Nederlandse regering niet tot
verhoging van defensie-uitgaven
bereid
Voorgenomen Amerikaanse
dollarhulp te laag geacht
Onze monetaire reserve bleef
sinds Mei stabiel
WEERBERICHT
Hoop op regeling in Perzië
nog niet opgegeven
Orders bij onze industrie tot
230 millioen
(Speciale berichtgeving")
„j haar optreden in Maart herft de
Nederlandse regering besloten in de
eerstvolgende vier jaar (1951 t/m 1954)
en bedrag van 1V2 milliard gulden per
te stellen.
Gezien onze grote economische moei
lijkheden en onze uiterst wankele fi
nanciële positie was dat een besluit,
dat in vele kringen tot ernstige on
gerustheid aanleiding heeft gegeven,
KDdat men vreesde dat een dergelijke
running op de duur niet te dragen
tou zijn. Van Amerikaanse zijde is
niettemin meer dan eens uiting ge
geven aan de mening dat men dat
fcêdrag van 1500 millioen gulden feitelijk
tcg te laag vond. En vooral in de af
gelopen maanden zijn er uit de Ver-
Staten weer klanken vernomen, die er
kennelijk op berekend zijn onze regering
te dien aanzien onder druk te zetten
opdat zij alsnog tot een verhoging der
defensie-uitgaven zal overgaan.
In verband daarmede vernemen
wij thans uit zeer gezaghebbende
bron dat onze regering geenszins van
plan is voor die pressie te wijken-
Zij is er van overtuigd dat die VA
milliard gulden per jaar de maximum-
last Is, welke door ons volk kan wor-
dtn gedragen en daarom zelfs niet
bereid om de idee van verhoging ook
maar in overweging te nemen.
Zmstlge moeilijkheden behoeven op
schzelf van deze afwijzende houding
Tan Nederland niet gevreesd te wor
den omdat de Amerikanen van de situ
atie hier te lande vrij goed op de hoogte
cjn en de weigering van onze regering
fé'enlijk ook we] kan begrijpen.
Dat Amerika nochtans pogingen doet
ooi Nederland en ook de andere lan
den van West-Europa tot verhoogde
inspanning op militair en op industri
eel gebied aan te zeten, ligt n de aard
van dit naar gnze begrippen on-
Humige volk.
Tussen Nederland en de Ver. Staten
L; er tegelijkertijd verschil van mening
ore: ce omvang van de dollarhulp van
Washington bij de uitvoering van ons
miütair-economische programma.
Het is niet zo, dat Amerika reeds een
bepaald bedrag heeft vastgesteld (want
hd Congres moet daar nog over be
ssen) en dat Nederland anderzijds
niet geheel afwijkende condities is ge-
txnen. Maar toch zijn ae opvattingen
omtrent het direct nodige tamelijk uit
eenlopend.
t Bij een in Mei 1.1. gehouden bespre-
bn? is van Nederlandse zijde, door de
delegatie die onder leiding stond van
ót heren Hirschfeld en Spierenburg
meegedeeld, dat een bedrag van 250
millicen dollar noodzakelijk moet wor
den geacht om de bestaande Nederland
se u efensie-plarlnen behoorlijk ten uit
voer te brengen. Die 250 millioen dol
lar zouden aangewend in een periode
7R'i l1*. jaar. ingaande 1 Januari 19ol
<m?t terugwerken dp kracht dus) en ein
digende 30 Juni 1952.
De Amerikanen hebben hot toen
evenwel vrij duidelijk gemaakt, dat zij
in hun voorstel aan het Congres niet
hoger zullen gaan aan tct 155 millioen
dollar, zij het dan dat dit bedrag be
stemd zal zijn voor één jaar cn wel van
1 Juli 1951 tot 30 Juni 1952.
Het is nog niet tc overzien waar dit
op uitlopen zal, maar het is bekend
dat minister Lieftinck er dezer dagen
in de Eerste Kamer op gezinspeeld
heeft ,,dat Nederland gedwongen zou
kunnen 'worden door economische
en financiële moeilijkheden tot be
snoeiing van het defensieprogramma
over te gaan indien de Amerikaanse
dollarhulp beneden een bepaald mi
nimum zou blijven"
Wij vernemen verder dat er bespre
kingen gaande zijn om in het kaaer van
de Amerikaanse huip militaire orders te
verstrekken aan de Nederlandse in
dustrie.
Hoewel een definitieve beslissing dien
aangaande nog niet is gevallen, is er
reden om haar met een zeker optimisme
tegemoet te zien.
