Sovjets leggen interzonaal verkeer stil Smuts recipieerde en werd gehuldigd in Miner va Commissie van Drie vraagt voortzetting der onderhandelingen Met een enkel woord Valutaherziening in W.-Duitsland Oude geld mei ingang van Maandag a.s. ongeldig Als repressaille tegen tie geldhervorinuig Wat er in Indië gebeurt WEERBERICHT 87ste Jaargang ZATERDAG 19 JUN11943 No. 26416 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f3,90 per 3 maanden; 30 cents per week Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Eed. 21507 Witte Singel 1, Leiden - Giro no.: 57055 .T (Foto Van Vliet) Na de promotie-plechtigheid liep de senaat, voorafgegaan door de jonge doctor (geheel links op de foto) en het Prinselijk Paar. door de Kloksteeg naar de Academie, waar een zeer druk bezochte receptie plaats vond. Het besluit van de ere-promotie Een eivol groot-auditorium was gis termiddag het toneel van de receptie, die volgde op de ere-promotie van veldmaarschalk Smuts in de Pieters kerk. Het Prinselijk Paar, de „jonge" doctor en de leden der regering be nevens de buitenlandse gasten en hun dames gingen de senaat vooraf in de stoet, die van de Pieterskerk naar het Academiegebouw trok. Het groot-auditorium bleek niet groot ge noeg, om de stroom van belangstel lenden te verwerken, en Smuts slaag de er slechts in, een deel van de hem toegedachte gelukwensen in ont vangst te nemen. Het Prinselijk Paar, dat eveneens geruime tijd in de re ceptiezaal verbleef, onderhield zich met talrijke der aanwezigen, o.m. enige leden van de senaat, de onlangs tot ere-doctor uitgeroepen eerste Har- vard-gasthoogleraar, prof. dr W. E. Hocking, de aanwezige leden van de ministerraad en andere autoriteiten. Kort voor het einde van de receptie verliet het Prinselijk Paar de zaal, met enige moeite, die niettemin, toen de Prinses daarover een opmerking hoorde, haar de verklaring ontlokte, dat het voor het groot-auditorium „geeneens zo héél vol" was, en dat zij het wel eens voller had gezien! Slechts korte tijd was veldmaarschalk Smuts in Leiden toegemeten, aangezien een krap reisschema in het verschiet lag. Daardoor moest de receptie enigs zins ontijdig worden afgebroken, om ook aan het laatste deel der plechtig heden in Leiden te kunnen toekomen. Ln een open rijtuig begaf Smuts zich, luide toegejuichd door de talrijke toe schouwers op Rapenburg en Breestraat, naar sociëteit Minerva, waar de presi dent van de sociëteit de veldmaar schalk verwelkomde in de hal. EEN GESCHENK DAT DE BANDEN STERKT. In de sociëteitszaal hadden talrijke studenten zich verzameld om Smuts, die vergezeld werd door verscheidene auto riteiten, hulde te brengen tijdens de ongedwongen borrel by de haard. Deze ontvangst werd geopend door het zin gen van het Iovivat, ten vervolge waar op de president der sociëteit, de heer H. J, C. van Scherpenberg, een kort begroetingswoord sprak. De praeses col- legii, de heer J. Drijber, merkte op dat nog nimmer, behalve misschien by de promotie van Churchill, zulk een uit gebreide kring van vrienden by de haard by een was om een jong doctor te huldigen. Sprekers gedachten gingen op dit ogenblik in het by zonder uit naar de tweede wereldoorlog, toen Smuts in de donkerste tyden zyn ster kend woord richtte tot de wereld en daarmede ook tot zyn oude stamland Nederland. Niet alleen tydens vroegere wandelingen van Smuts over het Ra penburg als student van Cambridge binden hem aan Leiden, ook de benoe ming van de oud-Leiden aar Steyn, ere lid van het collegium, in het laatste kabinet van Smuts, getuigt van de banden, die tussen Smuts en de Sleu telstad bestaan. Het heeft de Leidse academische wereld voldoening ge- schonken, in deze vorm Smuts tot steun te kunnen zyn