Felle brand in meubelfabriek te Rijswijk
IMP
Is dat
Het streven naar Europese eenheid
weerbericht
jagende Noord-Wester deed vuur hoog oplaaien
88ste Jaargang
DINSDAG 21 FEBRUARI 1950
No. 26930
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: b. w Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f4,15 per kwartaal: 32 cents per week
Telefoon Dir. en Adm.: 25041: Red 21501
Witte Singel 1, Lelden Olro no 61055
rOEN in October 1933 de Omzet-
jelastingwet in werking trad, wer
den dasbladen van meet af aan
33 de heffing dezer belasting vrfj-
3:teld Daarmede werd een histori-
-V ïjjn gevolgd, welke haar begin-
t vend in 1369. toen ons parlement
-iloot tct opheffing van het dagblad-
De toenmalige minister van finan-
in de heer Van Bosse, motiveerde
-t& destijds in zijn Memorie van
ï-êlichting aldus: ..Een belasting, die
uiting der gedachte belemmert, is
j ons land opzachzelve reeds mis-
'"3tSt."
Ten tijde van de Duitse bezetting,
December 1940, werd deze vrijstelling
•xeheven. hetgeen overigens niet zo
'Wonderlijk mag heten onder een
nme, dat de uiting van de vrije
»aing liever onderdrukt dan bevor-
>rt Veel verwonderlijker is heteven-
E, dat in het thans aanhangige
etsontwerp tot verhoging en techni
ek wijziging der Omzetbelasting deze
'aling wordt gehandhaafd.
Wij dachten zo. dat het bij uitstek
-«ratische ideaal van het vrije,
-ntelaste woord anno 1950 onder ons
Werlandse volk dieper en. intensle-
xerd beleefd dan bijna een eeuw
Beden, Een dergelijke simplistische
ïatting lijkt evenwel volstrekt on-
•enig'oaar met de suggestie, welke
wetsontwerp stelt ten aanzien van
c^biaden. Op het ogenblik is de situ-
-e zó dat van de abonnementsprijs
•nuddeid 6% omzetbelasting wordt
■uald. In de totale opbrengst der
•netbelasting over 1949 ad f. 817
ujoen leverden volgens deze maat-
if oe gezamenlijke Nederlandse dag-
hden een bijdrage van ruim f. 2vj
hioen, oftewel minder dan éénderde
rocent.
HELAAS is de economische positie
der Nederlandse dagbladen mo
menteel van dien aard, dat een
:r'Q0ging van de abonnementsprijs
,er de gehele linie ernstig' wordt
rrxegen en hoogstwaarschijnlilk on-
rmijdelijlc zal zijn. In dit licht be
bouwd is de vraag actueel of het
cordeel der procentueel zeer geringe
Ijdrage der 'Nederlandse dagbladpers
de totale opbrengst der Omzetbe-
-ft!ng ooweegt tegen het onbereken
de nadeel van een extra-prijaverho-
i waarin onafwendbaar een hand
ling der Omzetbelasting moet wor-
fn verdisconteerd. Juist dft laats to
rbeft ons betoog boven een „oratio
:o domo", omdat van een dergelijke
aatregel in de eerste plaats de drioe
.orden zij voor wie een extra-verho-
vin de abonnementsprijs de nood-
tige consequentie met zloh mee-
,rengt, dat zij van hun dagelijkse lec-
v'ur moeten afsien.
r IE in onze gecompliceerde eeuw
zijn rechten en plichten als
Nederlands staatsburger tot gel-
zing wil brengen, dient te weten wat
,1 in de wereld gebeurt. Een staat,
ie hem in d&t recht belemmert, han-
e'.t in wezen in strijd met het ele
mentair begrip van democratie, dat
'm honderd jaar geleden leidde tot
schaffing van het dagbladzegel en
e"i begrip in dit wetsontwerp dreigt
voeten te worden getreden. Een
cut bovendien, dat wordt erkend in
'xel West-Europa, waar nergens een
blasting op nieuws wordt geheven.
De gezamenlijke Nederlandse dag
gen dragen in hun functie van
"erciële ondernemingen het hun-
bij tot hetgeen de fiscus noodzake-
acht voor de instandhouding van
volksbestaan.
Maar het lijkt ons ónibillijk, ön-
fr.ocratisch en een miskenning van
:,-r functionele taak als onmisbaar
■■riichtingsorgaan om de Nederland-
dagbladen te beladen met extra-
Sen, welke niet anders dan een fu-
invloed kunnen uitoefenen op
hak, welke haar krachtens haar
is opgelegd,
u dat de voorlichting dichter bij
volk brengen?
k dit een juiste opvatting van de-
■■ratie?
