De Franse socialisten doen water in hun wijn
Wat de politieke leiders van de
verkiezingsuitslag zeggen
W EE"R BERICHT
87ste Jaargang
DONDERDAG 8 JULI 1948
No. 26433
LEIDSCH
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f3,90 per 3 maanden; 30 cents per week
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Witte Singel 1, Leiden Giro no.: 57055
Het A.N.P. heeft vannacht, direct na het bekend worden van de uitslag der
Tweede Kamer-verkiezingen, zich telefonisch in verbinding gesteld met de lei
ders der politieke partyen, welke zetels in de nieuwe Tweede Kamer zullen be
zetten. Ondanks het nachtelijk uur waren zij aanstonds bereid hun oordeel
in een kort onderhoud te formuleren.
Bij dit telefonisch interview hebben wij allen de volgende vragen voorgelegd:
1. Bent u tevreden en is aan uw verwachting voldaan?
2. Zijn er bijzondere verschuivingen, die uw aandacht trekken
3. Wat is uws inziens de algemene tendenz van de cijfers?
4. Geven zij al aanleiding tot een opmerking over de kabinetsformatie
Wij laten nu hun antwoorden volgen
DE HEER VAN DER GOES VAN
NATERS AAN HET WOORD.
De fractie-leider van de Partij van de
Arbeid, jhr mr M. van der Goes van
Naters zeide in zoverre tevreden te zijn,
dat de communisten werkelijk achter
uitgedrongen zijn. Aangezien de Part. v.
de Arbeid in het offensief tegen het
communisme is geweest, aldus jhr. Van
der Goes, moest zij tegen rechts in het
defensief zijn. Wij hopen een volgende
keer terug te winnen, wat wij thans aan
rechts verloren, zo zeide hij, indien wij
dan in het offensief naar rechts zijn.
De Ohr. Historische Unie heeft in de
oppositie blijkbaar nu weer opgehaald
wat deze partij, toen zij regeringspartij
was, achteruit boerde, evenals de V.V.D.
Oppositie is gemakkelijker dan regeren.
Het is een algemene regel, dat regerings
partijen teruggaan, zoals blijkt in alle
landen,' waar thans socialisten aan de
regering deelnemen. Het enige fand,
waar de socialisten wonnen van de ka
tholieken en niet van de communisten,
is Luxemburg, waar zij niet aan de re
gering deelnemen.
Hoewel door de verschuivingen de re
geringscoalitie iets is teruggelopen, is
deze nu toch nog enorm sterk, sterker
dan enige vroegere coalitie uit de Neder
landse parlementaire histörie. Het oor-
déel van de kiezers is zeer zeker niet,
dat het roer om moet.
De tendens van de cijfers vertoont in
derdaad een verschuiving naar rechts,
d.w.z. ook naar de Partij van de Arbeid,
die twee zetels van de communisten won,
doch nog meer naar rechts moest door
geven door opgemelde oorzaken.
De heer Van der Goes zeide voorzioh-
tig te willen zijn met het geven van een
oordeel over de kabinetsformatie. Hij is
van mening, dat men de conclusie zal
willen en moeten trekken, dat de uit
spraak van de kiezers duidelijk wijst op
het vormen van een regering, die een
uitgesproken progressieve politiek moet
blijven voeren, bijvoorbeeld ten aanzien
van maatregelen van geleide economie
en van de Indonesië-politiek. Eén for
mateur zal met een duidelijk program
moeten komen, waarna kan worden na
gegaan welke partijen het kunnen on
derschrijven.
De Partij van de Arbeid heeft volgens
mr Van der Goes een verkiezingsactie
tegen de achtergrond van het regerings
beleid moeten voeren. De hoge belas
tingbiljetten zijn'niet populair, doch een
andere politiek zou tot devaluatie heb
ben geleid. Zo kan men meer voorbeel
den noemen, doch in het algemeen kan
men zeggen, dat de Party van de Arbeid
een offer aan populariteit heeft ge
bracht in 's lands belang. Zo ook by
het voeren van de ondankbare Indone
sië-politiek, waarby wy de langzame,
maar engetwyfeld beste weg hebben ge
kozen, aldus jhr mr van der Goes van
Naters.
AANHOUDEND KOEL
De Bilt verwaoht tot Vrijdagavond:
Wisselend bewolkt met enkele' buien.
