Herstel vond op verheugende wijze voortgang
Handhaving monetair evenwicht
is
eis
Koningin Juliana spreekt Troonrede in Ridderzaal uit
Grote krachtsinspanning
ran ons volk nodig
Appèl tot
WEERBERICHT
89ste Jaargang
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1950
No. 27105
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkborst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f4,50 per kwartaal; 35 cents per week
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Witte Singel 1 Leiden Giro no. 57055
H.M. Koningin Juliana heeft hedenmiddag te I uur in de Verenigde verga
dering der Staten-Generaal in de Ridderzaal te 's-Gravenhage de volgende
Troonrede uitgesproken:
Leden der Staten-Generaal
Bij het eerste lustrum na de bevrijding gaf het economisch, maatschappelijk
en geestelijk leven van Nederland een beeld te zien, dat getuigde van de
veerkracht, waarmede ons volk door alle teleurstellingen en tegenslagen heen
vele gevolgen van oorlog en bezetting te boven wist te komen.
Gedurende een groot deel van het achter ons liggende jaar vond het her
stel op verheugende wijze voortgang.
De gezondheidstoestand van ons volk kan in het algemeen gunstig worden
genoemd.
De woningbouw vorderde. De industriële en agrarische productie ontwik
kelden zich bevredigend, ook handel en verkeer namen toe. Op sociaal gebied
bleef een goede samenwerking bestaan. Wel deed zich na de devaluatie een
prijsstijging gevoelen, maar aangenomen mocht worden, dat deze binnen
zekere grenzen kon worden gehouden en onder de invloed van de ruimere
productie na enige tijd voor een daling zou plaats maken. Ook in de finan
ciële toestand tekende zich een verdere verbetering af, al werd die o.a. door
de devaluatie ongunstig beïnvloed. Thans doen zich echter ook in ons land de
gevolgen gevoelen van de toeneming der internationale spanningen, in het
bijzonder na de aanval op Zuid-Korea, een oorlogsdaad, die voor de eerste
maal heeft geleid tot een snel militair ingrijpen van de zijde der Verenigde
Naties.
SAMENWERKING DIENT SNELLER VERWEZENLIJKT.
Op de vrije volkeren rust de taak om in zo nauw mogelijke aaneensluiting
de collectieve veiligheid te verzekeren er. het kostbare erfdeel der vrijheid te
beschermen tegen mogelijke aanranding van buiten en ondermijnende actie
van binnenuit.
Voor Nederland, dat sinds de bevrijding doelbewust tot internationaal
samengaan met gelijkgezinde mogendheden heeft besloten, betekent deze
ontwikkeling geen principiële wijziging in het beleid. Wel is het duidelijk ge
worden, dat de volkeren van West-Europa en van de Atlantische gemeen
schap hun politieke, economische, financiële, sociale en militaire samenwer
king in sneller tempo dienen te verwezenlijken.
Op de weg naar de Economische Unie tussen Nederland, België en Luxem
burg is dit jaar weder belangrijke voortgang gemaakt. De organisatie op
grond van het Brusselse Pact, waarin de Benelux met Groot-Brittannië en
Frankrijk is verenigd, is een waardevolle vorm van coöperatie gebleven, al is
een gedeelte van haar arbeid overgenomen door de grotere gemeenschap
der Noord-Atlantische volkeren, waarin de internationale ontwikkeling de #toot
heeft gegeven tot een versterking en versnelling van de gezamenlijke defensie
maatregelen.
VOORTGANS DER EUROPESE INTEGRATIE.
In West-Europa wint het begrip voor de noodzakelijkheid van practische
samenwerking veld. Een sterke wil daartoe is onder meer tot uiting gekomen
in de Raad van Europa.
Op het gebied van de economische integratie van Europa zijn belangrijke
vorderingen gemaakt, in het bijzonder door het besluit tot vorming van een
Europese betalingsunie, die het economisch verkeer tussen de Europese landen
in velerlei opzicht vergemakkelijkt, al blijft de tariefpolitiek van verschillende
landen nog een belemmering. Ook het plan voor de integratie van de pro
ductie van de twee belangrijkste industriële grondstoffen, staal en kolen, kan
van grote waarde blijken. Nederland heeft aan de uitwerking dezer plannen
een actief aandeel genomen en tevens een eigen initiatief ontwikkeld door
indiening van het plan van actie voor Europese economische integratie. De
regering acht het van groot belang, dat zo spoedig mogelijk ook Duitsland
ten volle wordt betrokken bij de nauwere aaneensluiting van Europa. Het eco
nomisch verkeer tussen Nederland en Duitsland is reeds in sterke mate ver
ruimd.
