vervullen belangrijke sociale taak
h
uur- en advies-commissies
Adviezen bijna steeds
als bindend99 aanvaard
Méér dan 28.000 aanvragen in een half jaar!
Het Westen aanvaardt wijziging
Italiaans vredesverdrag
Is er nog een uitweg in Iran?
WEERBERICHT
90ste Jaargang
DONDERDAG 27 SEPTEMBER 1951
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
15.15 per kwartaal; f.0 40 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro No. 57055
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
(Speciale berichtgeving).
Voor de tlhuur-advies-commissies" in Nederland verschijnen nu al maan
den achtereen in eindeloos bonte rij duizenden vrouwen en mannen, die
verschil van mening hebben over de huur. Het is vooral de bepaling in de
huurwet, ,,dat van woningen en bedrijfsruimten, die vóór 27 December 1940
zijn gebouwd, de op 31 December 1950 geldende huurprijs met 15% mag
worden verhoogd", welke de grote stoot heeft gegeven tot deze enorme toe
loop. Binnen de tijd van een half jaar werden bij de 62 H. A. C.'s in ons
land (wier werkgebied met dat van de kantongerechten overeenstemt) niet
minder dan 28.241 kwesties aanhangig gemaakt. En nog altijd gaat de stroom
voort, zij het dan in de meeste gebieden in een allengs wat lager tempo
Het is de wetgever bij het vaststel
len van de nieuwe huurbepaling na
tuurlijk zonder meer duidelijk geweest
dat dit een groot aantal conflicten zou
uitlokken. Om te voorkomen dat de
kantonrechter al te zwaar zou worden
belast, is daarom tegelijkertijd besloten
om over te gaan tot het instituut van
de „huur-advies-commissle", in welker
samenstelling huurders en verhuurders
op gelijke wijze zijn vertegenwoordigd.
Daar zat tevens de gedachte bij voor,
dat behandeling van huurgeschillen
voor een dergelijke commissie in een
gemoedelijker en vertrouwelijker sfeer
zou kunnen geschieden dan voor het
kantongerecht.
En wie als wij het voorrecht
heeft gehad de bijeenkomsten van enige
commissies te mogen bijwonen, zal vol
gaarne erkennen dat men in die opzet
geslaagd is.
EERLIJKE OPLOSSINGEN
Zonder twijfel is de II.A C ook nu
nog wel eens een klank:.-ei van klach
ten en grieven van boze woorden en
sems fel-oplaaiende ruzies maar in 't
algemeen kan worden gezegd dat het
publiek vertrouwen toont in de wijze,
waarop daar getracht wordt hun on
derlinge kwesties tot een eerlijke en
redelijke oplossing te brengen.
Het beste bewijs daarvan is trou
wens wel het feit dat in de middel-
grote- en plattelandsgemeenten het
advies van de Commissie bijna steeds
als bindend wordt aanvaard (hoewel
het dat wettelijk niet is), en dat ook
in de grote steden (waar door de op
eenhoping van mensen de tegenstel
lingen wat scherper zijn) niet meer
dan 5 van de 100 gevallen voor een
laatste en dan beslissend on
derzoek aan de kantonrechter worden
voorgelegd!
GROTE ACHTERSTAND!
Op 30 Juni van dit jaar waren in
ons land nog 15.689 aanvragen om ad
vies in behandeling. Het kost zeer veel
moeite om iets van die achterstand in
te lopen. De commissies werken onder
hoogspanning en in de grote steden zijn
20 30 zittingen per maand schering
en inslag!
Maar de voorbereiding van iedere
zaak vergt veel tijd. Voordat de beide
partijen (al dan niet "broederlijk') voor
de commissie verschijnen om de kwestie
desgewenst mondeling toe te lichten,
zijn ambtenaren er op uit geweest om
verhuurder en huurder te polsen, om
kennis te nemen van eisen en grieven,
en om in een uitvoerig rapport dat
vervolgens door alle betrokkenen kan
worden ingezien hun bevindingen en
conclusies neer te leggen. Dat alles
vraagt veel kostbare uren en het De
partement staat niet toe dat men
hoezeer op dit punt ook gewenst
de staf van ambtenaren uitbreidt.
