Wetenschappelijke Onderzoekers besprak H.O.-reorganisalie Leidse InstrUmenfmakerSSChoOI besfond 50 jaar
STENO
TYPE 1^1 10 vin?er syst*
„Een der gelukkigste initiatieven van
wijlen prof. Kamerlingh Onnes"
Diamanten jubileum van „Kennis is Macht
Waarde van school ligt in verheffing
van hef Administratieve beroep
„Leidse leerlingen doen over liet gehele
land waardevol werk"
MAANDAG 5 MAART
Velerlei meningen over karakter, toelatingsnorm en
organisatie van Universiteiten
rn het Prytaneum, het tehuis van de Leidse Civitas werd Zaterdag een
reaves gehouden, georganiseerd door het Verbond van Wetenschappelijke
(L'yajekers en gewijd aan de problemen ten aanzien van de thans In wor-
,jjnde organisatie van het Hoger Onderwijs. Uitgangspunt van het
fijcires *as het in brochurevorm neergelegde antwoord van het Verbond
a het rapport van de Staatscommissie tot Reorganisatie van het Hoger
(fcjeflrijs onder de titel „Het Hoger Onderwijs op de Helling".
2es sprekers leidden de discussies in, waarbij in grote lijn de gedachten
tenten uitgedrukt, die het Verbond in genoemde brochure had geformu-
v-d Tijdens de discussies kwamen nu en dan sterk uiteenlopende menin-
n3ar voren over de voornaamste problemen, die deze reorganisatie be
iden namelijk het karakter van het Hoger Onderwijs, de toelatingsnor-
Jfl voor de Universitaire scholing, en de organisatie van de Universitaire
pawnschap.
Over het algemeen resulteerden de besprekingen in het streven naar een
mnsicht tussen consequenties van zver ideële overwegingen en beperkin-
jk opgelegd door practische motleven.
Prof dr F. L. Polak, voorzitter van het Verbond en hoogleraar te Rotter-
kidde de sprekers in, de discus sies werden geleid door dr A. J. Sta-
r^rlan uit Leiden.
H.O. en maatschappij
P-si. dr H. R. Kruyt, oud-hoogleraar
Utrecht, noemde in zijn voordracht.
Hoger Onderwijs en maatschapoij
van de Universiteit tweeledig,
het bevredigen van de cultu-
behoefte tot actieve wetenschaps-
-fening en het bevredigen van de
j'.ich'wpelijke behoefte aan weten-
ihppeliJk onderlegde krachten.
Hel ls een redelijke eis van d° maat-
whippij, dat de Universiteit deze
tricbten aflevert, en de principiële
mjheid van de hoogleraar om zelf
richting en vorm te kiezen van weten-
bippelijk onderzoek cn Hoger On-
i^rivijs moet ook steeds een vrijheid
Hijven, gebonden aan de voorwaarde
i sociale verantwoordelijkheid.
Dikwijls is de vraag tersprake geko-
'jx of de maatschappelijke eisen tót
:omenlng van wetenschappelijk on-
cdegde krachten juist via de Unlver-
moeten worden bevredigd. Spre-
ontried ten sterkste bevrediging van
behoefte via andere dan Üniversl-
_?e instellingen, aangezien aUeen deze
:o wetenschapelljjk mogelijke, dus
zichzelf reeds maatschappelijk
:aen vorming waarborgen. In dit
«tand betreurde spreker, dat de op-
j? van technici en landbouwkunai-
eerste instantie zelfs van de
Kiemen, d<jor de Universitaire wereld
losgelaten.
Voorts betreurde spreker dat de we-
Iwchappelijk onderlegde krachten
der maatschappij nog steeds gerccru-
tetrd worden uit de „hogere standen".
Beter dan een selectie naar financiële
draagkracht en ook reeds mede daar-
gebascerd eindexamen HBS of
Gjmnasium zou zijn een psychologi
st? norm, doch deze wetenschap is
lang niet niet ver genoeg om een
wk maar enigszins verantwoorde selec
te doen. Een onderzoek in die rich
ting moet gebaseerd worden op met
geduld en ijver te verzamelen gege-
rens.
