DAGBLAD
Orange bereidde Koningin Juliana
een uitbundige ontvangst
WEERBERICHT
Waterstof-kernreactie zou wereld
onuitputtelijke energiebron
kunnen geven
91ste Jaargang
WOENSDAG 30 JULI 1952
No. 27673
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.6— per kwartaal; f 0.47 per week
Witte Singel 1. Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Dir en Adm.: 25041; Red. 21507
Jeen Hollandse stad had zoveel
geestdrift kunnen opbrengen
'ransen genoten van Yondel's openluchtspel
(Telefonisch van onze Parijse correspondent uit Orange)
Gistermiddag ont even halfvyf is Koningin Juliana met Zuidelijke uitbun-
;heid Orange binnengehaald en precies acht uur later, in de afgelopen nacht
i halfeen, heeft H.M. het vroegere Prinsdom weer verlaten. Met haar kleine
tolg, waarin de Franse regering door de chef van het protocol vertegen-
mrdigd werd, is de Koningin toen naar Avignon vertrokken, waar de nacht
het appartement, dat speciaal voorh aar in de prefectuur was ingericht, werd
passeerd. Tot vanmiddag halfdrie is onze Vorstin als officiële gast in de
aiisen-stad" gebleven. Toen begaf zjj zich incognito naar een nabij gelegen
latsje, waar de jongste twee Prinsesjes onder do hoede van hun Franse gou-
rnante, mademoiselle Seston, van hun vacantie genoten.
Vrijdag zal de Koningin met Haar beide dochtertjes per auto terugkeren
ar Nederland.
DE AANKOMST IN ORANGE.
De Koningin was met de trein geko-
die Pargs met Marseille verbindt,
trein vol vrolijke vacantiegangers,
^oor deze speciale gelegenheid ex-
in Orange stopte.
I\vee speciale wagons, gereserveerd
ir de Koningin en haar gevolg, waren
n de trein gekoppeld, maar het mid-
•aiaal had de Koningin gewoon tus-
i de overige reizigers in het restau-
K-rijtuig gebruikt.
Precies op de vastgestelde tijd den-
Irde de lange trein het stationnetje
inen. Rode lopers waren uitgelegd en
•schillende autoriteiten, waaronder de
;fect en de burgemeester, wachtten
gezelschap op.
De eerste, die uitstapte was de Ko-
ïgin, gekleed in een zwart zijden man-
costuum, een toque met zwarte pai-
cn op het hoofd en een stola van
:tc hermelijn over- de arm.
Ambassadeur van Boetzelaier stelde
het perron de Nederlandse vice-con-
dr Echenoz, aan Haar voor, bene
is de overige autoriteiten, onder wie
i- premier Daladier. die Orange sinds
!.m 30 jaar in de Franse Kamer ver-
•nwoordigt.
Toen daarna op het landelijke sta-
nspleintje de militaire troepen waren
n pecteerd, en terwijl vier groepen
.1 straaljagers vlak over de daken
>rmden. nam het gezelschap plaats in
14 auto's, die het naar het Stadhuis
__den brengen.
D. Koningin zat met de burgemeester
de eerste open wagen.
FEESTELIJKE INTOCHT.
Tijdens deze korte tocht werden op
.-erlegbare wijze de woorden waar
naakt, die ons een goede week gele-
n door de prefect waren toevertrouwd.
zeide toen; ..Uw Koningm zal zich
Orange voelen als in een Nederlandse
Jd."
S'u bezit de Provencaal in Frankrijk
reputatie laten we ons voorzichtig
.ukken wel enige neiging tot
erdrijving. Maar de voorspelling van
prefect bleek eerder onder, dan bo-
:i de waarheid te zijn geweest.
We kunnen ons inderdaad nauwe
lijks voorstellen, dat de hartelijkheid,
waarmede Orange gisteren direct onze
Koningin verwelkomde, door een Hol
landse stad zou kunnen worden over-
Irorfd.
