Duizenden verzadigden zich
aan „Leidse Hutspot" onder blauwe hemel
Imponerend kleurenscliouwspel
door fantasievol initiatief!
3 October-veldslag
„op gereserveerd terrein"
DONDERDAG 4 OCTOBER
Blij décor in door son-overgoten mensenmassa's
Stralend is de dag, stralend de stad, stralend de. Optocht!
Wie op 3 October „Optocht" zegt, sveet dat dit het hoogtepunt van
deze glorierijke dag is.
Glorierijk was deze dag óók voor deze jubileum-optocht onder de veelzeg
gende en veelbelovende titel „Leidse Hutspot", de feestgang van het Leidse
menu, waaraan onze voorvaderen zich reeds te goed deden na een periode
van „uithongering", maar ook wij, hun nazaten, die nog zo goed weten, wét
honger betekent, al leven we dan ook nu weer in overvloed.
Duizenden en duizenden uit Leiden zelf, maar ook uit de omgeving en
zelfs van heinde en ver, hadden zich op deze door zon-overgoten October-
dag een plaatsje veroverd, om ditmaal met extra frisse teugen te genieten
van al die beelden uit een ver verleden, die in de geschiedenis van Leiden
zo betekenisvol zijn geweest. Het doek ging op en er ontplooide zich een
décor van blijde mensenmassa's in overvolle straten, van vrolijke gezichten
en van kleurige taferelen in chronologische volgorde, waarnaar men geboeid
kon kijken: Leiden's verleden herleefde in bonte veelzijdigheid, waarin zowel
goed als kwaad hun plaats hadden gekregen.
Het werd een feest voor 't oog, waaraan veel fantarierijk initiatief voor
afgegaan was en dat bewees welk een imponerend kleurenschouwspel men M[nis[cr van Binnenlandse Zaken.
j j - r Niet in liet groot-tenue dat wij op
nog in onze oode .est. tot stond ton brengen! Prinsjesdag zien. maar zeker niet
minder indruk wekkend.
(Foto L.D.Van Vliet)
Vele optochten zijn ons in de loop der
•jaren voorbijgegaan!
Maar nauwelijks herinneren wij er ons
één. waarbij de weergoden zó welge
vallig waien en zó meehielpen om alles
in het kostelijkste licht te zetten,
f De zon scheen zó maar onder een
strak-blauwe koepel, de wereld leek
ondanks de grote zorgen te juichen
bij dit schitterend gezicht van uiteen
lopende costuumpracht, die eertijds het
stadsbeeld verlevendigde. En er was
géén mens. die zijn gang naar de stamp
volle stad betreurde: men was 't over
eens. dat 't nog altijd de moeite loont
1 een lange tijd te wachten op deze hoofd
schotel van het 3 Octoberprogramma,
^5 waarnaar men als door magnetische
.- kracht heengezogen wordt.
Overal in de stad weet men 't tegen
één uur: nu vertrekt de Optocht van de
Burggravenlaan en zal spoedig hier zijn!
Overal stijgt de spanning, naarmate
het ogenblik van langs trekken nadert
en rekken zich de halzen, om maar géén
détail van het bontwisselende geheel te
missen.
Daar komen zij aan: de erewacht te
paard, de mannen van „Werkmans Wils
kracht" in hun fraaie, blauwe unifor
men en de 3-Octoberbestuurderen. die
in hun met bloemen getooide rijtuigen
nu eens even uitrusten mogen van hun
■t vermoeiend werk.
Dan vangt de „hutspot" vari dit jaar
aan: een greep hier. een greep daar
maar als geheel toch wel weer vormend
een kostelijke dis. waaraan iedere toe
schouwer zich graag te goed doet!
Zeker, wij herinneren ons optochten
van véél bonter pracht met praal- en
- zegewagens, met bloemenschatten van
zeldzame rijkdom.
