Royale opzet van handelsaccoord met Engeland
Kaast groenteboer en kruidenier nu ook industrieel leverancier
De slag in de Javazee (27 Febr. '42)
Met een enkel woord
Kerkelijk Leven
DINSDAG 1 MAART
Wederzijdse leveranties voor
62/2 millioen pond
(Van onze Haagse redacteur)
Omtrent de met Engeland aangega
ne handelsovereenkomst vernemen
wy, dat het de bedoeling der bespre
kingen was om een kader te vinden
voor de stügende tendens in de han-
delsuetrckki-igj i russen beide land tn.
Tegenover een werkclyk totaal van
35 millioen p-st. aan Nederlandse le
veranties naar Engeland en 38i mil
lioen p.-st. omgekeerd over het jaar
1948, is de zichtbare handelsbeweging
voor 1949 naar belde zijden vastge
steld op 6ZH millioen p-st. Hierbij
komt voor een nog groter bedrag aan
onzichtbare leveranties, maar deze
vielen buiten de besprekingen en een
cijfer valt daarvoor moeilijk te ge*en
Ook in genoemd cijfer van 621,& mil
lioen p-st. kun ien nog veranderingen
komen Het is als richten bedoeld. Zo
zullen eerst in Apri; de contracte i wor
den vastgelegd .die over verscheidene
jaren zullen 'open, de z.g. ,'ange termijn
contracten. Deze gelden voornamelijk
landbouwproducten (ook bloembollen).
In de landbouwsector was men het
overigens spoedig eens. Werd over 1948
door ons op dit gebied voor ca 28 mil
lioen p-st. aan Engeland geleverd
hieronder ook begrepen zuivel, eieren
en bacon zo is dit voor 1949 vastge
steld op 45 millioen. Ten bewijze dat
dit cijfer slechts een richtlijn is, diene,
dat het werkelijk totaal over 1948 uit
eindelijk tweemaal zo groot werd als in
het begin was vastgesteld.
In de industriële sector werden nogal
moeilijkheden ondervonden, die voort
sproten uit diverse hinderpalen, over
1943 ten deze aan onze handel in de weg
gelegd. Sinds eind vorig jaar is daarin
enige verbetering te constateren. Ook de
huidige regeling is slechts een voorlo
pig compromis. De situatie zal geregeld
onder het oog worden gezien. Aan con
tingenten werd voor een bedrag van
ruim 11 millioen p-st. vastgesteld. Naast
een aparte regeling voor machinerieën
is er nog het bedrag, dat. zonder in cij
fers te zijn vastgesteld, door ons wordt
geleverd aan plekijzer tin ruil voor
staal) superfosfaat, Philips artikelen,
grafische producten enz. Totaal is onze
industriële leverantie op 17& millioen
p-st. vastgesteld.
Uit Engeland betrekken wij voor 50
millioen pond aan „handels-exporten"
en de rest aan niet-Engelse grondstof'
fen, schepen en militaire aankopen. In
de staal-leverantles, buiten die voor de
oliemaatschappijen en buiten die wij
ontvangen in ruil voor piek-ijzer heeft
nog geen verbetering kunnen bedingen.
Zulks is wel geschied voor kolen, die
over 1948 550.000 ton bedroegen, terwijl
voor 1949 een invoer van minstens
800.000 ton is vastgesteld. Het geldt hier
hoofdzakelijk industriekolen.
Ook het blik-contingent is opgevoerd,
en wel van 4COO op 6000' ton. Voor het
eerst is het gelukt ook een soortgelijke
overeenkomst voor Indonesië te treffen.
Dit levert aan Engeland voor 8 millioen
p-st. aan copra en palmolie, waartegen
over dit land voor 13 millioen p-st. aan
textiel aan Indonesië zal leveren.
Voor de West is geen formeel accoord
gesloten. De Britten hebben van de
wensen terzake, die slechts geringe be
dragen omvatten, kennis genomen.
Men kan in het algemeen zeggen,
dat het handelsaccoord royaal is op
gezet en meer dan vroeger op de Euro
pese samenwerking Is gericht. De na
druk viel er op, dat wij niet alleen
groentenboer en kruideniers voor En
geland kunnen zijn, doch ook indus
trieel leverancier. In dit opzicht is een
meer uitgebalanceerde samenstelling
der contingenten bereikt, .waardoor
Engeland tevens zjjn dollar-aankopen
kan verminderen.
Commando-overdracht
Marinevliegkamp Valkenburg
Parijs warenhuis biedt
particuliere vliegtuigen
te koop aan
(Van onZe Pary.se correspondent).
Een der grootste Paryse warenhuizen
heeft, naast het rayon der sportartike
len en boven het speelgoed, een nieuwe
afdeling ingericht, waar haar klanten
die over een paar losse francs beschik
ken, alles kunnen kopen wat verband
houdt met de partiouliere vliegerij. Men
ziet hier ook zes sportkistjes geëxpo
seerd, waarmee men, na aankoop, zo
door het raam naar huis kan vliegen.