De orders 1 welker afwerking een tijd
van bijkans twee jaar zal vergen) zullen
materiaal betreffen, dat wij voor onze
eigen defensie nodig hebben en hun
waarde zal een totaal van maximum 230
millioen gulden niet te boven gaan
Nadrukkelijk moet hierbij echter
worden opgemerkt dat dit bedrag niet
op onze begroting tot uiting, en dus
niet ten laste van de Nederlandse be
lastingbetaler zal komen.
Het is derhalve geen verhoging van
de jaarlijkse VA milliard, doch betreft
betalingen uit tegenwaarde-rekening
voor de Marshallhulp bij de Neder
land iche Bank.
Nieuwe economische politiek
in Joego-Slovië
Joego-Slavië is van plan de contróle
op de industrie te verminderen en de
wet van vraag en aanbod vrijer te la
ten werken bij de prijzen vorming.
De arbeiders zouden aandelen krijgen
in de winsten en de afzonderlijke on
dernemingen zouden grotere vrijheid
van handelen krijgen bij haar keuze
van wat en hoeveel moet worden ge
produceerd 1 Jan as. zal een betref
fend wetsontwerp in werking treden.
De autoriteiten zullen niet ingrijpen
111 de prijzenvorming behalve wanneer
„de levensstandaard van de bevolking
in gevaar komt".
Van Korea geen nieuws
Uit Korea is feitelijk geen nieuws.
De radio's der Noordelijken gaan voort
de verbondenen te beschuldigen en eisen
zij steeds op hoge toon genoegdoening.
Generaal Ridgwa<y zwijgt en wacht
rustig af. Hij verwacht dat het ook tot
hervatting der besprekingen zal komen.
Amerika's vice-president, Barkley heeft
zich persoonlijk uitgesproken voor een
groot offensief in Kcrea, zo het niet
gauw zou komen. Intussen beschuldigen
de Chinezende Amerikanen thans van
het feit dat Amerikaanse vliegtuigen de
kustgebieden van de Chinese provincies
Kiangsoe, Sj antong, en Tsjekiang zouden
hebben overvlogen.
Van het front weinig nieuws. Vlieg
tuigen en vloot hebben een aanval ge
daan op Rasjin, een belangrijk spoor
weg knooppunt in Noord-Korea, dicht
bij de Russische grens.
Harriman ontmoet1
maarschalk Tito
Averell Harriman heeft na zijn be
sprekingen met maarschalk Tito te
Bied verklaard, dat maarschalk Tito en
hij het er over eens zijn, dat het zeker
ste middel cm een corlog te vermijden
gelegen is in het versterken van de
strijdkrachten van beide landen.
Harriman deelde mee, dat zü Zater
dag gesproken hadden over militaire en
economische hulp van de Verenigde
Staten en andere Westelijke mogendhe
den aan Jcego-Slavië,
„Wij spraken natuurlijk ook over het
Kremlin en wisselden onze meningen
over Stalm uit", zo vervolgde Harriman.
Hij was getroffen door het feit, dat Ti
to en hij dezelfde meningen waren toe
gedaan ten aanzien van de Russische
bedoelingen en tactiek. Harriman sprak
voorts met bewondering over Tito's
„realistisoh begrip voor Joego Slavische
problemen, zijn vastberadenheid en ver
trouwen".
5
Nahos Pasja antwoordt
Morrison
De Britse minister van Buitenlandse
Zaken, Morrison, heeft kortgeieden een
persoonlijke boodschap gezonden aan
de Egyptische minister-president Nahas
pasja, waarin hy ef. naar gemeld wordt,
op aan heeft gedrongen het gehele
Toestand ernstigdoch niet critiek
Weldra besprekingen met
België
(Speciale berichtgeving)
Van bevoegde zijde vernemen wij dat
de monetaire reserve van Nederland
sinds Mei van dit jaar vrijwel stabiel
is gebleven en er derhalve geen reden
is voor de grQte bezorgdheid, welke in
de laatste tijd in vele kringen hier te
lande tot uiting is gekomen. Zonder
twijfel heeft de situatie veel zorg ge
baard, Er zijn perioden geweest waar
in wij hollend achteruit liepen en het
steeds stijgen van de debetstand van
Nederland in de E.B.U. (de Europese
Betalings Unie) deed een nerveuze
spanning ontstaan, welke ook aan de
regering niet is voorbijgegaan.
Gelukkig zijn er sinds een maand of
drie tekenen van herstel.
Onze monetaire reserve is in die tijd
stabiel gebleven, ja had zelfs enige nei
ging tot versterking.
Overigens overdrijve men vooral niet,
aldus onze zegsman.
ftts hogere temperaturen.
