Waar 80 M. lange magneten
spijkers uit schoenzolen trekken
Clausewitz, veel geciteerd,
maar weinig begrepen
Indonesische premier liet gedurfd
en nuchter geluid horen
VACANTIE ADRESSEN!
giste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Donderdag 12 Juni 1952
Derde Blad No. 27631
(Van onze correspondent in Amerika».
OAK RIDGE, eind Mei.
In Juli 1945, toen als proef de eerste atoombom in Amerika ontplofte,
Is een nieuw tijdperk begonnen in de geschiedenis der mensheid. De toekomst zal
leren of dat een keerpunt ten goede of ten kwade betekende, maar vast staat in
elk geval, dat de door ons bezochte fabrieken te Oak Ridge voor het eerst krach-
ten ter beschikking van de mensheid hebben gesteld, zó geweldig, dat zjj ons
voorstellingsvermogen te boven gaan!
In Oak Ridge een 30 kilometer ten Noordwesten van Knoxville is een
strijd gevoerd van „er op of er onder". Het principe van de atoomkracht w#s
reeds geruime tyd bekend toen de tweede wereldoorlog uitbrak. De grote vraag
nas alleen: zullen de Duitsers of wel de Amerikanen en Engelsen er in slagen
een massale explosie van atoomenergie tot stand te brengen? liet antwoord op
die vraag kon beslissend zijn voor het eindresultaat van de strijd. Vandaar de
durf, de verbetenheid en het clan, waarmede de geleerden te Oak Ridge gewerkt
hebben. Vandaar ook de geweldige bedragen, die zij tot het bereiken van hun
doel ter beschikking kregen.
splybbare uranium, dat men nodig heeft
voor atoombommen. Het wordt in een
lang proces vervaardigd uit gewone
uranium. Hoe ..lang" dat proces wel ls
kan men zien aan de fabriek zelf, een
geweldig U-vormig gebouw. Elke poot
van de U ls ongeveer 800 m. lang en
het gebouw is vier verdiepingen hoog
Vijf en twintig duizend man hebben
deze fabriek helpen bouwen en de kos
ten bedroegen een half millioen dollar.
Veertig duizend ton staal was er voor
nodi" en vijf millioen bakstenen znjn ln
de fabriek verwerkt.
Bezoek aan Oak Ridge
ZU kregen „de ruimte" in letterlijke
en figuurlijke zin: hun domein werd
25 km. lang en 13 km. breed. Welk een
verandering voor dat gebied! Op die
beboste bergruggen en in die dalen bij
Knoxville woonden niet veel mensen.
Maar de 3000, die er woonden, moesten
op stel en sprong verhuizen. Men kon
geen pottekykers gebruiken en het ge
weldige terrein werd grondig afgezet.
Toen kon men aan het werk gaan.
Er verrezen drie versohiUende fabrieks
complexen in drie verschillende valleien,
en een vierde groot dal werd in gereed
heid gebracht om woongelegenheid te
bieden aan de duizenden, die in de
fabrieken moesten werken. Nog altyd
zijn de dalen, waarin de fabrieken zich
bevinden, streng verboden gebied, maar
sedert 1949 kan men ln de woonwijk, in
Oak Ridge, vrij rondlopen. Het is er
zonnig en nog een beetje kaal, maar
men ziet duidelijk, hoe deze stad zich
ontwikkeld heeft van een haastig neer
gezet baratokencentmm tot een zeer
moderne stad. Die eerste, vrij primi
tieve gebouwen, raken in onbruik, en
fraaie, koele woonhuizen nemen hun
plaats in. Een teken, dat Oak Ridge
City en de fabrieken daarbij, bestemd
zijii om door te werken!
"De stad telt thans 31.000 Inwoners.
Men heeft er een ziekenhuis, vele la
gere scholen en een bijzonder mooie
middelbare school met 1500 leerlingen.
En dan natuurlijk een winkelcentrum,
even modern als het modernste dat
Amerika te bieden heeft, en vier
bioscopen.
URANIUM-235.