Maar op ecu zondoorstoofde dag als
deze willen wij niet él te critisch en
liever dankbaar zijn voor hetgeen zich
aan het oog ontrolde: historische binnen
komsten in Leiden, merkwaardigheden
van Stad en Universiteit en een enkele
herinnering aan hetgeen Hildebrand's
inventief brein in geschrift vastlegde:
de beroemde familie Kegge met al de
figuren, die onvergangelgk met Leiden
verweven zijn.
zal verbaasd de ogen uitgekeken hebben
naar het héél wat vrolijker tafercel van
de intocht der Fransen op 20 Januari
1795. Samen met de vreemdelingen werd
toen rond de vrijheidsboom het verbroe
deringsfeest gevierd. Zo „bar slecht ge
kleed en verwaarloosd" als de Fransen
toen volgens het programma geweest
moeten zijn. vonden wij hen hier nu be-
I paald niet. maar daarom niet getreurd'
Een gruwelijk lot werd Leiden op 12
Januari 1807 niet bespaard: het kruit
schip van Arend van Schie sprong ln de
lucht en de duivel, die dat drama be
werkstelligde zagen we op de wagen, die
de verwoesting moest uitbeelden. Een
afgrijselijke herinnering kwam tot le-
ij ven: ook het voorgeslacht werd getrof
fen door tientallen doden, de verwoes
ting van talloze huizen, maar 't was
slechts een nietigheid in vergelijking tot
De heren Roman achteren Var.
Zijp voor) op de paardentram, di
zij beiden nog in werkelijkheid dooi
Leidens straten hebben gereden.
(Foto L.D.—Van Vliet)
Voor Sociëteit Minerva mogen de
I Leidse Jagers liet decorum ietwat
uit het oog hebben verloren door in
looppas op de vlucht te slaan voor
leen vermannende slem van organi-
I salorische zijde, voordien en nadien
wisten ze er het gelid keurig in te
houden.
wat moderne oorlogsrampen een later
geslacht aan vernietiging brengen zou
den.
Daar komen de groene jagers der
Leidse Hogeschool: zij trokken martiaal
uit om de Belgische opstand van 1830
te onderdrukken Een fiere compagnie
die de woorden ..Moed en Trouw" zeker
eer aandeed, marcheerde ferm voorbij.
De wasbaas en de marketensters waren
ook al present: hoe konden de jongens
het zonder haar stellen?
Een lieflijke noot in het geheel: von
Siebold's poëtische Japanse „Tuin Nip
pon": prof von Siebold zelf, grijsgehoed
en grijsgebaard in gezelschap van de
Russische Tzarewitch Alexander en dan
het Japanse prieeltje met de gracieuse
geisha's in von-Siebolds tuin aan de
Lage Rijndijk waar hij Keizer Alexan
der II en de Prins van Oranje mocht
ontvangen
De familie Kegge was gelijk ge
zegd ook present: daarbij waren Hil-
debrand zélf, de ijdeltuit van der Hoo-
gen. Suze Noirct en. de hazewind
niet vergeten: wie de Kegge-geschicde-
nis kent. weet dat zij allen erbij horen!
Zo gaat t voort: de sjezen, de dog-
cars. de brikken en de tentwagens, die
op marktdagen Leiden eertijds in grote
scharen binnentrokken. Ook zij hebben
hun plaats en vormen pittoreske groep
jes in deze optocht, die van „alles wat"
geeft Het zijn net voorbijtrekkende
schilderijtjes: de boeren en hun vrou
wen of meisjes, zij gaan naar Leiden
en gaan goede zaken doen in een tijd.
toen vrije handel en vrije concurrentie
nog de verheugende boventoon voerden
Zij zijn goedgemutst en hebben pret in
't geval: naar stad" trekken is een we
kelijks uitje, dat bést in de smaak valt!
Maar o! hemel en dat is hele-
maal geen grap daar komt het ver
maarde „zweetkamertje" aangereden.