Misschien moet men wel een stie-
ngevecht hebben bijgewoond zoals
die hier in de buurt regelmatig plaats
vinden om zich een vage indruk te
kunnen vormen van de laaiende luid
ruchtigheid, die een Zuidelijke me-
Iets hogere temperaturen.
De Bilt verwacht tot morgenavond:
(lalt tot zwaar bewolkt met enkele ver-
Preid optredende regenbuitjes. Zwakke
f' matige wind tussen West en Zuid.
eis hogere temperaturen. (Opgemaakt
e 10 uur).
31 Juli
Zon op: 5.00 uur; onder 20.31 uur.
Maan op: 16 05 uur; onder: 23.23 uur.
Hoogwater te Katwijk te 9 06 en 21.38
Luur- 'Doodtij)
Dit
nummer bestaat uit zes pagina's
En daaraan werden we gisteren her
haaldelijk herinnerd.
Overigens kwam de blijdschap en de
dankbaarheid van Orange ook visueel
tot uiting. Overal hingen Oranje en
rood-wit-blauwe vanen. Vooral de win
keliers hadden, ofschoon men in de laat
ste dagen over het Koninklijk bezoek
in onzekerheid had verkeerd, bijzonder
veel werk van de gebeurtenissen ge
maakt.
Tientallen molentjes met Oranje-wie
ken waren in de étalages opgesteld en
bijna geen winkelruit, waarachter men
niet de portretten van de Koningin en
Volendammer poppetjes zag uitgestald.
Deze onvervalste Oranje-stemming, die
maakte dat men zich inderdaad in een
Hollandse provinciestad kon wanen,
werd nog geaccentueerd door talrijke
Hollandse toeristen, kenbaar aan een
Oranje-bloem in het knoopsgat, die per
trein, bus of auto naar Orange gekomen
waren.
Ter verhoging van de locale kleur had
een journalist van een Zaanlandse cou
rant zich zelfs in Volendams costuum
gestoken!
TEN STADHUIZE.
In de mairie, ,het gemeentehuls, werd
e Koningin voor het eerst officieel
toegesproken en het was uiteraard de
burgemeester, met de tricolore-sjerp om
het middel geknoopt, die hier de dank
van zijn stad vertolkte.
Hij deed dat met een zeer Zuidelijk
accent, en met een dito uitvoerigheid
en toen monsieur le malre aan zijn derde
foliovel toe kwam, deed de Koningin
haar zwarte handtasje open. om haar
antwoordspeech er uit op te diepen, die
zoals we hoorden zij in de trein
eigenhandig had geschreven.
TYPISCHE „JULIANA-REDE".
Het was zouden we willen zeggen
een „typische Juliana-rede": men
selijk, direct en zonder enige zweem
van phrascologie, waardoor officiële
toespraken nog wel eens worden ont
sierd.
De Koningin sprak over haar vol
doening aanwezig te zfjn op deze histo
rische grond cn zij zeide zeer door de
hartelijkheid van de inwoners van
Orange te zijn getroffen.
En toen gaf zij aan haar begroe
tingswoord een veel wijdere strekking
door de hoop uit te spreken, dat Ne
derland cn Frankrijk, dat volgens
Haar woorden zo oud was. maar
steeds jong was gebleven, hun krach
ten zouden verenigen in de geest van
de Europese solidariteit.
Een Parijse Journalist, die naast ons
stond, werd zoals ook ditmaal weer
alle Fransen door het onberispelijke
Frans en de heldere uitspraak van Ko
ningin Juliana zeer getroffen.
Niet onjuist fluisterde hij ons toe.
dat van de Nederlandse Koningin en
de burgemeester van Orange de laatste
zeker niet het puurste Frans gesproken
Na deze korte ceremonie binnenska
mers, waarvan door middel van luid
sprekers de gehele stad getuige was ge
maakt, verscheen de Koningin met een
bos rose gladiolen in de hand enige ma
len voor het open venster. Opnieuw laai
de de geestdrift op.
Uit honderden kelen galmde wederom:
„Vive la reine" en het „Vive la Hol-
lande".
KORTE RONDRIT.
