LEIDEN STELT 5 MILLIOEN GULDEN BESCHIKBAAR
Spoorwegplannen door Raad aangenomen
Een amendement Vos-Knol-Frohwein, dat
tot 2V2 millioen gulden wil gaan, verworpen
Burgemeester zei„Als dit plan niet wordt
aangenomen, is het voorlopig van de baan"
WEERBERICHT
Leiden krijgt bijna 4200 woningen
Het uitbreidingsplan „Leiden-Zuidwest"
aangenomen
86ste Jaargang
DINSDAG 27 JANUARI 1948
No. 26296
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.3.90 per 3 maanden; 30 cents per week
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Witte Singel l, Leiden - Giro no.: 57055
De heer Schullcr (P. v. d. A.) zegt
overtuigd te zijn, dat het college bü elke
onderhandeling is aanwezig geweest en
wijst er op. dat men moet bedenken, dat
het hier niet alleen gaat om de overweg
bij de Rijnsburgerweg.
„40 JAAR ZIJN WIJ MET DIT
PLAN OPGEKNAPT."
Het lid van de commissie van finan-
ciëne de heer Knol (Prot. Chr.), zegt
zeer weifelend tegenover dit vorstel te
staan. Veertig jaar zijn wij in financieel
opzicht met dit plan opgeknapt. Ook
spr. acht het bedrag voor onze stad te
groot. De spoorwegen, die de risico's
hebben gecreëerd, moeten die risico's
ook maar dragen. Dit is een commer
cieel bedrijf, dat op zijn tractie kan af
schrijven. Spr. vraagt zich af hoe de
zaak moet worden gefinancierd.
Namens de fractie van de P. v. d. A.
verklaart de heer Van Dijk, dat zij het
plan zal steunen. Al te lang is aan het
plan gedokterd. Zouden wij dit plan la
ten varen, dan belopen wij de kans, dat
de spoorwegen dit vraagstuk van het ur
gentieplan afvoeren. Sprekers naamge
noot, de heer A. van Dijk (K.V.P.) zou
gaarne van B. en W. een overzicht van
de financiële toestand van de gemeente
ontvangen. Ook hij heeft bezwaren.
Als lid van de commissie van finan
ciën aanvaardt ook de heer Riedel (P.
v. d. A.) dit plan met reserve, maar wil
toch het college een ^oord van erken
telijkheid voor de wijze, waarop het de
zaak heeft aangepakt, niet onthouden.
Terwijl hedennacht het merendeel van de Leidsc burgerij reeds „op
één oor lag" en misschien wel droomde van overwegleed en spoorweg
misère, heeft de Leidse raad een bedrag van 5 millioen gulden gevoteerd
voor de oplossing van het spoorwegvraagstuk, waarover sinds 1920 van
gedachten is gewisseld en waarop het „mens erger je niet" zeker van
toepassing is.
Alvorens men echter tot dit besluit kwam heeft men enige uren met
de beraadslaging zoek gebracht, waarbij het vooral de financiële zijde
was, welke vele tongen in beweging bracht.
Nadat vooraf nog een amendement VosKnolFrohwein, dat maar
tot 21A millioen wenste te gaan, met 28 tegen 4 stemmen was verwor
pen, werd het gehele voorstel om 8 minuten voor half één zonder
hoofdelijke stemming aangenomen. Op dat moment had de raad
om met burgemeester Van Kinschot te spreken een der grootste
plannen, waarvoor hij zich ooit gesteld zag, aanvaard en konden raad
en college van B. en W. zich gelukwensen. Een gelukwens, waarin
vooral de wethouders Jongeleen en Van der Kwaak, een ruim aandeel
kregen.
HET EIGENLIJKE VOORSTEL.
