STRALEND HERFSTWEER
BEGUNSTIGDE 3 OCTOBERFEEST
Pluvius ïaptoe-ers welwillend gezind
Gewijde zang klonk in het
Van der Werff park
2859 Leidenaars haalden hun
„3 October-ontbijt"
Wonderlijke bevrijding
uit nood
en
dood
89ste Jaargang
LEID5CH DAGBLAD Woensdag 4 October 1950
Tweede Blad No. 27117
De eerste muziek, kwart voor zeven uur
op de Stationsv/eg.
3 October Vereeniging heen en weer om
niets mis te laten lopen, terwijl zorg
vuldig erop gelet werd. dat de juiste
muziekkorpsen op de juiste tijd zouden
vertrekken.
Te even over halfaclit zette de kilo
meters lange stoet zich in beweging,
voorafgegaan door de C'hr. Muziek
vereniging „Concordia", gevolgd door
bestuur 3 October Vereeniging.
Zwart stond het langs de straten,
iedereen wilde er zich van overtui
gen, of Jantje en Pietje, die meelie
pen, wel hun best deden een zo goed
mogelijke indruk tc maken.
Dit deden niet alleen Jantje en Piet
je, maar ook Kees en Klaas. Gerard
en Marijke. Ansje en Nellie, of hoe
die duizenden optochtclingen ook
mogen heten.
Het was een fleurig geheel, een stoet,
het lange aanzien ten volle waard!
In het Van der Werffpark nam 'het
College van B. en W. verminderd
364 dagen van het jaar is Leiden
in het prille ochtenduur een rustige
6tad, doch op 3 October kent die
zelfde stad geen langslapers. Drom
men mensen, waaronder de jeugd
vooral sterk vertegenwoordigd, spoed
den zich dan uit alle richtingen stad
waarts. Reveille en koraalmuziek vor
men de inzet van deze aan tradities
zo rijke dag. Trekt de reveille haar
honderden belangstellenden, een uur
later by de koraalmuziek zijn
deze honderden al tot duizenden aan
gegroeid.
Zo ook gisteren. Nog maar nauwelijks
heeft de Stadhuisklok haar zeven slagen
doen horen of het Leidse Politiemuziek-
gezelschap,o.l.v.de heer B. Verwei, zet
van af het balkon van het Stadhuis aan
de zijde van het Stadhuisplein Leidens
grote feestdag in met het Wilhelmus,
gevolgd door nog enkele geestelijke lie
deren en besloten met het Wien Neer
land! Bloed.
Een klankrijke inzet, welke o.m. werd
bijgewoond door de burgemeester en
zijn echtgenote, bestuursleden van de 3
Octobervereniging. w.o. uiteraard de
voorzitter, de heer W. v. d. Laan, en tal
van plaatselijke autoriteiten. Wij zou
den ze deze dag nog op diverse plaatsen
ontmoeten -
Terwijl de bourdon in de Stadhuisto
ren haar metalen stem deed weergal
men, vulde zich het Van der Werffpark
met honderden zangers (essen op de
achtergrond het standbeeld van Leidens
dappere burgervader ten tijde van het
beleg en ontzet.
Even 8 uur werd de koraalmuziek in
gezet met het „Wilt heden nu treden",
waarna twee verzen van Psalm 9 de
Psalm, die zozeer herinneringen aan
1574 opwekt werden gezongen. Dank
en loflied rijzen hier tot God omhoog.
Van de overige nummers willen wij
hier verder nog noemen het ..O Gh'y
stad van Leyden". dat ook al heenwijst
naar Leidens strijd en zegepraal in de
bange dagen van 1574, en het hed van
Koppelstok.
Nadat de bekende Hymne „Lof zij den
helden" is vertolkt, bood de heer G. van
Reenen namens de zangers aan de bur
gemeester een krans aan, met het ver
zoek deze aan het standbeeld te doen
ophangen.
De burgemeester, die hieraan gaarne
gevolg gaf. dankte dc zangers voor deze
zinvolle traditie.