geweest. Onder de vele hoogtepunten, die het sociëteitsleven heeft gekend, behoorde vclgens spreker op dit moment zeker genoemd te worden het diner, dat in 1884 aan de grote Zuid-Afrika an Paul Kiiiger werd aangeboden, aan welke gebeurtenis nog steeds een levendige herinnering wordt bewaard. Als blijk van waardering voor hetgeen Smuts voor Leiden, Nederland en het vorste- lyk huis is geweest, bood de praeses aan de jonge doctor een afbeelding aan van het menu, indertyd voor Krüger geserveerd, welk menu getekend was door alle deelnemers van deze maaltyd. Nog steeds wordt dit menu in dankbare herinnering als een reliqui bewaard. Spreker wenste de nieuwe Leidse doctor geluk en prees Leiden gelukkig met de „jongste" doctor van zyn academie, om tot slot een dronk op Smuts uit te brengen. ras NIMMER EEN KANS OM GOED TE DOEN. In zijn aantrekkelyke moedertaal richtte Smuts daarop het woord tot de aanwezigen. Reeds direct constateerde hy, dat dit een onvergetelyke dag voor hem zou blyven, die steeds dierbare herinneringen zou oproepen. Smuts herinnerde aan zyn studietyd en de bezoeken, die hy in die tyd aan Leiden en Holland bracht, om vervolgens te spreken over zyn functie van staats - procureur in Transvaal, overgenomen van zyn beroemde oorspronkelyk Leid se voorganger, die in de eerste slagen van de boerenoorlog het leven liet. Thans is echter een oudere band ge schapen door het geschenk, dat terug gaat tot 1884, een plaat, die een onver getelyke herinnering zal verankeren. „Myn toekomst ligt achter my, de Uwe voor U, U zult de groei der maatschappij en samenleving nog be leven, en U zult er Uw strijd in vin den voor een betere wereld. Speciaal voor de studenten ligt in die strijd een groot aandeel weggelegd. U zult dan ervaren, dat alle geschiedenis tragedie is, geen succes. Krüger, op wiens plaats van zo vele jaren her ik thans sta met ontroering, heeft dit ervaren, zoals U het ervaren zult. Hij heeft door zijn verbazingwekken de zielskracht een volk verenigd en het grootste epos dpr geschiedenis geschreven. Ik wens U allen zulk een geluk in Uw toekomst, waarvan gij dient te genieten. Mis nimmer een kans daartoe, maak van alles wat er van te maken valt. Moge U en socië teit Minerva, U allen in Nederland voortbouwen op het verleden en met de tradities van een roemrijke ge schiedenis nog groter dingen verrich ten, dan de geslachten voor U reeds hebben verwezenlijkt." Luide toejuichingen vertolkten de in stemming, die deze woorden vonden. Enkele ogenblikken slechts vertoefde Smuts nog temidden van de studenten, daarna vond het vertrek plaats. Zoals reeds gezegd noopte een straf reissche ma tot een snelle terugtocht. Tegen zes uur reden de auto's met de hoge gasten uit de Sleutelstad weg. Nog gisteravond vertrok Smuts per vliegtuig naar Lon den, hedenochtend om zes uur startte vandaar het particuliere vliegtuig van Smuts voor de terugtocht naar Zuid- a frik-a. Een kort bezoek aan Eurcpa, een zeer kort aan Holland en Leiden was daarmede ten einde, doch de Leid se Universiteit heeft in die korte ogen blikken een der grootste figuren uit de laatste decenniën der wereldgeschie denis aan haar gemeenschap toege voegd. Smuts zal in Z.