Zoals wij een dezer dagen reeds uit
voerig publiceerden zijn de totale kosten
van dit voorstel geraamd op 20 millioen
gulden, waarin de gemeente een bedrag
van 5 millioen gulden zal hebben bij te
dragen, met dien verstande, dat die bij
drage bij toeneming van de kosten bo
ven de f.20 millioen gehandhaafd blijft
op 25 en dat bij daling van de kosten
daarin 30 wordt bijgedragen met een
maximum van f.5 millioen.
De heer Van Iterson (Prot. Chr.), die
de discussies opende, stelde voorop, dat
een ieder wel overtuigd is, dat het spoor
wegvraagstuk om 'n oplossing schreeuwt.
Leiden kan onmogelijk geïsoleerd blijven
en wil men gelijke tred blijven houden
met de ontwikkeling en de belangen van
onze stad, dan zal men dit plan moeten
aanvaarden, ook al zal dit zeer grote
offers van onze gemeente vragen. Wan
neer men het plan onder de loupe neemt
kan men tot geen andere conclusie ko
men, dat het niet alleen een plan voor
het heden, maar ook voor de toekomst
is Behalve, dat de beruchte overgang
aan de Stationsweg wordt opgeheven,
komt er ook een ontsluiting van het
Morsch- en Maredijkkwartier. Spr., die
de financiële zijde wenste te laten rus
ten, kon zich niet aan de indruk ont
trekken, dat de Ned. Spoorwegen aan
het langste eind trekken. Volgens spr.
heeft Leiden alleen haar wensen mogen
kenbaar maken. Hoewel spr. zich bewust
is, dat de prijzen en lonen sterk zijn ge
stegen. heeft het hem bevreemd, dat de
kosten in 1939 op f. 6.680.000 werden ge
raamd en thans op ruim f.20 millioen.
Spr. achtte dit de zwakste zijde van het
voorstel. Spr. geloofde, dat Leiden bij de
opzet en uitvoering van het plan maar
heel weinig de vinger in de pap heeft
gehad.
„ER VALT EEN SCHADUW
OVER DIT PLAN".
De heer Wilmer (K.yJP.), die evenals
alle volgende sprekers grote waardering
voor dit plan heeft en ook de urgentie
er van wel inziet, zegt, dat er een grote
schaduw over dit plan valt, nu de raad
moet beslissen in een tijd, dat de finan
ciële aspecten van Leiden nog in het
duister liggen. Wat zullen straks de ge
volgen zijn als het plan*is aangenomen?
B. en W., die zich aan geen voorspelling
wagen, laten in hun nota een pessimis
tisch geluid horen. Ook heeft het spr.
betreurd, dat de Commissie van Finan
ciën zich van het geven van advies ont
houdt. Hadden wij niet kunnen wach
ten op de financiële gelijkstelling van
Rijk en gemeente? Nadat spr. nog uit
een had gezet, dat het spoorwegplan
niet enkel een Leids belang is, vroeg hij
naar de middelen, welke B. en W. den
ken aan te wenden om dit bedrag te
dekken.
De heer Vos (V. en D.) heeft bezwa
ren tegen de kostenverdeling. De ge
meente draagt nu een 1/4 bij, maar spr.
gelooft, dat wij er met f5 millioen nog
niet zijn. Wordt het meer. dan moeten
wij ook weer een 1/4 bijdragen. Is ra
ming van f.20 mülioen wel safe? Ook
spr. betoogde dat dit plan in feite een
landelijk belang is. Spr. achtte voorts
het college van B. en W. met voldoende
zakenman om met een lichaam als de
spoorwegen te onderhandelen en oor
deelde het onbillijk, dat Leiden dit grote
bedrag moet betalen. De Spoorwegen
maken grote winsten en daarbij is de
Staat der Nederlanden de grootste aan
deelhouder. Dit betekent dat zij een
groter bedrag moet beschikbaar stellen.