Oak Ridge City ls in feite natuurlijk
maar bijkomstig. Het grote werk wordt
verricht in de fabrieken. De meest im
posante fabriek is wel die. waar ura-
nium-235 wordt gemaakt. U-235 is het
NIEUWE UITGAVEN
Verschenen bij:
Hollamlla, Baarn;
In de Profllenreeks: Winston Churchill,
door P. H. Dubois. Elsenhower, door Karei
H. M. v. d. Berg Stalin Schweitzer, door
P H Dubois. Truman .door John Herscy.
lllgeverü Vink. Antwerpen/Amsterdam:
Mijn memoires.door Kapt. Raymond
P. P Westerling.
Het Spectrum, Utrecht/Antwerpen:
Kleine Dorlt. door Charles Dickens. Ne
derlands van G. J. Werumeus Bunlng-En-
slnk. Deel II.
In Londen en Parijs, door Charles Dic
kens. Nederlands van Hans van Haaren.
De Arbeiderspers. Amsterdam:
Waarom als Protestants-Christen lid
van de Parti] van de Arbeid? door Mr dr
A, A. van RhIJn.
P. Dz. Veen, Amersfoort:
De erfenis van Leeghwater .ter gelezen
heid van het 100-Jarig bestaan der Haar
lemmermeer. door Jan Spaander,
holters. Groningen:
Apparaat voor de studie der Geschie
denis. door prof. dr J. M. Romein, 2e
druk.
Universitaire Pers, Lelden:
Primitieve Wijsheid. Dies-College 9 Fe
bruari 1952. door Prof W. B. Kristensen.
Volkskarakter en Recht. Dies-College 9
Februari 1952. door Mr D. J. Veegens.
Artl, Alkmaar:
Paris, Bceldencyclopaedle, met fotos en
kaartjes.
Kluiver. Deventer:
Ontmoeting tussen Oost en West, door
Kwee Swan Llat, met Inleiding van dr J
P. van Praag,
stallen. Lelden:
Geheimen tussen Hemel en Aarde, Ster-
rekunde voor ledereen. door J. C. Rade
maker. 2 deeltjes, met tekeningen van de
schrijver.
Ned. Verbond van Vakverenigingen,
Amsterdam:
Welvaartsplan van het Ned. Verbond
van Vakverenigingen.
De Bussv. Amsterdam:
Een studie over de Biermarkt, en het
verbruik van Alcoholische dranken, door
drs H. Hoelen.
Van llnikema en Warendorf. A'dam:
Levend voedsel, de betekenis van rauw
kost voor de gezondheid, door Krlstlne
Nolfl, arts. vertaald uit het Deens door
J. G. Kooymans-de Vries. 3de druk.
Nieuwe Wieken. Amsterdam:
Leef niet om niet. door dr Eustace
Chesscr. vertaald uit het Engels door
■Jac v. d Ster.
Daamen's Litg. Ml). Den Haag:
Dode Getuigen, door K. Groen, met een
woord vooraf van H. Voordewind, docu
mentair geïllustreerd.
Bef Boef en Bajes, door Willem van
Icpendaal met een vergeten hoofdstuk
In beeld Twee nieuwe politieboeken van
«ze populaire deskundige schrijvers.
ONGEWOON DEPOSITO.
Bijzondere problemen deden zich voor
in de tweede grote fabriek van Oak
Ridge, namelijk in de electro-magneti-
sehe Daar bouwde men magneten, die
honderd maal groter waren dan die.
welke men tot dusverre kende. Ze wa
ren ruim 80 meter lang en zo krachtig,
uat men. met gewone schoenen aan,
moeilijk kon lopen in die fabriek. De
magneten trokken te hard aan de spij
kers. in de schoenzolen! Arbeiders kon
den hun gewone gereedschap niet meer
gebruiken. Dat zou hun uit de hand zijn
gerukt. Zij kregen gereedschapskisten
met speciale, niet magnetische, werk
tuigen.
Voor cle Instrumenten in deze laat
ste fabriek had men in oorlogstijd
veel koper nodig. Maar dat was
schaars in die jaren. Men moest ech
ter opschieten en daar men in
plaats van koper even goed zilver kon
gebruiken leende men 14.000 ton
zilver ter waarde van 300 millioen
dollar uit de Amerikaanse schatkist.
Nog altyd bevindt zich dat zilver in
dc instrumenten. Een ongewoon depo
sito!