Terecht trouwens.
Want over een half jaar hoopt men
toch stellig de grote stormloop van on
tevredenen bedwongen te hebben. En
waarheen dan met het teveel aan per
soneel?
HET KLEINE LEED VAN HET
SAMENWONEN
Het kleine leed van een, -*oor tekort
aan woningruimte nerveus geworden
volk komt tot uiting in bijkans alle
rapporten, zowel als bij de behande
ling voor de Commissie. De geschillen
over de kosten van de verwarming,
van gas en licht en water, zijn veel
al vr(j onbelangrijk en zij gaan dik
wijls om uiterst kleine bedragen. Maar
men is geprikkeld geworden door het
leven in een tè kleine ruimte met te
veel mensen, men wordt kribbig en
kriebelig cn geïrriteerd door in wezen
soms onbeduidende gebeurtenissen.
En geleidelijk spitsen aldus de ver
houdingen zich scherpeT toe. Op
straffe van een dwangsom moet de
kantonrechter in verschillende ge
vallen verbieden dat men elkaar
plaagt.
Dat alles was natuurlijk al lang zo.
Maar toen de verhuurders de kans za
gen om de huur met 15 te verhogen,
is bij tallozen de emmer van leed of
boosheid overgelopen.
Lang niet iedere verhuurder was
trouwens in zijn recht. Hoevelen waren
er niet die hun huurders een bedrag
lieten betalen dat alle perken te bui
ten ging? „Krotten" dienden als duur
betaalde kamers, W.C.'s voor Was-gele-
genheid voor vier en meer personen
(niet tot één gezin behorend), oude
rommel voor „waardevol meubilair"
Menigeen heeft met dat alles vrede
gehad om toch maar onder dak te
zijn. Doch toen de verhuurder met de
mededeling kwam dat hij er nu nog
eens 15 bovenop zou zetten, was de
climax bereikt. Bij vele duizenden zijn
sindsdien de aanvragen om advies bin
nengekomen. En nog steeds zijn er
tallozen, die thans het ogenblik geko
men achten om zoals dat heet „er
werk van te maken!"
WETTELIJK TOELAATBARE
HUUR
Bij de beoordeling der feiten heeft
de Commissie na te gaan of de op 31
December 1950 in rekening gebrachte
huurprijs wettelijk toelaatbaar is ge
weest.
Was hij dat wèl, dan mag er 15
bij worden geteld.
Was hij dat niet en het aantal
voorbeelden daarvan is legio dan zal
de Commissie een geheel nieuwe bere
kening maken, welke de verhuurder
weinig vreugdevol zal stemmen. Een
verplichting tot terugbetaling van te
veel ontvangen huurgelden, kan zij de
in overtreding zijnde verhuurder niet
opleggen. De huurder zal daartoe an
dere instanties hebben te raadplegen
maar zij kan wel van 1 Januari jL
af de huur op een soms aanzienlijk
lager niveau brengen.
De praktijk heeft geleerd naar
Ingewijden ons verzekerden dat
deze wetenschap reeds voldoende is
geweest om de huurprijzen vooral
van onder -huren in beweging te
brengen.
Verschillende verhuurders ztfn bereid
gebleken hun eisen te matigen, zelfs
zonder dat de Commissie er aan te
pas behoefde te komen
Men noemde dat „eieren kiezen
voor z'n geld".
Men verwacht ook in de komende
maanden nog zeer gunstige resultaten
van die preventieve werking.
VELE FOUTIEVE 'ONDER'-HUREN
Een over het eerste halfjaar van 1951
opgemaakte statistiek heeft uitgewezen
dat de vele moeilijkheden ln het bij
zonder zijn veroorzaakt door de hoofd
huurders, die weer tot onderhuur zijn
overgegaan.
Ongeveer 50 van de hoofdhuren
beantwoordde ten volle aan de bij de
wet gestelde eisen. 40 was van 1 tot
20 en 8 van 21 tot 40 te hoog,
terwijl 2 de toelaatbare grenzen met
41,60 te boven ging.
