a fl 1 Klappertandend offerden duizenden aan vulkaan Broino Oude berggod paste zich aan bij nieuwe tijd Door Amerika** broodtrommel Amerikanen kunnen trots zijn! Droowsiurk- raadsel 15 16 20 10 50 5' 91ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 9 Augustus 1952 Derde Blad No. 27682 t pro r« „Waar blijven cle geiten (Van onze correspondent te Soerabaja). Zoals zo vele Aziatische landen, is Indonesië een land van grote en vaak lal^cer frappante tegenstellingen. Men ziet er tot zelfs in de grootste steden toe ;t kaarsverlichting neonlampen branden. Door de straten rijden de duurste tmerikaanse auto's, en aan de kanten van die straten zitten de bedelaars bij tien- jllcn. De een woont in een huis met twaalf kamers, de ander huist onder een ig. In de dagbladen leest men over plannen van de Indonesische regering, om •en televisie-zender te bouwen, maar toen wy onlangs in een niet eens zo héél •rg van de buitenwereld geïsoleerde dessa kwamen, liep de gehele bevolking uit im getuige te zijn van het daar nog nooit vertoonde wonder van een in een auto ;emonteerd radiotoestel. Over hetgeen wy daar in de bergen meemaakten, op nauwelijks 125 k.m. van Soerabaja met zUn moderne ziekenhuizen, zijn grote fabrieken en zijn univer- iteit willen we hier het een en ander vertellen. We beleefden er namelijk het jaarlijkse nachtelijke offerfeest op de rand van de krater van de vulkaan de Bromo. ite li one c-rk? Onvergetelijke nacht op indrukwekkende Zandzee. Vfltoe Bromo is op zichzelf reeds een ?nswaardigheid. Zy ligt op een :te van ruim 2000 meter in een zandvlakte - de Zandzee geheten het Tenggergebergte. Die Zand- ikte is een troosteloze verlatenheid, rdag gloeiend heet en des nachts enkoud- Toen wij er in de tweede 'It van Juli waren, vroor het er zelfs. Zandzee ls omgeven door een ke- van stelle en enige honderden me- 5 hoge bergwanden. Midden in de jdvlakte. gezien van Oosteiyke rich- ig uit. verrijst de bijna 300 meter Bromokrater. waarboven steeds grote rookpluim hangt. oude Bromo berokkent de met ig aardse goederen bedeelde bewo- van het waterarme, en derhalve ig vruchtbare, Tenggergebergte 1 schade. Zün zwaveldampen zijn •oor de groentetuinen en de as- :en, die hy ten minste eenmaal per r de hoge yie lucht Inblaast, valt ik in zó'n dikke laag op de aarde r. dat alle Jonge planten gedood den. s het daarom wonder, dat eens per r de Tenggerezen - aanhangers van leer van Boedha - hun krater be- a om de vulkaan offers te ngen? Dat gebeurt In de nacht, één nd en één dag na het Indonesische ïwjaar. In die offernacht onder het schünsel een zilveren maan. dat het zand een zee van licht zette, heeft de ide berggod Bromo bij een tempera- die tegen de ochtend beneden vriespunt daalde, de van kou hui- nde en klappertandende bewoners zijn gebied - kleine nietige mens- in een machtige natuur - ontvan- en in de gelegenheid gesteld hun rlijkse offers te brengen, opdat - ar het heet - de oude heer, die daar ip in de aarde verborgen woont, en af en toe met zijn duim in de aard korst. die het dak van zün woning vormt, een gaatje krabt, in het ko mende jaar door dit gaatje niet te veel van zijn boze en kwade luimen zal la ten blijken. Grieken trachten grens incidenten te verdoezelen. De waarnemers der Verenigde Naties, Donderdag getuige zyn geweest van Grieks-Bulgaarse grensincident, dat bezit van het eiland Gamma in de msrivler Maritza tot inzet had.Verlo- als gevolg van te weinig ervaring, koelbloedigheid. Het optreden dei" .ekse troepen, die vuurden op Bul- rse militairen, die op het betwiste nd weiden waargenomen, was niets rs dan een plaatseiyke