Na de officiële ontvangst in het stad
huis volgde een kleine excursie naar het
park. waar eens het kasteel van prins
Geleidelijk iets warmer
Het KNMI deelt mede:
Een kleine depressie, die over Schot
land naar de Noordzee trok en Zondag
avond ons land bereikte, bezorgde on:
een van de dieptepunten van deze zomer.
In de koude luchtmasa's. waarmee deze
depressie gevuld was. ontwikkelden zich
n.l. zware en lang aanhoudende buien,
die ondanks de lage temperaturen
plaatselijk zelfs van onweer vergezeld
gingen.
Bijna overal in ons land was de re
genval zwaar, met name in het Noord-
Oosten. waar hoeveelheden van 50 tot 70
mm werden afgetapt. Gisteravond be
gon de buiigheid echter snel af te ne
men, doordat de depressie, die twee da
gen vlak bij ons land had gelegen, zich
weer in Noordelijke richting van ons
land verwijderde.
De algemene luchtdrukverdeling op
de Oceaan is nu zo. dat geleidelijk wat
zachtere lucht wordt aangevoerd, zodat
een langzame temperatuursstijging ver
wacht mag worden.
Het weer behoudt echter nog een wis
selend karakter. i
H. Al. Koningin Juliana vóór haar
vertrek per trein uit Parijs naar
Orange. Rechts achter de Vorstin
mr C- G. W. H. Baron van Boetze-
laer van Oosterhout, de Neder
landse ambassadeur in Frankrijk.
Telefoto
Maurits had gestaan, maar dat later op
last van Lodewijk XIV weer is afge
broken.
Van dit historisch slot is niet meer
dan een armzalig muurtje overgebleven.
En vlak bu dit brokje ruïne, de rest
van het Nederlandse koningsslot, heeft
de Koningin gisteren een eikeboompje
geplant, als herinnering aan haar be
zoek.
Toen de Koningin zioh door de archi
varis van de stad de geschiedenis van
Orange had laten verhalen, volgde een
kort programma met fanfaremuziek en
volksdansen Na afloop hiervan werd de
76-jarige dansmeester, die zelf de ronde
van meisjes, jongens, vrouwen en man
nen had geopend en gesloten, aan Hare
Majesteit voorgesteld.
HET DINER.
Voor het diner, waarvóór de Ko
ningin zich even terug kon trekken ten
huize van de Nederlandse vice-consul,
dr Echenoz. was maar weinig tijd uit
getrokken. In nauwelijks anderhalf uur
moesten de vijf gangen van het menu.
dat de ohef-kok Arène had samenge
steld. genoten worden. Het bestond uit:
Vooraf een „consommé de volaille
glacé" en daarna een tongschotel met
truffels uit de Provence. Deze werd op
gediend in de vorm van de grote muur
van het Romeinse theater. Vervolgens
„champignons du ventoux" en daarna
een gevogelte-schotel uil de streek Bres-
se. Na een vruchtensalade a la crème
volgden ijs, taart en fruit. Voor het
I fruit werd een „evocation de Hollande"
geserveerd, een taart van de patissier
Souche uit Orange, die reeds meermalen
aan de Koningin leverde.
Het was een molen op welker wieken
de namen van de Prinsesjes voorkomen.
Zowel by de spijzen als bij de dranken
was naast het nationale karakter het
accent gelegd op het streekeigene.
Direct na het diner begaf het gezel
schap zich naar het klassieke open
luchttheater, waar een speciale tribune,
versierd met het wapen van Orange, was
opgericht.
HET OPENLUCHTSPEL.
De ruim 7000 plaatsen waren al ge
ruime tijd bezet, toen de KonLngin, door
de volksliederen begroet, haar entrée
maakte.
De voorstelling van Vondels tragedie,
die plaats vond voor de beroemde muur,
die de afmetingen heeft van de voorge
vel van het Koninklijk Paleis op de
Dam, heeft op de Fransen duidelijk een
gTOte indruk gemaakt.
