GAZELLE
Scherpe critiek op Wetsontwerp
„Toezicht Credietwezen"
Truman handhaaft volle steunbedrag
voor Europa
WEERBER'ICHT
.dm:--
V
I-
M
j
X
I
r,
in September
verjaren wij
en U hebt er
voordeel bij!
Stemmen uit Amerika
Rapport Centrum Staatkundige Vorming:
Het geeft blijk van volkomen
gebrek aan organisch denken
50ste Jaargang
VRIJDAG 31 AUGUSTUS 1951
00
No. 27394
LEIDSCH
DAGBLAD
facteur:
j. W. Henny
gaofdredactie:
B. W Menkhorst en J Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 5.15 per kwartaal: f 0 40 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Dir eD Admj 25041: Red. 21507
Het Midden-Oosten
in de branding
Tsnaz-amerhand wordt meer en meer
//ÏÏaac'nt gevestigd op het z.g. mid-
-lOosten, waar het het Westen alles-
""Jiive naar den vleeze gaat.
T^en de verwachtingen in, is het
rrkche olie-conflict niet tot een op-
ng gebracht en het lij-kx er op. dat
conflict voorlopig ook niet tot oplos-
L ü-1 kunnen worden gebracht, daar
^Perzische premier Mossadeq nog al-
L niet schijnt te begrijpen, dat hij de
vVte touwtjes in handen heeft en
••^tengevolge zijn extreme verlangens
eaiwjudig niet kan doorvoeren. Hoewel
(r ongetwijfeld moeilijkheden zullen
Ë&aaa tengevolge van het uitvallen
m Perzische olie, is de toestand ander-
iMs toch niet zo, dat het Westen zich
ai kunnen voorzien van het ncxü-
t Waarschijnlijk zullen alleen de Azia-
landen als India, Pakistan etc.
rantsoenering moeten overgaan, al-
tans voor het ogenblik, verder zal er
gebeuren.
Tenminste voor het Westen. Voor
nrë zelf zal het anders uitpakken,
at werkeloosheid en gebrek aan con-
-•«n zullen zich geducht deen gevoe-
waaraoor Iran in de grootste peri-
-len zal geraken. Nationalisme mag
•oer ontaarden in een doorzetten
-•-r rekening te houden met de fsi-
:>e omstandigheden, anders wordt
nationalisme hoezeer op zich zelf
•cóien begrijpelijk, een straf voor het
intussen is het verloop van zaken
kan toch niet bepaald gunstig te
-en voor ae invloed van het Westen.
Trouwens, ook elders in deze omge-
.c stuit het Westen op allerlei voet-
Is en klemmen. Om te beginnen is
de controverse tussen Engeland en.
uit dezelfde nationalistische
jpunten als in Iran geschiedt, tot het
éérste wordt opgevoerd. Zodat Egypte
I openlijk dreigt met opzegging
tijdig van het verdrag van 1936.
'■a weet, waarom het gaat. Egypte wil
Engelse troepen zien terug getrokken
het Suez-kanaal en voorts de Soe-
cn onder zijn bewind gebracht. Afge-
tffl van het feit, dat Egypte geen le-
u: bezit, dat voor de veiligheid van het
rial lean zorgen, zou Engeland, zelfs
i aw dit wel het ge7al zijn, nooit de
kmal-zone kunnen opgeven zonder
it grondvesten van het imperium in
craar te brengen, al is dit imperium
cm overgegaan in het Britse Gemene-
een samenstelling van dezelfde
ten, waarin Londen in zeker opzicht
Iteii domineert. De doorgang door het
Soez-kanaal is voor Engeland een zaak
-in to be or not to be, want al blijft
feg om de kaap altijd over, sluiting
vin deze verbinding betekent een tij d-
ttrlies, dat in nood verderfelijk zou
turnen worden. Uit Egypte heeft En
gland zijn troepen teruggetrokken,maar
i;n het kanaal zal het deze moeten
Undimen! En dat te eer, wanneer het
i kan vertrouwen op volledige steun
bet land der pharao's.
Zo draagt Egypte's houding er op
iecj zelf al toe bij om Engeland scher
pe afwijzend te maken. Des te feller
b Erotische tegenstand des te feller
Eajelse onmacht om te wijken. De
'ilenae cirkelloop.