GEHEIMHOUDING VERZOCHT
In de oorlog was het natuurlijk extra
belangryk om geheim te houden wat
men te Oak Ridge probeerde te berei
ken. Daarin schijnt men byzonder goed
geslaagd. Natuurlijk wist de opperlei-
ding welk doel men nastreefde, maar de
overgrote meerderheid van de arbeiders
en van de semi-wetenschappelijke me
dewerkers heeft lange tijd niet geweten,
waar zij eigenlijk mee bezig waren Zij
hadden niet de gelegenheid het gehele
proces te overzien en uit hun eigen
kleine stukje daarvan konden ze niets
opmaken. Vaak hadden meisjes van een
jaar of 18 tot taak de instrumenten af
te lezen en de stand daarvan nauwkeu
rig op te tekenen. Ze hadden er geen
idee van. wat voor krachten die cijfers
wel voorstelden, krachten ook. die West-
Europa, in de critieke jaren na de
tweede wereldoorlog, beschermen zouden
tegen agressie.
Meer steun voor
„1 Juli-werklozen"
Minister Joekes Is bereid de werk
lozen, die op 1 Juli zonder werk zijn
en die derhalve niet in aanmerking
komen voor de hogere uitkeringen uit
de werkloosheidswet, enigszins tegemoet
te komen. Niet alleen zal dc uitkerings.
termijn voor dc overbruggingsregeling
tot 21 weken worden verlengd, maar
tevens rullen de maximumbedragen ver
hoogd worden. Het plafond van de nor
men van de overbruggingsuitkerlng zal
onder meer met één gulden per dag
verhoogd worden. De sociale bijstands
regeling zal eveneens verbeterd worden,
onder meer door de berekeningswijze
van de uitkeringen enigszins te herzien.
Dit deelt de minister mee in de Me
morie van Antwoord aan de Eerste Ka
mer over de wet houdende een over
gangsregeling betreffende de verzekering
krachtens de werkloosheidswet.
WETSONTWERPEN ONDERWIJS
VERNIEUWING.
Dezer dagen kan de indiening bij de
Tweede Kamer tegemoet worden gezien
ian een drietal wetsontwerpen van mi
nister Rutten, inhoudende de reorgani
satie van het Middelbaar-, Voorberei
dend Hoger- en Universitaire onderwijs.
De grens tussen oorlog en vrede
HET ONDERZOEK GAAT VERDER.
Ruet is er niet ingetreden te Oak
Ridge. De atoomwetensöhap is nog
slechts in een beginstadium en het Oak
Ridge Institute of Nuclear Studies,
waaraan 26 Amerikaanse universiteiten
meewerken, is een zeer belangrijk on
derzoekscentrum geworden. Bovendien
heeft men in de laatste Jaren te Oak
Ridge intensieve proeven genomen, die
beogen de kernenergie dienstbaar te
maken aan de voortbeweging van vlieg-
tuigen. Niet minder dan 650 mensen
hebben aan laatstgenoemde onderzoe
kingen deel genomen. De proeven wor
den thans elders voortgezet. In span
ning wacht men op de resultaten.
Intussen gaat men te Oak iRIdge
voort Amerika's macht te vergroten.
I Dat werk is noodzakelijk. Maar wie
zoals wy in het museum te Oak
Ridge de films gezien heeft van
de atoombomexplosies te Hirosjima
en Nagasaki, zal des te sterker hopen,
dat deze nieuwe krachten, waarover
de mens beschikt, nooit meer tot ver
delging gebruikt behoeven te worden
in dc toekomst.
Dr P. G. J. KORTEWEG.
In dit machtige, vier verdiepingen
hoge gebouw, waarvan de lengte
ongeveer 800 meter bedraagt en dat
gedurende de oorlogsjaren werd
opgericht, wordt het voor de atoom
wapens benodigde uranium-235
afgescheiden van het andere
uranium
Pracliligc stellingname ten aanzien van
fel-omstreden punten
(Van onze correspondent te Djakarta)
Géén Indonesisch*? kabinetsleider heeft naar wij menen tot dusver ten
aanzien van de belangrijkste punten van zijn voorgenomen beleid een zó duidelyk
gedurfd en nuchter geluid laten horen, als premier Wilopo, aan het eind van de
eerste ronde der parlementaire bespreking van de regeringsverklaring, by het
•ptreden van het nieuwe kabinet heeft afgelegd.