Aan de kust krachtige, in het binnen
land vannacht matige en morgen over
dag vrij krachtige wind uit Noord-Wes-
teiyke richtingen. Koel.
9 JULI.
Zon op: 4.31 uur; onder: 20.59 uur.
Maan op: 7.24 uur; onder: 23.06 uur
(n.m.).
Hoogwater te Katwyk te 5.14 en 17.46 u.
Dit nummer bestaat uit zes pagina's
HET ANTWOORD VAN DE
HEER WAGENAAR.
De heer Gerben Wagenaar, fractie
voorzitter van de CP.N., is niet tevre
den over de verkiezingsuitslag.
Hoewel, nhar hij zegt, de anti-com
munistische campagne niet geleid heeft
tot aanzieniyke verschuiving naar
rechts, ziet hy in deze uitslag een ver
zwakking van links, van de arbeiders
klasse. Verzwakking van links, aldus de
heer Wagenaar, betekent verslechtering
voor de arbeider.
Ten aanzien van de kabinetsformatie
is volgens hem nog niets te zeggen, om
dat niet bekend is, wat binnenskamers
bekokstoofd wordt. Hiervan zal afhan
gen of de oude coalitie gehandhaafd
biyft of dat een kabinet op bredere
basis wordt gevormd. Dit laatste hoeft
niet, maar kan wel, aldus de heer Wa
genaar.
DE HEER TILANUS OVER
DE UITSLAG.
De heer H. W. Tilanus. fractieleider
van de Chr. Historische Unie, zeide voor
zijn groep zeer tevreden en voldaan te
zyn. zyn aandacht is gevallen op de
algehele verschuiving naar rechts met
verlies voor Communisten en Party van
de 'Arbeid en winst voor V.V.D.C.H.
en Weiter. De tendens van de cyfers is
zyns inziens een uiting van ontevre
denheid by sommigen over het tot nu
toe gevoerde beleid en wat de C.H.U.
betreft is de verschuiving een bevesti
ging van de tendenz bij de Statenver
kiezingen van 29 Mei 1946.
Met het oog op de kabinetsformatie
gaan de wensen van de heer Tilanus.
zoals voor 1946, uit naar een kabinet
in breder verband. De zorgen in het
staatkundig leven, gelet op de interna
tionale verhoudingen en de moeihjke
situatie met het oog op Djokja.ik zeg
niet Indonesië, aldus de heer Tila
nus, voorts de financiële zorgen in het
eigen vaderland met de bijkomende
vraagstukken als materiële oorlogsscha
de en wederopbouw, dwingen er myns
inziens toe specifieke party wensen te
laten ritsten en over de party muren
heen als oprecht democratische groe
peringen elkaar de hand te geven om
gezameniyk uit al deze zorgen en moei-
ïykheden te komen.
INZICHT VAN DE HEER OUD.
Ook mr P. J. Oud, iy staan voerder van
de Volkspartij voor Vryheid en Demo
cratie was ondanks zyn grote heesheid
bereid op de vier vragen van het A.N.P.
te antwoorden. Hy is best tevreden over
de uitslag en zeide deze prachtige voor
uitgang voor zyn party dan ook min of
meer te hebben verwacht. Ten aanzien
van de verschuivingen zeide hy, dat in
het algemeen van een doorgang naar
rechts gesproken kan worden. De Party
van de Arbeid heeft gewonnen van de
Communisten, doch nog meer naar
rechts afgestaan. De oude Vrijzinnig-
democraten hebben de oude leiding weer
gevolgd. De algemene tendenz van de
cyfers is, aldus mr Oud, dat het ge
voerde Indiëbeleid mede oorzaak is van
de verschuiving naar rechts.
Ten aanzien van de kabinetsformatie
zeide mr Oud, dat naar een zodanig be
leid gestreefd moet worden, dat een
meerderheid voor de grondwetsherzie
ning in tweede lezing zal kunnen wor
den gevonden. By de formatie zal reke
ning moeten worden gehouden met de
inzichten van V.V.D. en C.H. „Meer wil
ik er nog niet over zeggen", aldus mr
Oud. „Ik moet eerst nog eens rustig
denken".
DE MENING VAN DE
HEER SCHOUTEN.