Egpte heeft evenwel grotendeels de
h;a eer Arabische landen en door
h: conflict met Cairo verliest Engeland
trans nog van de overgebleven goodwill
ce Arabische liga, die op zich zelf
'och al niet erg groot meer is. De
-ting ran de staat Israel met En-
M steun op kosten van de Arabische
leeld heeft Albion ontzettend veel
•nd gedaan. Wij voor ons handhaven
te: altijd de mening, dat de Arabische
judd zich nooit bij het feit zal neer
pen en tezynertijd daarop zal terug-
rm, wanneer zij meent sterk genoeg
k zijn....
^De moord op koning Abdoellah van
«rianië heeft Engeland bovendien toe-
Dj.'d van een der laatste vrienden in
t- ïeoied. En tot over maat van ramp
momenteel niemand hoe de opvol-
1-= van de vermoorde koning zal wor-
oSregeld. Ernstig lijkt het ei' op,
d'. ce troonopvolger, die wegens gees-
teloornissen in Zwitserland heette
t,e worden, hersteld naar zijn
'sctfland zal terugkeren om zijn vader
6? te volgen. Een vriend van Engeland
i-J ceze nieuwe koning niet zijn, naar
jcillicit. Zelfs wordt de veronderstel-
dat zyn vader hem had ver
sierd, omdat hij te anti-Engels zou
m
Te midden van de algemeen geldende
Coming m Azië om zich volkomen on-
^üokelijk te maken van het buiten-
hjn al deze opgesomde feiten wei-
R Eunsti-ge symptomen voor vriend-
Jdippelijke verhoudingen met de Wes-
fcjie wereld. Zelfs het bereiken var»
overeenkomst te Londen met Saoe-
«-Aiabië vermag daaraan weinig te
Raderen, het is van te ondergeschikt
gelet op de grote vraagstukken
bet ogenblik.
.S-ohts ëen lichtpunt is er: Turkije
openlijk voor het Westen gekozen
^ciarop kan worden vertrouwd!
overigens is het midden-Oosten in
«sanding der wereldhistorie en voor
as diti-Westers.
Gematigde temperaturen
5: Bilt verwacht tot morgenavond:
bewolkt met aanvankelijk
enkele plaatselijke buien, later op
ffleeste plaatsen droog weer. Matige
wjwlijk krachtige wind, aanvanke-
oit Zuidelijke richtingen later tus-
tv„7 ®n West. Gematigde tempera-
(Opgemaakt te 10 uur.)
1 SEPTEMBER.
w'n,0P: 5.50 uur; onder: 19.30 uur.
p^op; 5,32 uur; onder: 19.27 uur.
I3f3kj-ater te Katw^k te 3-23 en
(Ingez Med.-adv.)
^nummer
bestaat uit tien pagina's
Briefwisseling met Moskou
wordt voortgezet
President Trunjan werd op zijn we
kelijkse persconferentie de vraag ge
steld: „Zijn wij sterker geworden, in
dien wij de strijd in Korea zouden
moeten voortzetten?"
„Ja", antwoordde de president na
drukkelijk.
Truman verklaarde verder alles het
geen generaal Ridgway na het openen
der wapenstilstandsbesprekingen en het
onderbreken daarvan door de commu
nisten. had gedaan, „tenvolle te onder
schrijven".
In antwoord op andere vragen zeide
de president: ,X)e jongste aanvallen der
Sovjet-bladen op de Verenigde Staten,
waarin onder meer de beschuldiging
wordt geuit dat Noord-Amerika er naar
zou streven een derde wereldoorlog te
beginnen, berusten op een volkomen val
se grondslag. Overigens is er niets nieuws
in dit jongste Russische propaganda-of-
fensief. Het is even gelogen als de rest
•van hun propaganda. Het is niet op
feiten gebaseerd", zeide hij.
Voorts legde hij een verklaring af.
waarin lijj de tegenstanders in het
congres van verlening van Amerikaan
se hulp aan het buitenland in de door
de regering voorgestelde vorm, er van
beschuldigde het plan-Marshall voor
het herstel der Europese economie te
ontwrichten.
