Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Donderdag 20 December 1951
Tweede Blad No. 27488
I;/ critiek, maar geen criticasterij
(juister Rutten in Kamer over
Onderwijsnota
Zakelijkheidsrecord
van Rutten
-onze parlementaire redacteur).
il,l een verademende beknoptheid,
-.gr dat daardoor de volledigheid in
'irrdrukking kwam. heeft minister
itltn gisteren in de Tweede Kamer
j onbewuste poging gedaan om een
rJ* record te vestigen: een zake-
[dsri i ord.
jister Rutten heeft zioh dankbaar
voor de reacties op de nota on-
oorzieningen. Er is nogal wat
op gekomen, maar aan critiek
behoefte, zo verklaarde de
niet echter aan criticasterij.
„rnwoord op wat de heer Tilanus
onderwijsnota had gezegd, zich
-beroepende op een brochure uit
}'n? van de Katholieke jongeren.
f*deze brochure had de minister let-
geen goed woord over. De daarin
odigde opvattingen zijn zeker niet
óentatief. voor wat bij de Katho-
jongeren leeft. De minister was
Jtoi dankbaar voor de waardering,
,an de zijde der KVP-fractle voor
au was uitgesproken.
GEEN GEBREK AAN TEMPO.
,n A.R -zÜde en C.H.-zyde was cri-
i uitgeoefend op het weinig concrete,
;-n het departement uitgaat. De
ver, aldus het verwijt, heeft te veel
op het vuur staan. Daartegen
minister Rutten in het geweer.
„p het Departement in de achter
egende jaren zeer hard gewerkt.
"de bew indsman. Wanneer men
dat de wettelijke voorzieningen
ven, dan wijs ik er op, dat er in
'-op van de laatste 100 jaar vijf on-
riswetten zijn tot stand gekomen.
de geschiedenis van de onderwijs-
laatste zitting in 1951 der
Eerste Kamer
Eerste Kamer behandelde het
jjatweip inzake nadere regelen voor
realiteit en ingezetenschap. Minis
ter Mulderiie zeide: ..Het wetsont-
5 moet de indeling regelen van 80
vn mensen met betrekking tot hun
nliteit. Daarui' volgt dat het zeer
ihjk zal zijn alle moeilijkheden op
*=en."
verband op een vraag van mr Kolff
'Ni antwoordde hii, dat deze wet niet
iouwd kan worden als een partii
a in het geschil tussen de Republiek
Ivid-Molukken en de Republiek In-
e. Het is ook niet bedoeld om het
nezenurobleem od te lossen. De re-
heeft ten volle begrip voor de
theid verbonden aan de nationa-
ïeuze waarvoor de Indische Ne-
anders zich zien geplaatst. Mr Kolff
V' verklaarde niet bevredigd te zijn
r het antwoord van de minister. Hij
1 er van overtuigd, dat de wet in
is met de RTC-accoorden. waar-
de wetsbepalingen door de rechter
sn eventueel geschil niet-verbindend
iard kunnen worden.
-I mr Molenaar 'VVDl verklaarde
betreuren, dat de minister niet
\i U het onderwerp eerst nog eens
Ta everband te bespreken. Wat ls de
at ie van de verklaring, dat de
zedachte niet dood is?
tl ontwerp werd ten slotte aangeno-
et 21 tegen 11 stemmen. Tegen
de CP.N. en de heer Wende-
(V.V.D.).
Kamer besprak vervolgens het
.-ontwerp inzake de financiering van
oroductle van militaire voertuigen.
-Een belabberde zaak" noemde de
«r Van der Kieft (Arb.). de wijze,
tod dit ontwerp moet worden be-
undeld. Is dit ontwerp soms een on-
<H»nle manier om de defensiekosten
n 1500 millioen gulden per jaar om-
te werken? Spr. verklaarde te
iioen. dat de regering door inter-
utionale afspraken gehouden is zodat
*n votum tegen de regering bijna niet
Mcelijk is. Dat doet echter niet af
i hel feit. zo zei spr., dat deze gang
i zaken op ons een ..uitermate on-
tWIerige indruk" heeft gemaakt.