De bekende Franse romancier Jean
Giono had de klassieke verzen in een
modern, soms bijna wat boertig, proza
overgezet, waardoor het pastorale ka
rakter van Vondels tragedie, die oor
spronkelijk als openluchtspel was ge
schreven, sterk tot zijn recht is gekomen.
Johan de Meester bleek er eveneens in
geslaagd te zijn de spelers van de Co-
médie Frangaise in de betrekkeluk
korte tijd, die hij voor de voorbereiding
had. uitstekend de sfeer van Vondels
kunst bijgebracht te hebben. En ook de
muziek van Robert de Roos heeft het
hare tot het succes van de opvoering
bijgedragen.
Deze eerste Vondel-voorstelling voor
een massaal Frans publiek Is zeker
eer schone bekroning geworden van
het bezoek van de Koningin aan
Orange. Een bezoek, dat even kort
als hartelijk is geweest. Men zal in
Orange Koningin Juliana, „la grande
dame", zoals hier haar eretitel al luidt,
met haar eenvoud en haar menselijk
heid zeker nooit meer vergeten.
Miniatuur-zon in Italië?
„Niet onmogelijkdat Italiaans
experiment grote waarde heeft
Gereserveerdheid zolang
gegevens ontbreken
(Van een onzer redacteuren).
De berichten over het slagen van een Italiaans experiment waarbij een
hoeveelheid waterstof in helium zou zijn omgezet, hebben in deskundige weten
schappelijke kringen opzien gebaard, zonder nochtans meer dan zeer voor
zichtige commentaren uit te lokken.
Het gaat hier om een aangelegenheid, die in drieërlei opzicht van enorme
betekenis kan zijn, namelijk wetenschappelijk, maatschappelijk en militair. De
reserve, waarmede de berichten omtrent dit Italiaanse experiment tegemoet
worden getreden, is eveneens verklaarbaar uit drieërlei motieven: schaarste
aan gegevens, herinnering aan de sensationele „ontdekkingen" door de Duitser
Richter in Argentinië die naar het zich laat aanzien niet anders dan humbug
waren, en kennis van de moeilijkheden op dit terrein.
Niettemin is men het er over eens, dat de Italiaanse experimenten van
enorme, niet te overziene betekenis kunnen zijn, wanneer hier inderdaad sprake
is van serieuze behandeling van deze materie en positieve resultaten van de
proeven.
de zon stuitte tot dusverre op zeer
grote moeilijkheden. Theoretisch was het
zeer wel mogelijk, waterstofatomen tot
heliumatomen te verenigen. Zelfs in de
praktijk was het mogelijk door middel
van een cyclotron, zoals ook ons land
er een heeft. Doch omzetting in rede
lijke hoeveelheid, waardoor tevens een
redelijke hoeveelheid energie zou vrij
komen. stuitte op practische bezwaren.
Een van de belangrijkste bezwaren
was de benodigde temperatuur,
veel meer dan een milliard graden zou
moeten bedragen.
Men heeft gemeend, die tempera
tuur. het grootste obstakel, te kunnen
bereiken in het centrum van een „klas.
sieke atoomontploffing, doch in wer
kelijkheid is men daarin nog niet ge
slaagd.
„KOOLSTOF-CYCLUS" OPENT
PERSPECTIEF
Het merkwaardige is echter, dat in
de zon het omzettingsproces plaats vindt
bij de aanzienlijk lagere temperatuur van
enkele millloenen graden. Reeds voor de
oorlog was men tot de overtuiging ge
komen. dat zulks slechts mogelijk was
via een ingewikkeld systeem van reac
ties, waarin ook andere stoffen, vooral
koolstof, een rol speelden, terwijl uit
eindelijk toch alleen waterstof in helium
veranderd werd Die andere stoffen wer
ken in dit procédé, dat men de koolstof
cyclus" noemt, als een soort katalysator.
Deskundigen zijn van oordeel, dat
het door de Italianen geclaimde suc
ces een proef met een dergelijke imi
tatie van het zonne-procédé betreft,
waarvan men overigens nog steeds het
gedetailleerde verloop niet kent. Direc
te omzetting zonder behulp van de
„koolstof-cyclus", die de benodigde
temperatuur binnen redelijke grenzen
Temperatuur tot dusver
struikelblok.