Met betrekking tot de voornaamste binnenlandse aangelegenheden de
opheffing van de staat van oorlog en beleg ln Juli a.s. en het houden van alge
mene verkiezingen binnen een jaar heeft het kabinet zich dusdanig duidelyk
uitgeproken, dat het door het niet inlossen van deze beloften z.ijn prestige
volkomen zou verspelen.
Kwetsbaarheid regering
echter vergroot
Ten aanzien van de buitenlandse
politiek het afwijzen van de een
zijdige verbreking van intei nationale
overeenkomsten iM.S.A., San Francisco-
verdrag en Unie-Statuut» heeft de
regering-Wilopo zo niet de handschoen
toegeworpen aan die parlementaire
gToepen, die een unilaterale opzegging
voorstaan, dan toch onmiskenbaar een
uitdagende factor iii haar antwoord
aan het parlement neergelegd.
Onverbloemd sprak Wilopo over de
slechte financiële toestand van Indone
sië. een toestand, waarvan de regering
bij haar optreden geen duidelijk beeld
had door het ontbreken van een over
zicht van de financiële situatie van
het land.
Er hebben, evenals bU vorige crises,
ook nu weer lange étappes gelegen tus
sen de kabinetsformatie ibegin April»,
het verschijnen voor het parlement met
het regeringsprogram (begin Mei) en de
toelichting daarop naar aanleiding van
de opmerkingen in de volksvertegen
woordiging (begin Juni). Dat laatste ls
niet zo verwonderlijk, want voor de
eerste ronde van het debat hadden zich
niet minder dan 88 sprekers laten in
schrijven!
Aan overijling heeft men zich dus niet
schuldig gemaakt en dit heeft onge
twijfeld het voordeel gehad, dat het
kabinet zich op de voornaamste punten
van haar toekomstig beleid heeft kun
nen bezinnen en tot een positieve doel
stelling heeft kunnen komen.
Wij hebben in de aanvang reeds aan
gestipt, dat de regering voornemens ls
op korte termijn te komen tot de ophef
fing van de nog uit de Nederlandse tijd
daterende staat van oorlog en beleg, die
op grond van de heersende onveiligheid
nog steeds van kracht was en de feite
lijke macht in de Staat in handen der
militaire autoriteiten legde. Op de op
heffing van de SO.B. ls voor en na
in het Parlement aangedrongen Ken
nelijk overtuigd, dat het civiele machts
apparaat dusdanig is uitgebouwd, dat
het orde en rust kan verzekeren, gaat
1 de verantwoordelijkheid daarvoor dus
straks m Juli over in handen van
de burgerlijke autoriteiten.
De regering heeft een heel jaar ge
nomen om haar belofte ten aanzien van
de algemene verkiezingen, die Indonesië
tot een volledig democratische staat
zullen maken. In te lossen en dat lijkt
een heel ruime periode. Doch men zal
beseffen, dat in een land als Indonesië,
met geen enkele ervaring op dit gebied,
de organisatie der verkiezingen een
enorm werk is Wilopo c.s zien blijkbaar
de mogelijkheid dit te volvoeren. Sla
gen zij niet, dan is daarmee vermoede
lijk het doodvonnis van deze regerlngs-
Eloeg getekend, gesteld althans dat het
abinet een zo lang leven heeft!
Dat laatste zeggen wij niet zo maar:
Wilopo en zijn politieke vrienden heb
ben zelve op het terrein der buiten
landse politiek vele voetangels en klem
men gelegd. Hun voorgangers Soeki-
hianSoewirdjo c.s. braken hun nek
over de met de VS. gesloten Mutual
Security Act, zo niet op de (gewijzigde)
inhoud daarvan, dan toch op de uitvoe
ring. Hadden zij hun bestaan kunnen
rekken, dan zouden zij na de mislukte
besprekingen met Japan met de ratifi
catie van het San Francisco verdrag
door het Parlement grote moeite heb
ben gehad. Ten aanzien van de ophef
fing der Unie-overeenkomsten stonden
Soekiman en Soewirdjo aan voortdu
rende druk bloot Veelvuldig waren de
stemmen, die eenzijdige opzegging
vroegen.
Nu komt hun opvolger Wilopo met de
verklaring, dal het Internationaal
politiek fatsoen unilaterale verbreking
van de Internationale overeenkom
sten uitsluit. Dal de oppositie dit
zonder meer zal aanvaarden, is niet
te verwachten en dat zij vooral op dit
punt de regering zal aanvallen, kan
men gerust aannemen. Met haar
krachtige stellingname in deze pro
blemen, heeft dc slechts over een
kleine meerderheid beschikkende rege
ring haar kwetsbare front vergroot.