ONVERMIJDELIJKE OMMEKEER JN DE VERHOUDING
NEDERLAND—INDONESIË.
In de eeuwenoude verhouding tussen Nederland en Indonesië heeft zich
door de souvereiniteitsoverdracht een definitieve verandering voltrokken.
Deze ommekeer heeft het onvermijdelijk gemaakt, dat tal van feitelijke en per
soonlijke verhoudingen werden beëindigd of aan de veranderde toestanden
aangepast. In veler levensomstandigheden heeft dit diep en pijnlijk ingegre
pen. De regering tracht de gevolgen daarvan zoveel in haar vermogen ligt te
verzachten.
Problemen van de overgangstijd hebben tot moeilijkheden aanleiding ge
geven. Voorts houdt het vraagstuk Nieuw-Guinea de beide landen verdeeld.
Niettemin mag de hoop worden gekoesterd, dat het belang, dat voor beide
staten in een goede samenwerking gelegen is, op den duur over de moeilijk
beden zal doen zegevieren.
De eerste Unieconferentie, die dit jaar in Djakarta gehouden is, heeft de
practische betekenis van de bijzondere relatie, die tussen beide landen be
staat, in het licht gesteld. De regering hoopt, dat volgende Unieconferenties
zich zullen kenmerken door eenzelfde goede sfeer en even belangrijke prac
tische resultaten als de eerste.
De handelsbetrekkingen tussen beide landen ontwikkelen zich bevredigend.
De regering vertrouwt, dat zij zich in de toekomst in toenemende mate zullen
kunnen ontplooien, waarbij de mogelijkheden, die Nederland als Benelux-
partner heeft, van invloed kunnen zijn.
VERSTERKING BANDEN MET NED. ANTILLEN.
De in Suriname reeds ingevoerde en voor de Nederlandse Antillen spoedig
te verwachten Interimregeling geeft in afwachting van de totstandkoming van
de nieuwe rechtsorde aan deze gebieden een belangrijke en zelfstandige
positie, welke naar de overtuiging der regering de banden met Nederland
zal versterken. De samenwerking op economisch en cultureel gebied met Suri
name en de Nederlandse Antillen ontwikkelt zich gunstig. De plannen tot ver
dere ontginning van Suriname's hulpbronnen nemen geleidelijk vaste vorm
aan. Enkele projecten zijn reeds in uitvoering. De activiteit, die de landsrege
ring in goede samenwerking met het Welvaartsfonds en de Stichting voor de
machinale landbouw op dit gebied aan de dag legt, heeft de warme belang
stelling en steun van Nederland.
GROTE OFFERS VOOR DEFENSIE.
Het stemt tot diepe bezorgdheid, dat zo spoedig na de afloop van de
wereldoorlog en zo onmiddellijk volgende op de beëindiging van het conflict
in Indonesië, opnieuw van Nederland grote offers voor de defensie moeten
worden gevraagd. Versnelling van de opbouw en versterking in het bijzonder
van de strijdkrachten te land en in de lucht is ter hand genomen.
Hetgeen op dit gebied verder zal dienen te worden gedaan, verkrijgt vorm
en inhoud door voortdurend overleg met de landen, met welke Nederland in
het Noord-Atlantisch verdrag is verbonden. Naast de steun, welke andere
landen ons willen geven, heeft Nederland eigen prestaties te vergroten. Zowel
bij de defensie als bij ordehandhaving en bij de burgerlijke verdediging zal
vrijwillige medewerking van grote betekenis kunnen zijn.
Met dankbaarheid gedenk ik hoevelen hun militaire dienst overzee met inzet
van hun gehele persoon hebben verricht, en ook thans nog gedurende de
laatste en wellicht zwaarste periode van hun verblijf in Indonesië vervullen.
Met eerbied stel ik vast, hoevelen bereid bleken om als vrijwilligers deel te
nemen aan het Nederlandse aandeel in de strijdmacht der Verenigde Naties
in Korea. De regering weet zich door de wilskracht der natie gesterkt in haar
streven om Nederland zijn plaats te doen innemen in de kring der landen, die
zich doelbewust opmaken om de kans op het behoud van de vrede te vergro
ten door de zekerheid te scheppen, dat een aanval gezamenlijk zou worden
weerstaan.
NEDERLAND VOOR NIEUWE VRAAGSTUKKEN.