Bilt verwacht tot morgenavond
«Wankelijk wisselende bewolking
- vanavond nog enkele buien. Morgen
°P de dag weer toenemende bewol-
wi\aiet kan5 op regen. Matige tot
ovt ^'i=e Zuid-Westelijke tot Zui-
wuid. Iets hogere temperaturen.
'Opgemaakt te 10 uur).
28 AUGUSTUS.
°p: 5.43 uur; onder; 19.39 uur.
•kat op. 0.33 uur; onder: 18.23 uur.
1U5 u"ater te KatwÜk 033 en
Dlt n°buner bestaat uit acht palgna's
De huizen te Kaesong. die gebruikt
werden voor de conferentie over een
wapenstilstand, in een typisch-
Chinese stijl gebouwd, zullen waar
schijnlijk voorlopig leeg blijven. De
conferenties zijn opgeschort, daar de
communisten op 23 Augustus heb
ben meegedeeld, dat de besprekin
gen afgelopen zijn. Ze beschuldig
den de strijdkrachten van de Ver-
nigde Naties ervan, de neutrale
conferentie-zone te hebben gebom
bardeerd. Amerikaanse autoriteiten
qualificeren deze uitlating als ..in
strijd met de waarheid en fantas
tisch".
Werkbijeenkomst Benelux
op 30 Augustus
Naar aanleiding van de beslissingen
genomen tijdens de conferentie van
de ministers der Beneluxlanden te
Goes op 14 Juli zal op 30 Augustus
a.s. te Brussel een werkbijeenkomst
worden gehouden van de ministers
van Financien, Economische Zaken
cn Buitenlandse Handel der drie lan
den teneinde problemen van monetai
re aard te bestuderen. Van Nederlandse
zijde zullen aan deze besprekingen de
Ministers van Financien en van
Economische Zaken deelnemen.
Onze schuld aan de E.B.U. is geen
direct opvraagbare schuld, die ons op
korte termijn in hevige moeilijkheden
zou kunnen brengen.
En als zij het wèl was dan zou het
ons zelfs mogelijk zijn haar af te dek
ken! Want als wij het saldo van alle
valuta-posten, die actief in de balans
van de Nederl. Bank voorkomen, stel
len tegenover de schuld aan de E.B.U.,
dan is er altijd nog een plus van onge
veer 1,1 milliard gulden.
Het zorgenkind blijft voor ons het
nog steeds vrij belangrijke tekort in
ons goederenverkeer met de Ver. Sta
ten. Onze dollarinkomsten liggen be
paald veel gunstiger dan enige jaren
geleden, maar wij zijn toch nog aller
minst in staat onze export naar dc Ver.
Staten dusdanig op te voeren dat wij
geen hulp meer nodig hebben.
Intussen is datzelfde ook het geval
met de meeste andere landen in West-
Europa.
NEDERLAND MOÉT UIT
HET MOERAS!
Behalve ons goederenverkeer met de
Ver. Staten, vormt ook het betalings
verkeer met België een zwak punt in
onze deviezeripositie.
Van verschillende zijden ls betoogd
dat onze moeilijkheden een gevolg zijn
van de liberalisatie (tot 60 van het
handelsverkeer in West-Europa, en in
woord en geschrift is de idee gelan
ceerd dat wij thans noodgedwongen
tot beperking van die 60 liberalisatie
zullen moeten overgaan.
Onze zegsman heeft ons daarom
trent thans meegedeeld, dat de Neder
landse regering niet van plan is zulks
te doen.
De 60 9c blgft onveranderd.
Wel zal Nederland in deze omstan
digheden bg de besprekingen, die spoe
dig zullen beginnen, weigeren om
gelgk in het voornemen lag over te
gaan tot uitbreiding van de liberali
satie tot 75
Onze deviezenpositie maakt een der
gelijke uitbreiding (betrekking heb
bende. gelijk men weet. op dc landen,
die Marshallhulp krijgen) op dit ogen
lik niet verantwoord.
Met België wordt over dit probleem
uiteraard nauw contact onderhouden
en er zal op een conferentie op hoog
niveau in de komende dagen naarstig
gezocht worden naar een voor beide
landen aanvaardbare oplossing van
wat allengs een Benelux-probleem van
de eerste orde is geworden. Onzerzijds
hoopt men op hulp van Belgische zijde,
gemene zin ongetwijfeld. Wat zou
en de bereidheid daartoe is er in al-
trouwens een „Benelux" waard zijn als
die bereidheid er niet was?
