ONZE 3 OCTOBER-KNIPSELPRIJSVRAAG
Leidse kunstenaars presenteren portretten
Zó is t nu in Indonesië
AMATEURISME"
Correctiegebieden passen
bevredigend aan
zich
Geen sporen tot verstoring der
verstandhouding
88ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Zaterdag 1 October 1949
Derde Blad No. 26810
Hierbij vindt de lezer de reeds gisteren aangekondigde
advertentie-knipsels. Omtrent de verdere „gebruiksaan
wijzing" verwijzen wij naar ons Blad van gisteren. Er zij
hier nog slechts aan herinnerd, dat de inschrijving Maandag
10 October des morgens om 9 uur sluit en dat de deel
neming uitsluitend open staat voor abonné's.
En nu: puzzle plezierig en veel succes!!
(Van onze correspondent te Batavia)
I.
In dit suikerland, dat honderden
duizenden tonnen produceert, welke
ver boven de wereldprys staan, be
hoorde de binnenlandse markt met
suiker overstroomd te zyn. Immers,
het riet groeit en de fabrieken malen,
en omdat men te duur produceert om
de buitenlandse markt te kunnen
veroveren, blijft de meeste suiker in
het land. We behoorden hier volgens
de gangbare wetten der economie „in
de suiker te stikken".
Edoch, niets is minder waar. De
suiker is een distributie-artikel. Dat
was het verleden jaar ook, maar toen
betaalde de huisvrouw 60 cent voor
een kilo en nu betaalt ze f 1,20, dus
het dubbele. Nee. met de devaluatie
heeft dat nog niets te maken, die
kwam pas later.
Wat is er tussen die 60 cent en die
een-twintig gebeurd?
Dat is wel interessant eens na te
gaan, omdat het een typisch beeld geeft
van de toestanden in dit land.
Suiker was in dit land voldoende te
krijgen, maar op de vrije markt. Daar
lag de prijs een kwartje hoger dan in
de distributie. Toen kwam de distribu-
tledienst plotseling op het lichtende
zij ook onbegrepen denkbeeld om
haar prijzen aan te passen aan de vrije
markt. Dus werd de suiker een kwartje
duurder. De distributie liep nog een
maand en werd toen afgeschaft.
Dat is duidelijk.
Niet duidelijk is. waar die kwartjes
van die laatste maand naar toe zijn
gegaan, maar dat heeft misschien ook
niemand zich afgevraagd.
„Economische Zaken" schreef de ver
koopsprijzen voor en het is zowaar ge
lukt een aantal winkeliers te nopen om
zich gedurende een paar maanden aan
deze prijzen te houden. En toen was er
ineens geen suiker meer op de markt.
Als bij toverslag schenen de machtige
suikerbronnen van Java te zijn uitge
droogd. Als men toch nog een paar
korreltjes uit een Chinese toko wou
wringen, dan betaalde men daar peper
duur voor-
Want kijk. het papier met voorschrif
ten is geduldig, maar geduldiger nog is
de Chinese winkelier. Bovendien zit deze
algemeen met een teveel aan kapitaal
en suiker is een goede belegging, om
dat vroeger of later ledereen altijd sui
ker wil hebben. Dus hielden ze de
suiker vast. Nel zoals je een kaart
vasthoudt om de ander te dwingen zijn
troeven uit te spelen. Wel verscheen de
suiker in tallozekleine hoeveelhe
den op de pasars. We bedoelen daar dit
mee: de kleine man hier kan zich niet
veroorloven meer dan een gulden op de
toonbank te leggen voor een kilo suiker.
Maar een paar dubbeltjes heeft hij wel.
Dus koopt hij voor een dubbeltje sui
ker. Dan krijgt hij een papieren zakje,
waarin wat suiker zit. Een eetlepel vol
of zo, al naar de Chinees geluimd is.