Anderzijds dient dan ook de maat-
ppelijke behoefte aan wetenschap-
- onderlegde krachten gepeild te
den, waartoe een permanente orga-
ie.in het leven dient te worden ge-
■spen.
DE QUANTITEIT VAN HET
HOGER ONDERWIJS.
heer F. Th. v. d. Maden, hoofd van
ectie soclo-culturele vraagstukken
het Centraal Planbureau, besprak
vraag van de omvang van de maat-
-appelijke behoefte aan wetenschap-
k gevormden. Een verantwoord Ho-
Onderwijsplan is eerst mogelijk, in-
daarnaar een diepgaand onderzoek
resteld. Zulk een onderzoek geeft
Kvenal een beter Inzicht in de toekomst-
^ifjkheden der verschillende beroe-
53, waardoor ook de keuze van studie-
l vergemakkelijkt wordt. De leer-
-i«n van de middelbare scholen, die
opleiding voltooien, kiezen thans
«ar al te veel de richting van hun
«re ontwikkeling op grond van de
meende momentele arbeidsmarktver-
-dingen en andere minder wezenlijke
wnregingen;
TOELATING SNORMEN.
J. L. H. Cluysenaer, secretaris van
College v. Curatoren van de Rijks-
--versiteit te Groningen, meende, dat
fjenwoordig vrij algemene discussie
het vraagstuk van de toelating tot
universiteiten bewijst, hoezeer men
"vJielt aan de normen, die daarvoor tot
«arerre hebben gegolden.
'len zoo, aldus spreker, zo ver kun-
gaan, dat de fout bij iedere mis
tte poging van een student om een
academisch examen af te leggen, ge-
wht moet worden bU dc Universiteit,
(Ingez. Med.-adv.).
1 5» blind rhytm.
I talen (130 letter
grepen p. minuut)
maanden klaar. Aanvang dagelijks
kon. Erk. PITMANSCHOOL
PLANTSOEN 65 TEL. 26558
Leidse Biljart Bond
Blagen competitiewedstrijden
~rr Carambolé 2—TOP 1 4—2:
l^rambolé 3 3—3; SDO 1—'t
1 6—0.
U.: 't Spoortje 1Rilnecom 1 24;
brL «Royal 1 2—4: Morschp. 1—Spil-
,.3 4—2: UVS 1—TOP 2 42.
tl TOP 3—Morschp. 2 4—4; 't
-atje—De Hoek 1 2—6: .Drel Potte-
',-DCH 1 (3—2: TOG 4—De Heul 1
spoortje 2—Spijkerbak 4 8—0.
I* JTVS 2—EMM 1 6—2; SDO 2—
8-2: DVH 2—DOH 1 7—1:
- ;?n 3—TOP 4 4—4: Carambolé 4
Valk 1 6—2.
- i P°H 2Morschpoort 4 80;
SDO 3 0—8 De Heul 2—Spil-
--i a 4—1; TOG 5—'t Spoortje 3
6.' M®rai?.bolé 5 Rijnegom 2 2—6.
Lva Winegom 3—Drel Pott 2, 6—2:
i Mrl®? 6 6—2: O. G. 1—Morschp
i* -iVaantje 2—'t Zudd 3 6—2.
Zuirt c Spoortje 5Morschp. 8 44:
frs r Valk 4 4—4; TOG 7-
1 4* Mnre/
aangezien hieruit blükt, dat ofwel de
exameneisen of de wijze van exami
neren onjuist is, ofwel de selectie door
de Universiteit by de toelating fouten
vertoont.
Ook deze spreker behandelde het pro
bleem van de zo nodige vergroting van
ALGEMENE VORMING PREVA
LEERT BOVEN SPECIALISATIE
Prof. dr G. Holst, president-curator
van de T.H. te Delft, concludeerde na
een uitvoerig betoog, dat de belang
rijkste taak van de Universiteit geacht
moet worden de algemene wetenschap
pelijke vorming, doch in zodanige
vorm, dat een grond gelegd wordt voor
eventueel nodige specialisatie. De er
varing heeft geleerd, dat een speciali
satie op te smalle basis het onderling
contact tussen de verschillende weten
schappen schaadt, en daardoor uilein-
deiyk ook het werk van de specialist
afbreuk doet.