Het zou overdreven zijn te beweren,
dat er hier voor elke beurs wat te vin
den is. Maar voor de prijs van een wat
royale Amerikaanse wagen kan men
zich toch ook eigenaar van een sport
vliegtuigje maken. Het goedkoopste
exemplaar kost namelijk 17 en een half
duizend gulden. De catalogus zet zelfs
uiteen, dat men, In het gebruik, goed
koper uit is met een vliegtuig, dan met
een zware zestien cylinder: het appa
raat gebruikt maar 1 liter benzine op
9 K.M. Het duurste artikel, een licht
transportvliegtuig, dat ook gemakkelijk
voor ziekenvervoer dienen kan, staat
voor 3 en een half millioen francs ge
noteerd, dat Is 35 duizend gulden.
Een democratisch vervoermiddel mag
men hot vliegtuig dus nog altijd niet
noemen. Maar het is goed mogelijk, dat
over een jaar of wat de afdeling vlieg
tuigen van het Parijse warenhuis even
veel of weinig klanten te bedienen
heeft als vandaag een dealer van
Chrysler of Buick op de Ohamps-
Elysëes.
Generaal Clay gaat heen
„Generaal- Lucius Clay wenst ontslag
te nemen als opperbevelhebber der
Amerikaanse beze ttingsstr ij dkrachten
in Duitsland, doch er is nog geen en.'-
kele schikking getroffen om hem te
vervangen," zo verklaarde de minister
van Oorlog, Kenneth Royall, na een
onderhoud met president Truman.
In politieke en diplomatieke kringen
te Washington aoht men het niet on
mogelijk, dat generaaL Clay omstreeks
einde Juni zijn functie neerlegt, hoe
wel dienaangaande nog geen ambte
lijke beslissing is genomen. Men logen
straft echter de berichten uit buiten
landse bron, volgens welke het vertrek
van generaal Clay het teken zou zijn
van een nieuwe koers der Amerikaanse
politiek in Duitsland. Verklaard wordt,
dat het Amerikaanse beleid niet zal
veranderen zolang de Sovjets de blok
kade ran Berlijn handhaven.
PROGRAM VAN TRUMAN VOOR
SOCIALE ZEKÊRHEID.
Namens de regering der Verenigde
Staten heeft de commissaris-generaal
voor de sociale zekerheid, Arthur Alt-
meyer, bij de commissie voor toewijzin
gen van het Huis van Afgevaardigden
het program-Truman ter uitbreiding
van de huidige wet op de sociale zeker
heid ingediend.
In het program wordt geëist, dat het
congres jaarlijks credieten van 200 k
250 millioen dollar goedkeurt ter hulp
verlening aan de behoeftigen. Die cre
dieten zouden gevoegd worden bij het
bedrag van 1 milliard dollar, dat thans
door de regering wordt toegewezen.
Daarenboven eist Altmeyer verhoging
van de werkgeversbijdrage, opdat onge
veer 20 millioen personen zouden kun
nen profiteren van de pensioenkas voor
oude lieden, zoals zakenlieden, huisper
soneel enz.
SOVJET-VOORSTEL INZAKE
ARBEIDSVOORWAARDEN.
De Sovjet-Unie heeft voorgesteld een
commissie der V.N. samen te stellen
voor het onderzoek naar de arbeids
voorwaarden In de gehele wereld. De
Sovjet-gedelegeerde bij de economische
en sociale raad, Tsarapkin, stelde voor,
dat de commissie zou bestaan uit ver
tegenwoordigers van vakverenigingenen
andere arbeidsorganisaties op basis van
één vertegenwoordiger op iedere milli
oen leden-
Reuter tekent hierbij aan. dat de
Sovjet-organisaties volgens een ruwe
schatting een aanzienlijke meerderheid
zouden bezitten.
Tsarapkin verklaarde, dat de rappor
ten over arbeidsvoorwaarden tot nu toe
niet voldeden en in vele gevallen niet
objectief waren. Vaak waren zij laster
lijk. Hij voegde er aan toe, dat er me
ningsverschil had geheerst omtrent de
vraag of de arbeid in de Sovjet-Unie
▼rij was.
De Raad zal het voorstel op een la
tere zitting bespreken.
Nieuwe K.L.M.-dienstregeling
gaat pas 7 Maart in
IN VERBAND MET BENZINE
POSITIE.
Gisteren zou de nieuwe dienstrege
ling van de K.L.M.-lijn Amsterdam
Batavia ingaan. In verband met de
benzinepositie is dit tijdstip echter
ve^cto""!! tot 7 Maart
De benzine op Mauritius wordt n.l
per tankbooot aangevoerd van K.r„fc....