Maar zijn luim stemt doorgaans niet
tot royaliteit. Alleen in Batavia al wo
nen anderhalf millioen mensen, die
dagelijks suiker nodig hebben. De Chi
nees verkoopt, dus grammen suiker en
verdient ponden goud
C
Ten slotte is het „Ec. Zaken" gelukt
de prijs te stabiliseren tussen de 80 en
de 90 cent. Toen we zover waren, kwam
het Depart, van Financiën, dat in geld
nood zat, en verhoogde de accijns. Nu
ineens mag die arme Chinees zijn sui
ker niet eens meer beneden de f. 1,20
verkopen. (Als we ons niet vergissen
ligt de wereldprijs tussen de 50 en 60
cent). Gelukkig maar, dat de gehoor
zame Chinees dat dan ook niet doet.
Nee, hij verkoopt ze voor drie gulden
en vijftig cent of hij verkoopt ze niet.
Nadat E. Z. wat nare vragen te be
antwoorden kreeg van pietlutten, die
weten wilden waar de schoen wrong,
schoot het weer energiek uit de slof en
dreigde met een nieuwe suikerdistri
butie.
En die krijgen we nu.
We zijn er blij om. Want nu wordt de
suiker weer goedkoop. Nu betalen we
maar een-twintig voor een kilo, waar
we anders drie gulden vijftig voor be
taalden. De zestig cent van verleden
jaar zijn we natuurlijk allang ver
geten.
We leven hier zo snel
Het lijke leven
In de wijde wereld
In de eerste maanden na de tweede
wereld-worsteling werd een nagenoeg
niet te stuiten vloed van brochures
over het publiek uitgestrooid.
De stroom is gelukkig gestuit, men
heeft zich afgereageerd. De waarde van
al die gesprekken was niet bijzonder
groot. Zeer te begrijpen. De impulsivi
teit overheerste, bezonkenheid kon nog
niet gevonden worden. Het politiek ge
sprek heeft thans weer haar normale
banen gevonden, men denkt weer in de
realiteit en is niet irreëel. Wat nü als
mening over gebeurtenissen uit de oor
logsjaren geschetst wordt, geschiedt
grondig. (Enkele uitzonderingen daar
gelaten). Men heeft tijd gevonden zich
te beraden. Ideeën, tussen '39 en '45 ge
vormd, werden getest aan de werkelijk
heid en uitvoerbaarheid. Veel wat toen
logisch, juist en onafwendbaar leek,
heeft thans aan geldigheid ingeboet.
Na een half jaar Nederlands bestuur
Slechts Elteri echt „Duits"
Tijdens ongeveer een half jaar Ne
derlands bestuur heeft de reorganisa
tie van het leven in de correctiege
bieden aan de Duitse grens op bevre
digende wiize voortgang gevonden, of
schoon enkele nijpende vraagstukken
nog niet tot een oplossing konden
zienlijk* voordelen, daaj hun levenskos-
ten zeer sterk verlaaed ziin. Zij krijgen
hun lonen via het Nederlandse consulaat
te Diisseldorf betaald en in hun woon
plaats in guldens uitgekeerd.
De boerenstand maakt in beide gebie
den een moeilijke tijd door. De overscha
keling op de kwalitatief hoger staande
Nederlandse markt gaat met moeilijk
heden gepaard, die nog versterkt worden
door de sterke prilsdalingen op de groen-
ten- en fruitveilingen. Vele boeren had-
worden gebracht, aldus kunnen wii de j den hun kasgeld in goederen. die na de
grenscorrectie sterk in waardp daalden.
VERNEDERLANDSING-
ONDERWIJS.
Een der moeilijke punten blijft het
onderwijs dat eerst op lange termijn op
Nederlandse voet kan worden georgani
seerd-
Autoriteiten in de correctiegebieden
verwachten, dat met ingang van het
nieuwe schooljaar op 1 April een be
gin zal worden gemaakt met de ver
nederlandsing van het onderwijs in de
correctiegebieden. Aangenomen kan
worden, dat het ontwerp erenscorrec-
tiewet. dat in October bil de Kamer
zal worden ingediend, voorzieningen
zal omvatten om in de eerste klasse
te beginnen met de hervorming van
het onderwijs. In de hogere klassen
zou men dan voorlopig on de bestaan
de voet voortgaan, zodat een geleide
lijke overgang kan worden bereikt.