De dynamiek van deze tijd vergt een
hoge capaciteit tot omschakeling, ook
wat de gespecialiseerde richting van
academisch gevormden betreft, en deze
is eerst mogelijk wanneer een voldoen
de brede basis tijdens de studie zelf is
richt. Vanwege het feit, dat deze oplei-
ding uniek is in den lande, werd aan
gelegd om zo nodig ln korte tijd „voor dit gouden jubileum bijzondere aan-
dacht gewijd.
DE JAARVERGADERING.
Aan deze bijeenkomst ging de jaar
vergadering vooraf van de Vereniging
t-ot Bevordering der Opleiding tot In
strumentmaker, tijdens weke de voor-
Tijdens een plechtige bijeenkomst in door prof. dr W. J. de Haas, die een
de collegezaal van het Kamerlingh On- j overzient gaf van de afgelopen 50 Jaar,
nes-laboratorium werd Zaterdagmiddag 1 waarin de techniek grote vorderingen
herdacht, dat vijftig jaar geleden de heeft gemaakt, waarvan het einde noch
Leidse Instrumentmakersschool. ver'oon- te voorzien noch te voorspellen is. Ge-
den aan dit laboratorium, werd opge- j lijke tred met deze ontwikkeling hield
een tweede" of „voor een derde" maal
te studeren.
EFFICIËNTER EN ZELF
STANDIGER.
Dr H. Booy, privaat-docent te Leiden,
bepleitte in zijn voordracht over de ge-
minder nauw keurslijf voor de bakermat
-, - der wetenschap, een efficiënter bestuur,
het volksdeel, waaruit de wetenschappe- en zelfstandiger positie, een en an
lijk onderlegde krachten moeten worden
betrokken.
Zeer nodig achtte spreker een research
bureau, dat deze en aanverwante pro
blemen grondig zal moeten bestuderen.
Een merkwaardig verschijnsel is, dat de
Universiteit, die zich met wetenschap
pelijk onderzoek op zo veelzijdige terrei
nen bezig houdt, nog steeds niet tot een
gedegen onderzoek van de eigen proble
men is kunnen komen.
ucuiwnc 111 £ijii ïwiuiauii/ uvci uc T TT.-
wenste bestuursvorm der Universiteit c.^
Gorter Ook de secretaris-penningmees
ter, prof. M. de Haas, trad af, evenals
de bestuursleden ir Y. Ykema, direotaur
van de Lichtfabrieken, en dr H. van
Misl (B.P.M.). Het bestuur werd aan
gevuld met prof, dr A. van Itterbeek en
ir H. Lancöew-eer (BPjVI.) In de twee
andere vacaitures zal nader worden
voorzien.
het instrumentmaken en glasblazen,
omdat ér steeds meer Ingewikkelde ma
chines en apparaten nodig waren.'Prof.
Kamerlingh Onnes begreep dit en
stichtte daarom deze school in 1901. Hy
was zelf 25 jaar lang voorzitter van de
vereniging, waarüa spr. hem opvolgde
echot sQoot eicfh hierbij aan en wees
er op, dat deze loot aan de oude stam
van de Universiteit dienstbaar is aan
de gehele Leidse bevolking.
Prof. dr J. H. Oort, wnd. decaan van
de faculteit van wis- en natuurkunde,
sprak mede namens de reotor-magnifi
cus (die slechts by de aanvang aanwe
zig kon zijn) en wees er op, dat nu de
wetenschappelijke onderzoekers niet
meer zelf hun instrumenten bouwen,
deze school van groot belang is.
Voorts spraken nog de heer A. v. d.
Hoogt, directeur van M.S.G., de heer
M. J. de Groot, namens de oud-leerlin
gen, de heer H. v. d. Starre, namens de
leraren, dr K. W. Taconis, namens het
wetenschappelijk personeel, de heer C.
Koopmans namens de leerlingen. Wet
houder J. C. van Sohaik woonde het be
gin van deze bijeenkomst bij.