Aan onze volksvertegenwoordiging
1 antwoord.
Langzame vorderingen
Moskou contra Churchill
Churchill, die met Stalin
de waterstofbom wil spreken, is in
franse uitzending van Radio-Mos-
*de gezworen vijand van het sov-
i£fiem" genoemd.
spreker, generaal Sjtsjerbakof. ver
fde, dat het Churchill was, die als
f agister van oorlog in 1919 zelf
r™? van de interventielegers tegen
.^-Rusland zeide te zullen aan-
koude nacht.
05 Bilt verwacht tot morgenavond:
purende de nacht flinke opklarin-
■i !Hdcr afnemende Noordelijke
Tm Verschillende plaatsen tem-
.r*. even beriieden het vriespunt.
de loop van de daS geleide-
0j^r .toenemende bewolking voor-
rir m h-et Zuiden van het land
iH-p ^ijna overal droog weer.
matise wind uit Oostelijke
'•uur i 0n?eveer dezelfde tempe-
5ür) Vandaag. (Opgemaakt te
22 FEBRUARI.
°P' 7.42 uur; onder: 18.06 uur.
op9-17 uur (n.m.).
te Katwijk te 6.36 en 18.48
nun"ner bestaal uit zes pagina's.
Generaal-majoor Donovan, voorzitter
van het Amerikaanse comité, dat
streeft naar het tot stand komen van
een verenigd Europa, heeft op een
persconferentie een samenvatting ge
geven van uitspraken van de politieke
leiders van twaalf Europese landen
over dit onderwerp. Hij verklaarde, dat
de meesten van hen „krachtige steun
toezegden aan het streven naar Euro
pese eenheid en aandrongen op onver
wijld handelen".
Volgens Donovan bestaat er enige
twijfel omtrent de vraag, of Engeland
al dan niet ervoor terugdeinst het lei
derschap van Europa op zich te nemen,
dat het door de andere Europese lan
den wordt aangeboden, waaraan hij
toevoegde: „Ik ben van mening dat wij
achter de waarheid behoren te komen".
Hij zeide verder, dat uit de verklarin
gen der Belgische leiders blijkt dat zij
zonder uitstel wensen te handelen, en
onverwijld niet slechts economische,
doch ook politieke eenheid tot stand
willen brengen.
Wat de Scandinavische landen be
treft. deze hebben de Britse regering
veelvuldig gesteund in haar verzet te
gen voorstellen ter bevordering van de
Europese eenheid, doch de terzake door
hun leider afgelegde verklaringen ..ge
tuigen ran veel meer sympathie voor
het tot stand komen van een verenigd
Europa, dan die van de Britse bewind
hebbers".
In antwoord op een hem gestelde
vraag antwoordde Donovan nog dat
West-Europa een voorpost is van de
Verenigde Staten".
Het Amerikaanse comité voor het
tot stand komen van een verenigd
Europa wil, wat West-Europa betreft,
beletten dat dit gebied wordt veroverd.
In antwoord op de vraag of de een
heid. welke de West-Europese staten
tot stand willen brengen, ook zal lei
den tot militaire eenheid onder deze
landen, verklaarde Donovan, dat indien
de betrokken West-Europese naties be
reid zouden ziin een beoaald gedeelte
van hun souvereiniteit priis te geven,
er uiteindelijk ook een militaire een
heid tot stand zou komen. „Ik ben ech
ter bevreesd, dat dit nog wel even zal
duren", besloot hij.
De Nederlandse minister-president,
dr W. Drees. heeft verklaard, dat er
een begin was gemaakt met de vrijma
king van de handel en dat er te ken
nen was gegeven, dat verdere maatre
gelen in die richting zouden volgen.
Nederland stelde bijzonder belang in
deze zaak wegens ziin afhankelijkheid
van import van metalen en grondstof
fen.
Nederland, zo verklaarde hit, was
bereid naar beste krachten samen te
werken om een zq groot mogelijke ver
mindering van de economische beper
kingen te verkrijgen.
Het versterken van de Europese een
heid zou het gevaar van en de vrees
voor een oorlog verminderen.
Minister Stikker verklaarde, dat hij
de ongerustheid ten aanzien van de
langzame vorderingen in de richting
van Europese eenheid niet deelde. Hij
geloofde vast. dat de Europese rege
ringen. behalve die. welke zich opzet
telijk van een vereniging op voet van
gelijkheid uitsloten, hard en ernstig
werkten om de noodzakelijke eenmaking
te verwerkelijken.