Spr. vraagt zich af of B. .en W. het zich
wel gerealiseerd heeft, dat dit voorstel
neerkomt op f. 62.50 per inwoner. By het
oorspronkelijk plan van 1939 zou Leiden
f. 1 millioen in de kosten bijdragen. Spr.
wenste dit bedrag te hftndhaven en bo
vendien voor de inmiddels aan het plan
gegeven uitbreiding nog f.1 millioen te
voteren.
WEINIG VERANDERING.
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Meest matige wind tussen Oost en
Zuid. Enkele overdrijvende wolkenvel
den 'en overwegend droog weer. In de
nacht plaatselijk lichte vorst en hier
en daar vorming van nevel of mist.
Overdag ongeveer dezelfde tempera
tuur als vandaag.
28 JANUARI:
Zon op: 8.28 uur; onder 17.18 uur.
Maan op: 2054 uur; onder 10.06 uur.
(V.M.).
Hoogwater te Katwijk te 5.11 en 17.29
uur.
Spr. .betreurt het, dat de overweg bij de
Vink en in de Haagweg een lage oplos
sing blijft. Uitstel brengt echter het ge
vaar mede, dat andere steden en urgen
te kwesties door de spoorwegen ter hand
worden genomen.
De heer Van Weizen (Com.) oordeelt,
dat de raad in een soort dwangpositie
is gekomen en is enigszins huiverig voor
de financiële verantwoordelijkheid. Ma
ken hier de spoorwegen geen gebruik
van de minder gunstige omstandighe
den, waarin de tegenpartij verkeert?
De heer Aalders (K.VP.), die dit
vraagstuk ook meer ziet als een lande
lijk belang, betreurt het, dat dit grote
object het voorwerp is geworden van een
soort koehandel. Nadat de heer Riemcns
(P. v. d. A.) het tegendeel had bepleit,
zette ten slotte de heer Hendriks (Prot.
Chr,) nog uiteen, dat ook hij een bij
drage van 10 voldoende vond. Spr.
gelooft niet by uitstel aan een opschor
ting der plannen.
WETHOUDER JONGELEEN
AAN HET WOORD.
Wethouder Jongeleen. die zeide on
danks de gemaakte opmerkingen toch
optimistisch te biyven, fulmineerde te
gen de kinderiyke naïeviteit van de heer
Vos. De financiële zyde van de zaak
overlatende aan wethouder Van der
Kwaak, merkte hy op, dat de prijzen
niet alleen voor de spoorwegen, maar
ook voor de gemeente zyn gestegen. Spr.
wenste zich te verzetten tegen de wyze,
waarop in de vergadering de spoorwegen
in het geding zijn gebracht. Dat Leiden
het kind van de rekening zou worden is
volgens spr.. maar een fabeltje. In de
eerste plaats heeft Leiden belang by de
oplossing van het vraagstuk, vooral nu
het nog in het voornemen van de Spoor
wegen ligt om de frequentie op de iyn
AmsterdamRotterdam op te voeren.
Spr. wees er vervolgens op, dat by de
uitvoering van dit plan by de Rynsbur-
gerweg een viaduct komt van 28.50 me
ter breedte, by de Gevangenlaan van
22 m., by de Morschweg, Haarlemmer
weg en Maredyk van 15.50 m. en by de
Gordelweg van 17.50 meter. Volgens spr.
staat het vast. dat de spoorwegen dit
plan alleen niet kunnen financieren, al
leen al de plannen van Rotterdam, Eind
hoven en Leiden vragen f.200 millioen.
Met zeer veel nadruk verklaarde spr.
vervolgens, dat het college alles ge
daan heeft, wat het in de gegeven om
standigheden kon doen. Tydens de be
sprekingen met minister Vos hebben
wy gedaan weten te krijgen, dat er
voor Leiden nog één millioen af is ge
gaan. Spr. gelooft, dat de raming niet
zal worden overschreden en dat de
kosten eerder bij de 18 dan bij de 19
millioen zullen liggen. Bovendien is
nadrukkelijk afgesproken, dat voor het
geval de f.20 millioen worden over
schreden, eerst moet worden aange
toond, dat dit in het belang van Lei
den is. Is dit niet het geval, dan be
hoeven wij het meerdere in de kosten
niet te betalen.