Na afloop volgde in „Het Gulden
lies" een reünie en zaten de leden en
oud-leden met genodigden aan een di
ner aan.
(Foto LD./Van Vliet)
der geheel overeenkomstig de brochure,
aan dit probleem indertijd door het
Verbond van Wetenschappelijke Onder
zoekers gewijd.
Het congres werd o.m. bijgewoond
door vertegenwoordigers van de Minister
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen. de looo-burgemeester van
leiden, wethouder Van Schalk, en de
rector en secretaris van de Leidse Aca
demie in de Senaat.
REDE PROF. DR W. J. DE HAAS
De plechtige bijeenkomst werd geopend
Een school om trots op te zijn
Duizenden voltooiden
er hun opleiding
baarheid gewag van het fedt, dat in de
loop der jaren .Kennis ls Macht" een
begrip is geworden voor de administra-
tieve bedrijven. Duizenden leerlingen in
Gisteren was het precies 75 jaar ge-1 opeenvolgende jaren door de school op-
leden, dat enkele particulieren in Lei- gs,ield. een opleiding, welke het hen mo-
den het initiatief namen tot oprich-1 geiyk maakte vooraanstaande posities
ting van het Genootschap „Keunis is te bekleden. Tenslotte bracht mr Va-
Macht". In de loop van deze drie- ientg0ed hulde aan opeenvolgende be-
kwart eeuw is de school uitgegroeid stUren en het lerarencorps van de
tot een inrichting van handelsonder- 1 school. Spreker eindigde met de aanwe-
wys, die wat haar jaarlyks leerlin
genaantal betreft aan de spits staat
van dc 128 Handelsavondscholen,
welke ons land telt. Terwyl de Over
heid, die reeds jaren lang de school
subsidieert, het belang van een der-
geiyke inrichting van onderwijs ter
dege inziet, staat ook het bedryfsle-
vcn zeer sympathiek tegenover K.I.M.
Bovendien hebben duizenden oud-
leerlingen in de loop der jaren gepro-
flteerd van de opleiding, die zg op de
school mochten ontvangen.
Tijdens een druk bezochte bijeen
komst, welke Zaterdagmiddag ln café
restaurant „In den Vergulden Turk"
werd gehouden, is dit gedenkwaardig
feit herdacht. Onder de aanwezigen, die
hier van hun belangstelling blijk ga
ven, merkten wij o.m. op wethouder J.
C. van Sohaik en de gemeentelijk In
specteur van het Onderwijs, de heer H.
A. Vriend, vele leden van de Commissie
van Toezicht op het M.O., de voltallige
Jubileumcommissie, gevormd uit oud-
leerlingen der sohool, de heer J. G. J.
Verheij van Wijk en mr dr P. G. Knibbe
resp. voorzitter en secretaris van de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken voor
Rijnland, de heren W. Zwart en J. A.
Kips van de afdeling Leiden van de
Kon. Ned. Middenstandsbond, de heer
R. Hilbrands, bestuurslid van het Kon.
Genootschap M.S.G., de directeur van
de Gem H33., dr J. D. A. Boks, de
heer M. B. de Jong van de Adviesraad I
voor het Openbaar Onderwijs en voorts
vertegenwoordigers van het Instituut i
voor Middenstandsontwikkeling, de Ned.
Associatie voor Practijkexamens, de Alg.
Bond van Handels- en Kantoorbedien
den „Mercurius", talrijke hoofden van
scholen, het docentencorps van „Kennis
is Macht" en vele anderen.
VAN 22 TOT 370 LEERLINGEN
PER JAAR.
De voorzitter van het bestuur van het
Genootschap, mr J. H. Valentgoet uit
Oegstgeest, sprak aan het begin van
deze samenkomst een herdenkingsrede
uit, waarin hij allereerst met dankbaar
heid memoreerde hoe op 4 Maart 1876
enkele Leidse ingezetenen het Initiatief
namen om als voortzetting op het lager
onderwijs een" handelsavondschool te
openen, waar Jongens en meisjes, die
niet in de gelegenheid waren om een
middelbare dagschool te bezoeken, in
staat werden gesteld hun kennis te ver
meerderen. Zij werden hiertoe gedreven
door de gedachte, dat het medevoeren
van een geestelijke barage een niet te
veronachtzamen schat vormde. In het
begin werd 2 avonden per week in een
gebouw aan de Lange Schoolsteeg les
zigen de garantie te geven, dat het hui
dige bestuur ln voortreffelijke samen
werking met directeur en docenten, de
toekomst, waarin ook moeilijkheden
verborgen liggen, met vertrouwen tege
moet gaat, in het besef dat men werkt
aan een schone taak.