„De regering", aldus Truman, „heeft
het congres voorgesteld een bedrag van
acht en een half milliard dollar be
schikbaar te stellen voor het verlenen
van economische en militaire hulp aan
die landen, die blijk hebben gegeven
weerstand te zullen bieden aan een aan
val. Ik heb alles gedaan, wat in mijn
vermogen was, om drastische verminde
ringen van dit bedrag tegen te gaan en
ik zal dit blijven doen, doch op het ogen
blik lijkt my'n streven vrij hopeloos."
„De tegenstanders van het regerings
ontwerp". vervolgde de president, „pogen
vooral de bedragen voor economische
hulpverlening, die zijn uitgetrokken als
voortzetting van het plan-Marshall, te
besnoeien. Ik wil in dit verband op het
volgende wijzen: In 1947, nadat generaal
Marshall te Harvard zijn beroemde toe
spraak had gehouden, hebben de Ver
enigde Staten vastgesteld, dat Europa
zich economisch moest herstellen, wilde
het niet aan agressie ten prooi vallen.
Er werd een plan uitgewerkt, dat voor
in het verlenen van Amerikaanse
ecenomische hulp over een periode van
vier jaar, de kosten er van zouden ze
ventien milliard dollar bedragen. Indien
het congres ztfn goedkeuring hecht aan
de jortgste, door de regering aange
vraagde bedragen, zal in totaal een be
drag van veertien en een half milliard
dollar beschikbaar zijn gesteld.
„Ik kan het geen bewijs van econo
misch denken vinden", zeide Truman,
„indien het economische herstel van
Europa onmogelijk wordt gemaakt,
juist nu de krachtsinspaninng der be
trokken Europese landen succes gaat
opleveren. Een economisch herstel van
Europa zal bovendien van onmetelijke
betekenis zijn bij het uitvoeren van
dc herbewapening der staten-ledcn
van het Noordatlantische verdrag,
daar dit alles in hetzelfde schema
past."
Een journalist stelde een vraag over
de geopperde mogelijkheid om een nieuw
„hoogste agentschap" in te stellen, dat
SNELHEIDS- EN HOOGTERECORD
VAN AMERIKAANS RAKET-
VLIEGTUIG.
Een klein vliegtuig met raketaandrij
ving heeft in Californië het erkende
wereldrecord van ruim twintig kilome
ter hoogte, dat in 1935 door kapiteins
van het Amerikaanse leger in een bal
lon werd gevestigd, geslagen en een
snelheid bereikt vaai ongeveer 1600 ki
lometer per uur. De juiste hoogte, die
de piloot Bil Bridgemaai met deze Dou-
glas-luöhtraket heeft bereikt, is niet
bekend gemaakt.
onafhankelijk zou staan van het minis
terie van buitenlandse zaken en dat toe
zicht zou moeten uitoefenen op de uit
voering van alle programma's voor de
Amerikaanse economische en militaire
hulpverlening aan het buitenland.
Truman verwierp dit denkbeeld. Hij
vroeg de journalist: „Wie is in feite de
ho:gste gezagdrager in de Verenigde
Staten? Het is de taak van de .president
uitvoering te geven als het congres hem
machtigt te doen."
Truman zeide. dat de zaak-Oatis in
de Verenigde Staten nimmer als afge
daan zal worden beschouwd, voordat
Oatis is vrij gelaten".
Op de vraag of hij zou antwoorden
op de brief van de president der Sov
jet-Unie, Sjwernik, waarin deze een
vjjfmogendheden-verdrag voorstelt,
antwoordde Truman, dat hjj de brief
wisseling zal voortzetten.
Hij had echter geen haast met het
antwoord, omdat dit met overleg
moest geschieden.
Prinses Wilhelmina: 71 jaar
t
i 1 V
W j
'V
I
1
i -
Prinses Wilhelmina. wier leven zicli
tegenwoordig op de achtergrond
van liet werelds gebeuren beweegt,
doch wier inspirerend voorbeeld,
speciaal tijdens de laatste wereld
oorlog, ons volk zich nog steeds
met onverflauwde erkentelijkheid, ja
genegenheid herinnert, viert van
daag haar 71ste verjaardag.