Aan het Duitse onderwijs in de cor
rectiegebieden is tot dusverre niet ge
tornd.
Hoewel de overgang naar het nieuwe
gezag nergens ernstiee psychologische
reacties tot gevolg heeft gehad, kan men
toch zeggen dat de psychische aanpas
sing zich gemakkelijker voltrekt in de
Zelfkant dan in E'ten
De eerste heeft een volkomen bij Lim
burg aangepaste: bevolking met weinig
mening der plaatselijke autoriteiten
samenvatten.
Het zijn in het bijzonder de proble
men van de boerenstand en de financie
ring van de wederopbouw en de open
bare werken, die de Landdrosten zorgen
baren. Daarentegen heeft de overgang
van het Duitse naar het Nederlandse
leven voor de arbeiders en de midden
standers geen aanzienlijke moeilijkhe
den met zich gebracht en hebben deze
groepen haar materiële positie belang
rijk zien verbeteren. De situatie loopt
in de beide grootste correctiegebieden
vrij sterk uiteen. Slechts in wat men de
psychische reacties zou kunnen noemen
zijn de ervaringen in Elten en in de
Zelfkant, het gebied bij Sittard, gelijk:
nergens is er in deze gebieden enig
spoor geweest van pogingen om de goede
verstandhouding tussen het Nederlandse
bestuur en de bevolking te verstoren.
Wanneer men afziet van het gilde der
caféhouders wier panden door brouwe-
ril-reclames een echt Nederlands uiter
lijk hebben gekregen, dan kan men zeg
gen dat de arbeidende tand de grootste
voordelen van de overgang heeft geplukt
De overschakeUne der arbeiders op Ne
derlandse bedrijven heeft in de Zelfkant
vlotter plaats gehad dan in Elten. doch
ook de arbeiders die od hun oude oosten
in Duitsland zijn gebleven plukken aan-
Slechts zelden worden in deze maan
den het publiek brochures aangeboden,
welke nog eens teruggrijpen op de oor
logsjaren zélf, of problemen, welke
annex zijn aan de oorlog, haar invloed
of gevolgen. Zo dit nog geschiedt, is dit
meestentijds een strijdgeschrift, een po
lemiek of een scherpe aanval op deze
of gene.
De inhoud van die schrifturen is te
recht bepalend voor de vorm. Niet-
agressieve meningen, overtuigingen, be
schrijvingen of anderszins vinden in
boekvorm hun weg naar het lezend of
studerend publiek, De onderwerpen toch
dwingen tot gefundeerdheid, preciesheid
en weloverwogendheid. Een andere vorm
is niet wel mogelijk.
Verbazing moet het daarom wekken,
dat een Haags arts een brochure met
dertien pagina's tekst genoegzaam acht
te om drie uitermate moeilijke en na
genoeg onontwarbare onderwerpen uit
de doeken te doen.
Natuurlijk valt het steeds toe te
Juichen, dat men beknoptheid betracht.
Om echter in dertien pagina's te ver
klaren de Duitse inval in Rusland de
„bevrijding" van Mussolini en de kern
van het E-Spiel (in hypothese vorm)
vergt toch wel iets te veel van de fan
tasie.
Het leven is zó uitermate gecompli
ceerd, dat wat op het eerste gezicht
juist lijkt, bij nader inzien door zóvele
factoren beïnvloed blijkt te worden, dat
een menigvuldigheid van problemen en
vraagstukken hier direct aan gekoppeld
moet worden.
Waarom in deze rubriek vele woorden
over dit dunne geschrift?
Wel, hierom: ter bestrijding van het
amateurisme!
Duizenden weten het steeds beter dan
de minister, tienduizenden veroordelen
maatregelen op hun uiterlijke vorm,
zonder ook maar enigszins kennis te
dragen van alle facetten er aan ver
bonden, honderdduizenden praten over
onderwerpen, welke zij onvoldoende be
heersen en millioenen menen uit logisch
verstand te redeneren, Indien maatre
gelen becritiseerd worden. In overgrote
mate zijn al die gedachtenuitwisselin-
gen slechts complimenten aan de spre
kers en denkers zélf.