actie, waar- het belang door deze waarnemers onnodige wijze is overdreven", ver fde een woordvoerder der Griekse •ring te Athene. De Griekse vice-premier Venizelos had eds eerder verklaard, dat aan het „ri- erfront" volstrekte rust heerste en dat m de Noordelijke oever van de Maritza en Bulgaarse troepen waren samenge- okken. Een woordvoerder van de Griekse ge- trale staf herhaalde dat. indien er op- euw Bulgaarse militairen op Gamma luden worden waargenomen, de Griekse enstroepen mogelijk opnieuw zouden uren, doch dat voorlopig niet tot be- "ting van het eiland zal worden over- Gamma ls het middelste van drie in Maritza gelegen eilanden. De loop ?n oe grens alhier staat niet geheel Radio-Sofia herhaalde, dat de Bulgaar se regering bij het secretariaat der Ver engde Naties heeft geprotesteerd tegen een aantal Incidenten langs de Grieks- Ej'gaarse grens. De eis word gesteld "at de Griekse regering, onverwijld maatregelen zal nemen om een herhaling Van deze incidenten te voorkomen, waar aan wordt toegevoegd dat de Atheense autoriteiten de verantwoordelijkheid op z-ch moeten nemen voor de gevolgen van dergelijke incidenten. HIJGEND MENSELIJK LINT Duizenden kwamen naar het middel punt van de altyd indrukwekkende Zandzee, zy vormden een van inspan ning hijgend lint. dat zich langs de Oostelijke zijde van de berg. die naar Bromo genoemd is, omhoog slingerde- Het einddoel van de tocht, de smalle kraterrand, was dicht bezet met een van koude rillende en met alle soorten van kledingstukken behangen menigte. Urenlang werden de offerranden in de krater geworpen, waar ze werden opge vangen door vrienden van Bromo. die voor hem deze nacht de honneurs waar namen. De beter gesitueerden wierpen hun gaven in de armen van hun minder met aardse goederen gezegende broe ders. die zich enkele meters onder de rand van dc krater hadden opgesteld en zich daar handige keepers toonden. Een levensgevaarlijke toer. want wie uit glijdt en in de krater valt, komt er niet meer uit Gelooft ge niet met ons, dat deze economische en liefdadige opvatting van het offerceremonieel de oude Bro mo zeer welgevallig moet zijn en dat hij er stellig een jaar lang en ilat is tenslotte toch de bedoeling goed gemutst door zal biyven, niet te vaak en niet te hevig de as uit zijn pijp zal kloppen en geen te grote halen zal doen. of met stenen zal gaan gooien, zoals wel eens voorkomt? En zo verdwenen de witte kolen, de bossen wortelen, de maïskolven en zo nu en dan eens een enkele levende kip in de krater, om er een tydje later door de nieuwe eigenaar weer uitgedragen te worden. Alleen het geld. dat men Bromo toebedeelde, ging verloren in het zand. Dat was dan écht voor de oude bergman. GEEN GEITEN MEER. De keepers daar beneden riepen voort durend- Waar blijven de geiten?" Zy herinnerden daarmede aan de voor oorlogse jaren, toen Bromo op elk offer feest ook tientallen van deze dieren aangeboden kreeg Bromo zelf echter stemde met dit gel ten-geroep niet ln. Hu bleef onverstoorbaar doorroken, liet hier en daar eens een klein vlammetje zien. of rommelde enkele minuten wat luidruchtiger dan normaal. Tenslotte zal ook hij wel weten, dat een geit tegen woordig geen 50 cent meer kost, maar zo n 50 tot 60 roepiah! In lang vervlogen jaren, zo vertellen de oude verhalen, werd er zelfs elk Jaar een maagd ln de krater geworpen. Aandoeniyk was het om te zien met welk een ernst vaak het offer gebracht werd. Daar stond by voorbeeld, geheel alleen, apart van de massa, een klein meisje. Strak keek zy naar beneden in de ongeveer 300 meter diepe krater, waar de rookwolken uit de aarde kolkten. Ze