ONZE KERST-P Tl 4: Luil.-admiraal C. E. L. Hel! rich„M.O.D. leverde niet geringe bijdrage voor wederopbouw van Nederland" Rijksmuseum van Oudheden ontvangt een „nieuwe" gevel Nieuwjaars- Advertenties De opheffing van de M.O.D. 1 RECHTZAKEN Een opmerkelijke restauratie 99 86ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD Woensdag 24 December 1947 Derde Blad No 26270 Het buitenland VToeg instructie en advies aan M.O.D. Dat de bevelhebber der Neder- landse Zeestrydkrachten, luit.-ad miraal C. E. L. Helfrich en de chef van de Generale Staf, de luit-gene- raal H. J. Kruis, de Mijnenopruim- dienst van de Kon. Marine (M.O.D.) te Leiden gisteren de eer hebben willen aandoen om te verschijnen op de afscheidsreceptie van deze dienst, getuigt wel van de grotè achting en byzondere waardering, welke men in hoge legerkringen voor de prestaties van de M.O.D. en de Marine koestert. Daarnaast heeft ook ZK.H. Prins Bernhard door het zenden van zijn vertegenwoordiger, de kap. luit ter zee F. baron van Till, chef van de staf van de inspec teur-generaal van de Kon. Marine, van zijn hoge belangstelling willen doen blijken, terwijl de minister van Marine vertegenwoordigd was door zijn adjudant, de officier van de Marine-stoomvaartdienst der le klasse, P. L. Koppen. De comm. van de M.O.D. kap.-luit. ter Zee B. C. Mahieu. die tijdens de in het Cadigebouw gehouden receptie alle lof tuitingen over zijn dienst in ontvangst had te nemen, welke hij voor een niet onbelangrijk deel aan zijn manschappen endosseerde, betoonde zich een waardig gastheer, wie het was aan te zien, dat het hem voldoening schonk, dat men .met zo veel waardering sprak over.„zjjn mannen." Behalve de hierboven genoemde auto riteiten verschenen op deze zeer geani meerde receptie de chef van de Mari nestaf, vice-admiraal jhr. E. J. van Hol- the, de commandant Zeemacht, Schout bij Nacht J. J. L. Willinge, de vice-ad miraal b.d. G. W. Stoeve, Schout bij Nacht b.d. J. A. Gauw, de commandant M.M.O.D.C kolonel J. C. Spaich. de voor malige garnizoenscommandant, maj. G. E. N. Deschrevel, de directeur van het Legermuseum, kolonel M. C. van Houten, de cdr. E. Nevylle van de Royal Navy en zijn voorganger captain R. Jeffreys, de Belgische militaire att. maj. J. Cassart en voorts de burgemeester van 'Leiden, jhr. mr. F. H. van Kinschot, wethouder A. J. Jongeleen, de rector- magnificus, prof. mr. J. C. van Oven, de heren mr. P. A. Pijnacker Hordijk, mr. W. Herfst, E. H. Moens, A. de Kos ter en ir. M. C. de Jong van het bestuur van de Kweekschool voor Zeevaart, de heer R. Koole, voorzitter van Pro Pa- tria en zeer vele anderen. LUIT.-ADMIRAAL C. E. L. HELFRICH SPREEKT. Tijdens deze receptie heeft de bevel hebber van de Nederlandse Zeestrijd krachten, luit.-admiraal C. E. L. Hel frich, nog het woord gevoerd. Deze zeide o.m.. dat hij een beschouwing over de betekenis van de mijnenopruimdienst der Koninklijke Marine in verband met de wederopbouw van Nederland wel op zijn plaats achtte. De mijnenopruimdienst heeft een niet geringe bijdrage geleverd voor dc wederopbouw van Nederland en het lenigen van de nood, waarin ons land verkeerde. Niet alleen heeft deze dienst naam gemaakt in Nederland, maar zijn prestaties zijn ook buiten onze gren zen bekend geworden met het ge volg, dat verschillende buitenlandse marine's en leger-instanties voor instructie en advies, zich via spreker tot de mijnenopruimdienst hebben gewend. BUITENLANDSE BELANG STELLING. Reeds in 1945 en wel op 29 Mei van dat jaar, werd door de „Allied Naval Commander in Chief" aan Frankrijk, Denemarken en België medegedeeld.dat bij