Kamerstrategie en borreldiscussies
zijn vaak aangenaam, doch alleen in de
kring waar zij geboren worden!
De heer Ledeboer .schrijver van de
brochure „De blinddoek af", blijkt zijn
conclusies te trekken op basis van een
dagboek „zoals er in Nederland geen
tweede bestaat". Nu is rnij verzekerd
door wélingelichte bron. dat ten eerste
de heer Ledeboer Inderdaad een bij
zonder welverzorgd dagboek in de oor
logsjaren heeft bijgehouden, doch te
vens, dat het lichtelijk overdreven ge
noemd moet worden, dat dit „enig" zou
zijn. De auteur heeft hier overigens
geen schuld aan
Het zou mij te ver voeren de heer
Ledeboers geschrift geheel te beschou
wen. Ik wens slechts een mentaliteit
aan te duiden, te weten die van het
„Ik zie het zo, dus is het zo."
Hoe goedbedoeld en hoeveel studie de
sohrijver ook gemaakt heeft van de hem
ter beschikking staande bronnen, de ba
sis voor een behandeling van de on
derhavige onderwerpen is te smal.
Zij, die het precies weten, zijn klein
in aantal
Eervoller is het dan ook nog steeds
te erkennen iets niet te begrijpen of
niet in te zien, dan de schijn te
wekken het wel te begrijpen.
Schijn is een kwaad, eerlijkheid een
niet genoeg te waarderen eigenschap!
De geloofwaardigheid van en de logica
in „De blinddoek af" mag nóg zo sym-
plistisch schijnen, de juistheid moet in
twijfel getrokken worden. De schrijver
ging van een zeker idee uit, gebaseerd
op absoluut onvolledige gegevens. Ver
der moet men ernstig de zuiverheid in
twijfel trekken, indien geargumenteerd
wordt met „toch wel al te sterk", „ge
loof maar vrij", „vermoedelijk heeft hij",
„dat kan toch geweest zijn", „het
meest waarschijnlijke is", enz., enz.
De Parlementaire Enquête-Commis
sie heeft o.m; tot taak een onderzoek
in te stellen naar het E-Spiel. Dit ge
schiedt uitermate grondig! De ideeën-
flits van de heer Ledeboer kan hier on
mogelijk mee vergeleken worden.
Van zeer goed geïnformeerde kant is
mij overigens nadrukkelijk verklaard,
dat het vooralsnog als zeer aanneme
lijk opgevat moet worden, dat er zich
niets geheimzinnigs om het gehele E-
Spiel heeft afgespeeld. Gewoon: „zij
zijn er in gelopen!"
Het verschijnsel van amateurisme kan
alléén de gedachten vertroebelen, kan
slechts zaken in verkeerde lichten
plaatsen, kan geen heil doch onheil
brengen. De lust om voor privé-detec-
tieve te spelen dient men te bedwin
gen!
REIZIGER.
taalmoeilijkheden, welke in meerderheid
Limburgse kranten leest. Elten heeft in
veel sterkere mate het karakter van een
echte Duitse eemeenschap en dr Blaau-
boer kon op onze vraag, hoe de bevo'king i
zich thans voelde, slechts antwoorden:
„Duits"
De vernederlandsing hier zal een
Tentoonstelling
Leids Kunst Centrum
Het Lïids Kunst-Centrum organi
seert ditmaal in de Boerhaavezaal
van het v.m. St. Caecilia-Gasthuis
aan de Caeciliastraat een geschilder
de en getekende portretten-galerij,
bijeengebracht door kunstenaars uit
Leiden en omgeving. Verschillende
inzenders van de vorige expositie
doen zich thans van een andere en
zeer speciale zijde kennen en het
doet goed, hiermee opnieuw het be
wijs geleverd tc zien van vitale en
intense activiteit, waarbij meermalen
een originele en frisse visie valt op
te merken, welke haar plaats vindt
naast een vakkundige scholing.