„De grootheid van het te verwerke
lijken doel vereist een zo diepe bestu
dering van de problemen, dat het niet
gerechtvaardigd zou zijn, Indien wij.
gedreven door idealisme, zonder vol
doende overleg zouden handelen", zo
verklaarde hij.
Koningin overnachtte te Basel
Koningin Juliana kwam gisteravond
met de Prinsesjes in Bazel aari, waar
zij door de Nederlandse consul-generaal
werd begroet. Het gezelschap bracht de
nacht door in de koninklijke trein. Van
ochtend werd de reis naar Oostenrijk
voortgezet.
s astro amid jojo bood truman
geloofsbrieven aan.
Sastroamidjojo heeft als eerste Indo
nesische ambassadeur in de Ver. Sta
ten gistermiddag zijn geloofsbrieven
aan president Truman overhandigd.
Een felle Noord-Wester joeg glstaravond en vannacht over de weilanden
rond het complex fabrieksgebouwen, dat aan de Delftweg langs de Vliet op
de grens van Delft en Rijswijk ligt. Hoog joeg het vuur op in het middelste
gebouw, de meubelfabriek van Keymer.
Bewoners van in de fabriekspanden gevestigde huizen pakten hun meest
waardevolle zaken bij elkaar. Kinderen werden weggebracht langs het smalle
pad, dat door het loeiend vuur werd vrijgelaten.
In het fabrieksgebouw kraakten en knarsten de brandende houten stoel-
rompen, sloegen soms met een knal uiteen, luid hoorbaar boven het knetteren
der vlammen. Aangejaagd door de wind, die weldra vrü spel kreeg door ge
broken ruiten joeg het vuur al hoger en hoger op, zodat weldra de begane
grond en de twee étages van de meubelmakerij waar fauteuils en stoelen wor
den gestoffeerd en afgewerkt, in lichtelaaie stonden.
zijn, gespaard
De Rijswijkse politiebrandweer stond
dan ook voor een moeilijke taak, toen
zij binnen een kwartier na de melding
op de plaats van bestemming kwam.
Snel werden twee motorspuiten en
een Magyruswagen in stelling gebracht.
Even later arriveerden nog twee Delftse
motorspuiten en zo kon in korte tijd
met acht stralen water worden gegeven.
De brandhaard werd snel ingesloten,
nadat een ambtenaar -van het electrisch
bedrijf het krachtnet had afgesloten.
Na vijf kwartier hard werken echter
nam de brand zienderogen in kracht af
en een half uur later was het zover ver-
minderd, dat voor uitbreiding niet meer
behoefde te worden gevreesd. Uit het
puin van het gebouw werd toen een
grote brandende vrachtauto, volgeladen
met nieuwe meubelen, tevoorschijn ge
haald. Auto en lading waren echter
reddeloos verwoest.
De stoffeerderij, droogkamer, een
buiginstallatie en persen met bijbeho
rende kracht- en verwarmingsinstalla
ties en ketels bleken verloren.
Het is waarschijnlijk aan de wind
richting te danken, dat de opslag
plaatsen van meubelrompen en on
derdelen, waar voor tienduizenden
guldens aan waarde ligt opgetast als
ook de magazijnen van de groothan
del in meubeltextiel, waarin grote
voorraden aanwezig
zyn gebleven.
De aangerichte schade wordt door
verzekering gedekt.
Het nablussingswerk heeft nog vele
uren geduurd.
Van de 60 man personeel van de
firma Keymer zullen ongeveer 25 tijde
lijk zonder emplooi zijn.
De waterstofbom
Bevin heeft te Eltham in de omge
ving van Londen verklaard in verband
met de atoomwapens: „Ik ben er van
overtuigd, dat het onzinnig zou zijn,
de tot dusver gevoerde politiek te laten
varen. Alle maatregelen, die wij geno
men hebben, zijn getroffen in overleg
met de Verenigde Staten".
In een te Leicester gehouden rede,
heeft de leider van de Britse liberale
partij, lord Samuel, zich uitgesproken
voor het verbod van de waterstofbom
voor alle naties, „daar het gebruik hier
van in strijd is met alle godsdienstige
en .zedelijke <hogrijppen". Indien een
duikboot met een waterstofbom", aldus
ging lord Samuel verder, „er in zou
slagen de haven van New-York binnen
te dringen, zou zij in een enkel ogenblik
de stad in een onmetelijke hoop stof
veranderen, terwijl alle inwoners zouden
worden gedood".