Wie daar binnentreedt, laat alle hoop
varen. Bleek ziet de student, die hier
toeft, om straks voor de hooggeleerde
heren zijn proeve van bekwaamheid af
te leggen De zweetdruppels staand de
„hansworst", zoals hij zich voelt, op 't
\oorhoofd. de zakdoek komt erbij te pas!
Vele zijn de handtekeningen van de
arme slachtoffers, somber is de herin
nering van de tallozen, wier vermoeide
breinen hier gepijnigd werden en wier
zenuwen 't bijkans begaven in de voor
wetenschap dat de echte wetenschap
onverbiddelijk streng en meedogenloos
kan zijn.
Daar schreden de veeleisende hoog
leraren. waardig en zich van hun macht
bewust, daar volgden de studenten, die
in dit zweetkamertje de zwaarste ogen
blikken van hun leven moesten door
brengen
Mailcoaches. bezet met charmante
meisjes, symboliseren de 65-jarige 3 Oc-
lobervereniging: wat al vreugde heeft
zij dc in die lange, lange tijd de Leidse
bevolking gegeven!
Het is werkelijk geen wonder, dat zij
de aandacht óók op zichzelf richt
Optochten en feesten zonder tal eisten
een krachtsinspanning en een organisa
tietalent, waarbij wel even mag worden
I stil gestaan.
En op dit moment dachten wij ont-
roerd aan een kortgeleden aan de stad
'ontvallen zeldzame figuur, n.l. die van
de heer Bernard de Koning. Deze „ko
ninklijke" figuur te paard hebben wg
deze middag bijzonder gemist. Hóe
had hij zich verheugd in deze prachtige
dag! Wij denken zo, dat 't velen ver
gaan zal zijn als wij: ook zij zullen ge
voeld hebben: „Hier had de heer De
Koning bij moeten zijn! Maar ook zijn
verschijning behoort helaas onherroepe
lijk tot het verleden, dat voor immer is
afgesloten
Nóg
verschijnt de brandspuit met de wees
jongens uit 1890: tuk op hun brand-
premie! Wie hen voorbij ziet trekken,
verwondert zich over 't feit. dat eertijds
niet de halve stad is afgebrand. Vooral
de wonderlijke wezens op de stoomspuit
maken een niet erg betrouwbare indruk:
maar het kan zijn, dat we ons vergissen,
want de halve stad is niet afgebrand en
dat wil toch óók wat zeggen! Hoé dan
ook: we leggen bij een brandje toch lie
ver de bescherming van onze spullen
in handen van het tegenwoordige brand
weercorps, dat een veel uitgeslapener
indruk maakt!
Daar nadert het gemoedelijke paarden-
trammetje van 1900 en al komt dit uit
Rotterdam, de passagiers zitten er niet
minder gemoedelijk in. Zelfs de ouwe
conducteur Toon van Zijp is van de
partij! Het kleine geval zal zich eertijds
veel gemakkelijker door de stille Leidse
straten voortbewogen hebben dan de
moderne bakbeesten van thans door het
wanstaltige stadsgewoel. Het was nog in
de tijd. dat iedereen „tijd" had en het
slakkengangetje meer betekende, dan
het snelste jakkertempo, dat nu door
Leiden vaagt.
Nee: die aanspreker, dandy, dienst
bode en dat ouwe moedertje hadden 't
best naar hun zin in dit wonderlijke
koetsje, dat zich trots sierde met de
wijdse naam van „tram" en zo leutig
door onze stad hotsebotste!
Een gezellig, kneuterig gedoe, waar
naar ieder van ons wel eens een heime
lijk verlangen heeft, al zijn we dan ook
nóg zo progressief'
Als klap op de vuurpijl: een herleving
van de studentermaskerade van 20 Juni
1905: de maskerade, waarover men nog
altijd spreekt!
Opnieuw komt Willem III Koning van
Engeland. Stadhouder van Holland. Zee
land en West-Friesland het Haagse Con
gres van 1691 bijwonen
Hij zit in de gouden koets, in 1905 voor
't eerst door Leidenaars bewonderd. En
rond hem gaan vele belangrijke mannen
van dit congres, thans weer eens aan dc
vergetelheid ontrukt.