Nederland moet op de een of andere
wijze uit het moeras worden getrokken
ten bate van onszelf, maar ook ten
voordele van anderen
perzische gezant te .ankara
teruggeroepen
De Perzische minister van buiten
landse zaken, Baqir Kazemi, heeft de
Perzische gezant te Ankara, Mohammed
Sayed, teruggeroepen. De gezant heeft
de opdracht gekregen alle lopende za
ken over te dragen aan de kanselier der
legatie. Sayed is tweemaal minister
president van Perzië geweest. Sinds
Juni 1950 was hy gezant te Ankara.
Tijdens zijn eerste minister-presi-
dentsohap in 1944 verzette hij zich te
gen Sovjebrusslsche verzoeken otf olie
concessies De Sovjetpers viel hem toen
'krachtig aan.
vraagstuk der Brits-Egyptische betrek
kingen opnieuw in beschouwing te ne
men. Nahas pasja heeft thans Morrisons
boodschap beantwoord. Het antwoord is
het eerst besproken door het Egyptische
„kernkabinet".
Nahas pasja zou hebben geantwoord,
dat Egypte gehouden is het in 1936 ge
sloten verdrag met Engeland eenzijdig
op te zeggen, tenzij de Britse regering
nieuwe stappen zou doen om de impas
se te doorbreken. Dit zou moeten ge
schieden vóór hetop reces gaan der
Egyptische volksvertegenwoordiging, om
streeks vijftien September a.s.
Volgens verantwoordelijke Egyptisohe
politieke kringen is Egypte bereid de
zijde van de Westelijke democratieën te
kiezen en een verdrag met Engeland te
tekenen, waarin dit land in geval van
oorlog het volledig gebruik van het
Suez-kanaal en andere militaire bases
wordt gegarandeerd, mdts aan de Egyp
tische eisen worden voldaan.
Gisteren, de ver-jaardag van de onder
tekening van het verdrag van 1936, zijn
in Cairo en Aiexandrië demonstraties
tegen het Egyptisch-Britse vedrag ge
houden. De betogingen verliepen zon
der ongeregeldheden. Als voorzorg was
de alarmtoestand afgekondigd.
Egypte heeft intussen een verbod uit
gevaardigd voor militairen op troepen
schepen in het Suez-kanaal om aan wal
te gaan.
Toepassing van atoomkracht
tegen legers
Thomas Finletter, de Amerikaanse
minister voor de luchtmacht, heeft op
een bijeenkomst van de luchtmachtver
eniging te Los Angeles verklaard, dat
over twee tot drie jaar de luchtmacht
gereed moet zijn om atoomkracht on
middellijk te gebruiken tegen vijande
lijke grondstrijdkrachten „waardoor zij
zijn opmars vertragen zou en het onmo
gelijk zou maken, dat de vijand zijn
strijdkrachten beslissend concentreert".
„Hier betreden wij nieuw terrein en
wij zullen alle verbeeldingskracht, die
wij bezitten, gebruiken om er voor te
zorgen, dat er een doeltreffend gebruik
zal worden gemaakt van atoomwapens
tegen belangrijke doelen in het ge-
vechtsgebied te land", aldus Finletter.
Hij verklaarde, dat de luchtmacht
volgens de plannen in het midden van
1952 95 wings (groepen) zal tellen.
Thans hebben wij er 87, aldus de mi
nister.
W est-Europese vliegers worden op
verschillende vliegscholen in Ameri
ka opgeleid tot bestuurders van
straaljagers. Meestal is het contact
met de Amerikaanse bevolking zeer
goed.
Op de foto zien we hoe gasten en
gastvrouwen uitrusten tijdens een
tuinfeest, dat door een familie te
San Angeto werd aangeboden aan
Belgische en Nederlandse leerling
vliegers. Van links naar rechts zijn
het: H. T. J. de Jong Den Haag)),
Janelle Duncan (San Angelo). R. de
Koning LonnekerReenie Robert
son en Harriet Traynham (San An
gelo). G. Castermans (Brussel),
Gay Blanks (San Angelo) en H. Hm
de Roos (Warns).
India niet naar San Francisd
48 Landen hebben thans de VJS. be
richt gezonden, dat zij de conferentie te
San Francisco zullen bijwonen. Drie lan
den (India, Birma en Joego-Slavië) heb
ben de uitnodiging officieel van de
hand gewezen. Egypte, Syrië en de Li
banon hebben nog niet kenbaar ge
maakt, dat zij zullen doen. India doet
niet mee omdat het bezwaar heeft te
gen de bepalingen, volgens welke het
aan de Amerikaanse verdedigingsstrijd
krachten Is toegestaan in Japan te blij
ven. De voorbereidingen voor het Ame
rikaanse trustschap over de nabijgele
gen Rioekioe-en Bonin-eilanden .moe
ten de kiem in zich dragen van een toe
komstig geschil en een mogelijk conflict
in het Verre Oosten". India heeft voorts
bezwaar tegen het voorgestelde verdrag
op de volgende gronden:
1. Er wordt een regeling getroffen
voor de overdracht van Formosa aan
communistisch China.