vroeg de nu zo vredige vader Bromo om veel voorspoed en een goede oog. t. En toen die wens gezegd was, verdwenen ook haar beide maïskolven, simpel ge schenk. maar niettemin voor haar een echt offer, ln de krater. En tenslotte, na de lange nacht, kwam de zon op met felle kleuren en lange schaduwen over de witte wolkennevels, die zich in de Zandzee hadden gespreid. Het offerfeest was teneinde. Het game lan-orkest. dat zich de gehele nacht aan de voet van de krater had laten horen, ging naar huis, de bergbewoners keerden naar hun dessa's terug: „Bromo wees ons gunstig gezind (Slot) (Van onze correspondent in Amerika). Wanneer men ergens in de Rocky Mountains, waar de temperatuur de* nachts tot het vriespunt daalt leest over de warmte ln het midden en Oosten van Amerika, dan is het niet erg aanlokkelijk om af te dalen naar „Amerika's broodtrommel", naar de warme vlakte van het midden-Westen, waar mals, tarwe en klaver groeit. Maar dat lange traject tussen de Rocky Mountains en de Oostkust is erg meegevallen. Zeker, het was warm. Maar dit zomer op z'n best: zonnig, droog en geurig. De mais schoot flink op, de tarwe was bijna ryp en de klaver vervulde de lucht met pure zomergeur. Het landschap was byna Nederlands. Alleen de sloten ontbraken en er waren wat meer en wat zwaarder bomen, vooral rond de boerderyen. Het is heel begrij- pelyk, dat zoveel boeren uit het Noord westen van Europa zich hier gevestigd hebben. Het wemelt hier van Scandi navische, Duitse en Nederlandse namen. DE CIRKEL GESLOTEN. Van Chicago leidde de tocht terug naar Washington. De cirkel is gesloten. De auto. die op deze tocht van 14.000 kon. door 22 staten geen andere kuren heeft vertoond dan één lekke band, staat weer op z'n oude plaats. Wie Amerika per auto doorkruist, lo geert het gerieflijkst in wat men hier „motels" noemt. Deze motels (motor-ho tels) zijn ernstige concurrenten gewor den voor de gewone hotels, die ln het centrum der steden staan. Motels •indt men doorgaans aan de buiten kant van de stad. Meestal bestaan zy uit een 20 A 40 tweepersoonshuisjes, die rond een grasveld staan geschaard. Neon-letters bij de ingang van zulk een motel-dorpje geven aan of er een huisje vrij is of inet. Zo ja. dan betaalt men 4 a 6 dollar in het kantoortje en daar voor krijgt men de sleutel tot een der huisjes. De auto zet men. wanneer er geen garages bij de cabins zyn. vlak voor de deur van het eigen apparte mentje. In het huisje vindt men één of twee slaapkamers en altijd een heel mo derne badkamer met warm en koud water. Radio is de huisjes is eer regel dan uitzondering. Soms is er een zwem bad op het motel-terrein en een enkele keer heeft men zelfs een telefoon en een kookgelegenheid. Geen wonder, dat velen een motel verkiezen boven een hotel. In de steden Ls het soms moeiiyk een parkeerplaats te vinden voor de auto en het is altijd een gedoe (en het kost fooien i om de bagage uit en in de auto te krijgen. By een motel heeft men ook 's avonds nog wat buitenlucht en 's ochtends kan men ln alle vroegte snel vertrekken: betaald heeft men al en de sleutel laat men achter in het huisje Een enkele keer waren alle motels vol. maar dan vond ik altijd nog wel een kamer in een hotel. Het omgekeerde zal wel niet vaak voorkomen! (Tenzij in Chicago, wanneer ln conventietUd, alle hotels ln het centrum over en over vol zyn). LANGS DE WEG Europeanen zulen zich nog wel eens bedenken, maar Amerikanen nemen op hun lange tochten door het land heel vlot hun kinderen mee. Voor wie met kinderen reist, zyn zulke hotels (waar men ook cabins voor vier personen heeft natuuriyk een