LEIDSCH m DAGBLAD
Tito consolideert zijn Westerse
oriëntatie
Hoe moet de West-Europese
eenheid worden gevormd?
Bouwprogramma 1953:
55.000
woningen
91ste Jaargang
WOENSDAG 17 SEPTEMBER 1952
No. 27715
Dfrctsur: J W^Hsnaj DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witt. Singel l. Leiden Giro No. 67053
Hoofdredactie: B W. Menkhorst en J Brouwerf 6_ per kwartaal; f 047 per week relefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Grote betekenis van Edens bezoek
aan Belgrado
Tito naar Londen?
(Van onze Londense correspondent)
Aan Edens bezoek aan Tito, dat he
den begint, wordt in Londen grote
betekenis gehecht. Hoewel het niet in
de bedoeling ligt concrete beslissingen
te nemen op het gebied van weder
zijdse economische of strategische po
litiek. suggereert het bezoek toch
wel, dat aan het tijdperk van vaag
heid ten opzichte van Tito's betrek
kingen met het buitenland sinds zijn
breuk met de Russen en omgekeerd
- thans een einde schijnt te komen.
De diplomatieke activiteit, door Bel
grado de afgelopen maanden getoond,
Is daarvoor een duidelijke aanwijzing,
speciaal wat betreft de militaire bespre
kingen tussen Griekenland en Turkije,
waarin Joego Slavië zijdelings is be
trokken.
Edens bezoek onderstreept, dat Bel
grado zijn „watervrees" voor het Wes
ten nagenoeg schijnt te hebben over
wonnen en dat het zoekt naar een of
andere consolidatie in Westers ver
band, hoewel de precieze vorm daar
van nog niet schijnt vast te staan.
De Westerse oriëntatie heeft al lang
haar beslag gekregen, maar Tito moft
daarbij voorzichtig manoeuvreren, ze
ker als hi1 zou aansturen op een for
meel bondgenootschap, omdat hij stuit
op het emotionele verzet van vele zijner
in andere richting opgevoede volgelin
gen.
Plotselinge salto's, zoals Moskou die
te zien pleegt te geven, zijn in Joego
slavië met z'n zachtaardiger type van
communisme, niet of nog niet mogelijk.
Na de koersverandering van ruim 4
Jaar geleden, zocht Tito al spoedig con
tact met Engeland, dat met zijn gevoel
voor nuances en zijn talent voor het
afwegen der dingen, daarvoor beter
geschikt was dan Amerika, hoewel ook
dit al heel gauw deze vorm van „na
tionaal" communisme heeft geaccep
teerd.
Het uitsteken van voelhorens door
Tito werd in zekere zin vergemakke
lijkt, doordat Engeland een Labourre-
gering bezat, waarmede hij zich enigs
zins verwant gevoelde
De eerste stap was de uitnodiging om
naar Belgrado te komen van een dele
gatie van de Labourpartü onder leiding
van Morgan Phillips, de algemene se
cretaris en voorzitter der socialistische
Internationale. Spoedig daarop kwam
de Joegoslavische afvaardiging met
Pijade aan het hoofd naar Londen.
Zoals een der leiders ons toen per
soonlijk tijdens een perslunch toever
trouwde, was hij vooral getroffen door
de vrijheidszin van de Britten. Onze
vraag of hi1 de politieke gevangenen
van het regiem zou vrijlaten, wekte
echter bij deze functionaris de grootste
verontwaardiging.
De wapenbroederschap tussen Chur
chill en Tito tijdens de oorlog, al was
deze met horten en stoten tot stand
gekomen, speelt eveneens een rol in de
wederzijdse sympathie.
Eden is de eerste vooraanstaande
Westen, die
staatsman uit het
Belgrado komt.
Aangezien daar kennelijk verschil
lende dingen in de lucht hangen, zoals
de mogelijkheid van een regionale sa
menwerking of een pact met Turkije en
Griekenland, misschien als opstap naar
een volledige Joegoslavische aaneen
sluiting bij de Nato, acht Eden de tijd
gekomen om zich persoonlijk van de
stand van zaken op de hoogte te stel
len. iets, dat volgens sommigen wijlen
Ernest Bevin al enige jaren geleden
had behoren te doen. Diens fel anti
communistisch sentiment verzette zich
daartegen.
Eden zal niet uitsluitend het Britse
standpunt vertegenwoordigen, maar hij
is tevens in zekere zin te beschouwen
als tolk van de Ver Staten, tenminste
wat de grote lijnen van de Westerse
opvattingen betreft.