ÏJihter-president Drees besprak de
nclèle ziide van het ontwerp,
't voorstel werd ten slotte met. 28
i één stem 'de heer Van Santen'
wetgeving nagaat, zal zeker niet tot de
conclusie kunnen komen, dat het tempo
thans te traag is.
DE PACIFICATIE.
De pacificatie speelt bij iedere begro
ting een gTOte rol in de debatten. Daar
op is dit jaar geen uitzondering ge
maakt. Minister Rutten heeft er zijn
voldoening over uitgesproken, dat er
over de wenselijkheid van het doortrek
ken van de lijn der gelijkstelling naar
andere takken van onderwijs weinig
principieel verschil van mening bestaat.
Deze pacificatie zal niet op dezelfde
wijze tot stand kunnen komen als voor
het lager onderwijs. Iedere tak van on
derwijs moet bezien en beoordeeld wor
den naar zijn aard. Er moet gezocht
worden naar een bevredigende oplossing,
waarbij ook aan de scholenspreiding in
overleg met sociografische instellingen
volle aandacht zal moeten worden ge
schonken.
De compromis-school, aldus de minis
ter, is een zaak der ouders.
KINDEREN ZIJN GEEN TURVEN
De minister was blijkens zijn verkla
ringen niet zo pessimistisch als som
mige afgevaardigden met betrekking tot
het beschikbaar komende volume. Er is
inderdaad een belangrijke achterstand,
maar roulering komt niet voor. Door de
toevloed van leerlingen in 1952 en 1953
zullen er wel enige moeilijkheden ko
men, maar met een jaarlijks volume van
1200 lokalen kan de achterstand in 1955
zijn Ingelopen.
Volgend jaar zullen er 67.500 leerlingen
komen en het ls nu de vraag, of zy ln
de besehkbare ruimte kunnen worden
opgevangen. De minister zag een uit
wijkmogelijkheid in de ruimte welke de
leerllngenschaal biedt. Voor 76 leerlin
gen zijn drie leerkrachten beschikbaar,
voor 120 echter niet meer. In deze
marge ziet minister Rutten voldoende
speelruimte, om aan de grote te ver
wachten stroom het hoofd te bieden.
Het bezorgde de minister uit de Kamer
de opmerking: kinderen zijn geen tur
ven
Met betrekking tot de schoolgeldrege
ling zeide de minister tegenover het
denkbeeld van eén regeling voor de
schoolgelden niet onsympathiek te
staan.
Tegen de motie-Peters had hy echter
bezwaar om drieerlei redenen. In de
eerste plaats vreest hü daarvan een ver
traging by de uitwerking der geizins-
ieducties. Voor het V.H.M.O. ls er nu een
regeling, voor het L.O. is zij nagenoeg
gereed en zy wordt ook voor het N.O.
op stapel gezet.
Het tweede bezwaar is dat de over
heid de gemeenten niet kan binden by
hun zelfstandige beslissingen en ten
slotte vreest de minister, dat een aan
vaarden van de motie verhoging van de
collegegelden tot gevolg zal hebben.
De tweede motie van de heer Peters
achtte de minister te enen male onaan
vaardbaar. De materie regardeert trou
wens de minister van Binnenlandse
Zaken.
De minister verklaarde zich bereid de
mogelijkheid ener centrale inning van
schoolgeld te onderzoeken.
Hy deelde voorts mede. dat de Memo
rie van Antwoord op het wetsontwerp
tot regeling van het kleuteronderwys
eind volgende maand tegemoet kan wor
den gezien.
By de replieken heeft de heer Van
Sleen lArb.i nog een motie ingediend
met betrekking tot het kosteloos onder
wijs over de hele linie.
Opvoering steenkoolproductie
dringend noodzakelijk
Een der nijpendste problemen voor
gans Europa
Tweede Kamer keurt begroting
Ec. Zaken goed
'Van onze parlementaire redacteur)
By de behandeling van de begroting
van de Staatsmijnen heeft de heer
Maenen (KVP) de noodzaak van een
verhoging van de productie der mij
nen bepleit. Hii vestigde er de aan
dacht op. dat Nederland 5 millioen ton
steenkolen uit het buitenland invoert.
De Amerikaanse steenkool kost f.80.-
Pfr ton. die uit de Nederlandse mijnen
f.35.- per ton.