Op de vraag of hij tevreden was met
de uitslag en of aan zyn verwachting
is voldaan verklaarde de heer J. Schou
ten, voorzitter der AR.-fractie in de
Tweede Kamer het volgende: Laat ik
dit zeggen: op zichzelf ben ik tevreden
met de uitslag, al heb ik een kleine
hoop gehad op een veertiende zetel. Jk
heb steeds bij mezelf gezegd, ,.als we
dertien zetels handhaven is het goed
en misschien krygen we er een veer
tiende by.
De strijd om Berlijn
SOKOLOFSKY NAAR MOSKOU?
Maarschalk Sokolofsky, de Sovjet-op
perbevelhebber in Duitsland, zal een
dezer dagen naar Moskou vliegen om
aan Molofcof, de Sovjet-minister van
Buitenlandse Zaken, verslag uit te
brengen, aldus melden Duitse politieke
kringen, die in nauw contact staan met
het Sovjet-hoofdkwartier.
Dit bezoek zou in verband staan met
de ontvangst te Moskou van de Britse,
Amerikaanse en Franse nota's over de
toestand te Beriyn.
Sokolofsky zal waarschyniyk met
maarschalk Boelganin, Sovjet-minister
van Defensie, die in de afgelopen da
gen te Beriyn was, naar Moskou rei
zen.
OOST-DUITSE MARK BETA
LINGSMIDDEL TE BERLIJN.
Door de Berlijnse gemeenteraad is
de Oost-Duitse mark eenparig als be
talingsmiddel aangenomen voor alle
diensten der stad. Hoewel de meerder
heid van de gemeenteraad zich tegen
de Sovjet-politiek te Beriyn verzette,
zag zij zidh „door de omstandigheden
genoopt" deze mark te aanvaarden,.
HET HANDELSVERKEER TUS
SEN OOST EN WEST DUITS
LAND.
De onderhandelingen tussen de ver
tegenwoordigers van de Westelijke zo
nes en die van de Russische zone, in
zake de vereffeningsbepalingen met be
trekking tot het handelsverkeer tussen
West en Oost Duitsland, die thans te
Frankfort aan de gang zyn, zyn zever
gevorderd, dat een overeenkomst kan
worden verwacht, zo meldt een persbu-
reu, dat met Britse vergunning werkt.
Byzondere verschuivingen zijn ernaar
het oordeel van de AH. leider wel; de
moeilykheid is z,i. echter, dat ze niet
dezelfde strekking hebben. Tussen de
ene plaats en de andere is er nameiyk
wel verschil. Als algemene opmerking
maakte de heer Schouten deze, dat uit de
uitspraak der kiezers biykt, dat er velen
zyn, die ernstig bezwaar hebben tegen
het regeringsbeleid ten aanzien van In-
De algemene tendenz van de cyfers
is naar 's heren Schouten oordeel deze.
dat er een zekere verschuiving heeft
plaats gevonden van links naar rechts,
welk begrip men niet moet nemen in
historisch-politieke zin, maar los daar
van. Men ziet uit de cyfers een daling
van de invloed der communisten, van
de Party van de Arbeid en die is ten
goede gekomen aan V.V.D. en C.H. en
verder is er een zekere kleine verschui
ving in R.K. richting, nameiyk naar de
lijst Weiter.
Tenslotte vroegen we de heer Schou
ten of de cijfers hem al aanleiding ga
ven tot een opmerking over de kabi
netsformatie.
„Als u het goed vindt zo zeide de
heer Schouten zou ik eerst de cyfers
nog wel eens nauwkeurig willen beky-
ken. Alles samengenomen en rekening
houdende met alle omstandigheden is
er echter wel een tendenz in de richting
van ernstig bezwaar tegen het Indië
beleid".
HET OORDEEL VAN DS ZANDT.
Toen we ds Zandt, de voorzitter van
de fractie der Staatkundig Gerefor
meerden in de Tweede Kamer vroegen
of hy tevreden was met de uitslag, ver
klaarde hy, dat er voor hem reden tot
grote tevredenheid was. Zijn party heeft
een prachtige vooruitgang gemaakt,
vopd hij.
De verschuivingen, welke tot uitdruk
king zyn gekomen, achtte hij niet groot.
De heer Zandt zeide venvacht te heb
ben, dat de A.R. meer zetels zou halen.