De gedachtenwissellng met Tito zal
van informele aard zijn, ook om Edens
bezoek acceptabeler te maken voor de
lagere partij-reglonen.
Eden zal verschillende delen van het
land zien en diverse aspecten van het
regiem in ogenschouw .nemen. Maar
zoals er geen agenda is voor de bespre
kingen, zo zal hij ook niet gebonden
zijn aan een straf programma. Eden
wil vooral een zo vriendschappelijk mo
gelijke atmosfeer kweken als voorwaar
de voor eventuele concrete regelingen
op economisch of militair gebied.
Vanzelfsprekend zal ook Triest ter
sprake komen. Het heeft in Italië een
goede indruk gemaakt, dat Eden de
Italiaanse diplomaten in Londen daar
over heeft geraadpleegd In Straats
burg had hij gelegenheid de Gasperl
over deze brandende kwestie te polsen.
Een van Tito's andere hoofdproble
men is om door de export van voedsel,
te betalen voor Westerse economische
en militaire hulp, ook om zijn vrijheid
van handelen onaangetast te laten.
Is zijn instinctieve afkeer van het
ontvangen van hulp op politieke basis
en om zich formeel te binden nog even
groot als vroeger ?In elk geval is er het
conflict met degenen, die het commu
nisme vooral zien als een methode om
het land op grote schaal te industriali
seren, waardoor de agrarische produc
tie gevaar zou lopen.
De verwachting is, dat Eden Tito zal
uitnodigen voor een tegenbezoek aan
Londen, dat de vriendschap voor het
Westen zou moeten bezegelen.
Dit alles betekent ongetwijfeld de in
leiding tot de hoognodige versteviging
van de anti-Kominform-krachten in
Zuid-Oost Europa, dat de Achilleshiel
van het Westen vormt.
Men acht het in Londen nog te vroeg
om te zeggen, of deze versteviging een
direct of indirect karakter zal dra
gen, al zal het er in wezen weinig toe
doen op welke wijze Tito het gat in de
dijk. door het Westen rond het Komin-
form-gebied opgeworpen, zal dichten.
Kalm tempo wenselijk
Zou een toekomstige Europese fede
ratie een staatshoofd moeten hebben?
Dit is een van de vrasen. die gesteld
worden in een rapport, dat door viif
staatsrechtgeleerden voor de Raad van
Europa is uitgewerkt en waarin moge-
litkheden worden opgesomd voor de in
richting van een federatieve staat. Dit
rapport, waaraan voor Nederland profes
sor Verziil heeft meegewerkt, zal heden
door professor De Housse aan de
Straatsburgse assemblee worden aange
boden. Het zal moeten dienen als leid
raad voor de commissie der assemblee,
die de taak heeft gekregen een statuut
voor een Europese politieke gemeen
schap voor te bereiden. Indien de po
litieke gemeenschap zich inderdaad
sterk zou ontwikkelen, zouden er volgens
de professoren drie mogelijkheden be
staan: men zou de staatshoofden der zes
landen beurtelings de hoge functie kun
nen laten waarnemen: men zou de
Amerikaanse regeringsvorm kunnen
overnemen of wel de Zwitserse federale
grondwet tot voorbeeld kunnen nemen.
De essentiële volmachten van een
Europese regering zouden volgens de
professoren in viif punten kunnen wor
den samengevat: 1. het algemene poli
tieke beleid van de gemeenschap onder
toezicht van een Europees parlement;
2. het recht om in samenwerking met
het parlement wetsvoorstellen in te die
nen: 3. het recht om verordeningen en
verschillende wetten toe te passen; 4.
het financiële beheer onder toezicht en
goedkeuring van het parlement; 5. alle
volmachten die het parlement in bijzon- j
dere omstandigheden aan de uitvoe
rende macht, zou geven. Daarna zal het
volgens de professoren wel onvermiide-
liik ziin dat een Europees gezag ook
het recht kriict zelfstandig belastingen
te heffen. Het rapport stelt echter op
de voorgrond, dat het. in het huidige
Europa nog moeilijk zal ziin de buiten
landse politiek geheel in handen te
leggen van een Europese gemeenschap.
Dit zou volgens de commissie beteke
nen dat de nationale staten vrijwel van
hun gehele onafhankelijkheid zouden
worden beroofd. De commissie oppert
echter een tweede mogelilkheid. name
lijk een verdeling van het gezag tussen
de gemeenschap en de staten, die er lid
van ziin.
