stijging
der prijzen van de voornaamste ver-
bruiks-artikelen. Doch dat was het erg
ste niet: zodra de tweede wereldoorlog
voorbij was, en daarmede de vraag naar
bepaalde strategische grondstoffen daal
de. merkte Chili, dat het die grondstof
fen alleen kon exporteren, als het ge
noegen nam met betaling in industriële
producten uit Europa en de Ver. Staten.
Wat natuurlijk ging ten koste van de
eigen industrie. Deze stond voor de keus:
noodlijdend worden of omlaag gaan met
haar pi ijzen dit ondanks de door
herhaalde stakingen en loonsveihogin
gen gestegen productie-kosten.
En aldus werd de malaise drievoudig:
in de productie van grondstoffen, die
niet meer zo grif buitenlandse kopers
vonden, in de nationale industrieën van
verbruiks-artikelen, en in de door de
inflatie zwaar getroffen middenstand.
De triomf van de nationalist Ibanez
is het resultaat. En daarmede heeft de
slinkende democratie in Zuid-Amerika
opnieuw een gevoelige slag gekregen. In
wezen zijn er nog maar twee landen
Brazilië en Uruguay, waar de democra
tie zich handhaaft, de andere zijn totali
taire dictaturen cworden onder net
nieuw etiketje n.l.: Argentinië, Bolivia,
Ecuador en thans Chili, om ze te noe
men ln chronologische volgorde of
worden buiten-grondwettelijk geregeerd
naar oud systeem.
Of het zo voort zal gaan? In Argen
tinië, waar president Peron zelf de taken
heeft overgenomen van zijn overleden
echtgenote, de leiding der arbeiders, gist
het bedenkelijk in arbeiderskringen en
in het leger. In Bolivia heeft de natio
nalistische president Paz Estensoro
moeilijkheden met de min of meer com
munistische mijnwerkers-organisaties,
die hem op het kussen geholpen heb
ben. En als generaal Ibanez eenmaal
president geworden, geen duizendkun
stenaar blijkt te zijn, die de economische
crisis met dictators-maatregelen ran
oplossen, zal het volk hem stellig behan
delen zoals het hem ln 1931 behandeld
heeft. Want toen bleek hij allesbehalve
een duizendkunstenaar.
Zuid-Amerika maakt moeilijke tijden
door en op het ogenblik is de tendentie
naar nationalisme, geholpen door
Het Oost-Duitse kabinet heeft beslo-
ten aan vrijwilligers onder de burgers
politiewerkzaamheden toe te vertrou-
wen om de orde in de staat te hand
haven. Zu zullen verder bezit van het
volk en particulier bezit van Oost-
Duitse burgers kunnen beschermen en
de veiligheid van particuliere burgers
vergroten.
Uit de bekendmaking blijkt niet, of
deze burgerwaaht wapens zal dragen.
Het werk wordt in de vrije tijd verricht.
NIEUWE ROEMEENSE GRONDWET
Het Roemeense parlement heeft met
algemene stemmen de nieuwe grondwet
aangenomen welke volgens de „Scan-
teia", het officiële orgaan van de Roe
meense communistische partij, is ge
baseerd op het beginsel: „wie niet werkt,
zal niet eten" en op het principe, dat
de grond behoort aan degenen die hem
bewerken.
Krachtens de nieuwe grondwet wordt
de handel met het buitenland een
staatsmonopolie. De opperste macht be
rust voortaan bij de gTOte nationale
vergadering, die telkens voor de duur
van vier jaar wordt gekozen bij alge
mene. directe en geheime verkiezingen.
Elke afgevaardigde zal 40.000 kiezers
vertegenwoordigen. Alle Roemenen van
18 jaar en ouder hebben ongeacht ras,
geslacht, geloof, stand of beroep" het
kiesrecht.
links extremisme. Pessimisten bewe
ren, dat. als dit mislukt, de beurt wel
eens zou kunnen komen aan links
extremisme geholpen door nationa
lisme.
Rumulo opvolger van
Trygve Lie?
Men verwacht, dat generaal Carlos
Romulo Philippijnen i zal trachten het
volgende jaar gekozen te worden als
secretaris-generaal van de V. N. Romulo
zelf zwijgt echter over deze veronder
stelling. Hij Is thans ambassadeur van
zijn land in Washington.
Trygve Lie. de huidige secretaris-ge
neraal. treedt in Febuari 1953 af. De
Veiligheidsraad zal dan een nominatie
opstellen. Uit de personen, die daarop
voorkomen, moet de algemene vergade
ring dan een opvolger van Lie kiezen.
Romulo kan bogen op een grote erva
ring in de UNO. In 1949 was hij voorzit
ter van de algemene vergadering en
daarvoor was hij voorzitter van een der
belangrijkste politieke commissies.
In diplomatieke kringen gelooft men,
dat Romulo voor Oost en West aan
vaardbaar zal zijn als secretaris-gene
raal.
Directoraat-Generaal
voor Indonesische Zaken
AAN DEPARTEMENT VAN
BUIT. ZAKEN.
Aan het Departement van Buiten
landse Zaken zal worden ingesteld een
directoraat-generaal voor Indonesische
Zaken onder leiding van mr C W A.
Sohurmann, buitengewoon gezant en
gevolmachtigd minister en tot voor kort
plaatsvervangend Hoge Commissaris
der Nederlanden te Djakarta.