De tankboten waren reeds op Mauri
tius verwacht, maar door het feit,
dat ze Madagascar aandoen is haar
aankomst vertraagd.
Het vertrek van de Constellation PH-
T.D.K., die gisteren van Schiphol naar
Batavia zou vertrekken is uitgesteld tot
vandaag.
Dit vliegtuig is geen „sleper" zoals
aanvankelijk de bedoeling was. Het ver
voert 16 passagiers en iVz ton post.
Vandaag wordt op Schiphol uit Ba
tavia verwacht de PH-TDP met post en
2d passagiers.
JONGEREN ORGANISATIE VOOR
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
^OPGERICHT.
Op initiatief van esn comité bestaande
uit: D. W. Dettmeijer te Den Haag,
mevr. M. J. van Alphen-Oudendijk te
Den Haag, mej. mr M, H. J. de Men-
thon Bake te Breda, mr J. W. Bocnk
te Emmen, J. W. A. van der Breggen
te Hengelo, mr P. A. Charbon te Assen,
mr F. G. van Dijk te Den Haag, F. R.
van Gelder te Nijmegen, mr H. J. Kess-
ler ta Den Haag, G. Stempher te Am
sterdam mr II. D. van der Veen te
Leeuwarden tn ér J. C. van Zcelen te
Amsterdam, is te 's-Gravenhage een
Landelijke Jongeren Organisatie voor
Vrijheid en Dernocra' e J.O.VJD. opge
richt voor jongeren van 1630 jaar.
Een voorlopig hoofdbestuur nam de
tstak v:-.n tie commissie, welke de op
roep had gedaan, over. De heer Kort
hals sprak de jongeren toe en wekte
hen op in de komende tijden pal te
staan voor de begrippen van vrijheid
en d&mocratie. De J.O.VJD. begint met
afdelingen in Den Haag. Rotterdam,
Amsterdam, Leiden, Hoekse Waard,
Assen, Leeuwarden en vertegenwoordi
gers in Utreoht. Nijmegen, Zuid- en
Nocra-Beveland, Hilversum, Zeist. Het
secretariaat is voorlopig gevestigd te
Amsterdam.
NIEUWE POLITIEKE
GROEPERING?
In Rotterdad? werden besprekingen
gevoerd om te komen tot een hergroe
pering van alle democratische socialis
ten, die zoals de tekst van een be
trokken mededeling luidt enerzijds
geen vrede kunnen hebben met de door
de P. v. d. A. gevoerde politiek omdat
deze niet socialistisch kan worden ge
noemd en anderzijds duidelijk stelling
nemen tegenover de dictatuur-gedachte
van de communisten.
Het ligt in de bedoeling reeds aan de
komende gemeenteraadsverkiezingen op
een democratisch-socialistisch program
deel te nemen.
De mededeling is ondertekend door
een lid van het Federatiebestuur van
de P. v. d. A. en oud-lid der CPN en
twee leden der oude SDAP.
MARINE-LUCHTVAARTDIENST
VECHT VOOR ZIJN BESTAAN.
Gistermorgen heeft Luit. ter zee vlie
ger le klasse H. L. J. Swaab zijn com
mando over 't marine-vliegkamp Val
kenburg overgedragen aan Luit. ter zee
vlieger le klasse H. G. Holtz. Deze
overdracht geschiedde tij'dens 'n plech
tigheid cp het platform van het vlieg
veld, waar officieren, cnder-officleren
en manschappen „alle hens voor de
boeg" waren aangetreden en door de
oude en nieuwe commandant werden
geïnspecteeerd.
Ltz. vlieger Swaab herdacht de 10
man, die onder zijn commando waren
verongelukt. Deze ongelukken en de
brand, die enkele gebouwen van de
Marinevliegdienst in de as legde, wa
ren wel de meest sprekende tegensla
gen. Er waren echter nog an-dere meel
lljkheden, Spr. verklaarde, dat van het
gehele kamp slechts de kombuis en
ziekenboeg 'bevredigend funotionneerden.
Deze ontmoedigende gang van zaken
was, aldus spr., te danken aan de zeer
kritieke situatie waarin de Marine en
Marine-Lucht vaart-dienst zich thans
bevinden.
De Marine-Luchtvaartdienst vecht
op dit ogenblik voor zijn bestaan. In
ternationale, politieke en economi
sche omstandigheden veroorzaken
deze bedreiging. De gevolgen van
deze factoren het uitblijven van
verbetering op enig gebied doen
zich op „Valkenburg" voelen, dat wei
gert meer vlieguren op te brengen,
dan het aantal, dat, aldus spr., ieder
een met verontrusting vervult.
Gelukkig zij'n er juist de laatste we
ken enige tekenen verschenen, welke
op een verandering ten goede wijzen.