VEEL WAARDERING VOOR DE
SCHOOL.
Weihouder J. C. van Schaik. die hier
na de gelukwensen van het Gemeen
tebestuur aanbood, drukte zijn bijzon
dere waardering uit voor dit vóór 75
jaar genomen particulier initiatief,
waarop zulk een uiterst belangrijke
ontplooiing van deze tak van onder
wijs is gevolgd. Ofschoon de kennis
primair is, verheugde spreker er zich
over, dat de school m:de aandacht
de vele oud-leerlingen het woord voer
de. wees cp de dankbaarheid, welke
oud-leerlingen vervult als zij aan K.I.M.
dien ken.
De grote waarde van de school ligt
naar sprekers mening in de verheffing
van het administratieve beroep. Voor
hen, die zich de vereiste kennis na
volbrachte dagtaak moeten eigen ma
ken, is K.LM. het middel om de
grondslagen tc leggen voor een werk
zaamheid, die evenzeer productief is
te achten als de beroepen, welke de
klassieke econoom bU uitstek ais zo
danig beschouwen.
Onze jeugdige collega's zullen zich
rekenschap moeten geven van de in
grotere bedrijven gehanteerde begrip
pen „taakanalyse" en „werkclasslfica-
tie". Het is ae prachtige taak van het
bestuur en het docentencorps de ge
legenheid voor deze studie te organi
seren. Bij het vervullen van deze steeds
zwaarder wordende taak kan de voort
durende belangstelling van het bedrijfs
leven en van de daarin werkzame oud-
leerlingen, volgens spreker een grote
steun zijn. Namens een aantal bedrijven,
donateurs en leden van het Genootschap
en vele oud-leerlingen overhandigde
spreker aan de voorzitter een bedrag
van f. 500.
De heer H. P. van Klaveren, spre
kende namens de leerlingen achtte het
een verheugend feit, dat K.I.M. hier ter
Foto LD.v. Vliet.
uil schenken aan een goede, degeiyke
opvoeding, welke voor het leven van
zo uitzonderlgk belang is.
Nadat de voorzitter van de Commis-
gegeven ln Frans, Duits en boekhouden, sie van Toezicht op het M.O., dr K,
Voor leerkrachten bedroeg in die tijd
het salaris f. 0.80 per week per klas.
Uitvoerig weidde mr Valentgocd
vervolgens uit over de schommelingen,
welke de school in de loop der jaren
heeft medegemaakt en de grote ont
wikkeling, welke op een schuchter be
gin is gevolgd. Sloot de exploitatiere
kening in het eerste jaar na de op-
Reitsma, als zijü mening had uitgespro
ken, dat .Kennis is Macht" met ge
rechtvaardigde trots op de achterlig
gende 75 Jaar kan terugzien, vestigde
de voorzitter van de K. van K., de heer
J, G. J. Verheij van Wijk, die mede in
zijn kwaliteit van voorzitter van het
departement Leiden van de Ned. Mij.
voor Handel en Nijverheid tegenwoor
dig was, er de aandacht op, dat dit
richting met f. 178.—, in 1950 bedroeg jiChaam steeds met grote sympathie ver.
deze reeds meer dan een halve ton.vuld ls over het werk der school.
Werd de school, vgf jaar na de op
richting, door nog slechts 22 leerlin
gen bezocht, in 1950 waren dit er 370,
een aantal dat zeer gunstig afsteekt
by het gemiddelde van alle Handels
avondscholen in Nederland, dat ruw
geschat 130 bedraagt.
Nadat de school ln 1894 de Konink
lijke goedkeuring had verkregen, ver
leende het Leidse Gemeentebestuur ln
De directeur van K.I.M.. de heer F.