Door opvoering van de productie met
een millioen ton zou een zeer aanzien
lijke besparing aan deviezen worden be
reikt. Een zodanige opvoering van
de productie moet ook volgens de
opvattingen van de deskundigen
zeer wel mogelijk zyn. Deze ver
hoging kan bereikt worden, wanneer
meer arbeidskrachten worden aange
trokken. De werving verloopt naar wens.
maar de grote moeilykheid ligt in het
tekort aan woonruimte waardoor het
aantrekken van gehuwden zeer lastig
wordt. Waarom, zo vroeg de heer Mae
nen, worden er niet meer woningen ge
bouwd wanneer er dien ten gevolge meer
arbeidskrachten kunnen worden aange
trokken.
België helpt de mynwerkers wel aan
een woning, vulde de heer Van Lienden
'Arb.i dit betoog later aan. Waarom
kan dat hier niet?
De heer Maenen heeft berekend dat
een verhoging van de productie met een
millioen ton een besparing van 20 mil
lioen gulden zal betekenen en voor zover
betreft de import uit de Ver Staten een
besparing van 40 millioen zal oplevwn
Voor een fractie van dit bedrag kunnen
wy de beschikking krygen over 1000 wo
ningen. Om redenen van financiële en
economische aard is er alle aanleiding
ter bereiking van dit doel. enige mil-
lioenen beschikbaar te stellen.
In zijn antwoord heeft minister v. d.
Brink erkend, dat het woningvraagstuk
het sleutelprobleem is by de opvoering
van de kolenproductie. Hij deelde mede
dat op het Departement van Economi
sche Zaken plannen in voorbereiding
zijn. gelijk die door de heer Maenen wer
den aangeduid. De minister betwijfelde
of de productie met een millioen ton
kan worden verhoogd. Een productiei er-
hoging van een half millioen ton lijkt
hem een na te streven waardevol ideaal.
Het kolcnprobleem het is bekend
is een der nijpendste economische
problemen, niet alleen in Nederland,
maar in geheel Europa. De prouctie ls
na de oorlog in vergelijking met vóór
1940 niet of nauwelijks gestegen, ter
wijl de behoefte enorm is toegenomen.
In 1952 zal Europa 35 millioen ton
steenkool, vrijwel geheel uit Amerika
moeten importeren. Daarmede is een
bedrag van 700 millioen dollar ge
moeid. drievierde van het totaal der
civiele Amerikaanse dollarhulp. Neder
land zal in 1952 zes millioen ton moe
ten importeren, waarvan 2.8 millioen
ton uit Amerika (in 1951 twee millioen
ton).
Een deel van de vrachtkosten kan
in guldens worden betaald, maar voor
180 millioen gulden vindt de verreke
ning der vrachtkosten in dollars plaats.
De Amerikaanse kolen zijn tweemaal
zo duur als de Nederlandse maar men
dient te bedenken, dat de helft van de
prijs vrachtkosten is.
De heer Slaken 'CPNi had gezegd:
wanneer Nederland maar met andere
artikelen dan bloembollen od de Poolse
markt kwam zou Polen ons ook wel ko
len kunnen leveren. Maar de minister
voerde hier tegen aan. dat de Poolse
kolen f. 20 a f.30 per ton duurder zijn
dan de Amerikaanse
I Bij de discussie is het verschil in loon
met Be'.gië ter sprake gekomen. Een
suggestie om de lonen en sociale voor
zieningen in de Nederlandse milnen op
te trekken tot het Belgische peil, wees
de minister van de hand met het oog
op de consequenties voor de Nederlandse
zware industrie. Het niveau in Belgie ls
Inderdaad hoger, maar het is ook wel
anders geweest.
Over de afvloeiing van Nederlandse
mijnwerkers naar België welke enige
omvang gaat aannemen, zyn besprekin
gen tussen de Nederlandse en de Bel
gische myndlrecties gevoerd.
Ten slotte zy vermeld dat de leden
der Kamer waarschijnlijk het volgend
jaar een bezoek aan de mijnen zullen
brengen.