-Afrika landen met het ere-doctoraat van de roem ruchts te universiteit van „die ouë stam land". Er zijn andere mogelijkheden dan Australisch-Amerikaans compromis-voorstel De Oommissie van Goede Diensten heeft, naar uit een gisteren door haar uitgegeven communiqué blijkt, een brief gezonden aan de Nederlandse delegatie, waarin gevraagd wordt of het de Nederlandse delegatie thans mogelyk is de onderhandelingen over een overeenkomst met de republiek Djokja voort te zetten. De brief van de Commissie verwyst naar de brief van de Nederlandse de legatie, waarin even vóór de vergade ring van de agendacommissie van Woensdag j.l. werd medegedeeld, dat de Nederlandse delegatie meende, dat het beter was voorlopig de onderhandelin gen af te breken. Het communiqué van de Commissie herhaalt, dat zij sedert dien categorisch tegensprak, dat zy iets te maken had met de publicatie van de Australisch-Amerikaanse voor stellen van de Australische en Ameri kaanse delegaties. Zo de Nederlanders hun standpunt niet wijzigen, zo deelde het Australi sche lid der Commissie van Goede Diensten, Critchley, tydens een pers conferentie mede, en zij blijven dus volharden in hun standpunt om de Australisch-Amerikaanse voorstellen niet te bespreken, zullen deze voor stellen wel niet meer in behandeling komen. De leden van de Commissie, die allen op deze conferentie aanwezig waren, verklaarden, dat er andere mogelykhe- den waren om tot een oplossing te ko men, „doch dit is een geheim van de toekomst", aldus het Belgische lid Her- remans. Herremans wilde de „min of meer indiscrete vraag" of de Commissieleden instructies van hun regeringen hadden ontvangen, niet beantwoorden. Men wees er op, dat de leden door hun re geringen ter beschikking gesteld waren aan de Veiligheidsraad en dat zy dus niet optreden voor hun regeringen. Herremans zeide nog, dat, indien iemand werd teruggeroepen, men hier uit niet kon afleiden of zyn regering niet accoord gaat met zyn handelwyze. Desgevraagd zeide Herremans, dat hy zich niet achter het voorstel van zfln collega's had geplaatst, omdat hy het niet eens was met de bewoordin gen van het voorstel noch met de manier en de tUd, waarop zy werden voorgesteld, met welke opmerkingen hy overigens geen critiek op de voor stellen wilde uitoefenen. Toen Critchley en Dubois werd ge vraagd of hun regeringen het eens waren met hun voorstel, merkte Dubois op: „Wy zitten hier nog". BINNENLAND By de Tweede Kamer ls Ingediend een ontwerp van wet tot goedkeuring van het op 16 April 1948 te Parys ondertekende verdrag nopens Europese economische samenwerking. De militairen ln West-Indlë hebben 344.000 sigaretten verzameld voor hun collega's in de Oost. Een dezer dagen zal deze gift per K.L.M. Constellation op Schiphol arriveren. De sigaretten zullen zo spoedig mogelyk naar Batavia worden vervoerd. De opvarenden van het s.s. ..Zuider kruis", die gisteren van Batavia naar Rotterdam op thuisreis vertrokken zijn. kunnen In Port Said post ontvangen, mits de stukken ulterlük op 25 Juni a.s. ter post bezorgd worden. BUITENLAND Het Belgische kabinet heeft gister avond het rapport aanvaard van Spaak, de mlnl6ter-president. over de Lonaense aanbevelingen ten aanzien van West- Dultsland. Spaak zal Dinsdag aanstaande volledig verslag uitbrengen aan de Bel gische Kamer. Naar in welingelichte kringen ver nomen wordt, ziin ae drie westelyke be zettende mogendheden het eens geworden over de verlaging van de Inkomstenbelas ting met éénderde in de westelyke zones van Duitsland. De overeenkomst zou een compromis zijn tussen de Franse voorstel len en de Duitse. Donderdagavond heeft de Amerikaan se Senaat verdragen met Nederland en Denemarken geratificeerd, welke de ont duiking van inkomstenbelasting moeten verhinderen. I Generaal Sir Brian Robertson, de Britse militaire gouverneur van Duits land, heeft maarschalk Vassily Sokolovsky, de SovjetruSsische opperbevel hebber, gisteravond medegedeeld, dat de valuta-herziening morgen in de westelyke zones van Duitsland zal worden ingevoerd. In een brief aan So kolovsky verklaart Robertson, dat de Britse sector van Berlyn niet by deze herziening zal worden betrokken. „Ik erken de speciale omstandigheid van een