Of zij in staat zal zijn het „te houden"
zullen de Inmiddels aangevangen
debatten in tweede termijn leren.
Hitier wist het „beter"
(Van onze correspondent te Bonn)
Duitsland bï.eeft op het ogenblik een
soort rehabilitatie van Clausewitz de
I schrijver van het beroemde boek „Vom
l Krlege"
M«n heeft ontdekt, dat de mllltair-
I politieke gedachten! die meer dan 100
jaar geleden door de grote Pruisisch—
i Duitse oorlogsfilosoof op klassieke wijze
geformuleerd werden weer opmerke.ijk
actueel aandoen en een hernieuwde stu
die van zijn werk aanbevelenswaardig
maken. Maar niet deze gedachten opzich
zelf. hoe interessant ook. vormen de
hoofdreden, waarom Clausewitz weer
zeer gewaardeerd wordt .Daarvoor ls een
ander, urgenter motief doorslaggevend,
n.l. de wetenschap, dat ook de sovjets zich
gaarne ln Clausewitz verdiepen en zich
ln hun militaire en politieke strategie
•.eelai op diens voorschriften orienteren
Men probeert met andere woorden aan
deze zijde van het IJzeren Gordijn via
de studie van Clausewitz het vreemde
gedrag dat de Sovjets in oorlog en vrede
I aan de dag leggen, beter te begrijpen.
Geheel zonder resultaat is deze methode
niet gebleven, en zo valt het te begrij-
pen, dat ook de Amerikanen die
steeds bereid zijn om iets nieuws te leren
zich nu intensief met Clausewitz be
zig zijn gaan houden.
De opmerkelijke dingen die b.v. Ken-
nan de tegenwoordige Amerikaanse am
bassadeur in Moskcu over het karakter
van de Sovjet-expansie heeft gezegd,
hangen ongetwijfeld samen met zijn be
studering van de geschriften van de
merkwaardige man. die het oorlogvoeren
tot de rang van wetenschap wilde ver
heffen en van wien de veel geciteerde
spreuk stamt, dat de oorlog slechts de
voortzetting van de politiek met andere
middelen is.
Deze spreuk is vaak misverstaan, om-
dat men ln Clausewitz ln de eerste
plaats een verheerlijker van het oorlogs-
gewe'd heeft gezien Clausewitz bedoelde
echter en dat was de kern van zijn
I gehele filosofie dat oorlogvoeren ai-
leen zin heeft, wanneer er een gezonde
I politieke conceptie aan ten grondslag
ligt.
I Voordat men oorlog gaat voeren be-
I hoort men goed te weten, waarom men
I dat doet. Eveneens moet men er enigs
zins een voorstelling van hebben, welke
vrede op zo'n oorlog zal volgen. Heeft
I men die voorstelling niet dan wordt oor-
I logvoeren een riskante zaak. en loopt
men kans. dcor een oorlog meer te ver
liezen. dan te winnen.
LUDENDORFF„CLAUSEWITZ
WAARDELOOS"
Aan de hand van Clausewitz" these
kan men interessante conclusies trekken
ten aanzien van de manier waarop de
verschillende partijen de laatste wereld
oorlog hebben gevoerd. En de manier
waarop de Russen en de Amerikanen nu
de koude oorlog voeren.
In de eerste plaats zijn alle kenners
van Clausewitz het er over eens. dat
Hl tier Clausewitz nooit begrepen heeft,
hoewel hü zich vaak op hem beriep. De
gedaohte van de „totale oorlog" van
oorlóg om de oorlog was Clausewitz
vreemd.
De politieke factoren waren voor hem
belangrijker dan de militaire, terwijl
Hitler dacht, dat hy met militair geweld
politieke problemen kon oplossen In dit
opzicht was Hitier een leerling van zijn
vriend Ludendorff en Ludendorff ls de
eerste Duitse militair geweest, die open-
lijk verklaarde, dat Clausewitz voor de
tegenwoordige tijd waardeloos was. Men
kan dat lezen In zijn boek ..De totale
oorlog" van 1935
Door de invloed van Ludendorff en het
militaire analphabetisme van Hitier
werd de tweede wereldoorlog van Duitse
zijde in strijd met de principes van Clau
sewitz gevoerd en daarom hoofdzake
lijk verloren. Ja. wanneer diens leer in
1939 nog in ere ware geweest, zou Duits
land zelfs niet op zo'n lichtvaardige wij
ze de oorlog begonnen zijn!