J. J. van Makkelenberg, die de felici
taties van het docentencorps overbracht,
weidde eveneens uit over de betekenis
van de school voor hen die niet ln de
gelegenheid waren om middelbaar dag
onderwijs te volgen, ln welk verband
spreker wees op de sociale betekenis
van K.I.M. Dat steeds getracht wordt
om de leerlingen naast kennis ook een
5~-i. Morschp. 7hynegom - igenae neu ïjeiuae *_jcuiceiiieucoi»uui m j
"Ïüï?1?. 6—Vierkantje _32—6 l89J haar v00r het eerst een subsidie ""ntwoorde kvensvuUmg^bij^bren
Kampioenen zijn er ln de npr inar Tn lQOfi verhuisde 8®^'
^Xend treworden. In de ^n ^250.-J«r jaanjn^iaubjernuisae
sdSWinnen de school nair een gebouw aan de Oude
5e DOH 2 uit Wassenaar! Vest om thans £il weer vele jaren ln het
't Vierkantje 3 wist in schoolgebouw aan de Pieterskerkstraat
Mc* 5°1 gevestigd te zijn. Nadat ook ae Prov.
J '""1 Staten van Zuid-Holland in 1908 tot-
subsidiëring svaren overgegaan, volgde
het Rijk in 1907. Een belangrijk jaar ln
ae schoolgeschiedenis was voorts het
1 jaar 1937 toen het handelsavondonder-
wUs ln de M.O.-wet werd opgenomen.
Vervolgens maakte spreker met dank-
cormv^i wed .stil.den resten ln
ttr S en spanning neemt
ie jfi,"* Carambolé 3 favoriet ln
tüifc de 2e hoofdza-
2i n,Roval (Alr>hen> en Scil-
j'ay sin k c'e 3e cnat Drel Pottekens 1
■if 5 i,J?eï boofd terwill het Vier-
°or le, -Karot-voei'schap ln de f-e kl.
'*e' *U1pen heeft.
achtte de heer Van Makkelenberg
van bijzonder belang. Het deed spreker
:eed om bij dit 75-Jarig bestaan tc moe
ten constateren, dat de regering niet
meerdere waardering aan de dag legt
voor het op K.I.M. toegepaste keuze
vaksysteem, dat hi het verleden geble
ken is doelmatig en ook populair te
zijn. Mede namens het docentencorps
en de congierge bood spreker het be
stuur een enveloppe met Inhoud aan.
De heer J. W. Schneider, voorzitter
van de Jubileumcommissie, die namens
Leerlingen van Kennis is Macht"
drukken hun waardering uit over
het werk van deze diamanten Han
delsavondschool. Namens hen bood
de heer H. P. van Klaveren aan de
voorzitter van het Genootschapmr
J. H. Valentgoed (links) een enve
loppe met inhoud aan.
stede de enig erkende handelsavond
school is. die het rijksdiploma Middel
bare Handelsavondschool mag uitreiken,
dat vrijstelling geeft voor het midden
standsexamen. Bestuur en leraren dank
te spreker voor de voortreffelijke wijze
van onderwijs, waarna hij namens de
leerlingen het bestuur met een gift van
f. 250.verraste. Als laatste spreker
voerde een vertegenwoordiger van de
Bond van schoolbesturen van Handels
avondscholen het woord.
Mr Valentgoed, die alle sprekers af
zonderlijk dankte, bracht ten slotte hul
de aan de opeenvolgende iirecteuren.
aan wier trouwe zorgen het te danken
is. dat de school ln en bulten Lelden
thans zulk een goede klank beeft.
Na afloop van deze herdenkingssa
menkomst, verenigden bestuur, leraren
en Jubileumcommissie zich aan een di
ner. waar eveneens nog vele goede
woorden zyn gesproken In aansluiting
op deze herdenking zal op 30 Maart in
die Stadsgehoorzaal een feestavonc
plaats vinden.
en eveneens een kwarteeuw leiding gaf
aan het bestuur. „Ik vind het nu welle
tjes"!