In 't algemeen is dat beeld niet on
bevredigend.
Voor de onderhuren lagen de cijfers
echter veel ongunstiger.
De mogelijkheid tot overtreding, tot
uitbuiting soms. is daar aanzienlijk gro
ter, en daar is dan ook een dankbaar
gebruik van gemaakt.
Slechts 30 van die onder-huren
was goed, 36 was van 120 te
hoog, en er waren ook tal van gevallen
van overschrijding met 100. ja zelfs met
150 en met meer dan 200 I
Alleen door aan dergelijke wan
toestanden con einde te maken, zou
het bestaansrecht van de huur-ad-
vies-commlssie al zyn gewaarborgd.
Een half jaar ervaring heeft echter
bewezen dat zij ook in bredere l)jn
aan de verwachtingen hebben beant
woord en door hun gemoedelijke en
tegemoetkomende wijze van werken
duizenden geschillen en misverstan
den door gezamenlijk overleg tot een
voor beide partijen aanvaardbare op
lossing hebben gebracht. En op die
wijze een sociale taak van grote be
tekenis vervullen
Zelf zouden de Commissie-leden die
taak, bij een eventueel volgende ver
hoging. noc tru A-i'if.», itbrei'ivn
door ook de kwaliteit van de woning,
en de wjjze van onderhoud in het
onderzoek te betrekken.
Maar dat is een aangelegenheid,
waarover de wetgever zich t.z,t. zal
hebben te beraden!
Vanmiddag zal Attlee een onderhoud
hebben met Churchill en de leider van
de liberalen.
Gisteravond verwachtte men dat
Churchill, indien hij het onderhoud met
Attlee niet bevredigend vindt, een on
middellijke bijeenroeping van het par
lement zal eisen.
VERKLARING VAN ACHESON
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Acheson, heeft op zijn we
kelijkse persconferentie verklaard, dat
het Perzische oliegeschil thans in een
critiek stadium is gekomen.
Acheson onderbrak zijn besprekingen
met de Britse ambassadeur Franks en
Trumans speciale raadgever Harriman
om te antwoorden op vragen over de
jongste ontwikkelingen in Perzië. Ache
son zeide nog geen rapport te hebben
ontvangen over de jongste beraadslagin
gen tussen de Perzische premier Mossa
deq en de Amerikaanse ambassadeur
Henderson. Hij kon daarom de berich
ten, volgens welke de Perzische regering
de Verenigde Staten zou hebben ver
zocht te bemiddelen bij het bereiken
van een oplossing voor het oliegeschil,
niet bevestigen of tegenspreken.
.JDe Verenigde Staten hebben gepoogd
te helDen en zii zijn hiertoe ook in de
toekomst bereid."
BIJEENKOMST PERZISCHE
VEILIGHEIDSRAAD
Gisteravond is de Perzische veilig
heidsraad onder voorzitterschap van
minister-president Mossadeq drie uur
bijeen geweest om te overleggen, welke
veiligheidsmaatregelen genomen zouden
moeten worden, indien Engelse troepen
in Perzië zouden landen. De Perzische
veiligheidsraad is samengesteld uit de
minister-president, de minister van oor
log. de stafchefs en de politie- en ma
rechausseecommandanten.
Ridgway stelt nieuwe
conferentieplaats voor
De opperbevelhebber van de V. N..
generaal Ridgway, heeft een nieuwe
conferentieplaats voor de wapenstil
standsbesprekingen voorgesteld, n l. on
geveer halverwege tussen de frontlinies
ran de Noordelijken en de verbondenen
in de nabijheid van Songhjongm, onge
veer twaalf kilometer ten Zuiden van
Kaesong.
In zijn boodschap zegt generaal Ridg
way verder, dat de neutraliteit van de
nieuwe conferentieplaats door beide
partijen moet worden gegarandeerd en
de vrije doortocht naar deze plaats
dient te worden verzekerd.
Hierna zou gesproken moeten worden
over het tweede agendapunt van de wa-
penstilstandsonderhandelingen, re weten
het vaststellen van een bufferzone.