Een prachtig, indrukwekkend besluit!
Zo is het voorbijtrekken van deze
optocht ook al weer verleden gewor
den!
Ongetwijfeld de climax van een
prachtige dag!
Géén rechtgeaarde Leidenaar was
thuisgebleven, om ervan te genieten!
Niet alleen de toeschouwers genoten,
ook de deelnemers.
Want het móeten voor hen wel pret
tige uren geweest zijn. om door zóveel
duizenden aangestaard en bewonderd
te worden onder een wolkenloos-lichte
hemel en een gulden zon. die van geen
ondergaan scheen te willen weten!
En terwijl in de verte nog de schet
terende klanken der vele muziek
corpsen waarvan 't één nog een kra
niger indruk dan het andere maakte!
te horen zijn, besluiten wg dit over
zicht met een hartgrondig gemeend
dankuoord aan het bestuur van de
jubilerende 3 Octobervereniging. waar
aan gisteren reeds door middel van
crewijn en bloemen de erkentelijkheid
op vele plaatsen betoond is!
't Was een „Leidse hutspot", die
voortreffelijk gesmaakt heeft!
Ui en Peen in ,,Den Burcht"
Leidse Chr. Oranje Ver.
Traditie-getrouw was er gisteren ln
„Den Burcht" een feestavond van de
L.C.O.V. De betiteling „feestavond" kan
misschien beter worden vervangen door
i „familiefeest", want het was alsof er eén
grote familie in Den Burcht bijeen
i kwam.
j Het programma was aangeduid als
hutspot en het was inderdaad een bont
allerlei, dat werd geboden. Evenals vo
rig jaar kwamen Peen en in" weer op
'de planken met gezellige liedjes en
I praatjes. De weesjongen, die in 1574 de
I hutspot vond. kw am even zijn belevenis-
'sen van die 3de October vertellen.
Het belangrijke feit van de ingebruik-
i name van het nieuwe carillon moest na
tuurlijk ook even ter sprake kernen Dat
I En dat kwam allemaal achter de
optocht aanzetten
(Foto L.D.—Van Vliet)
was een heel aardig programmapunlt
Onnod.g te zeggen dat er veel werd
gezongen!
Na de pauze bracht de Timdelerclub"
het vrolijke blijspel: „Leer om leer".
Evenals ce andere programmapunten,
wist ook dit gedeelte van de avond d«
I mensen uitermate te vermaken.
De L.C.O.V. kan terugzien op een
gezellige avond!
Militair eerbetoon
Fors klonk de mars van de Marine-
kapel van Valkenburg toen de militaire
colonne gisterochtend het Stadhuis na
derde. Stram marcheerden de militairen
voor de vele burgerlijke en militaire
autoriteiten, die het défilé in ontvangst
namen. Generaal Buurmann van Vree-
de. die naast de burgemeester plaats ge
nomen had was het aan te zien, dat hl]
als comandant van het le Militaire
Gewest trots was op zijn mannen. De
commandant van Pro Patria stond als
uit steen gehouwen toen even later ..zUn"
kleurrijk corps voorbij trok Nadat er
enl?e tgd niets dan de korte tred san
voorbij marcherende militairen der Ma
rine-luchtbasis Valkenburg en de koks-
school uit Leiden was vernomen, klonk
de enthousiaste muziek van de drum
band der Nationale Reserve, gevolgd
door een compagnie van hun manschap
pen Het défilé duurde niet lang ert wel
licht daardoor bleef men tot het laats»
toe geboeid over de correcte wijze, waar
op de deelnemende manschappen dit
militaire eerbetoon wisten te brengen.