Dat er onder deze verzameling man
nen ook die van zwakkere broeders
voorkomen is vanzelfsprekend, het
geen niet wegneemt, dat de toekomst
ook voor hen mogelijkheden kan bie
den,, vooral door de vruchtdragende
samenwerking en beïnvloeding van
de leden onderling.
De waarde van het aantrekkelijke
geheel wordt verhoogd door het feit,
dat het geëxposeerde door de deskun
dige aanwijzingen van de juryleden
prof. v. d. Waal, Lode Sengers en Mein-
dert Zaalberg een voor zover zulks
bij zoveel uiteenlopende Individuele
expressie mogelijk is toch een
rustige en harmonische samenhang
verkregen heeft. Tegen de hoge, witte
muren van de Boerhaavezaal welke
's avonds in een helder licht gehuld is
en op de tafels komen de vele schil
derijen, tekeningen en schetsen uitne
mend tot hun recht. Een opvallende
verbetering is, dat de schelle gele ach
tergrond van de vorige maal thans
verwijderd is.
Inzenders op deze tentoonstelling,
welke vanmiddag door wethouder Van
Schalk met een inleidend woord ge
opend Is, zijn H. A. Bal (Noordwijk),
W. Beekman <Leiden>. J. van den Berg.
Oegstgeest, W E. Bosch (Lelden). H
Clavan, id., L. H van Gisteren, id., C.
v. d. Kaay. Oegstgeest. L. H. Koekkoek.
Leiden, J. van der Post, id J. C. Roe-
landse, Leiderdorp. Lode Sengers, Lei
den, Will H. Tweehuisen, id., C. J. Vee-
lenturf. Bodegraven, L. G. Verstoep,
Leiderdorp, Han Were, Leiden, Jaap
en Peter Wijnsouw, resp. Den Haag en
Leiderdorp en J. van Zonneveld, Den
Haag.
Men ziet het: behalve hier reeds ge
trouwe en bekende namen, ook ver
schillende nieuwe, hetgeen bewijst, dat
het L.K.C. steeds meer in de belang
stelling der kunstenaars komt te staan.
Het doel dezer expositie is niet zozeer
de hier aanwezige werken te verkopen,
doch bovenal „opdrachten" te verkrij
gen.
Menigeen zal de behoefte gevoelen
een geschilderd dan wel getekend por
tret van zichzelf, een familielid, een
vriend of vriendin te bezitten- Welnu:
hier kan men bepalen tot welke werk
wijze of opvatting men zich het meest
aangetrokken gevoelt en zijn keuze
vaststellen Al naar eigen vermo
gen, obseivatle en opvatting hebben
vele kunstenaars hun medemensen uit
gebeeld. Het is daarbij interessant
ieders specifieke werkwijze en visie te
beschouwen. Ge zult U tot de één wel,
tot de ander wellicht in het geheel
niet aangetrokken gevoelen.
Doch bij dit al zult U tot de verblij
dende conclusie komen, dat er door al-
den hard. met liefde en ambitie ge
werkt Is en tevens dikwijls met opval
lend knappe en bezienswaardige resul
taten. Dat de inzenders vooral de
jongere daarbij dikwijls blijken open
te staan voor nieuwe en interessante
richtingen, zij het dan dat door hen
veelal nog naar een volledige verwe
zenlijking hunner idealen en ont
plooiing hunner krachten gezocht en
gestreefd wordt is logisch.
Wij hebben onze poging om tot een
gedetailleerde bchand;ling van het
ingezondene over te gaan helaas bij
gebrek aan plaatsruimte moeten op
geven. doch ook zonder dat kunt U
ervan overtuigd zyn, dat een bezoek
U in kennis zal brengen met een
veelomvattende hoeveelheid waarde
vol artistiek werk.
Da< het voortvarende L.K.C. daartoe
opnieuw de gelegenheid biedt, stemt
tot warme erkentelijkheid. H.
kwestie van lange adem ziin De lnvoe-
rine van volledig Nederlands onderwijs
In de eerste klasse der laeere school, die
th?ns in bet ver^hiet ligt. zal daartoe
de eerste stap zijn.