vier-mogendhedenbestuur in Beriyn en wens hieraan niets te ver anderen, tenzy het onvermydelyk mocht worden", zo schrijft Robertson. De brief luidt verder: „Ik ben er nog steeds van overtuigd, dat de enige be vredigende gang van zaken is een fi nanciële hervorming in te voeren voor geheel Duitsland. De economische toe stand van de Britse zone lydt echter hevig onder inflatie en economische stagnatie, die volgens onze op vierzy- dige basis berustende voorstellen voor financiële hervorming al lang hadden moeten zyn vërholpen. Ik ben van me ning, dat het onverantwoord is langer te wachten met het nemen van doel treffende maatregelen. Ik zal er echter in de eerste plaats voor zorgen, dat on- middellyk alle nodige maatregelen ge nomen worden voor de handhaving van de handel en goederenruil tussen de Britse zone en Berlijn en de Britse en Sovjet-zones. Ik hoop alleen, dat het mogelijk zal zyn voor de bezettende mogendheden spoedig één munteenheid voor geheel Duitsland in te voeren en de andere maatregelen voor het bereiken van de economische eenheid te nemen, waar aan wij altyd zo veel waarde gehecht hebben". In het besluit, dat vandaag werd ge publiceerd, wordt gezegd, dat elke in woner van de westelyke zones 60 nieu we marken zal uitbetaald krygen voor een gelijk bedrag aan oud geld. De be taling aan iedere Duitser, die in het be zit is van een identiteits- en rantsoe- neringskaart zal in 2 termynen geschie den, n.l. 40 mark op Zondag a.s. en 20 een maand later. De vandaag bekend gemaakte proclamatie is de eerste van drie valutawetten voor de drie zones, die gepubliceerd zullen worden. Er wordt geen verhouding voor de omwisseling van bankrekeningen in marken ge noemd. Deze zal bewaard biyven tot de derde en laatste wet betreffende de va- lutahervorming „op een latere datum" gepubliceerd is. Volgens een proclamatie wordt het oude geld van Duitsland de Reichs- mark, de rentemarken, geallieerde be zettingsmarken Maandag 21 Juni on geldig. Russische tegenmaatregelen Maarschalk Sokolovsky, de Sovjetrus- sische commandant in Duitsland, heeft de invoer van de nieuwe Duitse mark in de Sovjetrussische zone, met inbe grip van geheel Berlyn, verboden. In een proclamatie tot het Duitse volk, uitgegeven naar aanleiding van de geldsanering in het Westen, ver klaarde hy: De aparte geldsanering in West- Duitsland wordt uitgevoerd tegen de wensen en tegen de belangen van het Duitse volk in. Zy wordt uitgevoerd in het belang van de Amerikaanse. Britse en Franse monopolisten. Zy voltooit de splitsing van Duitsland. Het betekent een inbreuk op de be sluiten van Potsdam en het controle apparaat voor Duitsland, dat berekend was op behandeling van Duitsland als een economisch geheel. De westelijke mogendheden pogen thans zichzelf te verontschuldigen door te beweren, dat het onmogelijk was het eens te worden over een geldsanering voor geheel Duitsland op een vierzydige basis. De invoering van twee geldsoorten in Duitsland zal betekenen, dat de han delsbetrekkingen in het land zelf ver nietigd zullen worden. De interzonale handel zal practisch een handel tussen twee afzonderlyke staten worden. De voorwaarden voor vry passagiers- en goederenverkeer tussen de bezettings zones zullen ophouden te bestaan. (Dit laatste, aldus Reuter, wordt be schouwd als een aanwyzing, dat de Sovjetrussische sluiting van de zone- grens permanent zal zyn en niet een tydelyke maatregel uitsluitend voor de periode van de geldsanering). Teneinde de situatie, welke door de afzonderlijke geldsanering in het Wes ten geschapen is, het hoofd te bieden, verordent het Sovjetrussisch bestuur: 1. Geld. in de Westelyke zones van Duitsland uitgegeven, zal niet mogen circuleren in de Sovjetrussische zone en in Berlyn, dat in de Sovjetrussische zone is gelegen en ecohomisóh daarvan deel uitmaakt. 