De begroting van Econ Zaken en de
Staatsmijnen werden met d" gebruike
lijke aantekening voor de CPN goedge
keurd. De bijbehorende nota's werden
voor kennisgeving aangenomen.
zijde der directie werd ons medege
deeld, dat het wel zo goed als zeker
is. dat het wegverkeer hier tezyncr-
lijd onder de spoorbaan door zal wor
den gevoerd, vermoedelijk door opho
ging van de spoorbaan. Vastgesteld is
evenwel nog niets, terwyl de kosten
verdeling bij het maken van verdere
plannen een belangrijke rol speelt.
Hierover is nog geen overeenstem
ming bereikt.
Ook is nog niets geregeld omtrent de
verdeling van de hogere kosten ten ge
volge van de prijsstijgingen, die aan de
Leidse spoorwegwerken als geheel ten
koste worden gelegd Deze hogere kos
ten zijn niet onaanzienlijk
(Ingez. Med.-adv.)
Ingrijpende wijzigingen N.S.-
dienstregeling door eleetrifieatie
Amersfoort - Zwolle
Kolenbesparing en reisduurverkorting
niet ingang van 8 Januari
De Nederlandse Spoorwegen plegen in de lente en de herfst hun dienstregeling
te herzien en aan te passen aan nieuwe noden en omstandigheden. Voor de
tweede maal binnen een jaar wordt thans van die goede gewoonte afgeweken,
eenmaal ten nadele, en de komende maal ten voordele van het reizend publiek.
Op 22 Januari j.l. werd een rigoureuze vervanging van stoomtreindienstcn door
busdiensten en een inkrimping van de overblUvcnde stoomdiensten ingevoerd
met het oog op de kolenbesparing. En diezelfde kolenbesparing werd aanleiding,
dat ditmaal reeds op 8 Januari a.s. een ingrijpende verandering in die dienst
regelingen komt, dit maal ten voordele van de reizigers, waarvan de invoering
anders wellicht tot de nieuwe dienstregeling in Mei 1952 was uitgesteld. Op
8 Januari wordt namelijk het zeer belangrijke traject AmersfoortZwolle v.v.
electrisch gereden in plaats van tot dusverre met dieseitraetie en stoom.
In Mei electrisch naar
Groningen en Leeuwarden
Niet alleen worden door deze vroege
exploitatie van de eleetrifieatie vele
kolen bespaard, ook wordt het reizigers
verkeer aanzienlijk versneld en veraan
genaamd. De lijn AmersfoortZwolle is
een belangrijke schakel in de verbin-
din tussen het Noorden en Westen des
lands, en reeds geruime tijd is men met
de eleetrifieatie daarvan bezig geweest
Nu dit baanvak gereed is. moeten, met
de invoering van electrisch materiaal
hierop, ook de dienstregelingen van de
aansluitende baanvakken in het Oosten
en vooral in het Noorden grondig wor
den gewijzigd. Er is een aanvullend
spoorboekje samengesteld van met min
der dan 104 pagina's, waarin voor 22
tabellen van de oorspronkelijke dienst
regeling de nieuwe rijtijden worden
aangegeven. De reisduur naar het Noor
den wordt aanzienlijk bekort, en daar
door kunnen ook de laatste treinen uit
het Noorden later van daar vertrekken.
Het op de lijn naar het Noorden vrij
komende dieselmateriaal wordt hoofd
zakelijk op secundaire lijnen in het
Noorden ingezet.
Het ligt in de bedoeling, de eleetri
fieatie van de lijnen ZwolleGronin-
en en ZwolleLeeuwarden voor het
ingaan van de dienstregeling van 18
Mei a.s. te voltooien, zodat dan geheel
electrisch naar het Noorden kan wor
den gereden.
Daarna volgt nog de eleetrifieatie
van de lijn Arnhem—Zwolle. Het tra
ject ArnhemZutphen hoopt men
over een jaar gereed te hebben, het
traject ZutphenZwolle in Mei 1953.
Daarna staan geen electrificatie-
plannen meer op het programma. Al
thans niet voor de naaste toekomst.
Vooreerst gaat men dan verder met
de vervanging van stoom- door diesei
traetie.
Momenteel beschikken de NS. over
18 3-wagenstellen en 12 5-wagenstellen.