Hij constateerde een lichte verschuiving
in de richting der oppositiepartyen.
Op de vraag of de cijfers hem al aan
leiding gaven tot een opmerking over de
kabinetsformatie, antwoordde de heer
Zandt, dat het z.i. dezelfde kant zal
uitgaan.
EEN UITING VAN DE
HEER WELTER.
De heer Chr. J. I. M. Weiter zeide
dankbaar te zyn, maar niet voldaan.
De verschuiving naar rechts kan tot
zeer vergaande conclusies aanleiding
geven en zeer bepaald met betrekking
tot het Indië-beleid. Ten aanzien van
de kabinetsformatie wilde de heer Wei
ter zich nog niet uitlaten.
Toen wy dit overzicht afsloten he
denmorgen halfvier handden wij de
heer Romme, de fractievoorzitter der
K.VH., nog niet kunnen bereiken, zo
dat wy moeten volstaan met de ver
melding van de mening van zeven der
politieke leiders.
Palestina in Veiligheidsraad
De Sovjet-gedelegeerde, Gromyko,
heeft een aanval gedaan op de voorstel
len van graaf Folke Bernadotte betref
fende de regeling van het Palestynse
vraagstuk.
De Veiligheidsraad heeft met acht
stemmen voor en drie onthoudingen een
Engels voorstel aangenomen, om een
dringend beroep op Arabieren en Joden
te doen, in beginsel de verlenging van
de wapenstilstand te aanvaarden tot een
periode, die in overleg met de bemid
delaar zou worden bepaald.
De Sovjet-Unie, de Oekraïne en Sy
rië onthielden zich van stemming.
Naar aanleiding van te Lake Success
binnenkomende berichten verminderde
de hoop, dat beide partyen bereid zou
den zijn onvoorwaardeiyk de verlenging
van de wapenstilstand te aanvaarden.
Naar verluidt zou Bernadotte, indien
zy'n voorstellen verworpen zouden wor
den, onmiddellyk verzoeken het bestand
drie dagen te verlengen voor de evacu
atie van het personeel der VN uit Pa
lestina.
IN NOVEMBER VERGADERING
OVER EUROPESE EENHEID
TE PARIJS.
In welingelichte kringen te Londen
verwacht men, dat. in November te Pa
rijs een conferentie zal worden gehou
den over eenheid van Europa, indien
de Engelse regering over dit voorstel
van een aantal afgevaardigden ter
Haagse conferentie, onder wie Chur
chill, de regeringen in Europa wil pol
sen.
TIJDELIJKE STAKING
MARSHALLHULP AAN BELGIË.
De uitvoering van het programma
van economische hulp aan België door
de V.S. is tydeiyk stop gezet, daar de
Belgische regering niet als voorgeschre
ven op 3 Juli het bilaterale verdrag
met de V.S. had gesloten.
Ook Zweden zal geen voorraden op
crediet krygen, totdat de overeenkomst
geratificeerd is, hetgeen waarschyniyk
voorlopig niet zal gebeuren, aldus de
„Journal of Commerce".
AMBTENARENSTAKING TE
PARIJS.
Een aantal ambtenaren van het
Franse ministerie van Financiën en van
andere diensten zijn heden in staking
gegaan als gevolg van het niet-inwilli-
gen van hun eisen tot verhoging van
de salarissen.
Daar alleen de niet-geuniformeerde
douane-ambtenaren in staking zyn,
heeft het grens- en luchtvaartverkeer
normaal voortgang.
Over het aantal stakers is men het
niet eens. De schatting varieert van
60—120.000.
Onder degenen, die zich gisteravond voor of in onze Redactiebureaux op de hoogte kwamen stellen van
de uitslag der verkiezingen, bevonden zich ook onze Burgemeesterjhr mr F. H. van Kinschot en zijn
echtgenote. Onze fotograaf verraste de Burgervader temidden van een deel van de Redactiestaf.
(Foto Van Vliet).
Zij vormen
„partij van het behoud"
(Van onze Paryse correspondent)
De Franse socialistische party, de
S.F.I.O., heeft dezer dagen haar jaar
lijkse congres besloten met een motie
van vertrouwen in het partybestuur.