Een totale verbetering zal echter lange
tijd vergen. Spr, deed daarom een be
roep op allen, speciaal op de jongeren,
om de moed niet te laten zakken, doch
met ijver en toewijding te blijven wer
ken. Hij eindigde met allen te danken
voor hun steun en vertrouwen bij het
vervullen van zijn taak,
Ltz. Swaab aanvaardt met Ingang
van heden een functie by de staf van
de Marine-Luchtvaartdienst.
DR P. J. IDENBURG PLEIT VOOR
„STUIHUM GENERALE".
Tijdens conferentie over culturele
betrekkingen te Düsseldorf.
Het afgelopen weekend werd een con
ferentie over culturele betrekkingen
tussen de Britse zone van Duitsland en
andere Europese landen te Düsseldorf
gehouden.
Nederland was vertegenwoordigd door
dr W. Verkade, dr V. Beerman, ir J. B.
M. Ridder de van der Schueren. Com
missaris van de Koningin in Overijssel
en dr P. J. Idenburg, voorzitter van de
Ned. My. voor Letterkunde, allen leden
van de coördinatie-commissie voor cul
turele betrekkingen met Duitsland.
Ter conferentie is duidelijk aan het
licht getreden, dat het Duitse probleem
ook cultureel ln Europees verband ge
zien en opgelost moet worden. Aan deze
gemeenschappelijke Europese taak moe
ten de Duitsers zelf deelnemen.
Ter conferentie zijn de plannen voor
nauwer contact toegelicht. Voor Neder
land geschiedde dit door dr Verkade.
Veel aandacht en Instemming ver
kreeg dr Idenburg, die de instelling
van een „Studium Generale" by alle
universiteiten bepleitte.
Hierdoor zouden studenten van alle
richtingen een algemeno culturele en
philosophische ondergrond kunnen
verkrijgen. Dit zou z.1. een kracht
vormen tegen de zich by de studio
steeds verder ultbreidendo speciali
satie.
Voorts besprak dr Idenburg zijn ideeën
voor een „Europese kaderschool". waar
op eveneens culturele en philosophische
stof zou moeten worden behandeld, zulks
dan echter voor studenten uit diverse
Europese landen en de Ver. Staten. Op
deze kaderschool, die cursussen vaneen
half jaar tot een jaar zou moeten ge
ven, zouden de stromingen in de Euro
pese cultuur van hun bronnen af kun
nen worden behandeld, alsmede de so
ciologische veranderingen, welke zij in
de maatschappelijke structuur brach
ten. Deze kaderschool, in de vorm van
een Engels „college" zou 50 tot 80 stu
denten kunnen hebben, die door een
internationaal lerarencorps onderwezen
zouden kunnen worden.
NEDERLANDSE STEWARDESSEN
WINNEN DE PRIJS!
Op Klederdrachtenwedstryd te Rome.
Op Schiphol arriveerden gistermid
dag twee stewardessen van de K.L.M..
de dames Louise Dam en Marie Louise
Crefcoéur. Zij hadden in Rome cp een
internationale klederdrachten-wedstrijd
de eerste prijs gewonnen in haar Volen-
damse costuums. Het tweetal was zo
trots op haar overwinning, dat zij deze
costuums nog droegen bij aankomst op
Schiphol.
De wedstrijd was uitgeschreven door
bet Italiaanse ministerie van Lucht
vaart en werd gehouden in het Itali
aanse Luchtvaarthuis te Rome. Alle
deelneemsters waren afgevaardigden
van luohtva artmaatschappijen uit vele
delen van de wereld.
Zo zag men daar Spaanse, Por
tugese, Tsjechische, Belgische, Itali
aanse. Braziliaanse, Noord-Amerikaan
se, Nederlandse en Ffanse meisjes,
waarbij ons land een zeer goed figuur
sloeg door de eerste plaats te bezetten.
Frankrijk werd tweede en Italië derde.
Door de straten van Katwyk aan Zee ,^g vanochtend het zand van duin en strand tehoop tot heuvels, die hier en
daar trottoir en straat onzichtbaar maakten. De Noordwester gierde om de hoeken, en zodra men de huizenrij uittrad
men over het „afbraakgebied" heen de schuimvlokken over de duinrand slieren. Op de boulevard gekomen ont
rolde zich voor onze toegeknepen ogen één onafzienbare witte vlakte van schuim, waaronder maar nauwelijks de
meters hoge golven van de branding te ontwaren vielen. Het was laag tij, maar het kokende water stuwde de
brede, telkens weer door de wind weggeslagen schuimrand op tot de voet der duinen, waar een enkeling het indruk
wekkend schouwspel zo dicht mogelijk naderde. Het kleine haventje buiten de uitwateringssluizen was een inham in
de duinenrij geworden, waarin geen hoofden meer waren te onderkennen, behoudens een eenzame paal die uit
de wilde watermassa omhoog rees. Over dat alles heen gierde de storm, die werd getrotseerd door de nietige vissersboot
jes ver over de horizon, waar de gedachten van zo menig Katwyker, uitstarend over de machtige branding, zullen heb
ben vertoefd. (Foto Leidsch Dagblad/Van Vliet
Prof. Milo:
„Niet nodeloos, niet hopeloos
en ook geen zelfmoord"
Onder auspiciën van de afdeling
Leiden en Omstreken der Kon. Ned.