Met het zingen van twee coupletten
van het Wilhelmus werd de koraalmu
ziek, welke ook ditmaal onder leiding
stond van de heer Leo Mens en met
medewerking van de Chr. muziekvereni
ging „Concordia' werd uitgevoerd, be
sloten. En ook hiermede behoorde deze
gewijde inzet weer tot het verleden
De brandweer, dienende organisatie en derhalve in dienst, bediende zichzelf
toch ooeen ogenblik en genoot van haring en witte brood. „Zo-hoort het,
commandant" (links).
Koraalmuziek, imponerend hoogtepunt niet zozeer van de feestviering als wel
van de herdenking, tegen de waardige achtergrond van de beeltenis van de
man, die in het centrum der 3 Octobergebeurtenissen stond, burgemeester
Van der Werff.
dooh leven". (Ps. 119: 157 en 118: 17).
Deze jaarlijkse herhaling, aldus dr
Oppenheimer, bewijst duidelijk, dat. ge
schiedenis en geloof niet en nooit te
scheiden zijn. Met ons geloof leven wij
in de werkelijkheid van de historie. De
tekst spreekt van gevaar en dreiging,
van standvastigheid en vastberadenheid
des geloofs en ten slotte van de wonder
lijke en vrolijke bevrijding uit zonde en
dood.
De stryd van de Hollanders was een
verdediging van de vrijheid van geloof
en geweten; men zou liever de stad in
brand steken, dan de slaven van de
Spanjaarden worden. Deze fiere verkla
ring van de Leidse vroedschap getuigt
van geloofsmoed en -vertrouwen.
Behalve de materiële strijd hadden de
burgers hog een strijd in hun hart te
voeren tussen de trouw aan God en de
menselijke zwakheid en angst: Mijne
vervolgers en wederpartijders zijn velen.
Vervolgens wees spreker er op, dat
ook in die dagen mensen een gewisse
ondergang van de stad niet kunnen ke
ren; alleen God kan dat „Alle raders
waren radeloos, doch hoopten op de
raad en goedheid van God, Die nog
raad weet als de wijsheid der wijzen
ten einde is, schreef een burger in die
dagen. Deze geloofszekerheid bleef door
alle innerlijke onzekerheid heen: maar
van Uwe getuigenissen wijk ik niet.
Intussen neemt de onzekerheid toe en
zelfs burgemeester Van der Werff wordt
op een moment moedeloos. De vijand j
dachten onwillekeurig terug gaan naar
dc jaren 19401945, toen wy streden
voor de vrijheid van geloof en gewe
ten. Thans worden deze weer bedreigd
in West-Europa, God geve ons man
nen, die even standvastig en vast
beraden blyven in de verdediging van
de geloofsvryheid als de helden van
1574. God behoede Nederland cn Lei
den!
Met het zingen van het zesde en
vijftiende couplet van het Wilhelmus
werd deze dienst besloten.
weet daar handig gebruik van te
Met de benen van de vloer ging hwk
w—r best.
De Leidenaars anno 1574 kunnen nauwelijks met méér belangstelling naar
de hemel getuurd hebben in de dagen voorafgaande aan 3 October dan hun
nazaten anno 1950. Toén te weinig water en te veel Oostenwindnu te veel
water en te weinig Oostenwind. Het was om wanhopig te worden, eigenlijk al
een maand langl Gedurende de gehele Septembermaand was Pluvius een
dagelijkse bezoeker en dit werd verdrietiger naarmate de grote dag van Lei
dens Ontzet naderde. Hoe zou het Schuttersveld er uit zien? Hoe zou het weer
zich houden? Vertoonde de barometer nóg geen neiging tot vooruitgang? Ook
De Bilt bood weinig houvast: buiig. Alsof we dat niet gewend waren. Met
angst en vreze ging de Leidse burgerij haar 3 Octoberfeest tegemoet.
Het zag er som hertjes uit
Een half uur vóór het vertrek van de Taptoe van het Kaasmarktterrein
plensde een gietbui onbarmhartig neer op de gymnastjes en padvinders, die in
de stoet hun plaats zochten. Maar nauwelijks was het vertreksein gegeven of
Pluvius trok zich terug en hij liet verstek gaan totdat de Taptoe goed en wel
was afgeloperfc Maar toen betuigde hij zijn spijt over zijn tijdelijke afwezig
heid met herhaalde gietbuien van tranen.