De overgang in de Haagweg blijft
laag. Ook het college beteurt dit, maar
hier is niets aan te doen .omdat anders
de kosten nog met f. 1% millioen zouden
moeten worden verhoogd. Het is de be
doeling, dat by de uitvoering der werken
ook Leidse arbeiders worden ingescha
keld. De heren Aalders en Vos onder
schatten het belang van de handeldry-
vende middenstand.
Ten slotte deelde spr. nog mede, dat
Lelden in vergelyking met Amsterdam,
welke gemeente plm. 32 (f. 9 millioen)
in de kosten moet bUdragen, nog een
laag percentage betaalt.
De heer Jongeleen vertrouwde, dat de
raad een open oog zou hebben voor dit
belangrijke vraagstuk, waarmede Leiden
reeds sinds 1920 worstelt.
WETHOUDER VAN DER KWAAK
ONTVOUWT HET FINANCIEEL
ASPECT. j
By de bestudering der plXinen was
het weth. Van der Kwaak onmiddeliyk
opgevallen, dat de deelnemende partyen
'elkaar spoedig in de technische zyde
hadden gevonden, terwyi er steeds me
ningsverschil was over de by dragen.
Kan Leiden deze zware last torsen?
By verschillende besprekingen ging het
er spr. om: komt deze jaariykse terugke
rende post in aanmerking om opgeno
men te worden in de byzondere uitke-
Uitvoerig heeft de raad gisteravond gediscussieerd over het uitbreidings
plan „Leiden Zuidwest" voor de uitgestrektheid waarvan wy verwyzen naar
de hiernevens gepubliceerde tekening. Het plan, dat aanvankeiyk de bouw
van 3900 woningen omvatte, is op gro nd van een door het lid van de Com
missie van Fabricage, de heer J. van Iterson, ingediend minderheidsrap
port dat door B. en W. werd overgenomen thans in dier voege gewij
zigd, dat door de bouw van z.g.n. portiekwoningen, aan dit aantal nog 291
woningen konden worden toegevoegd.
Met een winkelcentrum en
sportvelden
De heer Van Iterson (Prot. Chr.), die
over dit plan de discussies opende, was
zeer erkentelyk voor het overnemen
van dit minderheidsrapport, hetgeen
toch weer niet weg nam, dat hij nog wel
enkele bezwaren had. Zo achtte hy het
niet juist, dat met de groenverziening
Wetnouaej a. j. Jongeleen op wiens
schouders gisteren een zware taak rust
te, doch die zyn moeite beloond zag
door de aanvaarding van drie voor de
gemeente Leiden hoogst belangryke
projecten.
HET PLAN-MARSHALL.
Alles wyst er op. dat de Amerikaan
se Senaatscommissie voor buitenlandse
betrekkingen het plan-Marshall in on-
gewijzigde vorm zal goedkeuren, aldus
wordt vernomen in kringen, die in
nauw contact staan met senator Van-
denberg. de voorzitter van de commis
sie.
in dit plan zo royaal was omgespron
gen. Ook ontwikkelde hy enige bezwa
ren tegen de breedte van sommige la
nen (70 meter). Hoewel spr. een voor
stander is van de aanleg van sportvel
den, oordeelde hy het niet juist, dat
deze in dit plan zyn geprojecteerd. Z.i.
kunnen deze beter in het plan Noord
Tvorden opgenomen. De slechte bouw
grond, welke ons hier veel geld kost
aan paalfundering en het onderhoud der
straten, is hier beter toegeëigend. Na
dat spr. er nog op had aangedrongen,
dat by het opspuiten van het terrein
allereerst aan de woningbouw de voor
keur wordt gegeven, ontwikkelde hy
nog bezwaren tegen de vorming van een
winkelcentrum. Volgens zyn mening
koopt men toch het liefst in de stad.