2. Dat de Sovjet-Unie de Koerillen-
en Zuid-Sachalin krijgt, wordt niet
schriftelijk goedgekeurd, hetgeen India
rechtvaardig noch raadzaam acht.
Hoewel India weigert het verdrag te
tekenen, zal het een apart vredesverdrag
met de Japanse regering sluiten „zodra
dit uitvoerbaar is" en diplomatieke be
trekkingen met dit land openen.
Oppositie tegen Mossadeq
Terwijl de laatste Engelsen zich te
rugtrokken van de Perzische olievelden
en zich te Abadan verzamelden, had er
in het gebouw van het Perzische parle
ment een rumoerige vergadering plaats.
Premier Mossadeq, op wiens onverzoen
lijkheid de pogingen om tot een oplos
sing inzake de oliekwestie te geraken,
schipbreuk hebben geleden, werd heftig
aangevallen door de oppositie.
De oppositie verwee: de zieke premier,
dat hij de besprekingen met de Engel
sen had afgebroken. Mossadeq was niet
in de vergadering aanwezig, maar werd
luidruchtig door zjjr aanhangers ver
dedigd. De zitting moest ten slotte wor
den verdaagd, omdat vele parlements
leden de vergadering opgewonden ver
lieten.
Geen Engelsman bevindt zich meer
op de olievelden. De evacuatie is giste
ren voltooid. Behalve de Britten verlie
ten ook een twintigtal Indiërs en Pa-
kistanen de Zuid-Perzische olievelden.
Officieel heeft de Perzische oiieraad
uit naam van de Perzische nationale
oliemaatschappij het beheer over de
installaties overgenomen, maar van
een daadwerkelijke overneming werd
niets gemerkt.
Terwgl de employé*.* van de Anglo
Iranian zich In Aba fan installeerden
in afwachting van hun verdere trans
port. hield Hoeseln Makkl. die de na
tionalisatie van de olie-industrie leidt,
een ophitsende redevoering, ter herden
king van de geallieerde landing te Aba
dan in 1941, waarbij zeshonderd Perzen
om het leven kwamen. Hij waarschuwde
de Perzen om zich niet bevreesd te to-§
nen tegenover de Europeanen, ook al
liggen er Britse oorlogsschepen voor de
Perzische kust. „Wanneer de vreemde
lingen een voet aan land zetten, zullen
we hen in stukken scheuren", riep
Makkl.
Men verwacht, dat de Amerikaanse
ambassadeur te Teheran, dr Henry
Grady, binnen enkele dagen weer zal
gaan optreden ais „onofficeel bemidde
laar" in het Brits-Perzischrt oliegeschil.
Grady zou van mening zyn, dat een
van de grootste moeilijkheden zal zijn
Mossadeq er van te overtuigen, dat de
Perzen niet in staat zijn zelf zowel de
productie, als de verdeling en verkoop
van de olie te leiden. Hij zou duidelijk
willen maken, dat de Britten voor de
technische zyde en voor de verkoop
kunnen zorgdragen, zonder dat inbreuk
gemaakt wordt op het feit of het prin
cipe van de nationalisatie.
Trumans speciale afgezant, Averell
Harriman. die zijn hemlddeling ver
leend heeft bij het Engels-Perzische
oliegeschil, is gisteren te Londen aan
gekomen. Harriman sprak de hoop uit,
dat de besprekingen hervat zullen kun
nen worden in omstandigheden, die een
practische behandeling van de nog on
opgeloste vraagstukken mogelijk zullen
maken. Het is verkeerd te denken, dat
er geen vooruitgang is geboekt, aldus
Harriman. doch er zfjn nog een aantal
vraagstukken onopgelost Harriman zei
met nadruk, dat de besprekingen zyn
opgeschort, niet afgebroken.
30ste Jaargang MAANDAG 27 AUGUSTUS 1951 00 No. 27390
fflrKteur: J W Benny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witte Singel 1, Leiden - Giro no. 67055
nwfdrwlactie- B. W Menkhorst en J. Brouwerf 5 15 per iroartaal: 0.40 per week Telefoon Dir. en Adm.: 25041: Red. 21507
LEIDSCH
DAGBLAD