Dinsdagmorgen
Hoevelen zijn er gistermorgen wakker geworden met een zucht van verlich
ting toen de zon in hun slaapkamer scheen?
En zonnig is het de gehele dag gebleven. Dat was het grote wonder van deze
dag, waarover iedereen sprak en waarover iedereen zich verheugde. Wat zou
er van de Bedrijfsparade terecht zijn gekomen, wanneer de zon de kleuren
weelde niet volledig tot haar recht had gebracht? En wat van het Schutters
veld, waar de situatie toch al niet bepaald ideaal was te noemen? Nog enkele
regenbuien er bij en de toestand zou catastrofaal zijn geweest! Nu bleek het
nog juist mogelijk om met inspanning van alle krachten het kermisterrein
althans enigszins begaanbaar te maken
Van zes uur des morgens tot 5 uur gistermiddag bleven vrachtauto's met
koolas af en aan rijden om de hardnekkig terugkerende modderpoelen te
dempen. Enige cijfers mogen tenslotte illustreren hoeveel moeite het 3 Octo-
berbestuur, in het bijzonder de terreincommissaris, de heer H. E. van der
Heide, en zijn medewerkers zich gegeven hebben om er van te maken wat er
onder de gegeven omstandigheden nog van te maken viel. In de laatste dagen
zogen achttien wagens van de Gem. Reinigingsdienst ruim 60.000 liter water
en modder van het Schuttersveld en voorts werd er niet minder dan 250 ku
bieke meter koolas en 15.000 kg stro gestort.
Zeker: het terrein was niet fraai en men kwam er zonder modderschoenen
niet af. Maar zónder al deze maatregelen en inspanningen, zou het er hope
loos hebben uitgezien. Dat het Schuttersveld toch wederom door vele tien
duizenden is bezocht, was alleen mogelijk door deze activiteiten. Daarvoor
past een woord van oprechte hulde!
Historie en traditie
Gezellige drukte rond de Waag
Indien er écn traditie tot de
Leidenaars 6preekt, dan is het
de uitdeling van haring en wit
tebrood. Dit jaar 'hebben dat zelfs
2859 ingezetenen, die zich voor het
in ontvangst nemen van deze feest
gave hadden aangemeld, verstaan,
een aantal dat nog 500 hoger ligt
dan vorig jaar. Bovendien.... dit is
niet alleen een vasthouden aan een
traditie, doch vooral een levendig
houden van de historie.
In het Waaggebouw, waar de goud
gele broden hoog lagen opgestapeld en
de tonnen zeebanket waven aangevoerd,
zijn gisterochtend gedienstige Jof
fers", die zich in 't geheel niets aan
trokken van die glibberige harinkjes, en
hooggehoede heren, deftig in 't zwart,
enkele uren met de uitreiking bezig ge
weest. Tegen 9 uur kregen zij zelfs
korte tijd assistentie van Leidens bur
gervader. die zijn bevolking maar wat
gaarne dit „3 October-ontbijt" ter hand
stelde. Groot was daarbij zijp ehthou-
siasme en wederkerig stelden zijn
burgers dit burgermeesterliik ingrijpen
op prijs.
Wie er al zo kwamen? Natuurlijk de
heer Van der Laan, die nog nimmer op
3 October overgeslagen heeft om zijn
feestgave in ontvangt te nemen, en dan
waren daar verder de jeugd en de ouder
dom. rijk en aim in bonte schakering
dooreen. De Buurtvereniging Tuinstad-
wijk met muziek voorop was ook
dit jaar weer op het appèl. Een vro
lijke stoet van tevreden Leidenaars! En
tijdens dit komen en gaan speelde de
Harmoniekapel T. en D. er lustig op
los. Slechts de „haring-rhapsodie" ont
brak op dit muzikaal menu! Een aar
dige afwisseling bood dit iaar het in
vrijheid stellen van plm. 1000 postdui
ven verzorgd door de leden van de
Leidse Concourscommissle. Rond de
Waag was het deze ochtend een gezel-
lige drukte!
In een vlot speech je heeft de praeses-
collegii van het L.S.C., de heer M, S.