Moge zij. aan wie Nederland zo
ontzaglijk veel te danken heeft,
vandaag in de beslotenheid van liaar
familiekring, de rust genieten, die zij
na een drukbewogen leven, thans zo
ten volle verdient!
SCHIMMEL OORZAAK VAN DE
BROODVERGIFTIGING
IN FRANKRIJK.
Volgens 'het wetenschappelijke onder-
zoek is de broodvergiftiging in Marseille
en Pont Saint Esprit te wijten aan een
schimmel, die op verschillende graan
soorten kan voorkomen. De politie zet
haar ondenzoek voort om na te gaan of
er hfj iemand nalatigheid in het spel is.
(Ingez. Med.-adv.)
RIJWIELEN
„Carrierhuis", Gebr. Huisman
HOGEWOERD 66,
TELEF. 32963
Dit is het Opera-gebouw van San
Francisco, de plaats waar de be
sprekingen over een vredesverdrag
met Japan zullen worden gehouden.
De Verenigde Staten hebben hiertoe
50 verschillende landen uitgenodigd
afgevaardigden te zenden. Rusland
inbegrepen. Het verdrag zou Japan
volledige vrijheid geven tot herbe
wapening. alsmede toeslemming lol
onbeperkte uitbreiding van zijn
economische betrekkingen.
ZIET ONZE SPECIALE
ADVERTENTIE OP DE
ACHTERPAGINA 2e BLAD
Koninklijke familie verenigd
in het Loo
De Koninklijke familie is vandaag in
het paleis het Loo verenigd, om in in
tieme kring de verjaardag van Prinses
"Wilhelmina te vieren.
VOORTZETTING TOMATEN-
UITVOER NAAR ENGELAND.
De uitvoer van tomaten naar Enge
land wordt voorshands normaal voort
gezet. De vergunning voor invoer zou
oorspronkelijk vandaag aflopen. Over
de sluiting van de nieuwe termün wordt
thans nog onderhandeld. In exportkrin
gen beschouwt men deze verlenging als
een flinke meevaller.
Hoover, Dewey en Douglas
waarschuwen
De Amerikaanse oud-president Her-
bert Hoover heeft ter gelegenheid van
zijn 77ste verjaardag te Des Moines
(Iowa) een rede gehouden over het
onderwerp „eergevoel in het openbare
loven".
Hij waarschuwde dc Amerikanen,
dat dc Verenigde Staten thans „een
wanstaltig toenemen van gebrek aan
eergevoel in het openbare leven mee
maken, dat meestal buiten de wet
valt".
,£>it kwaad heeft in de geschiedenis
van de mens vele malen volkeren tot de
ondergang gebracht", aldus Hoover. „De
verlossing van het mensdom door de
Verenigde Staten zal afhangen van ons
vermogen om met dit kwaad in ons
eigen land af te rekenen".
Hoover verklaarde ziöh voorstander
van het streven van het congres om een
„soort etihisahe code op te stellen, die
de-burgers tegen hun eigen functiona
rissen zou kunnen beschermen" Er wa
ren echter krachtiger maatregelen no
dig, te meer, daar volgens Hoover het
congres geen vat kan krijgen op geval
len van .gebrek aan eergevoel bij intel-
lectueien".
„Ons grootste gevaar is niet een mo
gelijke invasie door buitenlandse legers.
Wij worden meer bedreigd van binnen
uit, wanneer we ons bij het kwaad neer
leggen" aldus Hoover die corrupte pro
paganda, welke gebruik maakt van
„standaardtrucs" en „leuzen", een van
Dat dit schip geen plaatje is uit
een oud boek. blijkt uit de andere,
moderne schepen, die in de buurt
varen. Het is het Italiaanse oplei*
diugsschip. de ..Amerigo Vespucci",
dat in de haven van New York aan*
komt voor een verblijf van 10 dagen
Daarna zal liet naar Boston varen
als volgende etappe van de trui-
de belangrijkste middelen van dit kwaad
noemde.