Mei. Klompé betoogde bij het debat
van gisteren- dat door de vorming van
de Europese gemeenschappen de taak
van de raadgevende vergadering en van
de Raad van Europa eer toe- dan afge
nomen zijn. Zii verzette zich tegen de
bii sommige leden bestaande indruk,
dat de raadgevende vergadering haar
reden van bestaan had verloren door zo
iets als concurrentie vanwege het ko
len- en staalparlement.
De heer Vixseboxse. afgevaardigde der
Chr. Hist. Unie. zei dat de raad van
Europa moest blijven bestaan als
broedplaats voor alle plannen tot sa
menwerking op cultureel, economisch en
sociaal gebied De raad zou een grote
taak kunnen blijven verrichten door de
stimulering van plannen voor nieuwe
gemeenschappen, b.v. voor de landbouw
en voor het verkeer. „Het is een ge
vaarlijke en valse gedachte dat de taak
van de raad zou verminderen, integen
deel wii zullen nieuwe kracht nodig
hebben om alle mogelijkheden van gro
tere eenheid te bestuderen", aldus de
Nederlandse afgevaardigde.
Ook de Britse Labour-afgevaardigde
Gordon Walker zag het zo. De Euro
pese gemeenschappen werden volgens
hem niet zo supranationaal geeeten als
zij werden opgediend. Zij namen steeds
weer het karakter van intergouverne
mentele in plaats van supranationale
overeenkomsten aan en hij voorzag dat
het bovennationale karakter verder op
WEERBERICHT
Kans op buien
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Wisselend bewolkt met plaatselijk en
kele buien. Langs de Waddenkust aan
vankelijk krachtige, overigens matige
Noord-Westelijke tot Westelijke wind.
Vannacht iets minder koud, morgen
overdag ongeveer dezelfde temperatuur
als vandaag. (Opgemaakt te 10 uur).
18 SEPTEMBER.
Zon op: 6.19 uur; onder: 18.48 uur.
Maan op: 5.21 uur; onder: 18.16 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.59 en
Dit nummer bestaat uit zes pagina's
Wisselend weer
Het KNMI deelt mede:
Tengevolge van het heldere weer met
weinig wind kwam er vannacht in ons
land op vele plaatsen zware nachtvorst
voor. Onder invloed van een diepe de
pressies voor de kust van Noorwegen zal
er de komende nacht meer wind staan,
zodat de temperatuur dan niet tot zo
lage waarde kan dalen. Morgen overdag
daarentegen wordt ons land geheel over
spoeld door koude lucht uit het hoge
Noorden tengevolge waarvan de maxi
mum-temperatuur lager zal zijn dan in
ae afgelopen dagen. Boven de Noordzee
ontwikkelen zich in de koude lucht
buien die later ook ons land kunnen
binnendrijven. Bij IJsland ontwikkelt
zioh een nieuwe storing, die zich even
als zijn voorganger naar het Noordzee
gebied zal bewegen. Voor de komende
dagen moet dan ook op wisselend weer
gerekend word^p met temperaturen ge
middeld beneden de normale waarde
voor de tijd van het jaar.
H.M. Koningin Juliana, vergezeld
door Z.K.H. de Prins der Neder
landen begaf zich gistermiddag in
de gouden koets naar de Ridderzaal
voor de plechtige opening van de
zitting der Staten-Generaal.
Voor de laatste maal heeft de
Koninklijke Stoet daarbij de tot nog
toe gebruikelijke weg gevolgd, van
het Noordcinde via Heulstraat.
Kneuterdijk. Lange Voorhout en
Korte Vijverberg naar het Binnen
hof.
De gouden koets met het ere-
escorte verlaat het Noordeinde.
de achtergrond zou worden gedrongen
naar mate de gemeenschappen zich
zouden gaan ontwikkelen. Dit gaf vol
gens Walker te meer kansen od een
voortzetting van de samenwerking met
de andere landen. Hij Het deze opmer
kingen gepaard gaan van een duidelijke
waarschuwing aan diegenen, die naar
een neutralistisch West-Europa streven.
De Franse oud-premier Reynaud liet
ziin voldoening over de bereidheid tot
verdere samenwerking vergezeld gaan
van een somber economisch en politiek
beeld van Europa.
Tot de pleiters voor een voortzetting
van de samenwerking tussen het con
tinent en Engeland behoort ook de
Britse liberaal lord Layton, die met
Revnaud tot de veteranen van Straats
burg behoort.