In Mei en Juni van het komend jaar
hoopt men 11 3-wagenstellen. die terug
gehaald zijn uit Duitsland, geheel opge
knapt te hebben en m de dienst te kun
nen opnemen. Voorts worden in 1953 en
1954 nog 14 2-wagenstellen en 20 enkele
dieselwagens nieuw afgeleverd.
Tijdens een gisteren gehouden pers
conferentie, waarop een en ander door
de directie van de spoorwegen werd
toegelicht, werd tevens verklaard, dat
het met in de bedoeling ligt, dit jaar
weer op diverse baanvakken autobussen
in te leggen ter kolenbesparing. Hoewel
de kolenpositie nijpend is. hoeft tot een
dergelijke krachtdadige ingreep voor
zover thans is te voorzien met ander
maal te worden overgegaan, mede door
dat de verdergaande eleetrifieatie reeds
een belangrijke kolenbesparing oplevert.
DE LEIDSE WERKEN.
Pas wanneer de Leidse spoorwegwer
ken zover gevorderd zijn. dat vlot over
hoog spoor kan worden gereden, kan
overwogen worden de frequentie op
deze voornaamste lijn in het Westen des
lands op te voeren De dan nog over
blijvende belangrijke overwegen, zoals
te Heemstede, behoeven voor een derge
lijke hogere frequentie geen beletsel te
zijn. doch er zijn andere moeilijkheden,
waardoor thans nog mets over de mo
gelijkheden in de toekomst te voorspel
len valt. Ook de stoptreinen tussen
Haarlem en Leiden moeten voorlopig
wachten op de verdere voltooiing van
de Leidse werken. Daarna zal bezien
moeten worden, in hoeverre de belan
gen van de bestaande dienstregeling en
de materiaalpositie het invoeren van
stoptreinen gedogen. Leiden mag mo
menteel niet zwaarder worden belast,
dan het reeds is. Leiden verwerkt een
maximale capaciteit.
Evenmin kan nog Iets gezegd worden
over een ander in Leiden bestaand
spooru egproblccm. de toekomstige
kruising van Lammenschansweg en de
spoorlijn LeidenUtrecht. Van de
Prof. Beel voorzitter
Commissie
Grondwetsherziening
Bij K B. is prof. dr L. J. Beel. minis
ter van Binnenlandse Zaken, benoemd
tot voorzitter van de Staatscommissie
tot herziening van dc Grondwet. Prof.
Beel zal met mr J. R H. van Schaik.
minister van Staat en lid van de Raad
van State, het voorzitterschap van de
commissie bekleden.
Nieuwe koffiebon: 524
Het Bedrijfschap voor granen, zaden
en peulvruchten heeft bon 524 algemeen
aangewezen voor het kopen van 125
gram koffie. Deze bon kan met ingang
van morgen worden gebruikt en blijft
geldig voor het kopen van koffie bij de>
detaillist t/m. 5 Januari 1952.
Het rantsoen moet dienen voor zes
weken De eerstvolgende bonaanwyzing
zal 31 Januari 1952 plaats hebben.
Haags soldaat A. Biever
krijgsgevangen in Korea
De Nederlandse soldaat, die op de
door de communisten verstrekte lysten
van krijgsgevangen Korea-stryders voor
komt. is de Hagenaar Arie Biever. leger-
nummer 260425004. Hij werd sinds Fe
bruari 1951 vermist. Hy was de enige
Nederlander, die in Korea als vermist
stond opgegeven.
Overeenkomst
Koningin Wilhelmina Fonds-
Ned. Kankerinstituut
De ledenvergadering van de Vereni
ging Het Nederlandsch Kankerinstituut
te Amsterdam heeft met algemene
stemmen de ontwerp-overeenkomst goed
gekeurd tussen de Stichting „Koningin
Wilhelmina Fonds" en de Ver. Neder
landsch Kanker-Instituut.
Volgens deze ontwerpovereenkomst
verplicht het Koningin Wilhelmina
Fonds zich Jaarlijks ln de onkosten van
het Nederlands Kanker Instituut bij te
dragen tot een bedrag van maximaal
f 500 000. De eigen inkomsten van het
Nederlands Kanker Instituut, behalve
zakelijke exploitatie-opbrengst van de
kliniek zullen van dit bedrag m minde
ring worden gebracht.