Sprekende over geheime afspraken
te Teheran en Yalta, waarbij „500
millioen mensen waren verkocht",
vroeg Hoover zich af, of deze afspra
ken door liet volk -zouden zyn goed
gekeurd, „Op dat ogenblik verloren ,,an 10.000 mijl. die liet
we de vrede en kwamen terecht in
het land van werkelijke en koude
oorlogen", aldus de oud-president.
De gouverneur van de staat New
York, Thomas Dewey, heeft in een
interview te New York verklaard, dat
de Verenigde tSaten onmiddellijk „een
totale politiek voor een vry Azië"
moeten opbouwen. Hiertoe moesten dc
V.S. zich verbinden met iedere bond
genoot, die zij kunnen krijgen, aldus
Dewey.
Hij zeide dat de Verenigde Staten in
het gebied van de Stille Oceaan een li
nie zullen vast stellen en officieel be
kend zullen maken dat „elke mogend
heid, die het zou wagen deze linie te
overschrijden, op dezelfde warme wijze
zal worden ontvangen als in Korea is
geschied". Deze linie zou volgens Dewey
van ae Noordpool in Zuideijke richting
r.aar Australië en Nieuw-Zeeland moe
ten lopen en zij zou landen raken, die
naar hij zeide, „niet als afzonderlijke
mogendheden moeten worden be
schouwd, doch als één geheel".
schip bezig is te ondernemenDe
bemanning bestaat uit 300 man en
211 adelborsten van het Marine-
Instituut in Livorno.
„Dat is de vrije wereld die wij moe
ten verdedigen", zeide 'hij, dit is te
vens de wijze waarop wij ons land zelf
moeten beveiligen".
Dewey drong ook nog aan op het
„onverwijld aanmoedigen van het verzet
in China tegen het communistische be
wind",
Rechter William Douglas van het Ame
rikaanse Hooggerechtshof verklaarde
bij zijn terugkeer uit Azië in San Fran
cisco dat Rusland een grote politieke
overwinning in Centraal-Azië behaalt,
omdat de Verenigde Staten in deze
streken wel bekend zijn als „een rijk
land en een sterke militaire macht,
maar niet als voorvechter voor sociale
rechtvaardigheid". Voor de bevolking in
genoemde streken waren de Russen de
voorvechters hiervan, aldus Douglas.
Commissie afwijzend tegen Staatssocialistische tendenties.
Het bestuur van het Centrum voor
Staatkundige vorming heeft onlangs een
Commissie ingesteld die rapport zou
moeten uitbrengen over het ontwerp
van wet Toezicht op het Credietwezen.
Dit rapport is thans gepubliceerd. Het
bevat de zienswijze der Commissie als
mede haar aanbevelingen tot wijziging
van het wetsontwerp.
De Commissie constateert allereerst,
dat het ..gentleman agreement" van
1946 voor het toezicht op de credietin-
stellingen hoewel het alleen steunde op
het gezag van de Nederlandsche Bank,
voldoende effectief is geweest.
Gewezen wordt op de vrijwillige cre-
dietrestrictie in de Ver. Staten, steu
nende op de „Defense production act"
van 1950. welke eveneens een :em legt
op de inflatoire financiering van de
overheid alsmede op die van het be
drijfsleven. Niet vergeten mag worden,
aldus de Commissie, dat de financiering
van het bedrijfsleven de traditionele
taak van het bankwezen is. Het moge
waar zijn, dat na de oorlog tengevolge
van de grote goederenschaarste de ban
ken hun liquiditeiten voor een groot ge
deelte wel in sohatkistpapier moesten
beleggen: de primaire taak van het
bankwezen is deze overheidsfinanciering
niet.
SLECHTS ALS NOODREGEL1NG.
De Commissie kan zich niet aan de
indruk onttrekken, dat het wetsont
werp in zijn huidige vorm juist nu
wordt ingediend om de plaatsingsmo-
gelükheid van het schatkistpapier,
niet alleen nu dit door dc uitbreiding
van de bedrijfscredieten enig gevaar
zou kunnen lopen, doch ook op dc
lange duur te sauveren.
De financiële verhoudingen zijn
thans zeer onvast. Ook is het theore
tisch inzicht inzak ehet monetair no
minalisme nog onvolgroeid, zodat naar
de mening van de Commissie de tijd
nog niet rijp is voor duurzame wette
lijke regelingen op het gebied van de
monetaire controle.