Nadat de heer Frohwein (V. en D.) er
op aangedrongen had om in dit plan
ook rekening te houden met de bouw
van tentoonstellingshallen, verdedigde
de heer Schuller (P. v. d. A.) de aan
leg van sportvelden, termeer daar een
reeds aanwezig sportveld zal moeten
verdwynen. Ook een winkelcentrum
achtte hy hier op zyn plaats. Mevr.
Braggaar de Does (P. v. d. A.) vroeg of
het de bedoeling was, dat in de wonin
gen ook een badgelegenheid werd aan
gebracht; zy miste in het plan een bad
huis. Ten slotte zag de heer Hendriks
(Prot. Chr.) liever een flatbouw van
b.v. acht etages.
Wethouder Jongeleen, die bij de
beantwoording allereerst nog even
uitweidde over het minderheidsrap
port, kon het met de heer Van Iter
son niet eens zyn over de sportvel
den. Wanneer deze velden uit het
plan worden genomen, mist het plan
voor. hem iedere bekoring. Boven
dien zyn in Noord reeds sportvelden
geprojecteerd. Ook dient de heer
Van Iterson niet te vergeten, dat
Leiden aan sportvelden niet ryk is
Tn totaal hebben wij hier 17 velden
vaarover 22 verenigingen, met 116
df- of twaalftallen, de beschikkinp
ïebben. Het zou een grote onbillyk-
heid zyn nu het sportveld van Do-
cos moet verdwynen om daar niets
anders voor in de plaats te stellen.
Nadrukkeiyk wees spr. er nog op,
ring? De byzondere uitkering toch is
een verlengstuk van de algemene en be
oogt een subjectieve uitkering om de ge-
meente-financiën te saneren.
Het stemt, aldus spr., tot dankbaar
heid, dat ons eerste proefballonnetje,
t.w. het opbrengen van f.. 50.000 op de
begroting 1948, door de prov. griffie niet
werd stukgeschoten, maar dat men zich
met deze wijze van financieren volko
men kon verenigen (f50.000 - 3 -
2 aflossing van f. 1.000.000). Ook op
de begroting van de provincie komt voor
1948 een bedrag voor dit plan voor.
Eveneens hebben B. en W. het bedrag
opgegeven by een overzicht, dat inge
diend moest worden, om voor een by
zondere bydrage in aanmerking te ko
men.
Gelet nu, dat naast de Spoorwegen
het Ryk, de provincie en de gemeente
geïnteresseerd zyn, ligt het voor de
hand, dat de verdere financ. afwikke
lingen gemakkelyker zullen verlopen.
Toch heeft spr. zich op het standpunt
gesteld, dat, als onverhoeds om thans
nog onbekende redenen Leiden voor een
belangryk deel zelf de last zou moeten
dragen, er perspectief moest zyn, dit
mogelyk te maken. Het zou een teken
van zwak financieel beleid zyn, als B.
en W. dit niet hadden voorzien. In
uiterste noodzaak zullen zy het bedrag
der molest-risico aanwenden. Bovendien
zullen de resultaten van de gasfabriek
zeker gunstiger worden. Plannen van
verhoging van de omzet zyn reeds in be
handeling.
De financiële zyde iè dus wei-over
wogen en doordacht. Met enkele getal
len toonde de wethouder ten slotte aan,
hoe hij de financiering zich indenkt.
Weth. Van der Kwaak verklapte nog
enkele cyfers t.a..v. de voorstellen-
Oud. Gerekend wordt op ongeveer een
millioen.
OOK DE BURGEMEESTER
VERDEDIGT HET PLAN.