De geschiedenis overziende, meende
spr. dat men volkomen gerechtigd is
te zeggen, dat deze Leidse sohool een
der gelukkigste initiatieven van 'prof.
Kamerlingh Onnes is geweest, In alle
laboratoria van het land kan men
de Leidse leerlingen vinden en overal
doen zij waardevol werk.
Niet alleen de school heeft zich ont
wikkeld en uitgebreid, ook de vakken,
waarin onderwezen wordt, hebben een
ontwikkeling doorgemaakt, vooral de
Instrumentmakerij
Liever dan op details ln te gaan wilde
spr. de voorwaarden nagaan voor een
zo goed mogelijk onderwijs en een zo
hoog mogaiyk opgevoerd vakmanschap.
De combinatie laboratorium-school is
een heel gelukkige, omdat de eerste pro
blemen schept, die door de tweede wor
den opgelost.
In dit verband fulmineerde spr. tegen
het geüniformeerde onderwijs, dat over
al universiteiten en hogeschool uit
gezonderd wordt toegepast, zelfs zó.
dat Surinaamse kindertjes leren „100
laar voor Christus kwamen de Batavie
ren in ons land". Spr. meende, dat er in
het monotone systeem iets dreigends zit.
Wat uniform is, is doods!
Prof. De Haas weidde voorts uit over
het verval, dat Nederland na de Gouden
Eeuw getroffen heeft, niet omdat het
van aard en karakter geheel veranderd
zou zyn. maar omdat wy cardinale fou
ten hebben in ons levenssysteem. Een
ervan is, dat ons land zit volgepropt
met examina en diploma's. Het is te
sterk geregulariseerd. Brede lagen ln
ons volk denken, dat men met eerf leer-
r toe te voegen aan de bestaande
klassen het onderwijs verbetert.
Dat wij nog levensmoed bezitten, be
rust op onkunde, op gebrek aan kennis
van wat vóór ons ligt, op het niet we
ten van de toekomst. En dat ls geluk
kig. Het onderwijssysteem moet de moed
er ln houden en het geve vooral ruim
baan aan de begaafden. Het behoort er
op gericht te zijn, dat er een brede mo
gelijkheid bestaat tot het verwerven van
kennis enkunde. Maar deze kennis
en kunde behoren niet tot op de draad
geNxamineerd en getentamineerd te
worden.
Het verleden wettigt de hoop, dat er
van ons volk nog veel te maken ls. Er
sluimeren grote krachten en ook in de
vervlogen tyden, toen wij op het hoog
tepunt stonden, was onze getalssterkte
gering in vergelijking met Engeland en
Frankrijk.
WJJ zullen onze uiterste best moeten
doen. De tyden en de toekomst staan
te wankelen en Nederland gaat een
moeiiyke tyd tegemoet.
De verarming van onsvo lk zal zich
ook voor onze school doen gevoelen en
het is mogelijk, dat de toevoer van
leerlingen stagneren zal. Men mag de
vraag opwerpen of door een toelage-
systeem voor de zeer begaafden de
weg naar Lelden gcmakkeiyker ge
maakt kan worden, Moge ln de toe
komst een bekwame leiding de grote
krachten en begaafdheden, die In ons
volk sluimeren, doen ontwaken tot
zegen van het vaderland.
DR CROMMELN AAN HET
WOORD.
Dr C. A. Crommelln, die sinds 1907
secretaris-penningmeester van het be
stuur geweest is en daarna directeur
werd van de sohool, ging de grondsla
gen na, waarop Kamerlingh Onnes de
school stichtte, nadat hy ln 1882 hoog
leraar geworden was en direct zyn
sohouders had geraet onder de bouw van
een nieuw laboratorium. Na de eerste
wereldoorlog werd het laboratorium
aanmerkeiyk vergroot en in 1939 kwam
aan de overzyde van de ieuwsteeg een
nieuwe werkplaats gereed. De laatste
oorlog ging practlsoh onopgemerkt aan
het laboratorium en de school voorby,
zy het dan, dat men in de hongerwin
ter geen les kon geven en het weten-
schappeiyk werk tot een minimum be
perkt bleef. De Installaties kwamen
echter onbeschadigd uit de oorlog en er
vielen geen slachtoffers. Spr. herinner
de tenslotte aan de opleiding van opti
ciens. waarmede in 1940 begonnen
werd. Reeds nu ls te zien, dat ook dit
een gelukkig Initiatief is geweest.