De Commissie meent bovendien, dat
als men de banken in het nominalis
tisch geldstelsel definitief een taak toe
wijst de regeling daarvan thuishoort
in een wet, overeenkomstig art, 17 van
de Bankwet 1948, waarin ter bevorde
ring van de stabiele waarde van de Ne
derlandse geldeenheid een regeling van
de dekking of begrenzing van de geld-
omloop in het vooruitzicht wordt ge
steld. Art. 17 van de Bankwet en Art. 9
van dezelfde wet mogen, volgens de
Commissie, niet los van elkaar worden
beschouwd.
Zou het thans, zo redeneert de Com
missie verder, op grond van ongunstige
economische omstandigheden nodig zijn,
dat ingegrepen wordt op het gebied van
de credietveriening door de banken, dan
dient dit bij wijze van noodrcgeling te
geschieden.
Vervolgens meent de Commissie te
moeten opmerken, dat, indien er al
van een inflatoire ontwikkeling spra
ke is, zeker niet gezegd kan worden,
dat deze sinds geruime tijd en in het
algemeen en in hoofdzaak voor reke
ning van de door de banken gevoerde
politiek komt. In hoofdzaak immers
komt deze ontwikkeling voor rekening
van dc overheid, die reeds jarenlang
inflatoir financiert. Er dient voor ge
waakt te worden, dat geen wettelijke
regeling ontstaat, die deze typisch in
flatoire ontwikkeling vergemakkelij
ken of bevorderen kan.
TE ZEER ALS INSTRUMENT.
Het wetsontwerp geeft naar het
oordeel van de Commissie op verschei
dene plaatsen blijk van een volkomen
gebrek aan organisch denken. De or
ganen en de organisaties, die uit het
bedrijfsleven zelf zijn voortgekomen
en waarvan sommige al jaren in de
practUk zeer gunstig gefunctionneerd
hebben, worden te zeer instrumenteel
gezien als uitvoerders van de over
heidstaak.
In verschillende opzichten zijn er
dan ook duidelijk aanwijsbare staats
socialistische tendenties in het hui
dige wetsontwerp te bespeuren, waar
tegenover de Commissie volkomen af
wijzend staat.
VOORSTELLEN DER COMMISSIE.
Om haar critiek een constructieve
vorm te geven heeft de Commissie een
aantal aanbevelingen gedaan tot een
fundamentele wijziging van het wets
ontwerp, dat bij de Tweede Kamer is
ingediend, zoveel mogelijk gevolgd.
Zij stelt met name voor, de registratie
van de credietinstellingen niet zoals in
d-e wet wordt voorgesteld te doen ge
schieden bij de Nederl. Bank, doch
voor zover mogelijk bij de bestaande
of nog te formeren organen uit het be
drijfsleven zelf Ook de reglementering
van de bedrijfsvoering, dus het toezicht
op de liquiditeit en de solvabiliteit van
de banken, zou de Commissie bij deze
organen willen doen berusten, zij het
ook naar aanwijzingen van de Neder
landsche Bank.
De reglementeringsmogelijkheid om
monetaire redenen als noodregeling
dient, aldus de Commissie, slechts te
ontstaan en voort te duren, wanneer
de wetgever dit in verband met de
ongunstige economische omstandig-
liecn noodzakelijk acht. Een wet, die
hiertoe bevoegdheden verleent dient
haar tijdsduur te bepalen.
In enkele gevallen is in het wetsont
werp een beroepsrecht toegekend. On
voldoende gewaarborgd vindt de Com
missie hierbij de rechten van de betrok-
kene(n). De Commissie kan zich voor
stellen, dat de traditionele wijze gevolgd
wordt van het beroep, waarbij de Kroon
beslist, de Raad van State gehoord. Ook
kan men zich voorstellen, dat een spe
ciale commissie van beroep eventueel
door de Bankraad wordt aangewezen,
welker uitspraak voor beide partijen
bindend is. Slechts om redenen van al
gemeen belang of openbare orde zou de
Kroon van bindende uitspraken van de
Commissie kunnen afwijken.