Deze mededeling is belangrijker dan op
pervlakkig lykt, want door de linkse op
positiestroming af te takken hebben de
ruim 4500 congressisten de politiek der
acht socialistische ministers en de steun,
welke zy van de ruim 100 parlements
leden ontvingen, bekrachtigd. Daarmee
werd het voortbestaan van de Regering
Schuman voorlopig weer verzekerd. Veel
hechter dan vroeger zyn de regeringen
van de nieuwe Vierde Republiek ge
grondvest op de politieke partyen des
lands. Volgens de Gaullisten zyn de
banden tussen uitvoerende macht en
party besturen zelfs té intiem: rij ver
wijten de nieuwe grondwet de" regeerders
in wezen tot vazallen der party bestu
ren te hebben verlaagd, waardoor groeps
belangen te gemakkelyk over het natio
nale welzyn komen te prevaleren.
Hoe dit zij. het is onmiskenbaar, dat
de partydiscipline, zowel op- als neder-
waarts, een factor is geworden, waar*
ieder regeerder in véél sterker mate dan
voorheen rekening mee te houden heeft.
En ieder weekend kan'men d&n ook de
onderscheiden excellenties uit zien zwer
men naar hun resp. kiesdistricten om
daar de temperatuur op te nemen.
Die politieke temperatuur wil vaak
aanmerkelyk verschillen met die, welke
heerst in Parys en het is dan de taak
der ministers de hartstochten hunner
partygenoten te temperen en een atmos
feer te scheppen van wederzyds ver
trouwen, waarin een doelbewust regeren
mogelyk is. Voortdurend moeten zo de
ministers hun houding bepalen tussen
de polen oppositie en verantwoordelyk-
heid: men zou ook kunnen zeggen: tus
sen het verleden en de toekomst.
VAN OPPOSITIE TOT REGERING
Een proletarische party mag men de
SFIO thans nauwelijks meer noemen.
Het Franse socialisme heeft ach ont
wikkeld tot een regeringsparty by uit
stek en men dient te erkennen, dat zy
voor de hoogste posten van de Staat,
het Presidium van de Republiek inbe
grepen, een aantal voortreffebjke func
tionarissen heeft geleverd.
De evolutie van oppositie naar rege
ringsparty heeft zich niet zonder horten
en stoten voltrokken en nog steeds zyn
er belangrijke stromingen in de party,
die van tyd tot tyd een „oppositiekuur'
aanbevelen om verwatering der princi
pes te voorkomen. De voornaamste dezer
elementen, die zich laatste winter ver
enigd hebben in een „rassemblement",
waar de schryver-phllosoof Jean-Paul
Sartre de meest markante persooniyk-
heid van is, zyn thans uit het party-
bestuur gestoten en daarmee zyn weer
enkele druppels water in de marxisti
sche wyn gegoten. Niettemin werd dit
besluit pas genomen, nadat de socialis
tische ministers een wenk hadden ge
kregen een wat radicaler koers te kie
zen; hetgeen in deze betekent, dat het
militaire budget met een 50 millioen
verlaagd diende te worden, dat samen
werking met de extreme Indo-Chinees
Ho Chi Minh wordt aanbevolen en,
vooral, dat er een actiever druk op de
pryzen moet worden uitgeoefend.
Wanneer men echter de motie met
enige nauwlettendheid leest, dan wordt
het duideiyk, dat de katholieke premier
Schuman. uit de socialistische hoek wei
nig heeft te vrezen, want deze aanwij
zingen zyn aanmerkelyk minder ulti
matief dan de eisen, die het vorige con
gres Ramadier heeft gesteld. De S.F.I.O.
is een party van het „behoud" gewor
den.
Het ivos weer gezellig druk gisteravond voor onze publicatieborden aan de Witte Singel, waar honder-
den stadgenoten met stijgende spanning het verloop van de stembusstrijd in deze gemeente volgden. Mede
dank zij het nog vrij gunstige weer en vooral dank zij ..Werkmans Wilskrachtheerste er een voortref-
felijke stemming. Onze foto geeft een gematigd beeld van de drukte. Wie zich zelf herkent in de beide
personen, wier hoofd op deze foto door een cirkeltje is omgeven, mag aan ons Bureau een ongetwijfeld
welkome herinnering aan deze verkiezingsdag in ontvangst komen nemen
(Foto Van Vliet)