Haring en wittebrood-variété
Alvorens de dag met Schuttersveld en
vuurwerk te besluiten, hebben velen gis
teravond ln de Stadsgehoorzaal nog ge
noten van een haring en wlttebrood-va-
r:éte. dat hen gebracht werd door een
cabaretgezelschap onder leiding van Ro
land Wagter, die zelf ook een flinke
portie humor voor zijn rekening nam.
Greetje van Schalk bracht vlotte lied
jes. terwijl Diana en Darantl met huo
xylophon-marimba-kris talinstrumenten
al een zeer groot succes oogstten. Bui
tengewone prestaties ln evenwichts
kunst leverden Gerry en zijn partnerln,
waarnaast Wagter Jr zich ontpopte als
een flegmatieke dwaas. En dan waren er
nog de accordeonnist Cor van Veen en
het zangduo Lieébeth en Fons. Geza
menlijk gaven zU ons zeer veel „haring
en wittebrood'" te slikken dat door al
len met graagte verorberd werd. Mr F.
J. J. Trapman opende de avond, waarin
nog een collecte voor de gezamenlijke
militaire fondsen werd gehouden.
Groentjes grepen elkaar genoeglijk
in gekortwiekte kuif
Delfts groen had steun van het I
pierement
En dat deed het dan ook. Tegen 8 uur
doken uit de donkere straatjes borste
lige hoofden op, die zich in groepjes
verenigden en aan het begin van de
(Speciale berichtgeving). j Phoenlx-straat rumoerig post vatten. De
Er broeide Iels in Delft. Het water traPPen en het borden van de Phoenlx-
langs de Spoorsingel was volkomen ,ve3'e waren P^-eling met een wrieme-
rustig en rimpelloos. Rondom de lend5. mensen-massa bekleed en aan-
Phoenlx. de studentensociëteit, waren moediglngskreten schalden over de
de straatjes en slopjes leeg en ln de ?traat' Hier «li daar sPatte een rotje in
sociëteit zelf sloten dc dichte gordg- knallen, en blauwe rook uit elkaar toen
nen de zaal. waarin wat rook hing en Mn Politie-auto langs snorde. Maar
glazen rinkelden, van de straat at Op •.munitie-sparen was het motto en al-
het balconnetjc aan de voorzijde lagen dus bleef het n°8 vrU rustiS tot de trein
studenten landerig in een luie stoel. van 20 11 uur lan?s daverde. Want voor
Er waren opvallend weinig groentjes de v"llchte treinraampjes die dicht
te zien. En toch broeide er Iets ln die ian?s ,d? so?5 sulsden. war€n tal van ge
rust. Het was immers de avond van de kortwlekt? kuiven te zien De Leidenaars
derde October, de dag waarop de *'aren °P komst. Misschien togen zU
Leidse „groentjes" door hun meerja- strijdlustig en enthousiast naar ..het
rige studiebroeders van dc haring en DeIft5e maar het gebrul, de vuurpijlen
het wittebrood worden verdreven om en d? k"allen. die tot ln de trein door-
elders, op neutraal gebied strijd te drongen, moeten hen wat ongerust heb-
levcrcn met hun gekortwiekte colle- ben gemaakt. Wel togen zij „en masse"
ga's uit Delft. Vroeger gebeurde dat van het s,ation naar de Phoenixstraat,
in Den Haag. maar dit jaar bleef de om de soos te veroveren, maar ce voor-
Residentie voor dc studentikoze strUd Postengeveohten .varen eigenlijk al be-
gesloten. slissend. Zo gauw de Sleutelstad-groen
tjes de Phoenixstraat hidden bereikt.