2. De invoer van nieuwe bankbiljet ten en oude marken uit de Westelyke zone in de Sovjetrussische zone en Ber lyn is verboden. 3. Het invoeren van dergeiyk nieuw en oud geld zal beschouwd worden als economische sabotage en als zodanig gestraft worden. Verdere maatregelen zullen naar ge lang de omstandigheden zulks eisen ge nomen worden. PROCLAMATIE VAN DE SED. De socialistische eenheidsparty heeft het gehele Duitse volk aangespoord de stryd aan te binden tegen de „verde lers van Duitsland", die verantwoord- ïyk zUn voor de valuta-hervorming in de Westelyke zones. Het Duitse nieuwsbureau Dena meldde gisteravond, dat de Sovjetrussen het interzonale verkeer tussen de Oostelykc en de Westelyke zones van Duitsland met ingang van middernacht geheel hebben stilgelegd. Deze stopzetting betreft zowel het passagiersverkeer per trem als het wegverkeer Helmstedt—Berlijn. Ook zal niemand te voet de Sovjetrussische zone mogen binnen komen. De Sovjetrussische order, vlak voor middernacht te Berlyn gepubliceerd luidt als volgt: In verband met de aparte geldhervor- ming in de westelyke zones en ter be scherming van de belangen van de be volking en de economie van de oostehj- ke zone. alsmede ter voorkoming van desorganLsatie van het geldverkeer zul len de volgende maatregelen genomen worden 1. Het passagiersvervoer per trein naar en van de Sovjetrussische bezet tingszone zal stilgelegd worden. 2. Het binnenkomen in de Sovjetrus sische zone van alle voertuigen en mo torvoertuigen zal stopgezet worden, in begrepen het verkeer op de autoweg Helmstedt—Berlyn. Verkeer uit Beriyn op de autoweg zal toegestaan zyn on der dezelfde voorwaarden als tot nu toe. 3. Alle verkeer te water zal onder worpen worden aan zeer scherpe con- tröle en slechts door mogen gaan na nauwkeurig onderzoek van de lading en de persooniyke bezittingen van de be manning. 4. Voetgangers in het bezit van in terzonale passen, uitgegeven in de wes telyke zones, zullen de zonegrens niet mogen overschryden. Personen gaande uit de Sovjetrussi sche zone naar de westelyke zone zullen zoals tot nog toe de contróleposten kun nen passeren. 5. Het goederenverkeer per trein zal ongehinderd voortgang vinden, doch onder voorwaarde van zorgvuldige con- tróle van de goederen en de bezittin gen van het treinpersoneel en het es corte. 6. Deze maatregelen treden in wer king op 19 Juni. De referentie aan de autoweg Helm stedtBeriyn, welke alleen door het autoverkeer der westelyke geallieerden voor Berlijn wordt gebruikt, wordt op gevat als een aanwyzing, dat ook geal lieerde voertuigen voor Berlyn aange houden zullen worden. Britse, Ameri kaanse en Franse passagiers voor Ber lyn zullen dan alleen per vliegtuig ver der kunnen reizen. Men verwacht, dat de westelyke com mandanten te Berlyn zo scherp moge lyk zullen protesteren wanneer gealli eerde voertuigen voor Berlyn, voorzien van de vereiste papieren, zullen worden tegengehouden. Tijdens de lunch in het Oosters Instituut, v.l.n.r. de secretaris van de academische senaat prof. dr C, C. Berg, de Zuid-Afrikaanse gezantschapssecretaris de heer Uys, de president-curator van de universiteit dr J. E. baron de Vos van Steenwyk, veldmaarschalk J. C. Smuts en de rector magnificus prof. mr J. C. van Oven. (Foto Van Vliet) De Palestijnse kwestie NOG GEEN JOODS-ARABISCHE VREDESCONFERENTIE? Volgens diplomatieke waarnemers te Londen zou graaf Folke Bernadotte, de bemiddelaar van de VN in de Palestynse kwestie, eventuele plannen voor het be leggen van een conferentie van volledig representatieve delegaties van Israël en de Arabische staten althans