Eventueel nog meer werken in verband toestand
arbeidsmarkt
De Minister van Wederopbouw en
Volkshuisvesting heeft in een brief aan
de Tweede Kamer het Bouwprogramma
1953 aangebo len.
Omtrent de verschillende sectoren
van het bouwprogramma 1953 niet-mi-
litaire werken deelt de minister o.m.
het volgende mee:
Weg- en waterbouwkundige werken -
Het bouwprogramma 1953 gaat uit van
een volume in deze sector van 255
mlllioen gulden, di. 57 millioen gulden
meer dan het officiële programma 1952,
dat echter sterk overtrokken zal wor
den. Deze overtrekking geschiedt o.m.
door de additionele werken, welke in
het kader van de werkgelegenheidspo-
litlek worden uitgevoerd. De voornaam
ste oosten in deze sector zijn die van
de Rijkswaterstaat (met inbegrip van
de Zuiderzeewerken, die ongeveer de
helft van de post uitmaken en enkele
bescheiden werken voor het Staatsvis-
sershavenbedrijf) en die voor de mij
nen, de Ned. Spoorwegen, de provincies,
de waterschappen en de gemeenten.
De realisatie zal sterk afhankelijk
zijn van de financiële mogelijkheden.
Buitengewoon onderhoud: verbouw -
Verwacht wordt, dat de grotere vrfj-
heid, die wordt gegeven in de uitvoe
ring van werken tot f 100.000. er toe
zal leiden, dat in deze sector in 1953
meer zal worden verwerkt.
Daarmee rekening houdende, zijn in
het programma 1953 voor deze sectoren
resp. 10 millioen gulden en 80 millioen
gulden opgenomen, tegenover de cijfers
van 9 en 65 millioen gulden, waarop de
realisatie in 1952 wordt geschat.
de boerderij bouw een continuïteit, die
ook in de twee komende jaren, waarm
de herbouw zal worden afgewerkt, nog
aanwezig zal zijn en die in de buurt
van 75 miUioen gulden per jaar lag.
Met het oog op de verruiming van de
goedkeuringspolitiek is een bedrag van
80 millioen gulden gesteld.
Nijverheid In 1951 werd in deze
sector voor 232 millioen gulden gerea
liseerd, in het eerste halfjaar van 1952
voor 115 millioen gulden. Er is een
lichte vermindering in het bedrag,
waarvoor werken werden goedgekeurd,
te bespeuren. Intussen zal de realisatie
in 1953 nog onder Invloed staan van de
grote omvang van de werken, waar
mee in vorige jaren werd aangevangen
en waaraan nog in 1953 wordt gewerkt.
Hoewel het niveau van de werken,
waarmee van half 1952 tot einde 1953
wordt begonnen, door het ministerie
van Economische Zaken op een jaar
basis van 200 millioen gulden wordt ge
schat, lykt het daarom gewenst het to
taal voor 1953 wat hoger aan te ne
men. Met inbegrip van 7% millioen
gulden voor de werken voor de Techni
sche Hogeschool te De'.ft, die als voor
heen ten laste van deze sector worden
gebracht. Is het totaal daarom bepaald
op 220 millioen gulden.
Handel en Verkeer - Verwacht wordt,
dat in 1952 voor 115 millioen gulden
zal worden gerealiseerd. Het bouwv-
men voor 1953 is wat hoger en wel op
125 millioen gulden bepaald, omdat
door invoering van de kernfinanciering
enige verhoging van de animo om in
deze sector te bouwen is te verwachten.
Hongersnood in India
In het gewoonlijk vruchtbare gebied
van Simderban ten Zuiden van Cal
cutta heerst grote nood ten gevolge van
drie opeenvolgende natuurrampen
overstromingen in 1950, droogte in 1951
en overstroming door de zee. Bijna een
derde van de bevolking van een mil
lioen in dit district wordt door hon
gersnood bedreigd.
De bestuursraad van het internatio
naal noodkinderfonds der V. N. heeft te
legrafisch toegezegd 500 ton rijst uit,
Thailand te sturen.
HET EILAND WAKE
ONBEWOONBAAR GEWORDEN.