,fT
Uitbundige carnavalsviering
in Rijnland
Keulen was weer het centrum van het
Rijnlandse carnaval, dat dit jaar voor
het eerst sedert het begin van de oor
log in zijn oude glorie herleefd is. Een
millloen mensen hebben de vier uur
lange optocht door het oude deel der
stad zien trekken, waarin de verschil
lende symbolen werden meegevoerd, die
herinneren aan de stichting der stad,
1900 jaar geleden. De treinen, die naar
Keulen reden, waren zo overladen, dat.
de mensen in de stromende regen op de
daken der wagons hadden plaats geno
men Het grootste deel der buitenlandse
bezoekers kwam uit België, doch er
waren ook veel Nederlandse wagens ge
parkeerd. De feestviering was in Keulen
zowel als In de andere steden aan de
Rijn zéér uitbundig en onstuimiger dan
het jongste debat te Bonn over West-
Duitsland's precaire economische si
tuatie zou hebben doen verwachten. In
Düsseldorp werden 10.000 kg. bonbons,
duizend tabletten chocolade en 4000 rol
len perpermunt uit de praalwagens te
grabbel gegooid. Aan de voet van de
Keulse dom regende het uit de ramen
versnaperingen op de enorme massa.
Ondanks het jongste verbod vail het
ministerie van landbouw te Bonn tot
het verkopen van slagroom werd in de
restaurants roomgebak in elke gewenste,
hoeveelheid geleverd. In de optochten
te Keulen, Bonn, Düsseldorp en Mainz
werd veel nadruk gelegd op de politieke
toestand en de verhouding van Duits-
Mevrouw Tsjang Kai Tsjek, de echtge
note van de generalissimus, heeft een
bezoek gebracht aan een verdedigings
stelling van de,Chinees nationalistische
strijdkrachten op het Kinmen Eiland.
Mevrouw Tsjang Kai Tsjek met twee
leden van de vrouwelijke vrijwilligers.
7 bataljons terug met de
pasteur.
Met het troepenschip Pasteur, dat
onvoorziene omstandigheden voorbe
houden tegen het eind van deze week
te Amsterdam aankomt, repatriëren 7
bataljons infanterie, allen behorend tot
de 2e divisie. Het zijn 4—1, 4—2, 4—3,
4-4, 4—6, 4—9 R.I. en 4 R.S.
land tot de geallieerden. Men zag b.v.
de vredesengel het laatste ca^e-pakket
haar de geallieerden brengen; een wa
gen toonde de Duitse tweeling, resp.
gewikkeld in de vlaggen der Westelijke
en Oostelijke bezettingsmogendheden,
welke het opschrift droegen: „Help, men
wil ons helpen". Met een verwijzing
naar het herrijzend nationalisme stond
op een jachtwagen: „Het Duitse wild
zou graag ook weer eens door Duitsers
worden doodgeschoten". Men zag in een
vleesmolen SA-mannen werpen, die er
aan de andere kant als onbevlekte Duit
se Michels weer uitkwamen.
Nu de Leidse gemeenteraad gisteravond besloot tot een be
perkte verbouwing van de Stadszaal dient hierbij aangetekend
dat zulks niet mag worden gezien als de uitvoering van de
eerste etappe van net totale restauratieplan, waarop boven
staande tekening betrekking heeft. Zo zal o.m. thans niet wor
den overgegaan tot het aanbrengen van een beweegbare vloer,
en het frontbalcon.
Eerst na deze beperkte verbouwing zal opnieuw onder ogen
worden gezien of wellicht dan de middelen aanwezig zijn om
alsnog over te gaan tot nieuwbouw, in plaats van uitvoering
van het totale restauratieplan.
Bij volledige verbouwing zou een situatie ontstaan, als boven
geschetst. Enige toelichting kan echter nuttig zijn.
Betreedt men het gebouw door de zuilenrij langs de Bree-
straat (tekening: „Ingang Breestraat") dan komt men in de
hal, waar in principe niets verandert behoudens nettere aan
kleding en nieuwe steunbalken in het plafond. Gaat men
echter door de „Hoofdingang Zaal", op dezelfde plaats waar
deze thans is, dan ziet men zich indien de zaal als theater
of concertzaal is ingericht, voor enige trapjes geplaatst tussen
de pilaren, die ook thans achter in de zaal een stoelenvrij
gedeelte afsluiten Gaat men deze treden op (aangegeven door
„Wegklapbare Trap") dan komt men op de wipvloer, waar
van het achterste einde (BTeestraatzijde) ongeveer een meter
hoger ligt dan de huidige vloer, het midden op gelijke hoogte
als de huidige en het voorste einde (bij het podium) ongeveer
een meter lager dan de huidige vloer. Op deze bieden vele
stoelenrijen, die wegneembaar zijn, door de helling een vrij
uitzicht op het podium. Deze stoelenrijen lopen naar voren
door tot het horizontale vlak, direct voor het podium, aange
geven als „Stoelen Lift".