tydelijk hebben laten varen. Men neemt aan. dat de Arabische weigering om met verte genwoordigers van Israël op geiyke voet byeen te komen, gebaseerd op de Arabische ontkenning van het bestaan van een Joodse staat de aanleiding is geweest tot het besluit van Bernadotte zyn besprekingen op Rhodos te begin nen alleen met de hulp van Arabische en Israëlitische „deskundigen". Men ver wacht ten gevolge hiervan een vertra ging van de pogingen van Bernadotte tot het bereiken van een regeling, daar de „deskundigen" zich steeds met hun respectieve regeringen zullen moeten verstaan. Bernadotte. de bemiddelaar der VN voor Palestina, die in zyn hoofdkwartier te Rhodos is aangekomen, heeft ver klaard, dat het nog te vroee was om „hoopvol" te zijn. De bemiddelaar is zeer tevreden over de wiize. ^-s^-op het bestand ten uitvoer wordt gelegd. (Reuter) TURKS—BULGAARS INCIDENT. In een officieel Turks communiqué wordt gemeld, dat Vrijdagochtend een groep Bulgaren van 50 k 60 man een Turks dorp heeft aangevallen. De Bul garen werden door de Turkse strijd-1 krachten teruggeslagen. Een Bulgaar en een Turk zijn gedood. AMERIKA EN DE DIENSTPLICHT. Het Huis van Afgevaardigden der V.S. heeft een wet aanvaard, die voorziet in een vorm van militaire dienstplicht na I Februari a.s. Republiek ook in contact met Afghanistan Aneta verneemt, dat president Soe- karno op 31 Maart 1048 tot Abdoelka- dir, speciaal afgezant der Republiek te Afghanistan, een soortgelijke brief heeft gericht ais die aan Socripno te Praag. In deze brief wordt Abdoelkadir ge machtigd in onderhandeling te treden met de regering van Afghanistan en met deze regering overeenkomsten of verdra gen, van welke aard ook, te sluiten en to ondertekenen, waarna deze aan de republiek ter ratificatie dienen te wor den voorgelegd. Amerikaanse lening van 100 millioen dollar opgeschort De lening van 100 millioen, welke door de United States Export Bank ten be hoeve van het herstel van de economi sche positie van Indonesië aan ons land zou worden verstrekt, is opge schort. Dit is een gevolg van het door de Nederlandse regering afbreken van de onderhandelingen met de Republiek. (UP.) POOLS-HONGAARS BONDGENOOTSCHAP. Polen en Hongarye hebben te War schau een verdrag van wederzydse by- stand, vriendschap en samenwerking getekend, aldus meldt Radio Warschau. Een woordvoerder der Poolse regering verklaarde voordien, dat het verdrag „gericht zou zyn tegen „een Duitse agressie of agressie-van Duitslands bond genoten." TSJECHO-SLOWAAKS GENERAAL VEROORDEELD. De Tsjecho-Slowaakse generaal van de luchtmacht Karei Janousek ls door het-hoge militaire gerechtshof te Praag ter dood veroordeeld „wegens poging tot het verlaten van Tsjecho-SlowakUe", aldus Reuter. Het Hof heeft het vonnis echter ver zacht tot 18 jaar gevangenisstraf. Tydens de berechting is verklaard, dat Janousek gepoogd zou hebben met behulp van „de spionnagedienst van een zekere vreemde mogendheid, met welke hij sinds lang in nauw contact had ge staan" naar Groot-Brittannië uit te wyken. Hy zou. aldus werd beweerd, zich hebben willen voegen by „verra ders" onder leiding van generaal Lew Prchala, voorzitter van het Tsjecho- slowaaks nationaal comité te Londen en generaal Sergei Ingr, die aftrad als Tsjecho-Slowaaks gezant in Nederland en naar Londen ging. VRIJ KOEL De Bilt verwacht tot Zondagavond: Veranderlijke bewolking met enkele plaatseiyke regenbuien. Tijdeiyk zwak ke tot matige wind uit uiteenlopende richtingen. Vry koel. 20 Juni, Zon op: 4.19 uur; onder:. 21.03 uur. Maan op: 19.28 uur: onder: 2.36 uur. Hoogwater te Katwyk te 2.39 en 15.07 1U nummer besta** uit ns pagina**

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1948 | | pagina 1