Alle 6 k 700 bewoners van het kleine
eiland Wake in de Stille Oceaan zullen
met vliegtuigen naar elders worden over
gebracht. Gisterochtend vroeg heeft een
hevige storm alle huizen weggevaagd en
bijna het gehele eiland onder water ge
zet. Ernstige persoonlijke ongelukken
zijn niet gebeurd, doordat de bevolking
gewaarschuwd was en een toevlucht had
gezocht in oude Japanse bunkers uit de
oorlog.
Het hoofdkwartier van het Ameri
kaanse marinekorps te Washington maakt i
bekend, dat In Korea zes straaljagers
tegen een In wolken gehulde heuvel zijn
opgevlogen waardoor de zes bestuurders
om het leven kwamen. I
Woningbouw Voor de woningbouw
is 680 millioen gulden aan bouwvolu
men uitgetrokken, waarbij de volgen
de verdeling is verondersteld: 27.500
woningwet-woningen, 20.000 premie-
woningen, 5.000 herbouwwoningen;
2.500 andere woningen, dus 55.000 wo
ningen in totaal, exclusief de wonin
gen, die deel uitmaken van boerde
rijen en bedrijfspanden en een aantal
landarbeiders-woningen, die uit het
bouwvolume voor boerderijen worden
gebouwd.
Het is mogelijk, dat het totaal nog
iets hoger kan worden gesteld, wan
neer het volumen „andere wonin
gen", d.i. volumen, waarvan geen
kosten ten laste van de begroting
van wederopbouw komen, hoger zou
worden.
De minister wijst er nog eens op, dat
een bouwprogramma van 55.000 wo
ningen niet identiek is met het ge
reedkomen van 55.000 woningen.
Eerst dan worden deze begrippen
identiek, wanneer er een zodanige
continuïteit is ontstaan, dat het vo
lume van de in aanbouw zijnde wo
ningen in de aaniang van het iaar
hetzelfde is als dat bij het eind van
het jaar.
Boerderijbouw De boerderijbouw
staat nog sterk onder invloed van de
behoeften ter zake van herbouw van in
de oor'.og vei woeste boerderijen en van
de nieuwe IJsselmeerpolders. Er is in.
Gezondheidszorg en hygiëne Het
Is gewenst voor deze sector, die in de
laatste jaren gedrukt moest worden,
meer uit te trekken. In overleg met So
ciale Zaken is het volumen voor 1953
Voor de vijfde maal sinds Zij de
troon besteeg heeft H.M. Koningin
Juliana gisteren in Den Haag de
zitting van de Staten-Generaal ge
opend met het uitspreken van de
Troonrede.
De foto toont de plechtigheid in de
Ridderzaal.
bepaald op 28 millioen gulden, dl. 8
millioen gulden meer dan de in 1952
te verwachten realisatie.
Kerken Voor 1953 is 22 millioen
gulden uitgetrokken, waarmee naar
aangenomen wordt in Ie behoeften kan
worden voorzien. Verwacht wordt, dat
in 1952 20 millioen gulden zal worden
verwerkt als gevolg van de grote vrij
heid, die in dat, jaar reeds voor kerken
bouw werd toegestaan en waardoor het
officiële programma van 15 millioen
gulden met 5 millioen gulden zal wor
den overtrokken.
Scholen Voor het L.O., U.L.O., V.
HM.O., N.O. en Kleuteronderwijs ls
voor 1953 57 millioen gulden uitgetrok
ken. Dit volume is op grond van de
Riiksgoedkeuringen, verleend in het
verleden voor BX O. en diverse lagere
en middelbare vakscholen, verhoogd
met 6 millioen gulden. Verder is reke
ning gehouden met het bouwprogram
ma van de Rijksgebouwendienst voor <ie
Rijksluchtvaartschool, voor de univer
siteiten te Leiden, Utrecht en Gronin
gen en de Landbouwhogeschool, alsook
met geraamde bedragen voor het H>
ger Onderwijs in Nijmegen, Amsterdam
en Rotterdam. Het totaal kan dan op
77 mlllioen gulden worden gesteld,
waartegenover een te verwachten reali
satie in 1952 van" 60 millioen gulden
staat.
Uitdrukkelijk wordt er op gewezen,
dat het bouwprogramma niet de
werken bevat, die eventueel additio
neel zouden worden ter hand geno
men, indien de toestand op de ar
beidsmarkt zulks wenselijk doet zijn.
H.M. de Koningin maakte gister-en de prinsesjes Beatrix. Irene en
middag een rijtoer door Den Haag. I Margriet werd H.M. door de
In gezelschap van Prins Bcrnhard menigte hartelijk toegejuicht.