Het eclatante bewijs, dat Hitier Clau
sewitz niet gelezen heeft, althans met
diens recepten geen rekening hield, is
zijn inval in de Sovjet-Unie in 1941.
Want wat schrijft Clausewitz. die in
1812 aan Russische zijde aan de strijd
tegen Napoleon heeft deelgenomen in
het 8ste boek van zijn „Vom Kriege?"
Het Russische rijk is geen land, dat
men wat men noemt veroveren
d *z bezet houden kan. tenminste niet
met de krachten van de tegenwoordige
Europese staten.Zo'n land kan
slechts bedwongen worden door eigen
zwakte en door innerlijke tweespalt
Tegen deze opvatting, die door de his
torie in alle opzichten wordt bevestigd,
heeft Hitier gezondigd, zoals men er
maar tegen zondigen kan Hi| heeft al
les gedaan om Rusland wel militair te
veroveren en niet. om in dit uitgestrekte
rijk tweespalt te zaaien. Toen de Duitse
legers in 1941 met bliksemsnelheid in
West-Rusland oprukten, vielen millloe-
nen sovjet-onderdanen van Stalin af.
Het was alsof zij op deze gelegenheid
hadden gewacht, om het bolsjewisme
van zich af te schudden. Maar wat deed
Hitier? Hij behandelde de mensen van
het op zijn grondvesten wankelende
Sovjet-rijk en bloc als „Untermensohen"
en vele overtuigde anti-Stallnlsten ein
digden als partisanen
Pas tegen het einde van de oorlog
deed Hitler een halfs'achtlge poging het
anti-Stallnlstische sentiment, dat onder
de mensen van het Sovjet-rijk leefde,
voor zijn doeleinden te gebruiken Op 14
November vond in het Hradschin van
Praag een plechtigheid plaats, waarbij
het ..comité tot bevrijding van de volken
van Rusland" werd opgericht onder lei
ding van de bekende generaal Wlassow.
Maar dat was voor de Duitse oorlogvoe
ring C ausewitz-mosterd na de Hitler-
maaltijd.
CLAUSEWITZ OP ZN KOP
Vele Duitse generaals zijn het zich
reeds tijdens de oorlog pijnlijk bewust
geweest dat Hitier de oorlog absoluut
on-Clausjwitziaans voerde. Zo deelde
veldmaarschalk von Kletet. een van
Dultslands beste tank-specialisten, na
de oorlog aan Liddel] Hart, de bekende
Engelse militaire schrijver, mee dat de
Nazi's Clausewitz op zijn kop hadden
gezet, door de vrede a's een voortzetting
van de oorlog op te vatten Volgens von
Kleist was de leer van Clausewitz echter
al in vergetelheid geraakt, voordat de
Nazis aan de macht kwamen- „Hij werd
meer a'.s een militaire filosoof dan als
een leraar van de praktijk beschouwd. De
geschriften van von Schlieffen kregen in
Duitse militaire kringen veel meer aan
dacht. Zij schenen practischer. omdat zij
zich cp het probleem richtten hoe een
zwakker leger Duitsland steevaste po
sitie met betrekking tot de anderen
vyanden aan twee zijden kon overwin
nen, die tezamen sterker waren.
Het militaire denken van von Schlief
fen. min of meer voorbereid door von
Moltke. en ad absurdum gevoerd door
Ludendorff. is Duits'and fataal gewor
den. Dat is de mening die voormalige
Duitse militairen, waarvan men waar
schijnlijk in de toekomst weer eens zal
horen, nu koesteren Het ..Viel Feind viel
Ehr" heeft bij hen afgedaan. Zij zijn
nuchterder gew orden, maar juist om die
reden hebben zij zich opnieuw in Clau
sewitz verdiept, die, hoewel vaak geci
teerd, naar hun gevoel een eeuw lang
niet goed begrepen is. De enige Duitser,
die zich werkelijk aan Clausewitz gehou
den heeft, is volgens hen Bismarck, die
behalve verstandig oorlogvoeren ook
goed vrede sluiten kon. maar daarom
na de FransDuitse oorlog van 1870-71
dan ook van von Moltke te horen kreeg,
dat hij zijn vijanden te goed behandel
de. Deze militairen geven Bismarck de
eer in overeenstemming met de princi
pes van Clausewitz de beste vrede van
de 19 de eeuw gesloten te hebben nJ. die
van Praag »1866> waarmee een einde
aan de oorlog met Oostenrijk werd ge
maakt. zonder dat bij de Oostenrijkers
al te krenkende herinneringen aan de
Pruisische overwinning achterbleven.