uitkomst Men doet ln dit land veel voor de automobilist. Byna in iedere staat vindt men naast de hoofd- paar flinke tafels met banken, een stook plaats, een prullemand, en soms een schommel en een wip om de ietwat ver reisde kindertjes wat beweging te geven. Men moet zich die Amerikaanse hoofdwegen toch niet al te imposant voorstellen. Doorfaans is het wegdek voortreffelijk, maar ik schat dat zeker 85 van de wegen, die ik volgde, slechts twee banen had: éen voor elke richting. Dat is meestal ook wel genoeg. In het binnenland is het verkeer veel geringer dan in de kustgebieden, waar men in derdaad wegen vindt met vier of zes ver- keersbanen. Verlaten voelt men zich overigens nooit, zelfs niet in de woestyn- achtige streken. Het duurt overdag vry- wel nooit langer dan een minuut voor men een nieuwe tegenligger ziet De regeling van het verkeer ls voor treffelijk. Met name is het een uitste kende instelling, dat alle verkeer dat op de hoofdweg uitkomt eerst moet stoppen alvorens over te steken of langs de hoofdweg verder te gaan. In het al gemeen is cle Amerikaanse automobilist zeer gedisciplineerd en wie op een hoofd weg rijdt, behoeft daarom nauweiyks aandacht tc schenken aan verkeer dat van de zijwegen kan komen. Men rydt vrij hard, vaak 100 tot 120 kilometer, maar het ls een goed ding dat men toch in de dorpen en stadjes niet harder rydt dan daar is aangege ven (meestal 40 km. per uur.) Maar ook al kan men als Europeaan vol lof zyn over de voortreffelijke kwa liteit van het wegdek en over de zorg vuldige aanleg van bergwegen, de Ame rikanen zijn nog lang niet tevreden. Het lijkt me waarschijnlijk dat over een jaar of tien een autotocht van de Atlantische naar de Stille Oceaan al heel anders zal zyn dan in 1952. Een voorproefje van het reizen zoals het ln de toekomst zal zyn krygt men by- voorbeeld al op de Pennsylvania-Turn pike.. Dat is een super-autoweg, die op het ogenblik reeds van Philadelphia tot voorbij Pittsburg loopt, en die voort gezet zal worden in de richting van Chicago. Op den duur wordt deze weg ze ker een schakel ln een der moderne autoroutes tussen Oost en West. Eerlijk gezegd ben ik blij nog een min of meer ouderwetse tocht door Amerika te hebben gemaakt. Een tocht, waarop ik nu en dan eens door een dorp of een stadje kwam en waarop ik toch ook nu en dan eens een wat kronkelige of slech te weg had. Want zo'n weg. als van Philadelphia naar Pittsburg, is eigenlijk te volmaakt. Geen huizen passeert men hier en men kan zonder bezwaar vrijwel voortdurend hoven de honderd ryden. De hellingen zyn heel geleidelyk, en komt er nu en dan werkelijk eens een flinke berg dan voert een tunnel daar dwars doorheen. Om de dertig myl vindt men een uni form gebouw om de auto en om zichzelf oeden Verder ziet men alleen na wegen practische picnic-plaatsen: een i tuur: prachtige, beboste bergen en dalen Het gaat snel op zo'n weg, het is er mooi, maar het ls eigenlijk toch te glad jes. Het verveelt. Zo wordt autorijden net zo geriefiyk en net zo saai als vlie gen. Maar voor transcontinentale autobus sen en voor vracht- en tankauto's is zulk een weg natuuriyk ideaal. Wanneer er een zestal van zulke vierbaanswegen ge heel Amerika zal overspannen, dan zul len de spoorwegen wel een heel zware dobber hebben tegen het autoverkeer. AMERIKA KAN TROTS ZIJN Wy zijn deze tocht begonnen: niet pro en niet contra, met een open oog en zonder voor-oordeel. Ons relaas was nu eens critisch. dan weer gekscherend, maar vaak toch ook enthousiast. De Grand Canyon was luguber ïndruk- Dc hevige regens in Korea schijnen liet enthousiasme van deze muzi kanten van het Koninklijke Cana dese 22ste Regiment niet tc bekoe len. De leden van het orkest schuilen onder een tent. de dirigent moet buiten staan en wordt tegen de watervloed beschermd door een gasjas La Plata wordt Eva Peron. La Plata, hoofdstad van de Argentijnse provincie Buenos Aires, zal voortaan „Eva Peron" heten. Een tandarts te Buenos Aires, die wei gert in de rouw te gaan vopr Eva Peron. is om die reden uit de dienst van de staatsspoorwegen ontslagen. Het is niet de eerste ambtenaar tegen wie op deze manier wordt opgetreden. 