De boodschap van generaal Ridgway
werd te Pan moen dj on door verbin
dingsofficieren der V.N. aan de Noor
delijken overhandigd.
Italië moet in V. N.
In een verklaring, uitgegeven in
Washington, Par ijs en Londen, zeggen
de Westelijke geallieerden, dat zij be
reid zjjn „het Italiaans verzoek tot her
ziening van het Italiaanse vredesver
drag van 1947 in gunstige zin te over
wegen. De drie regeringen, aldus de
verklaring, zijn bereid permanente be
perkingen en tenachterstellingen op te
heffen, voor zover zij betrekking heb
ben op hun individuele betrekkingen
met Italië achterhaald zijn door de ge
beurtenissen, gerechtvaardigd worden
door de huidige omstandigheden of in
vloed hebben op de Italiaanse capaciteit
om zich te verdedigen De drie regerin
gen verzekeren te zullen pogen Italië
te doen toelaten tot de Verenigde Na
ties De mede-ondertekenaars van het
verdrag worden verzocht soortgelijke
maatregelen te treffen De hoop wordt
uitgesproken, dat deze stappen een
ruime steun zullen genieten. De verkla
ring zegt verder, dat Italië in het laat
ste deel van de oorlog loyaal met de
geallieerden samenwerkt en zijn demo
cratische instelling weder ingevoerd
heeft, Italië had „in de geest van het
Handvest der Verenigde Naties die
samenwerking aan de democratische
landen verleend, welke onmisbaar is
voor de solidariteit van de vrije we
reld".
President Truman heeft ter gele
genheid van de overdracht van vier
ruiterstandbeelden door de Italiaanse
premier, de Gasperi, verklaard, dat,
indien de sovjet-unie zou voortgaan
met Italië's toelating tot de Verenigde
Naties tegen te gaan, andere wegen
gevonden dienden te worden om Italië
in staat to stellen „een volledige rol
te spelen bij de handhaving van de
beginselen van de Verenigde Naties".
Amerika zou alles in het werk stellen
om de beperkingen en tenachterstellin
gen voor Italië op «te heffen.
,Jn deze moeilijke jaren na de oor
log heeft de Italiaanse bevolking haar
reoht bewezen volledig en als gelijk
waardige deelgenoten aan het gTOte
opbouwende werk van de vrije wereld
deel te mogen nemen", aldus Truman.
De Gasperi heeft op een persconfe
rentie verklaard, dat Italië binnen een
paar weken nota'6 zal zenden aan de
ondertekenaars van het vredesverdrag,
waarin gevraagd zal worden om ver
zachting van de politieke en militaire
besprekingen van het verdrag.
Hjj zeide, dat hjj bereid Is met
Joego-Slavië onderhandelingen te be
ginnen over de kwestie Triest.
Enige regen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaar bewolkt met tijdelijk enige re
gen en later brekende bewolking met
enkele verspreide buien. Overwegend
matige wind tussen Zuid en Zuid-West.
Dezelfde of iets lagere temperaturen
dan vandaag. (Opgemaakt te 10 uur).
28 SEPTEMBER.
Zon op: 6 34 uur: onder: 18.27 uur.
Maan op: 3.13 uur: onder: 17.35 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.43 en
14.05 uur.
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
De Hollandse Kerk in Austin Friars
te Londen, die in 1940 door bom
men werd verwoest, wordt weer her
bouwd. Vorig jaar is prinses Irene
speciaal naar Londen gegaan om de
eerste steen te leggen. Het nieuwe
gebouw, dat ontworpen is door de
Engelse architect Arthur Bailey, zat
veel kleiner zijn dan het oude. Op
een gedeelte van het terrein zullen
kantoorgebouwen komen en om de
kerk wordt een tuin aangelegd.
Een maquette van de in aanbouw
zijnde Hollandse Kerk te Londen.