Bismarck hield er toen welbewust reke-
ninz mee. dat hii de Oostenrijkers na dc
oorlog weer ..nodig had" en zag er om
die reden van af. het Pruisische leger
triomfantelijk Wenen te laten binnen
trekken. dat na de slag bij Sadowa voor
hem open lag.
In deze diplomatie midden in de oor
log jegens vijanden betracht, zien zij.
die zich nu weer met Clausewitz bezig
houden, een van de kernstukken van
diens militair-politieke leer.
Churchill luidt alarmklok
De Britse premier Churchill luidde
aan een diner van de Britse persvereni
ging de alarmklok en zeide dat Enge
land gevaar loopt al zijn bezittingen en
glorie kwijt te raken omdat zij gevaar
lijk dicht bij een economisch bankroet is.
De premier drong er bij de journalis
ten op aan om de feiten van Engeland's
economische moeilijkheden aan het
eigen volk en de wereld voor te houden.
Churchill zeide, dat nooit in de ge
schiedenis er zulk een natie van 50 mil
lioen mensen is geweest, beperkt in
agrarische productie, met zulk een ..dui
zelingwekkende- grootheid" en toch op
zulk een precaire fundering.
..Landen en naties, die wij In oorlog
hebben verslagen of gered van onder
werping. zijn vandaag veel zekerder
van in hun levensonderhoud te kunnen
voorzien dan wij. die onze boodschap
van parlementaire instelling aan de be
schaafde wereld hebben gegeven en die
de vlag der vrijheid in sommige van
haar donkerste dagen lieten wapperen",
zeide hij.
Churchill wees op het kennelijk wel
zijn van het Britse volk en zijn geld uit
geven aan spelen en vermaak. ..Ik vraag
mij af", zeide hij, „of het zich de verra
derlijke valdeur realiseert, waarop dit
alles staat".
„Ik waarschuw dat zonder een intens
nationaal besef van onze economische
posities in alle partijen en door alle
klassen, het voor ons zeer moeilijk zal
blijken die zekerheid te bereiken "zonder
welke alles wat wij hebben bereikt en
alles wat wij bezitten, misschien heel
snel wordt weggeworpen".
De premier zeide dat de onpopulaire
economische maatregelen die genomen
zijn sedert zijn regering aan de macht
kwam. Engeland in een toestand van
evenwicht hebben gebracht.
„Ons hoofd is boven water, maar niet
voldoende om te drijven. Wij moeten
zwemmen en moeten tegen de stroom
opzwemmen". (UP.)
TWEE WENKEN VOOR ABONNÊ'S, DIE MET VACANTIE
GAAN EN ONS BLAD OP HUN VACANTIE-ADRES WILLEN
ONTVANGEN.
1. Stuur ons schriftelijk dc opgave van Uw vacantie-adres zo
vroegtijdig mogelijk en vermeldt daarbij of U week- of kwar-
taalabonné bent en tevens hoe Uw vaste adres luidt.
Deze gegevens niet meegeven aan de bezorger van ons blad,
doch adresseren: Leldsch Dagblad, afd. Abonnementen.
2. De administratie-kosten (15 cent per vacantie-adres, ongeaght
de duur) en voor weekabonné's het abonnementsgeld voor de
periode dat U met vacantie bent en U ons blad moet worden
toegezonden, niet aan de bezorger betalen, ook niet in die
gemeenten bulten Lelden, waar wij eigen bezorgers hebben. Na
Uw thuiskomst wordt per kwitantie over de administratie
kosten en - eventueel - abonnementsgeld gedisponeerd.
Portokosten voor toezending van ons blad aan adressen in
Nederland, worden niet berekend.