Ver. „Onze Vloot" is gisteravond in de
geheel bezette foyer der Stadsgehoor
zaal de Slag in de Java Zee op 27
Februari 1942 herdacht.
De voorzitter, de heer J. Heringa Sr
gaf na een korte begroeiing en inleiding
het woord aan ds J. H. Sillevis Smitt,
hoofdviool predikant, die er op wees hoe
geen offer ooit tevergeefs wordt ge
bracht. De slag-rln de Java Zee bete
kende ongetwijfeld een offer, een groot
offer zelfs, maar het "werd niet tever
geefs gebracht. Afgezien van de stra
tegische consequenties, waarvan spr. de
bespreking gaarne overliet aan het be
voegde oordeel van prof. Milo, wees ds
Sillevis Smitt erop hoe het bericht van
de slag in de Java Zee in marinekringen
te Londen juist precies de tegenoverge
stelde uitwerking had als men zou kun
nen verwachten. Men klemde de kaken
vas'er oneen en zei met oud-HoTandse
Prof. dr T. H. Mïlo.
EXPOSITIE VAN HET SCHILDERIJ
„SPEELGOED VAN DE PRINSESJES".
Het schilderij „Speelgoed van de Prin
sesjes", dat in opdracht van HKH Prin
ses Wilhelmina door de Hllversumse
schilder Machiel Brandenburg werd ge
schilderd en Prinses Margriet op haar
zesde verjaardag ten geschenke werd
gegeven, zal van 12 Maart a.s. af bij de
kunsthandel Van Lier aan het Rokin
te Amsterdam geëxposeerd worden.
DE „CELEBES" VRIJDAG VAN PORT
SAID NAAR BATAVIA.
Zoveel mogelijk wordt getracht in de
grote behoefte aan passagiersvervoer
naar Indonesië te voorzien. Zo zal mor
gen van Schiphol een Dakota van Aero-
Holland voor een speciale vlucht naar
Port Said vertrekken met 14 passagiers,
die in Port Said aan boord zullen gaan
van het m.s. ..Celebes" van de N.V.
Stoomvaart Mij Nederland. De „Cele
bes" wordt begin April in Batavia ver
wacht. De „Celebes" zal Vrijdagmorgen
onder gezagvoerder S. van Proosdy de
haven van Port Said verlaten na eerst
ln opdracht van het Britse ministerie
van Voedselvoorziening 1300 ton ryst
voor Singapore te hebben geladen.
BINNENLAND
Gistermorgen is brand uitgebroken
op de derde etage van het perceel Hout
rijkstraat 39 te Amsterdam, met het nood
lottig gevolg dat het tweejarig zoontje
van de bewoners ls verbrand Oorzaak was
het omvallen van een brandende petro
leumkachel.
De Haagse gemeenteraad benoemde
gisteren tot hoofddirecteur van de Dienst
van Wederopbouw en Stadsontwikkeling ln
de Residentie de heer dr lr F. Bakker
Schut, tot nu directeur van de Rijks
dienst van het Nationale Plan te Haarlem
en voordien in functie te Groningen. De
heer Bakker Schut, die de benoeming
aanvaardde, treedt in verband hiermede
af als directeur van het Nationale Plan.
Tot tweede adj.-directeur van Ge
meentewerken ln Den Haag werd benoemd
de heer lr M. Valkenburg te Hengelo (O).
De bekende „bomvrije kazerne" aan
de Boulevard, te Vllsslngen, die op last van
Napoleon ln de Franse tijd werd gebouwd,
bestaat niet meer. Ondanks zyn naam en
de meterdikke muren liep het gebouw
tydens de bevrljdingsgevcchten zulke zware
beschadigingen op. dat het gesloopt moest
worden. Maandenlang ls men daarmee
doende geweest. Thans zijn de drilboren
bezig, de laatste kubieke meters tot puin
te vermorzelen.
Morgen zal H.M's. kanonneerboot
„Van Kinsbergen" tussen 9 en 9.30 uur ln
de haven van Den Helder aankomen na
een reis door de West-Indische wateren.
De „Van Kinsbergen" zal Vrijdag door
varen naar de Waalhaven te Rotterdam.
In tegenwoordigheid van talrijke
autoriteiten en kunstenaars ls gister
avond ln Pulchrl Studio te Den Haag de
Haagse boekenweek feesteiyk geopend.