37.000 arbeiders en employé's van de gemeente Buenos Aires hebben kardi naal Copello verzocht by het Vaticaan te bewerkstelligen, dat Eva Peron als heilige vereerd wordt. wekkend. Las Vegas was mal. de Red- woodbossen in Californië waren overwel digend mooi. Doch of men nu ln Texas komt of in Montana, in Californië of Ohio, overal zyn Amerikanen. En wat zyn daar veel spraakzame en behulpzame mensen on der! Ze houden van hun land en helpen een buitenlanoer graag om zoveel mo gelijk van dat land te zien. Het was ongeveer zeven uur in de ochtend toen ik. in Black Hills aan de Westrand van de grote vlakte het monument passeerde dat daar in de ber gen is uitgehouwen voor vier grote pre sidenten: Washington. Jefferson, Lin coln en Theodore Roosevelt. De impo sante koppen waren op dat vroege uur fantastisch belicht door de morgenzon. Reeds zo vroeg ln de ochtend waren er vry veel Amerikaanse tourlsten op dat punt Zij zagen omhoog met een gevoel van eerbied en trots: dat waren de mannen, die hun land groot en goed hadden gemaakt'en hier ln het hart van het land ln de Black Hills, had den 7ij hun monument gekregen. Na tuurlijk kon men op die plaats ook ver nemen hoelang er wel aan die koppen gewerkt was en hoe groot, byvoorbeeld de neus van Lincoln wel was. Maar het waren toch niet in de eerste plaats zulke dingen, die de Amerikanen im poneerden. Zy stonden daar, vervuld met een gevoel van erkentelijkheid tegenover deze vier groten en tegenover de vele anderen, die met hen Amerika hadden gemaakt tot wat het is: een krachtige staat met vrije, ondernemende, vrien delijke mensen. Dat ls Inderdaad een reden tot trots voor de Amerikanen, een reden tot respect en grote gene genheid voor de buitenlander. RECHTZAKEN HAAGSE POLITIERECHTER. Boete voor het wegmaken van een hond Bij verstek behandelde de Haagse Po litierechter de zaak tegen een kaaspak huisknecht uit Bodegraven, die het weg maken van een hond was ten laste ge legd Een zwager van v. V. had voor f. 7.50 een soort hazewindhond ge kocht. maar hy had geen plaats voor het dier. Daarom bracht hij hem bij zyn zwager, die er tegen vergoeding voor zorgen zou. Later vernam de zwager, dat v. V. de hond had weggedaan. Van V. zou de hond ergens buiten hebben gezet op het erf van het huis, waar de vrouw van de zwager woonde. Dit ver haal klopte niet erg, want dan zou men de hond hebben moeten zien De hond is echter nooit weergezien. Van V. ont kende de hond te hebben afgemaakt. De officier van Justitie eiste f. 25 boete of 10 dagen. Het vonnis luidde: f.15 boete of vyf dagen. Onder invloed op de bromfiets. Een 34-jarige grondwerker uit Alphen a. d. Rijn was rijdende op een bromfiets aangetroffen, terwyl hij meer geestrijk vocht had gedronken, dan goed voor hem was. Toen hij aangehouden werd wist hij nog heel goed wat hij doen en laten moest, zo had hy verteld. Hy kon ech ter niet verklaren hoe het kwam, dat hy van de bromfiets viel en slingerend over de weg reed. De man was nog nooit veroordeeld. De officier van Justitie eiste een maand gevangenisstraf, maar de politie