Het gebouw van het Kon. Instituut
voor de Tropen aan de Mauritskade
te Amsterdam bestaat 9 October
vijfentwintig jaar. Ingevolge de na
oorlogse moeilijkheden in de Archi
pel is het tweemaal van naam ver
anderd. Nadat de oorspronkelijke
naam Koloniaal Instituut" in 1945
herdoopt is in .Indisch Instituut",
heet hrt,.$df$uw thans „Koninklijk
Institufit 'yMr de Tropen". In 1913
ontvingen de architecten en M.
A. van Nieukcrken opdracht een
ontwerp te maken. De uitvoering
van het project ondervond stagnatie,
o.a. door het uitbreken van de eer
ste Wereldoorlog. De feestelijke
opening van het Instituut dat eerst
in 1926 geheel voltooid was, vond
de negende October van dat jaar
plaats in aanwezigheid van Konin
gin Wilhelrniha, Prinses jutiana en
Prins Hendrik. De financiën zijn
hoofdzakelijk bijeen gebracht door
particuliere personen en instellingen
terwijl het terrein nagenoeg gratis
in erfpacht is afgestaan door de
gemeente Amsterdam.
Een luchtopname (ANP-foto) van
het gebouw van het Kon. Instituut
voor de Tropen.
houden. Attlee schijnt te overwegen
om Churchill en Clement Davies, de
leider der liberalen in te schakelen
om een gezamenlijke gedragslijn uit
te werken. Kan de regering terugko
men op de uitdrukkelijke verklaring
in Juli van Attlee en kanselier Jowitt,
dat Abadan niet volkomen zal wor
den losgelaten en dat zonodig troe
pen zullen worden gebruikt?
De algemene indruk was gisteren, dat
de regering opnieuw zal proberen
Mossadeq tot reden te brengen, ge
paard gaande met een verzoek aan
de Ver. Staten om Harriman weder
om naar Teheran te zenden om
nieuwe druk op Iran uit te oefenen,
maar veel hoop is er niet, dat een
nieuwe bemiddelingspoging veel kans
op succes heeft.
Zelfs de gematigde „Times" ziet niet
hoe toepassing van geweld vermeden
zou kunnen worden, wanneer Mossadeq
ongevoelig blijft voor de Engelse argu
menten. Het gaat niet aan, om in strijd
bovendien met de uitspraak van het
Haagse Hof, het ganse personeel van
een buitenlandse maatschappij, waar
mee Iran plechtig contractuele ver
plichtingen heeft aangegaan, uit het
land- te zetten. Engeland zal echter
waarschijnlijk geen drastische stappen
doen zonder inschakeling van de Vei
ligheidsraad.
De opmerking is hier reeds gemaakt
dat het conflict in Iran pijnlek heeft
aangetoond, hoe nodig het is. dat het
verenigde Westen de besohikking" krijgt
over een orgaan, parallel lopend met de
organisatie van het Noordatlantisch
verdrag, waardoor men gezamenlijk
sterk zou staan, wanneer problemen
rijzen, die de economie en strategie van
de groep in gevaar brengen en welke
niet meer op een wijze, zoals dat een
halve eeuw geleden nog gebeurde, tot
oplossing kunnen worden gebracht!
Het zou dan uitgesloten zijn, dat
iemand als Mossadeq probeert van de
verzwakte positie van een land te pro
fiteren en dit tegen anderen uit te spe
len
Onze Londense correspondent telefo
neerde later nog:
De situatie in Iran wordt elk uur
criticker. Mede door het dreigement
van de Iraanse regering om de olie-
installaties in de lucht te laten vlie
gen als de Engelsen landen.
Hier klinkt de stem door van die lie
den, die reeds bij het begin van het con
flict te kennen hebben gegeven, dat zij
geen bezwaar hebben tegen het plegen
van economische zelfmoord. Vanochtend
komt het kabinet in speciale zitting bij
een om de verschillende vragen, welke
door de verscherping van de toestand
zijn gerezen, nader te behandelen.
nieuws bevattende voorstellen, vergezeld
van de mededeling, dat Iran misschien
toch nog bereid zou zijn tot aanstelling
van een Engelsman als directeur-gene
raal van de genationaliseerde industrie.