Op het mlnlBterle van Bult. Zaken
te Oslo ls het protocol ondertekend van
het verdrag voor de wederzijdse handel en
het betalingsverkeer tussen Nederland en
Noorwegen voor het Jaar 1949.
BUITENLAND
Paus Plus XII zal tegen 14 Maart
een geheim consistorie bijeenroepen om
van de kardinalen de goedkeuring te ver
krijgen voor de heiligverklaring van vijf
vrouwen.
Twee van hen zullen na goedkeuring dit
jaar gecanonlceerd worden en de drie an
deren ln 1950.
Tengevolge van een staking zal ln
Finland geen enkele krant, behalve het
blad der communistische partij, de „Tyo-
hansan sanomat", kunnen verschijnen
De staking ls het gevolg van een conflict
ln de Finse sociaal-democratische bewe
ging. De looncommlssle der sociaal-demo
cratische regering heeft de loonsverhoging
van 10 welke de vakbond der uitge
versbedrijven (onder sociaal-democratische
contróle) eiste, van de hand gewezen.
„Dc regering van Praag heeft de ver
koop van Britse dagbladen in Tsjecho-
Slowakye niet uitdrukkelijk verboden",
alduè heeft McNeil ln het Lagerhuis ver
klaard. „Tot einde 1949 is het echter ver
boden de „Daily Mali" en de „Daily
Graphic ln te voeren en alle Engelse
bladen zyn aan een dageiykse censuur
onderworpen".
Twee R.K. geesteiyken zijn door een
militair gerechtshof te Warschau tot resp.
15 en 4 Jaar gevangenisstraf veroordeeld
wegens hulpverlening aan een antl-com-
munlstische ondergrondse organisatie.
Drie leden van deze organisatie werden
ter dood veroordeeld en twee tot gevan
genisstraf.
Van de bemanning van het 11.030
ton metende Poolse schip „Sobleskl", dat
een ïyndlcnst op New York onderhoudt,
hebben zich vorige week Vrydag 64 man,
t w. 61 Polen en 3 Italianen, niet aan boord
gemeld, toen het schip uit New York zou
vertrekken.
Dr W L. Groeneveld Meyer regerings
commissaris voor het Vreemdelingenver
keer. Is benoemd tot regeringscommissaris
voor de ln 1950 te Arnhem te houden ten
toonstelling „Het Koninkrijk Vooruit"
waarop de regering en enkele grote bedri|-
ven Inzendingen zullen doen, welke een
beeld zullen geven van het herstel, zoals
dat zich ln ons land heeft voltrokken.
De Britse film „Oliver Twist" ls in
de Amerikaanse zone van Duitsland ver
boden.
vastberadenheid „dat nooit!" Aldus werd
deze tegenslag een stimulans voor onze
tegenstand. Dit voorbeeld heeft ons ook
in deze tijden iets te zeggen; het leert
ons dat God nooit toeliet, dat dictators
blyveiid vrye volken knechten.
Vervolgens was het woord aan prof.
dr T. H. Milo, hoogleraar in de zeege
schiedenis aan de Leidse Universiteit.
REDE PROF. DR T. H. MILO.
Men hoort tegenwoordig vaak de me
ning verkondigen, aldus spr„ dat de
slag in de Javazee volmaakt doelloos ls
geweest, geen enkel nut heeft gehad en
dat de strijd tegen de grote Japanse
overmacht een zekere zelfmoord bete
kende. Men ziet daarby over het hoofd,
dat men deze slag moet zien als een
integrerend deel van de gehele stryd in
de Pacific. Onze Marine heeft die strijd
moeten voeren onder de zwaarste om
standigheden, zwaarder nog dan men
voor de oorlog kon vermoeden. Instede
van tijdige, krachtige hulp van onze
grote bondgenoten moesten wij hen
steunen met onze betrekkelijk zwakke
strydkrachten en met onze koopvaardij
vloot. Bij besprekingen tussen Engelse,
Nederlandse en Amerikaanse stafofficie
ren te Singapore in 1941 werd een plan
ontworpen om eventuele Japanse agres
sie gemeenschappeiyk te keren. Het l?e-
houd van Singapore en de Malayabar-
rier (Sumatra. Java en de Soenda-
eilanden) stond hierbij op de voorgrond.