De wipvloer rust in het midden, ter hoogte van de zijin
gang zaal" op enige draaipunten, en op de uiteinden op vijzels.
Dit maakt het mogelijk, de vloer naar een horizontale stand.
te vijzelen, d.w.z. ter hoogte van de gangvloer. Deze horizon
tale stand is in de tekening gearceerd weergegeven. In dat ge
val zou het trapje, waardoor we de zaal hebben betreden, een
danige sta-ln-de-weg worden, weshalve dit trapje zo is ge
construeerd, dat het om het midden van de onderkant omge
klapt kan worden. Daardoor komt die onderkant boven te
liggen op gelijke hoogte als de halvloer en nu horizontale
vloer van de zaal. Deze vloeren lopen dan dus direct in
elkaar over.
De „stoelenlift" zou dan echter aan de podiumzijde van de
vloer een gevaarlijk ravijn vormen. Daarom is dat horizontale
vlak zo geconstrueerd, dat het omhoog en omlaag gevijzeld
kan worden. In hoogste stand (gearceerd) komt het gelijk met
de horizontale zaalvloer te liggen, en tevens ter hoogte van het
nieuwe podium, dat iets lager komt te liggen dan het huidige
(omdat het dan immers toch hoog genoeg ligt voor toneel en
muziek, aangezien bij dergelijke uitvoeringen de zaal naar
voren hellend, en de vloer dus aan de voorzijde lager dan de
huidige vloer komt te liggen).
Deze stoelenlift" biedt, zoals uit de benaming wel blijkt,
ook andere mogelijkheden. Bij het ontruimen van de zaal na
een uitvoering, waaraan b.v. een dansfestljn gekoppeld is, kun
nen de „theaterstoeltjes" langs de hellende vloer naar voren
worden geschoven op de stoelenlift. Volgepakt met stoelen
wordt deze dan neergevijzeld tot op de fundering, waar men
de lift in een oogwenk ontladen kan en de stoelen kan opber
gen in de als „bergruimte" aangegeven ruimte tussen vloeren
en fundamenten. De lift gaat dan weer naar boven om een
nieuwe lading te halen. Op deze wijze hoopt men de zaal in
een klein kwartier van de theaterstoelen te hebben kunnen
ontdaan, terwijl bij de ritten van de lift naar boven normale
stoelen en tafeltjes uit de bergruimte mee naar boven kunnen
worden genomen, om deze langs de dansvloer te rangschikken.
Bovendien kan de .stoelenlift" nog gebruikt worden als or
kestbak bij opera- en operette-uitvoeringen. De zaalvloer is
dan hellend, zodat de lift tot op de fundamenten neergedraaid
wordt en een bak voor het toneel vormt, die vanuit de zaal
niet te zien is.
v By de „vooringang zaal", waarvan de drempel op de hoogte
van de gangvloer ligt, wordt een wegklapbare trap gemaakt,
die toegang tot de zaal biedt wanneer door de hellende vloer
de „stoelenlift" lager dan de gangvloer ligt. By horizontale
vloer wordt dit trapje weggedraaid, zodat men er geen hinder
van ondervindt
In hogere regionen ondergaat de zaal eveneens belangryke
wyzingiiigen. Het thans langs de wanden lopende smalle balcon
wordt vervangen door een groot frontbalcon, waarvan de in
gang ligt ter hoogte van de boven-gangvloer, aan de voorzijde
van her op.lcon (toegang balcon). Het balcon loopt naar ach
teren door over de huidige gang tussen foyer en achterbalcon,
waardoor deze gang iets lager wordt dan thans.
De acoustiek van de zaal wordt aanmerkeiyk verbeterd door
een klankbord onder het balcon, door klankborden voor en
achter in de zaal. uitlopend ln het nieuwe plafond, en door
(altnans by concerten) opklapbare klankschermen boven het
podium. In zwart zyn deze laatste neergeklapt, dus voor con
cert aangegeven, en in gearceerde stand voor toneel, hetgeen
noodzakelijk is om de décors voor het toneel te kunnen op
hangen. Het geheel nieuwe plafond wordt onafhankelijk ge
maakt van de geruit aangegeven dakconstructie. De wanden
van de zaal worden voor het onderste deel verfraaid door een
in dunne iyn aangegeven lambrizering, die vrywel aansluit op
de lambrizering van het podium, dit voor het geval het podium
als verlenging van de dansvloer of voor concert zonder décor
wordt gebruikt. Daartoe is laatstgenoemde lambrizering ook
dienstbaar gemaakt aan een betere acoustiek.