Zouden de trerpen ditmaal naar Delft sloot de politie de toegang aan belde
trekken? zijden rustig en resoluut af en de krij-
De meeste Delftenaren waren z-ch van ge-s hadden een gereserveerde „vecht-
nlets bewust. Maar zy hadden ook nietstraat".
gezien hoe, teen de duisternis was ge- I Dank zij een weelderige haardos kon-
vallen, een compleet draaiorgel ln de den WÜ ons vrij over het slagveld bewe-
„soos" werd opgebouwd. En zij wisten sen, hoewel een enkele keer een vurig
niet dat uit de zijramen van het gebouw hoofd opdook dat vragend „Leienaars'"
brandslangen naar bulten bungeiden,brulde Zonder gevaar was het overi-
die de slopjes aan weerszijden met een 8ens niet, want aan alle kanten, plofte,
stevige straaJ konden bestrijken. Alleen brulde cn j'dderde het. Bruine vuur
de min van het vuurwerk wist daar iets strePen sneden door de lucht, rotjeswer-
van. Een complete voorraad rotjes, gil- J?1}donderslagen tussen
lende keukenmeiden en andere knal-,
gier- en gilproducten was in de afgelo
pen dagen in klinkende munt omgezet.
Ontgroend Delft had zich bewapend en KNALEFFECT,
het doorgaans numeriek «erkere Leiden „Groenen houdt stand" wilde een
mocht komen. Delftenaar iubelcn, toen Leiden even
de krioelende massa Leids en Delfts
groen, waaruit kreten opklonken en I
mouwen het begaven.
Omstreeks het middernachtelijk uur
knetterde het vuurwerk het einde
van de 3 Octoberviering de lucht in.
Een merkwaardige foto van wat de
toeschouwer op de Haarlemmer-
trekvaart tussen spooroverweg cn
Kwaaklaan te zien kreeg.
(Foto LX».—Van Vliet)
opdrong, maar hl] kwam niet verder
dan „at.Op dat ogenblik tikte een
stuk vuurwerk hem sputterend op de
schouder. De echo van de ontploffing
dreunde nog na ln zijn oren toen hij
wat verdwaasd zijn ogen in een git
zwart gezicht uitwreef.
PIEREMENT BEGELEIDDE
DE STRIJD.
Van het eerste commando „vuur" af
had Delft muzikale steun. Het piere
ment in de soos liet marsen vol trom
geroffel horen en terwijl de Leidenaars
verwoede pogingen in het werk stelden
de vesting te veroveren, deinden tegen
de achtergrond van het krijgsrumoer de
draaiorgelklanken hen dreigend in de
oren De orgeldraaier van Delft stond
op zijn post en door geen honderd groe
nen was hg daar weg te slaan. „Leise
flehen meine Lieder" vibreerde het pie
rement toen de eerste krijgsgevangenen
de soos werden binnengehesen. Van dit
ogenblik af kwam er kentering in het
gevecht dat veel niet meer was dan een
uitbundige stoeipartij, waarin alleen af
en toe een enkele krijger vertwijfeld
naar de pantalon-achterkant greep als
een rotje doeltreffend werk verrichtte
of zich het gezicht afwiste als een vol-
rijpe peer uitspette.
De toeschouwers, die zich in dichte
drommen aan de overzijde van het wa
ter bij het begin van de Phoenixstraat,
hadden verzameld, konden weinig hoog
te krijgen van het verloop, Zij hoorden
kreten en knallen en zagen vuur en
rook.
Maar de burgemeester van Delft, mr
Van Walsum en de hoofdcommissaris
van politie, de heer Hartman, die zich
als objectieve waarnemers op het ter
rein bevonden, konden constateren hoe
plotseling de Leidenaars geen lust
meer bleken te voelen voor een phoc-
nlxbestormlng. Met man en macht
moesten dc dikwijls bleke groentjes
via het bordes de soos worden bin-
nengetakcld.
Zij verweerden zich of hun leven er
van af hing en of hen binnen wellicht
de martelkamer wachtte. Het waren
echter alleen de dranken der verbroede
ring. die kant en klaar stonden in de
Delftse veste, die waarschgniyk ook
omdat verscheidene Leidenaars verstek
hadden laten gaan gespaard bleef. De
spuitgasten kwamen zelfs niet eens in
dc gelegenheid in actie te komen.
Tegen 10 uur was het weer heel rus
tig in de Phoenixstraat. maar in de soof
bruiste het feest voort.