De Engelse Aziatische vloot zou troe
penschepen convooiëren, de Amerikaan
se vloot uit de Philippijnen en een Ne
derlands eskader zouden steunen en te
vens een vechteenheid vormen, daarby
gesteund door een vloot bommenwer
pers der drie naties, alles onder Engels
opperbevel. De Amerikaanse regering
verwierp dit plan echter en de Ameri
kaanse vloot zou niet onder Engels be
vel komen. Nederland deed zijn woord
gestand, maar het deed meer. Inplaats
van twee onderzeeboten zond het er elf,
naast de beloofde kruiser en de twee
torpedojagers, 3 vllegboten en 2 pa
trouilleboten stond het aan de Britten
af, 2/3 van de Marineluchtvaartdienst,
1/3 van de legerbommenwerpers en 4
brigades marechaussees hielpen bij Sin-
I gapore. Na de ramp van Pearl Harbor,
de vernietiging van de Engelse slagsche
pen en de uitschakeling van het'feroot-
nste deel der Amerikaanse luchtvloot op
"de Philippijnen, bleek het, dat de En
gelsen alleen comvooieerden en de
Amerikaan op order van Washington
niet benoorden de Soenda-eüanden
mochten optreden. Het grootste deel
van de vloot uit de Philippijnen trok
terug op Noord-Australië. Hoe Admiraal
Helfrich ook aandrong op offensief op
treden, zo noordelijk mogelijk om de
vijandeiyke opmars te vertragen, niets
mocht baten. Nederlandse acties van
onderzeeboten en vliegtuigen hadden
succes, maar ze waren niet groot ge
noeg om de vyand te stuiten.
Pas na de vorming van de Raad van
Chefs-staf te Washington en de benoe
ming van Generaal Wavell verander
den de inzichten. Nu zou men aanval
len. Krachtige versterkingen, vooral van
vliegtuigen, werden toegezegd, maar ge
brek aan scheepsruimte en de onwil
Y>^n de Australische dokwer
kers (spatiëring van ons Red) be
lette tydige versterking. Wel kwamen
in deze maanden bijna 700 vliegtuigen
in Australië aan, maar slechts een klein
deel bereikte Java.
Na de val van Singapore zag Wavell
de toekomst donker ln en koesterde wei
nig hoop Java te behouden.
Op 21 Februari qntving hij echter
order uit Washington Java tot het
uiterste te doen verdedigen met de
aanwezige troepen .terwyl hem vry-
heid werd gelaten oorlogsschepen en
vliegtuigen, voor Java bestemd, en on
derweg, alsnog naar Java tc dirigeren.
Het bevel zou htf overdragen aan de
Nederlandse autoriteiten. Door deze
order is de slag in de Javazee tot een
bittere noodzaak geworden om de
stryd tot het uiterste te rekken.
Er moest ten koste van alles tijd wor
den gewonnen. Een Engelse vloot was
bezig by Colombo te verzamelen,
Australische en Amerikaanse troepen
waren op weg naar Australië, grote
aantallen vliegtuigen volgden. Iedere dag
uitstel was een grote winst. Indien het
mocht gelukken de Japanse transport-
vloot, naar Java onderweg, zodanig te
beschadigen, dat ze terug moesten ke
ren naar haar bases, dan zouden de ge
allieerde strijdkrachten wellicht tot een
tegenoffensief kunnen overgaan.
De noodzakelijkheid van de slag ln de
Javazee stond hiermede vast.
Al heeft Doorman's strijd ogenschijn
lijk geen resultaat gehad, bij nadere be
schouwing blijkt, dat hij wel degelijk
nuttig is geweest. Zware Japanse zee
strijdkrachten die ten Zuiden van Java
kruisten om vluchtende geallieerde sche
pen op te vangen kregen geen gelegen
heid verder Zuidelyk te gaan zoeken.
Daar voeren in die critieke dagen gro
te convooien ,die de enige twee geoefen
de Australische divisies van Afrika naar
hun land terugbrachten, dezelfde divi
sies die later een grote rol speelden bij
de herovering van Nieuw-Guinea enNe-
derlands-Indië. Meer dan 4000 man
Amerikaans grondpersoneel en vele
vliegtuigen waren op weg naar India,
waar ze de kern zouden vormen van de
10de Amerikaanse luchtvloot. Verder
voer daar het slagschip „Warspite" op
weg naar Colombo, dezelfde „Warspite",
die later in de Middellandse Zee, bil
Normandië en Walcheren goede diensten
bewees. Al deze schepen waren in groot
gevaar, de slag ln de Javazee heeft hen
gered en dus wel degelijk nut gehad 1!
Ook was het geen zelfmoord. De Ja
panse overmacht ter plaatse was niet zo
eroot en er waren wel degelijk kansen
op succes. De Japanse escortevloot ls
bijna verrast; misleid door haar eigen
overwinningsberlchten. misleid door de
eigen verkenningsberlchten geloofde ze
niet aan een slag en ze heeft zich
slechts op het allerlaatste ogenblik kun
nen verzamelen. Indien de ongelukkige
treffer inplaats van op de Engelse krui
ser Exeter" op een der Japanse krui
sers was geplaatst op hetzelfde ogenblik,
toen n.l. het Japanse convooi in zicht
kwam en de Japanse schepen hun tor
pedobuizen hadden leeggeschoten, was
een doorbraak niet onmogelijk geweest.