De gang van zaken in de wereld stelt Nederland ook op economisch, sociaal
en financieel gebied voor nieuwe vraagstukken. Behalve aan de noodzaak tot
opvoering der nationale weerbaarheid is daarbij vooral te denken aan de
sterke stijging der prijzen van vele grondstoffen op de wereldmarkt, een stij
ging, waartegen Nederland alleen niets vermag, en die voor ons land een
bijzonder ongunstige uitwerking heeft, omdat het zelf zo weinig grondstoffe^
voortbrengt.
Onder deze omstandigheden eist het te volgen beleid hernieuwde nauw
gezette overweging.
Een herziening van de rangorde in dringendheid der uitgaven op het ge
bied der overheidswerkzaamheid, met inbegrip van die der lagere overheden,
zal onvermijdelijk zijn.
Een verdere verlaging van de b^astingdruk zal om gelijke oorzaak voors
hands niet in vooruitzicht kunnen worden gesteld.
De handhaving van het monetaire evenwicht, in de laatste jaren bevorderd
door de Marshallhulp, zal onder de gewijzigde omstandigheden moeilijker wor
den. Het is echter een gebiedende eis, dat dit evenwicht wordt bewaard, zowel
als voorwaarde voor het herstel van het nog steeds ontbrekende evenwicht in
de betalingsbalans, als omdat een stijgende prijspeil noodlottige gevolgen
medebrengt voor het levensniveau van een groot deel van ons volk. In ver
band daarmede zal ook in de financiële politiek aan sociale gezichtspunten
bijzondere aandacht moeten worden besteed.
GROTE WAAKZAAMHEID OP ECONOMISCH GEBIED.
Evenzeer is op economisch gebied grote waakzaamheid geboden. Mocht de
ontwikkeling dieper en meer omvattend overheidsingrijpen wenselijk doen zijn,
dan zal de regering niet aarzelen hiertoe over te gaan.
Na urgent gebleken maatregelen op het gebied van de loon- en prijspolitiek
te hebben genomen, heeft de regering over het verder te dezen aanzien te
voeren beleid het advies gevraagd van de dit jaar tot stand gekomen Sociaal-'
Economische Raad.
Ter bereiking van een doeltreffende maatschappelijke organisatie is het van
groot belang, dat lichamen, als bedoeld in de wet op de bedrijfsorganisatie,
tot stand komen. De regering zal de bedrijfsorganisatie zoveel mogelijk bevor
deren, mede door bij nieuwe wettelijke maatregelen, waar mogelijk, bevoegd
heden aan bedrijfslichamen toe te kennen. De bevordering van de industria
lisatie, die tot nog toe niet onbevredigend verloopt, blijft een kernpunt van
de econonmische politiek. Ook op de verdere verhoging van de productiviteit
van landbouw en visserij blijft het streven der regering gericht.
GUNSTIGE ONTWIKKELING DER WERKGELEGENHEID.
De werkgelegenheid bleef zich in het algpmeen, in aanmerking genomen
het grote aantal gedemobiliseerden, dat geplaatst moest worden, gunstig ont
wikkelen. Waar zich in enkele gebieden van ons land met veelal eenzijdige
bestaansbronnen regionale structurele werkloosheid begon af te tekenen, wer
den voorzieningen getroffen om deze gebieden aantrekkelijker te maken voor
industrievestiging. Op dit gebied zijn reeds enkele resultaten van betekenis
bereikt.
De sterke bevolkingsgroei en de beperktheid van de beschikbare grond blij
ven krachtige bevordering der emigratie eisen.
Voorstellen tot het voortzetten van landaanwinning en inpoldering zullen
worden gedaan.
Nu de liquidatie van de gevolgen van oorlog en bezetting steeds verder
voortschrijdt, kan meer dan in vorige jaren aandacht en energie worden ge
wijd aan de aanpassing van ons recht aan de ontwikkeling der maatschappelijke
verhoudingen.
NOTA ONDERWIJSVOORZIENINGEN.
Op cultureel gebied zal het beleid gedragen blijven door de overtuiging,
dat kunsten en wetenschappen van hoge waarde zijn voor ons volk.
Aan de Staten-Generaal zal worden voorgelegd een nota betreffende het
geheel van onderwijsvoorzieningen, die voor de toekomst van onze jeugd en
met het oog op de behoeften onzer maatschappij wenselijk zijn.