LAMMETJE IN DE WEI!
In het land van de heer K. Raat
aan de Middenweg in de Beemster
huppelt reeds een lammetje in de
wei. Vermoedeiyk het eerste van
dit seizoen.
Radio uitzending Kerstviering
in Dampaleis
De Kerstviering in het Paleis op de
Dam te Amsterdam zal ln haar geheel
rechtstreeks via de radio worden uitge
zonden. Deze uitzending geschiedt Za
terdag 22 December as. te 7 00 uur via
Hiiver-sum I op golflengte 402 meter In
verband hiermede zal het aangekon
digde KRO-programma een wyziging
ondergaan Radio Nederland Wereld
omroep zal vain de Kerstviering een uit
gebreide reportage maken, welke Eerste
Kerstdag zal worden uitgezonden.
Toegang tot Utrechtse
Universiteit ontzegd
AAN STELENDE STUDENT.
De Senaat van de Rijksuniversiteit te
Utrecht heeft, te rekenen van 1 Maart
1951 af, de toegang tot de Rijksuniversi
teit voor de tijd van 2 jaar ontzegd aan
een der studenten, die bekend heeft
diefstallen te hebben gepleegd. De laat
ste jaren werden er geregeld diefstallen
onder de studenten gepleegd. De Senaat
acht dit een hoogst ernstig verschynsel
en heeft gemeend dat er een voorbeeld
moet worden gesteld.
Arbeider te Lienden zwaar
verminkt
Door nog onbekende oorzaak werd
de 23-jarige arbeider van Neerbos uit
Resteren gistermiddag gegrepen door
dc sneldraaiende as van een der ma
chines op de steenfabriek van Heste-
rens en Janssens N.V. te Lienden. Het
slachtoffer kon pas na een aantal om
wentelingen van deze as uit de ma
chine worden bevryd. Beide onder
benen en een arm waren hem afge
rukt. terwijl bij bovendien ernstige
kwetsuren in de borst opliep.
Met een in alleryl gewaarschuwde zie
kenauto werd het slachtoffer in hoogst
ernstige toestand naar het ziekenhuis
Bethesda te Tiel overgebracht.
Wapens op de „Talisse"?
ONDERHOUD SOEWIRJO—LAMPING
Aan boord van het vrachtschip „Ta
lisse". met bestemming Nieuw Guinea,
bevinden zich. volgens het persbureau
„Anlara". 150 ton wapens en munitie.
Dit feit heeft een onderwerp van ge
sprek uitgemaakt tussen de Neder
landse Hoge Commissaris, de heer
Lamping en de Indonesische vice-pre
mier. de heer Soewirjo, in een ont
moeting op Dinsdag j.l.
De militaire commandant van Tand
jong Priok is formeel over de lading van
de „Talisse" nog niets bekend, aange
zien het praairapport en de ladinglyst
van dit schip nog niet werden ontvan
gen. Hij verwacht deze stukken vandaag,
waarna er nog tot aan de vertrekdatum
van het schip <24 December» tyd ls om
eventuele stappen te overwegen.
De op de „Blltar" in beslag genomen
wapens zijn nog onder zijn berusting, ia
afwachting van nadere instructies.
Te Hilversum is de Stichting Neder
landse Schoolradio waaraan deelgeno
men wordt door de Avro, Vara en VPRO
officieel opgericht. In het bestuur heb
ben zitting genomen de heren G. de
Clercq en W. Vogt van de Avro. J. B.
Broeksz en N. T. Swierstra van de Vara
en mej. dr N. A. Bnuning en drs G J.
Ligthart van de VPRO. Voor het jaar
1952 werd tot voorzitter gekozen de heer
G. de Clercq. In de Stichtingsacte is
het doel geschetst als .Jiet uitvoeren
van alle werkzaamheden op het gebied
van radio en televisie-uitzendingen voor
scholen".
IEBUS III
^@b-hE>
r Nm
(2n-kl0"l^u
K?°nd-,yk-R
jy.W -r
GF^-^5
opj^n-k
v
jL he
XwPdGs
1.) ro
iG2x3=7U