En zelfs avonds toen de 4 geallieerde
kruisers opnieuw het convooi zochten
en de Japanse luchtverkenning weder
om faalde, was het slechts aan de maan
te wiiten, dat de 2 Japanse kruisers hen
ontdekten en 12 torpedo's van de 151,
welke die dag waren verschoten, de be
slissing brachten.
Ten slotte zou men nog kunnen vol
houden dat het beter ware geweest
de schepen eerder te doen terugtrek
ken om van Australië uit de strijd
voort te zetten. De terugtocht had dan
echter al op 20 Februari moeten ge
schieden. Java zou vermoedelijk om
streeks 26 Februari hebben moeten
capituleren. De Japanse vloot was veel
eerder voor Colombo verschenen on
veel vroeger en sterker in de Koraal
zee. Een overwinning aldaar had hen
Nieuw-Guinea doen veroveren en wel
licht zelfs de weg tussen Amerika en
Australië, hetgeen de oorlogsduur aan
zienlek zou hebben verlengd. Het i#
mede te danken geweest aan Door
man en de zijnen, aldus besloot spri
dat dit niet gebeurd is.
Na de pauze werden enige interessante
filmpjes van de Marine Voorlichtings
dienst vertoond, waarna de heer Heringa
een kort dank- en slotwoord sprjx,
waarin hy tevens opwekte tot het lia*
maatschap van „Onze Voot/\
PREDIKBEURTEN VOOR WOENSDAG.
Biduur voor het gewas.
Alphen a. d. Ryn Ned. Herv. Kerk.
Hooft-straat: 7.15 uur ds L. VroeglndewtiJ-
Chr. Gerei. Kerk: Van Reedestraat: w
uur ds W. Baaij.
Boskoop Gerefv Gem.7.30 uur ds K
de Gier van Lisse,
Katwijk aan Zee Chr. Geref. Kerk:
8 uur ds P, v. d. BUI.
Oude Wetering Geref. Kerk: 7.30 uur
ds W. v. d. Bos.
Ned. Herv. Kerk Beroepen te Pelz«
J. J. Slezen,legerpred. te 's-Gravennag-.
die dit beroep ook aannam: te Cape»'
(N Br.) J. T. Doornenbal te Oene; te Heoei
J. v. Wier te Kestercn: te 's-Heer MenflS*
kerke J. A. Talma te Zaamslag, te RU6*®®
(vac \V. L. Mulder) J. W. de Bruyn te
Sprang; te Zulllchem-Nieuwaal D. v. a-
Ent Braat te Elburg. rir
Aangenomen naar Leeuwarden (vac. or
M, H. Bolkesteln) J. de Bruyn te Gexne»*
die bedankte voor Holten: naar Anjura
(toez.) P v. d. Staay te Enter.
Bedankt voor Stavenlsse A. Breure
Glessen-Nleuwkerk; voor Ouderkerk
IJssel J. v d. Heuvel te Schoonhoven,
voor Houten (toez.) J. Bus te Staphorst.
Geref. Kerken Beroepen te Berg
ambacht J. Flret Sr., cand te Dordrecw.
t-e Wllnls C Ch. Griffioen, cand.
Utrecht: te Amsterdam (vac. 10e Pr®d P,;'
R. C. Harder, stud pred. te Wagerungen-
Aangenomen naar Groningen (vac.
wyk) J. G Marseille te Uithuizen; naar
Hulzen (N.H dr S. D. Attema te wa
terbeek: naar Groningen (vac. P v. Striem
dr L Praamsma te Stadskanaal.
Bedankt voor Hantum C. v. d. Boomi w
Berkum voor Nliverdal (vac. W. B. oei
Brave) T. B. v. Houten te Britsum: voor
Hilversum (5e pred.pl.) J G. Adema
ROttsrdam-Delfshaven.
Geref. Kerken art. 31 K.O. Beroep^}
te Emmen. Kantens. Loenen a. d veen
en te Wetslnge-Sauwerd D. Deddenscano-
te Kampen; te Apeldoorn B. Jongeling
Sappemeer. te Twijzel J. v. Dyk, cana.
Groningen.
Chr. Geref. Kerken - Tweetal te Utrecht-
N., N. de Jong te Mlddelharnls cn K-
v. Smeden te Groningen.
Oud-Geref. Gemeenten Beroepen
Edervecn M. A. Mieras te Krimpen a.
IJssel.
Hein. Broederschap Aangenomen nalf
Krommenle-Wormer-Ji6p J. H. Hylken»
prop. te Bloemendaal.
Fierst. Evang. Luth. Kerk Beroepe#
te Hoorn-Medembllk J. M. Llndeljer
's-Gravenhage.