De verdere uitwerking van Jiet door het Kabinet bij zijn optreden ontwik
kelde program van wetgeving en bestuur, waarvan reeds verscheidene punten
werden verwezenlijkt, zal voortgang hebben. In de Memoriën van Toelichting
bij de begrotingshoofdstukken worden daaromtrent nadere mededelingen ge
daan. Veel zal daardoor ook in het nieuwe zittingsjaar van Uw werkkracht wor
den gevraagd.
VERTROUWEN IN ONZE VOLKSKRACHT.
Vast staat, dat een grote krachtsinspanning van heel ons volk nodig zal zijn
om aan de gewijzigde verhoudingen het hoofd te bieden. Uit hetgeen mogelijk
is gebleken in de vijf jaar, waarin Nederland zich uit de diepste ellende omhoog
heeft gewerkt, mag het vertrouwen worden geput, dat onze volkskracht ook
tegen deze verzwaarde taak opgewassen zal blijken te zijn.
De regering harerzijds zal het mogelijke doen om een redelijk evenwicht te
bevorderen tussen de eisen, gesteld voor de medewerking aan de collectieve
veiligheid, en het economische, sociale en culturele welzijn van ons volk.
Met de bede, dat God ons allen in onze arbeid moge sterken, verklaar ik
de gewone zitting der Staten-Generaal voor geopend.
TOEN ons de tekst van de hiernaast
afgedrukte Troonrede werd ter
hand gesteld, ging zulks genaard
met de mededeling namens de minis
ter-president. dat de richtlijnen voor
het toekomstig regeringsbeleid in min
dere mate dan totdusverre gebruikelijk
in deze rede tot uitdrukking kwamen,
doch dat het in het voornemen der
regering lag deze koersaanduiding na
derhand neer te leggen in de verschil
lende Memoriën van Toelichting bij de
diverse begrotingshoofdstukken.
Wie nè, deze toelichting zich zet' tot
de lezing der Troonrede, zal zich aan
het einde daarvan minder teleurgesteld
gevoelen dan hij die het zonder dat
commentaar heeft moeten stellen en
derhalve de lectuur begon in de-op-
traditie-g-2gronde-verwachting daarin
concrete aanwijzingen te vinden voor
het beleid onzer regering in de naaste
toekomst.
Deze aanwijzingen beperken zich
thans tot algemeenheden die heel be-
I Iangrijk künnen zijn. doch vooralsnog
weinig houvast bieden voor de waar
dering van het toekomstige ..program
i van actie".
WANNEER niettemin van ons ge
vraagd wordt een karakteristiek
te geven van de inhoud dezer
Troonrede, dan menen wij die het
beste te kunnen samenvatten in het
enkele woord ..Samenwerking". Het
staatsstuk, dat thans voor ons ligt. ge
tuigt van begin tot einde van de drin
gende noodzakelijkheid tot samenwer
king op nationaal en bovenal
internationaal niveau. De huidige we
reldconstellatie veroorlooft aan geen
enkel land of volk zich een eiland te
wanen, dat ziin grenzen angstvallig zou
kunnen sluiten voor de stromingen.
welke het aan alle kanten omspoelen.
Het behoud van de vrede en de
waarborging van de internationale vei
ligheid ziin van die samenwerking
evenzeer afhankelijk als de vestiging
van een betere wereldorde, waarin de
rechten van de vrije mens en de eco
nomische voorwaarden voor zijn voort
bestaan verzekerd zijn.
Dit is het alpha en omega van het
tijdsgewricht, waarin wij leven en het
getuigt van een klaar realiteitsbesef,
dat deze gedachte in overheersende
mate in de Troonrede tot uiting komt.
Zij gewaagt met gerechtvaardigde
voldoening van de economische, maat
schappelijke en geestelijke wedèrop-
bouw van het na-oorlogse Nederland,
doch wijst onmiddellijk daarna in een
veel wijder verband op ..de taak der
vriie volkeren om in zo nauw mogelijke
aaneensluiting de collectieve veiligheid
te verzekeren en het kostbare erfdeel
der vrijheid te beschermen tegen mo
gelijke aanranding van buiten en on
dermijnende actie van binnenuit". Er
wordt de nadruk gelegd op de toe
nemende samenwerking tussen de
deelnemers van de Benelux, de volke
ren van West-Europa en het Atlan
tisch Pact en op de vorming van een
Raad van Europa en een Europese Be
talingsunie. De hoop wordt uitgespro
ken op een practische verwezenlijking
van en vormgeving aan de gemeen
schappelijke belangen, welke zowel Ne
derland als de Republiek Indonesia en
de Antillen hébben bil een gekristalli
seerd begrip voor elkanders noden en
behoeften.