Ten slotte heeft ook de burgemeester
nog een warm woord van aanbeveling
gesproken. Spr., die volkomen de ver-
antwoordelykheid van de raad begrypt,
brengt de leden onder het oog, dat zy
thans geroepen worden om te beslissen
in 'n plan, dat zeker als een der belang-
rykste kan worden aangemerkt. Vol
gens spr. zyn de f.5 millioen zeker het
belang, dat er mede gediend wordt
waard. By het college, dat volkomen
eenstemmig achter deze zaak staat, is
de kwestie der financiering ook een
voorname rol geweest. Indien de raad
dit offer te zwaar acht, dan moet hy
wel bedenken, dat het plan dan voor
lopig van de baan is, waarby spr. op dit
moment nog niet kan zeggen hoeveel
jaren het uitgesteld wordt. Maar zeker
is, dat het dan voor geruime tyd wordt
opgeborgen.
Hierna doet spr. mededeling, dat de
heren Vos, Knol en Frohwein een
amendement hebben ingediend, waar
in de raad verzoeht wordt het plan
te aanvaarden, met dien verstande, dat
het te voteren bedrag op 1.2% mil
lioen wordt gesteld.
Nadat de replieken zijn gehouden
wordt dit amendement met 28 tegen
4 stemmen (de heren Vos, Knol, Froh
wein en Hendriks) verworpen, waar
na het voorstel van B. en W. zonder
hoofdelijke stemming wordt aange
nomen.
dat in het plan maar een mager ge
deelte voor sportterreinen is inge
ruimd.
Ook over de breedte van de lanen ver
schilt spr. van mening met de heer Van
Iterson. Hoe zou de heer Van Iter
son in deze wyk, waarin straks 15.000
mensen zullen komen te wonen, het
verkeersvraagstuk willen oplossen? Ook
komt door deze wyk de verbindingsweg
De VinkLammeschansweg te lopen.
Voor wat het winkelcentrum betreft Is
de heer Jongeleen overtuigd, dat hier
van velen gebruik zullen maken. Met de
heer Hendriks prefereerde ook spr. flat-
bouw van 6 tot 8 verdiepingen. Gelet
echter op het landeiyke karakter van
deze wyk is dit niet verantwoord. Ten
toonstellingshallen ziet spr. liever in
het centrum, bovendien zou hiervoor
plm. 2 3 H.A. grond benodigd zyn.
Indien mogelyk, zal het gemeentebe
stuur er naar streven om in ieder huis
een badgelegenheid aan te brengen.
In tweede lezing voerden nog ver
schillende sprekers het woord, waarby
vooral de heer Lombert (KVP) flat-
bouw sterk ontraadde. Spr. geloofde
niet, dat de Leidenaars op deze blok
kendozen gecharmeerd zyn. De heer
Van Weizen (Com.) daarentegen speet
het, dat in dit plan niet een paar flats
waren geprojecteerd. Ten slotte gaf de
heer D. J. van Dyk (P. v. d. A.) in
overweging het idee van tentoonstel
lingshallen nog niet geheel overboord
te gooien, waaraan de heer Frohwein
nog toevoegde, dat deze tentoonstel
lingsruimten ook in Den Haag en Am
sterdam niet in het centrum zyn op
getrokken.
Wethouder Jongeleen bleef ook nu by
zyn sportvelden en wenste het plan in
zyn geheel te bezien. Men wil het hier
eerst eens proberen met flatbouw van
vier lagen. De kwestie van de tentoon
stellingshallen was geheel nieuw. Voor
het plan Leiden Zuidwest moest spr.
dit ontraden. Wy zullen alles eens te
genover elkaar moeten afwegen en uit
zien in welk gedeelte van de stad even
tueel tentoonstellingsruimte te pro
jecteren.
Wethouder Jongeleen, die hier
mede alle critlek had ontzenuw^
zag hierop het gehele uitbreidings
plan zonder hoofdciyke stemming I
aangenomen.