Reeds omstreeks 193o begon de na
tuurkundige wereld 2ach af te vragen,
of het niet mogelijk zou zijn het proces
van energieopwekking, zoals zich dit in
de zon en vele andere sterren afspeelt,
te imiteren: de omzetting van waterstof
in helium, waarbij een hoeveelheid ener
gie vrij komt die de zon haar glans en
warmte geeft. De mensheid was er tot
die dagen slechts in geslaagd, energie te
winnen door ..chemische" reacties. d.wz.
omzettingen te bewerkstelligen in de
.schil" der atomen, de electronen. Véél
meer energie zou vrij te maken zijn, in
dien gunstige veranderingen m de
„kern" der atomen konden worden be
werkstelligd.
Met vrij grote zekerheid stond toen
reeds vast. dat zulk een „kernreactie" de
zon haar enorme energie gaf. een ener
gie-uitstraling die haar gewicht en
warmte nauwelijks schijnt te benadelen.
Het „explosieve" emde van de tweede
wereldoorlog heeft de wereld er onmis
kenbaar van overtuigd, dat de mens er
in was geslaagd, die onvoorstelbare
„kernenergie" vrij te maken. De atoom
bom was daarvan het huiveringwekkende
bewijs.
Maarde hierbij gebruikte kern
reactie was de vrucht van een ingewik
keld procédé met behulp van een zeer
moeilijk handelbare niet alledaagse
grondstof, die slechts aan de gelukkige
bezitters van uraniummijnen ter be
schikking stond. Het betrof hier split
sing van zware atoomkernen, terwijl het
zonne-procédé „werkt" met het alom
beschikbare waterstof en bestaat uit
combinatie van atoomkernen tot
nieuwe (helium) kemen.
Een imitatie van de energieproductie
houdt zoals op de zon wordt niet
mogelijk geacht, zeker niet wanneer
dit gebeurt in een dichtbevolkt land
als Italië, dat bovendien niet over vol
waardige atoombommen beschikt om
de vereiste warmte voor directe om
zetting te verkrijgen.
Het blijft natuurlijk altijd mogelijk,
dat een geheel nieuw procédé voor de
omzetting van waterstof eigertTTJïz deu-
ronium. een ongebruikelijke, en in re
delijke hoeveelheden alleen synthetisch
te verkrijgen vorm van waterstof) in he
lium ontdekt is. doch vooralsnog, zolang
nadere gegevens ontbreken, is er niets
dat daarvoor pleit.
REGULATIE ZEER MOEILIJK
Mocht men er inderdaad in geslaagd
zijn, een dergelijk zonne-procédé te imi
teren. dan schept dit wellicht zeer grote
mogelijkheden voor de toekomst. Zoals
ook met de uranium-atoomenergie zou
men wegen moeten vinden, om deze
waterstof-kernenergie te beheersen en
niet alleen voor explosies, maar ook voor
geregelde energiewinning bruikbaar te
maken, hetgeen om technische redenen
nog heel wat meer voeten in de aarde
zal hebben dan de regeling van de ener
gie uit splitsing van uranium- of pluto-
niumkernen
Beheersing van deze energiewinning
uit waterstof-kernreacties zou naar
het oordeel van deskundigen voor goed
het energieprobleem voor de mensheid
oplossen.
JUIST ITALIË?
Is het aannemelijk, dat juist in Italië
een dergelijke enorme wetenschappelij
ke vooruitgang zou worden geboekt?
Enerzijds wel. Fermi, de grote Ita
liaanse kernphysicus die in 1938 de No
belprijs verwierf en later een van de
corypheeën van het kernonderzoek in
Amerika en belangrijk medewerker aan
de ontwikkeling van de atoombom
werd. heeft in Italië een school van
zeer bekwame kern-natuurkundigen ge
vestigd, die ook op hun beurt weer
veel in Amerika tot de kennis
van de atoomkern hebben bijgedragen,
waaronder zich o.mbevond Ponte-
corvo. de atoomgeleerde die zich na
vruchtbaar werk in Amerika uit de
voeten maakte naar Rusland.