Maar Londen handhaafde zijn mening,
dat er met Iran niets te bereiken valt,
zolang de onbetrouwbare en wispeltu
rige Mossadeq aan het bewind blijft.
Bovendien wilden de Engelsen Mossa
deq elk voorwendsel ontnemen voor de
bewering, dat de onderhandelingen her
vat waren hetgeen zijn positie zou kun
nen versterken. Mossadeq speculeert op
de vrees, dat Engeland zich ernstig
zou compromitteren door voor het ver
trek van het personeel, tegen hetwelk
Iran geen geweld toepast, troepen naar
Abadan te zenden, Iets waar vooral
Washington tegen gekant is.
Indien Engeland handelend optreedt,
is de kans op een internationale crisis
groot, hoewel de Sovjet-Unie zich
totnutoc opmerkelijk buiten het con
flict hield. Indien Londen de verwij
dering van het Engelse personeel, zij
het onder protest toelaat, zou dit
waarschijnlijk Labour's lot bij de
stembus definitief bezegelen. Er gaan
echter stemmen op om het Iraanse
conflict buiten de partijpolitiek te
Nieuwe bemiddeling niet
uitgesloten
(Van onze Londense correspondent).
Het besluit van de Iraanse regering
om de knoop door te hakken en de
resterende 300 Britse olietechnici uit
het land te zetten, betekent dat de
crisis nu haar hoogtepunt bereikt heeft.
De Engelsen hebben tot nu toe voor
alles getracht tijd te winnen in de
optimistisdhe verwachting dat zij Mos
sadeq tot heengaan zouden kunnen
dwingen, zodat hij door een gematigder
figuur zou kunnen worden opgevolgd.
De Ver. Staten deelden dit standpunt
niet, omdat men daar in Mossadeq wel
iswaar geen bolwerk, maar dan toch
een laatste houvast zag tegen een com
munistisch regiem. Desniettemin kon
ook Amerika geen andere koers aanbe
velen dan die welke door Engeland in
de afgelopen maanden gevolgd is. Juist
omdat de Amerikanen niet voelen voor
een tweede Korea, spraken zij zich met
klem uit tegen een Britse politie-actie
in Iran, tenzij Engeland daartoe ge
dwongen zou worden, doordat het le
ven van de Britten ter plaatse in ge
vaar zou worden gebracht.
Uit Mossadeq's bewoordingen valt te
concluderen, dat ook hij Engeland elk
voorwendsel wil ontnemen voor het
overgaan tot geweld Op de hoffelijkste
wjjze willen de Perzen immers de En
gelsen nawuiven!
De keuze waarvoor de laatsten in
het via Harriman gezonden ultimatum
gesteld werden dat deze weigerde
naar Londen door te sturen namelijk
in dienst te treden van de genationali
seerde onderneming of vertrekken is
thans vervallen. Zij moeten zonder meer
heengaan. Mossadeq heeft kennelijk dit
politieke „succes" nodig om zijn belofte
te vervullen, dat de Engelsen Iran
zouden verlaten. Maar voor hem is het
evenzeer nodig, dat het oliebedrijf weer
functionneert. Iran beweert, dat reeds
dui2iend buitenlandse technici naar een
functie bij de nieuwe maatschappij din
gen. Volgens de Engelse regering en
Harriman aou een heterogene groep
buitenlanders echter nooit het bedrijf
in gang kunnen houden.
Dit is natuurlijk een onbewezen stel
ling, welke Mossadeq niet uit het veld
slaat. Hij kan trouwens nauwelijks meer
terug op de door hem ingeslagen weg
ook al leidt deze naar de afgrond.
De sjah van wie Londen aannam, dat
hij een zekere matiging uitoefende,
sohijnt thans geheel achter de premier
te staan, omdat Engeland de vorige
week zo abrupt de laatste ongetekende
en ongedateerde voorstellen, via het
Iraanse hof en dus blijkbaar met in
stemming van de sjah ingediend, heeft
afgewezen, zelfs zonder formeel ant
woord. Mondeling gingen deze niets
DE STRATEGISCHE LIGGING
VAN ABADAN