H. G. Heerma van Voss, de dames van
de commissie van bijstand bij de uit
reiking van de haring, het traditionele
flesje eau de cologne aangeboden, ter
wijl de heren-brooduitdelers ditmaal
voor 't eerst door de firma Sanders
werden ven-ast met een stuk toiletzeep.
Inmiddels defileerden Pro Patria en
een detachement mariniers van de
Kon. Marine voor de autoriteiten, die
zich voor het bordes van het stadhuis
hadden opgesteld. Vooraf gegaan dooi
de Marinierskapel marcheerden de
manschappen in coi-recte houding
voorbij. Het défilé, dat werd afgeno
men door de garnizoenscommandant,
kapitein J. Heller, trok ook van de
ziide van het publiek grote belangstel
ling. Ongeveer gelijkertijd maakte ook
de Haagse Tramharmonie een muzi
kale rondwandeling door de stad. Be
halve het „springen" van de fontein
op de vismarkt was er in de ochtend
uren gelegenheid om in De Lakenhal
de tentoonstelling, betrekking heb
bend op het beleg en ontzet van Lei
den. te bezichtigen. In totaal hebben
hier bijna 2400 personen gebruik van
gemaakt.
In de Pieterskerk
Glorieus trok Pro Patria een kaarsrechte lijn door de Sleutelstad tijdens de
militaire parade, die in de ochtenduren vooral op de Breestraot veel belang
stelling trok*
„He zal niet sterven doch leven" I
Krachtens het besluit van 1574 van
de Leidse Vroedschap, waarbij be
paald werd, dat telkenjare het ontzet
van Leiden zou worden herdacht in I
een speciale dankstond, werd gister-
ochtend in de Pieterskerk een dienst
gehouden, waarin dr K. E. H. Oppen-
I heimer voorging.
Als tekst voor deze ure was gekozen:
„Mijn vervolgers en mijne wederpartij-
I ders zijn velen, maar van Uw getuige-
I nissen wijk ik niet. Ik zal niet sterven,
ken en bestormt de harten der burgere
zozeer, dat de vroedschap besluit te
gaan onderhandelen. De Spanjaarden
traineren de onderhandelingen echter,
hetgeen hun noodlottig wordt, want de
redding is nabij.
Op 1 October is er niets eetbaars
meer in de stad, de pest woedt vrese
lijk en de onenigheid groeit. God al
leen weet wat zij geleden hebben. Dan
op 3 October vaart de geuzen vloot bin
nen en weergaloos ls de vreugde: Ik
zal niet sterven, doch leven! Than3
danken wij God voor wat Hij 376 jaar
geleden heeft gewrocht.
Dr Oppenheimer wees er voorts op,
dat t>ü deze geschiedenis onze ge-
Vijfduizend man trokken van
Kaasmarkt over
Van der Werffpark naar
Levendaal
Het hoogtepunt van de Maandag
avond was niet de kennis verre van
dat maar de „Grote Taptoe", een
traditievolle naam, alhoewel men beter
van een muzikale rondwandeling kan
spreken..
Te ongeveer 7 uur stroomden de dui
zenden deelnemers 5000 is geen
slechte schatting op de Kaasmarkt
tezamen om zich op te stellen voor de
Grote Taptoe. De regen deed zich gel
den, zodat het vooruitzicht allesbehalve
gunstig genoemd kon worden. Ijverig
draafden heren bestuursleden van de
met wethouder Van der Kwaak in
stramme houding de parade af, terwijl
de heer W. van der Laan, 1ste voorzit
ter der 3 October Vereeniging, bij het
3 October monument een krans legde.
Een daad van piëteit jegens hen, die
eeuwen geleden voor de vrijheid van
onze stad streden.
Rest nog te melden, dat naast „Con
cordia'' in even indrukwekkende hou
ding voor de luidruchtige injecties
zorgden „De Post", ,,T en D", „Werk-
mans Wilskracht", „Nieuw Leven" en
„Warmonds Fanfare". AI hun leden
verdienen een extra pluim!
De regen, product van Pluvius, hield
zich gelukkig tydens de gehele Grote
Taptoe in de wolken verborgen, zo
dat ook die heer Pluvius een pluim
verdient.
Voor zaken doen moet je bij tijd en
wijle kind kunnen zijn.