De naam van prof Ubaldo Loschi, die
de leiding bij de Italiaanse experimen
ten had. is in internationale kring niet
bekend, doch zulks behoeft niets af te
doen aan de waarde van zijn arbeid.
Anderzijds is Italië een land, waar nog
minder aan wetenschap ten offer wordt
gelegd dan in ons land. Men moet er
daar als het ware geld op toe leggen,
om wetenschappeluk te werken. Niette
min is het zeer wel mogelijk, dat dank
zij geestesarbeid zonder enorme fondsen
tm behoeve van voorbereidend onder
zoek. zeer belangrijke resultaten worden
geboekt, en temeer is dit aannemelijk
in een land. waar zich een belangrijke
natuurkundige school op dit gebied heeft
ontwikkeld, waarin juist door de mate
rieel moeilijke omstandigheden alleen de
grootste geesten de 99 T transpiratie
weten op te brengen, die de 1 inspira
tie moeten aanvullen om een succes te
bereiken.
RESERVE.EN VERWACHTING
Er bestaat onder deskundige kringen
gereserveerdheid over de berichten uit
Italië, doch onomwonden eenstemmig
heid over de enorme waarde die toe
gekend moet worden aan experimen-
Hier zijn vier wit gehelmde politie
mannen in Osaka (Japan) die spe
ciaal uitgerust zijn in verband met
botsingen met opstandelingen. De
Japanse politie weet bij ervaring
wat haar te wachten staat bij rel
letjes-
De uitbreiding van de
Tweede Kamer.
(Van onze parlementaire redacteur)
De Eerste Kamer is gistermiddag
bijeengekomen om in de afdelingen
het wetsontwerp le onderzoeken tot
uitbreiding van de Tweede Kamer tot
150 leden. Het was de bedoeling dit
wetsontwerp reeds morgen ln het
openbaar te behandelen, doch blijkens
een mededeling van voorzitter Jonk
man is dit niet zeker. Er wordt ech
ter in ieder geval wel spoed achter
gezet.
Bij de aanvang van de zeer korte ver
gadering van gisteren werd de heer Van
Walsurn (PvdA) de burgemeester van
Rotterdam, beëdigd en toegelaten als
lid van de Eerste Kamer.
LUSTRUM ZEEKAMP N.J.V.
Voor de tiende maal organiseert het
Nationaal Jongeren Verbond een zee
kamp. dit jaar wederom in Medemblik.
150 jongens zullen daar van 1 tot 12
Augustus zeilen, zwemmen, tochten ma
ken op het IJsselmeer en naar Den
Helder.
30 Jongens worden door het Margriet-
fonds in staat gesteld in het zeekamp
kennis te maken met het leven op het
water, terwijl ook enkele buitenlanders
worden verwacht uit Zweden. Engeland
Oostenrijk. Duitsland en België.
Zondag 10 Augustus worden de reu-
nisten in het kamp ontvangen.
Deze merkwaardige opname toont
het inschietenvan de zes machi
negeweren waarmede de ..Repu
blic F-S4 Thunder jets" van de
Amerikaanse luchtmacht zijn uit
gerust, op de fabrieksterreinen te
Farmingdale in de Ver. Staten. De.
formidabele vuurwapens, die per
minuut 1300 schoten lossen, maken
de F-S4 Thunderjet tot een ontzag
inboezemend gevechtsvliegtuig, dat
in Korea de vijandelijke troepen
grote verliezen toebrengt.
De vijand noemt de F-84 Thunder
jet. die een snelheid heeft van bijna
1000 km. per uur. Stille Dood"
omdat zijn kogels en bommen
reeds doel treffen voordat het ge
luid van het vliegtuig gehoord
wordt.
ten. die er toe zouden leiden dat de
mens ten volle de beschikking krijgt
over de energie, die de kosmos be
heerst, die de zon in staal stelt om de
aarde bewoonbaar te houden, en die
ongekende perspectieven voor de mens
heid zou openen.