ANDERE SPREKERS.
Namens de minister van O., K. en W,
sprak de secretaris-generaal van het
Nyverheidsonderwys, lr M, Goote, har-
teiyke gelukwensen tot het bestuur.
Burgemeester jhr mr F. H. van Kln-
Het gouden jubileum van de Leidse
Instrumentmakersschool. Tijdens
het dinerdat na afloop van de her
denkingssamenkomst. in „Het Gul
den Vlies" werd gehouden. V.l.n.r
de directeur van de school, dr v.
d. Handel, adj.-directeur van het
Kamerlingh Onneslaboratorium, dr
C. A. Crommclin, oud-directeur van
de school, prof. dr M. de Haas cn
prof. dr W. J. de Haas, die zo juist
zijn afgetreden resp. als secretaris-
penningmeester en voorzitter van de
Vereniging tot Bevordering der op
leiding tot Instrumentmaker.
Residentie-Orkest speelt
Sjostakowsky
IDA HAENDEL SOLISTE
IN TSJAIKOWSKY.
Het 7e abonnementsorkest van het
Residentie Orkesit wordt gegeven in de
Stadsgehoorzaal op Donderdag 8 Maart
as. Als Nederlands werk is ditmaal ge
kozen het „Concertstuk voor gToot Or
kest" van de Haag6e componist Henri
Zag-wyn.
Na dit openingsnummer komt de Sla
vische Kunst aan het woord: de Poolse
violiste Ida Haendel vertolkt n.l. het
Vioolconcert van Tsjalkowsky, terwijl
na de pauze wordt uitgevoerd de 5e
Symphonie van de Rus Dmitri Sjosta-
kowitsj, wiens muziek alle kenmerken
van zyn landsaard draagt: diepe wee
moed. hartstooht en uitbundigheid.
Ook ditmaal is Willem van Otterloo
de dirigent.
Dispereert niet contra U.S.A.
STRIJD BLEEF ONBESLIST.
Zaterdagavond is in de aula van het
Gymnasium de jaarülkse declamatie
wedstrijd gehouden, tusssen „Dispe
reert niet", de club van de H.B.S. voor
Meisjes en de Gymnasdastenbond U5.A.
De jury, bestaande uit docenten van
beide scholen, kon deze maal de zil
veren beker niet uitreiken, daar geen
van beide „teams" het ander overtrof.
De Individuele priis voor poëzie eing
echter naar het Gymnasium, evenals
die voor proza. Hoewel de deelnemers
mochten uitkomen met fragmenten
uit de gehele Nederlandse litteratuur,
waren zil. zoals gewoonlijk, vrilwel al
len in hun keus aan de moderne kant.
De verkoopmiddag en -avond, wel
ke Vrijdag in het wilkgebouw Leven
daal werd gehouden ter versterking van
het verkiezingsfonds van de afdeling
(Leiden der Chr. Hist. Uniew heeft
bruto f.1250.— opgebracht.
Hoe het communisme in
West-Europa daalt.
VAN 30—84 PCT!
Homer Byington. het hoofd van de
afdeling voor West-Europa-zaken van
het Amerikaanse departement van bui
tenlandse zaken, heeft verklaard, dat
het ledental van de West-Europese com
munistische partijen sinds de oorlog ln
elk land dertig percent of meer ge
daald ls.
Byington
gaf de
volgende cyfers:
Leden in
Dallngs-
1946
Thans
Oostenryk
150.000
100.000
34
België
100.000
35.000
65
Engeland
60.000
40.000
34
Denemark.
60 000
22.500
63
Frankryk
850 000
600.000
30
Italië 2.300.000
(in '48) 1.600.000
31
Luxemburg
3.000
500
84
Nederland
50.000
33.000
34
Noorwegen
40.000
14.000
65
Zweden
60.000
33.000
45
W. Duitsl
300 000
200.000
34
(Gedeelteiyk ongecorrigeerd)