Maar onmiddellijk daarna wordt op
nieuw geappelleerd aan hetgeen wij
zouden willen noemen het supra-na-
tionaal besef om zich ten dienste van
de defensie extra-offers te getroosten
teneinde ..het behoud van de vrede te
vergroten door de zekerheid te schep
pen. dat een aanval gezamenlijk zou
worden weerstaan".
Zou er iemand zijn. die onder de ge
geven omstandigheden een ..verdere"
verlaging van de belastingdruk had
verwacht?
De regering kan deze dan ook ..voors
hands" niet in uitzicht stellen
Resumerende stelt de Regering
vast ..dat een groote krachtsinspan
ning van heel ons volk nodig zal
zijn om aan de gewijzigde verhoudin
gen het hoofd te biedenwaarbijzij
zal streven naar een redelijk evenwicht
tussen de eisen, gesteld voor de mede
werking aan de collectieve veiligheid,
en het economische, sociale en cultu
rele welzijn van ons volk".
Uit het feit. dat de regering ook in
deze conclusie de collectieve veiligheid
op de voorgrond plaatst, vloeit de lo
gische consequentie voort, dat deze
waarborg »een essentiële voorwaarde
vormt voor de bestendiging van ons
volksbestaan.
Dit moge een droeve en harde waar
heid zijn. maar het is. naar onze innige
overtuiging, de waarheid.
KOEL WEER.
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Tijdelijke opklaringen overigens veel
bewolking met plaatselijk enkele buien.
Langs de Waddeneilanden aanvankelijk
nog vrij krachtige Westelijke wind. el
ders matige tot zwakke wind. hoofdzake
lijk tussen ZuidWest en ZujdOost. In
het Zuiden van het land 's morgen zwak
ke veranderlijke wind. Weinig verande
ring in temperatuur. ("Opgemaakt te
10 uur)
20 SEPTEMBER.
Zon op: 6.22 uur; onder: 18.45 uur.
Maan op: 16.58 uur; onder: 23.57 uur
Hoogwater te Katwijk te 9.30 en
22.18 uur. (Doodtij).
Dit nummer bestaat uit acht pagina's.
Plan van Truman voor
burgerlijke verdediging
President Truman heeft aan het Con
gres een plan toegezonden voor de be
scherming van de burgerbevolking tegen
een mogelijke atoomaanval. Voorts heeft
hij een wetsvoorstel ingediend tot op
richting van een ..federaal verdedigings
bureau". Het plan is om. gebaseerd op
de oorlogservaringen in Duitsland en
Engeland twee practische laboratoria
inzake burgerlijke verdediging in de
laatste oorlog". Ook wordt voorgesteld
het vormen van hoogst mobiele ploegen
van spec!alisten. die in getroffen gebie
den zouden kunnen werken. De burger
lijke verdediging kon op doorslaggeven
de wijze het verloop van de oorlog be
ïnvloeden aldus zegt de president in
zijn plan.
Er wordt aangedrongen in een verde
ling der kosten en der verantwoordelijk
heid over het federale het staats- en
het- locale bestuur
Naar men verwacht zal het congres
echter dit jaar niet meer met de be
handeling beginnen, daar nog aan de
raming der kosten wordt gewerkt.
Alfred Slack bekent'
Alfred Slack, een Amerikaanse che
micus. heeft voor een federaal gerechts
hof te Greeneville (Tennessee) bekend
in de oorlog voor de Sovjet-Unie ge-
spionneerd te hebben. Slack, wiens
zaak in verband wordt geb.acht met
die van Fuchs, werd in Juni gearres
teerd. Slack bekende aan Sovjet-Rus
sische agenten geheimen over de ver
vaardiging van „RDX", een zwaar ex
plosief, doorgegeven te hebben.
Er is tien jaar gevangenisstraf tegen
hem geëist.
LOF VOOR DE V.N. '*r"~
Warren Austin, de Amerikaanse af
gevaardigde in de Veiligheidsraad, ver
klaarde in een toespraak tot de Ameri
kaanse vereniging voor de V.N., dat de
V.N. aan invloed en zelfvertrouwen
hadden gewonnen en in de ldeeënoor-
lcg uiteindelijk de overwinning zouden
behalen. De V.N., aldus Austin, bete
kende meer dan ooit ,,'s werelds doel
treffendste bolwerk tegen de verschrik
kingen Mn een algemene oorlog.