rechter wilde hef voor ditmaal nog kalm aan doen en veroordeelde verd. bij ver stek tot f 25 boete of 10 dagen en een gevangenisstraf van 14 dagen voorwaar delijk met een proeftyd van drie jaar. Maand voorwaardelijk voor houtdiefstal. Bij Smits Apparatenfabrlek. waar hy werkte, had een 32-jartge zandvormer uit Leiden planken gestolen. In de stad was hy aangehouden en by huiszoeking werden ook slangen en tangen aange troffen, die afkomstig waren van do fabriek. De man had pas een nieuw huis gekregen en wüde gaan timmeren. Hij had nu erge spyt van het gebeurde. Het was niet de eerste maal. dat hy met dc Justitie in aanraking kwam. De officier van Justitie eiste een maand gevangenisstraf voorwaardelijk en conform de eis werd verd. veroor deeld. 1 L 3 4 5 6 7 8 9 15 14 ld 19 12. 23 SS SS 28 *9 31 32 34 2>é> 40 4) 44 46 V 49 53 54 55" Ondanks de ongebruikelijke naam van deze puzzle ls het toch eigenlijk een vrij gebruikelijk „geval", zij het dan dat er eén speciale moeilijkheid bij te pas komt. waaruit ook deze naam verklaard kan worden. Dit is namelijk een gewoon kruiswoordraadsel, waarin echter een deel van de woorden achterste voren (verticaal onderste boven) moet worden ingevuld. Vandaar de naam „droow- siurk"-raacjsel, welk woord eigenlijk niet anders is dan „kruiswoord" achter ste vorep geschreven. In de opgave wordt niet vermeld, welke woorden op een dergelijke ongebruikelijke wijze moeten worden ingevuld. Alleen willen wij U verklaren, dat dit zowel horizon taal als verticaal met 15 woorden het geval is Ingevuld moeten worden woorden van de volgende betekenis: Horizontaal: 1 intense vorm van uitrusten 5. duister 10. heldhaftigheid 12. plotselinge trek 13. benedenwaarts 15. jongstleden 17. dier 19. dier 20. aan de koude kant 22 beduusd 23. bijwoord 24. voertuig 25. verlichtingsmiddel 27. de heilige 28 krachtbron 30. voorzetsel 32. drinkbeker 33. dier 36. muzieknoot 37. spoedig 39 bezittelijk 40. lidwoord 41 opening 43 hemellichaam 45. tot nu toe 46 overblijfsel 48 reeds 49 binnenste deel 50. mannetjes hond 52. plantsoen 54. gedrocht 55. hooghartigheid Verticaal: 1. dier 2. levenslucht 3. opstootje 4. dier 6. in orde 7 cijfer 8. straat- of tuinverfraaiing 9 yzeroxyde 11. boom 14. staaf 16. muziekinstrument 13. stof die door bakkers gebruikt wordt 20. deel van een boom 21. bergplaats 24. gebogen 26. verlangen 28. familielid 29. gesloten ellipsachtige lijn 31 lengtemaat 32. voorvoegsel dat „voor" betekent 34. materiaal om iets uit te vlakken 35 teer gebouwd 36. speling 38. nummer 40. uitgedroogd 42. ontspanning 44. rivierschip 45. niet gesloten 47. in gezelschap var 49. huisdier 51. muzieknoot 53. de oudste Oplossingen onder het motto „Kruis woordraadsel" dienen voor Woensdag a.s. te 9 uur v.m. In het bezit te zyn van de redactie. Onder de goede op lossingen stellen wy een eerste prijs van f. 5.— en twee pryzen van f. 2.50 beschikbaar, waarnaar alleen abonné's kunnen mededingen. Oplossing vorig kruiswoordraadsel. Horizontaal: 1. kwartaal: 2. reder - Ria; 3. ode - koets; 4. merg - gort; 5. mr - Perzie: 6. Irene - oor; 7. nar - ode - de; 8. gisteren. 1. kromming; 2. weder - RAI; 3. ader - pers: 4. rek - genot; 5. trog - rede; 6. are - ozo - er; 7. ai - triode; 8. lasteren. Dc eerste prijs van f. 5.werd toege kend aan dc heer K. Bavclaar, Pres. Steinstraat 7 te Leiden, de twee prij zen van f. 2.50 aan de heer Ph. A. Jordaans. Schoutenbuyslraat 21 tc Ocgstgcest en de lieer W. Koning, Bac kershagen la an 14 tc Wassenaar. De prijzen worden dc winnaars toe gezonden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1952 | | pagina 7