de Nederlandse marine een afdeling bezig was met het opruimen van mijnen gelegen op ondiep water voor de kust. De ervaring van deze Nederlandse ï!f- delinjr zou doorgegeven worden aan de marine's van evenvermelde landen. De Franse marine werd. via de Amerikaan se marineattaché in Den Haag, schrif telijk op de hoogte gesteld van de juiste methode van het opruimen van deze mijnen. Door de Deense marine werden 2 officieren gedetacheerd in Nederland, om zich geheel op de hoogte te stellen van de Nederlandse werkmethoden. Van de Belgische marine werden verschei dene ploegen in Nederland opgeleid. In Leiden is een groot aantal lezin gen gehouden voor reders en zeevaren den van de koopvaardij en visserij, die zeer verhelderend hebben gewerkt op de juiste wardering van het gevaar van zeemijnen, een gevaar dat nog jaren zal bly'ven bestaan. Spreker wees er op, dat de mijnenop ruimdienst, zijn arbeid zoveel mogelijk in stilte heeft verricht. Nu de taak van de mijnenopruimdienst bijna geheel Vol bracht is en deze dienst derhalve zal worden ingekrompen, vindt spr. dat een in het openbaar uitgesproken waarde ring deze dienst toekomt. Het Is spr. gebleken, dat diverse instanties, nog steeds bezig met de wederopbouw van Nederland' met enige bezorgdheid kennis hebben ge nomen van deze zogenaamde „op heffing." Spr. kan mededelen, dat de in dienst blijvende kern van de M.O.D. nog steeds ten volle zal kunnen blij ven voldoen aan de nog op te geven opdrachten. Het is dus geen ophef fing, doch een zij het ook be langrijke inkrimping. Voorts is door deze afdeling van de Kon. Marine aan een dienst, ressorte rende onder het ministerie van Binnen landse zaken, namelijk de Hulpverle ningsdienst, alle steun verleend door middel van opleiding en afstaan van deskundig personeel de mogelijkheid ge schapen, dat in Nederland nog een or ganisatie blijft bestaan, hoewel niet staande onder de Kon. Marine, toch geheel capabel is, om een deel der werk zaamheden te verrichten. Met groot leedwezen en diepe erken telijkheid gedacht de bevelhebber der zeestrijdkrachten de leden van de mij nenopruimdienst, die gevallen zijn bij de uitvoering van him taak. Spr. meent, dat het Nederlandse volk in zijn stoffe lijke blijken van dank voor prestaties, geleverd in de afgelopen benauwende jaren, niet kan en mag vergeten de na gelaten betrekkingen van de gevallen leden van deze dienst. De instantie die deze belangen behartigt en daarbij nog steeds daadwerkelijke steun zo nodig heeft, is het „Karei Doormanfonds." Ten slotte dankte spr. de comman dant van de M.O.D., kap.-luit. ter Zee Mahieu, voor het vele werk, dat hij als oprichter en organisator van de dienst heeft gepresteerd. Hierlia voerde nog de heer M. de Bruin namens de directeur-generaal van de Rijkswaterstaat het woord, die wees op de prettige samenwerking, welke er steeds tussen de M.O.D. en de dienst van de Rijkswaterstaat had bestaan. Spr. deelde nog mede, dat bij de bevrijding ruim 3000 schepen moesten worden ge licht en dat 40 grote verkeersbruggen waren vernield. Beide diensten hebben bij deze werk zaamheden steeds een nauwe samen werking betracht, daarbij indachtig, dat het ging om de opbouw van het vader land. Na afloop van deze receptie volgde in de Stadsgehoorzaal voor officieren en manschappen nog een zeer geslaagde feestavond. Ingezonden Mededeling 1 helpen bij de meeste pijnen Doos 6cochets30ct d CEESJE SPEENHOF IN VRIJHEID. Het Goois Tribunaal adviseerde te gen Ceesje Speenhof, alias juffrouw Klessebes uit het Zondagmiddagcabaret van Paulus de Ruyter, 'n internerings- straf van vijf jaar, waarvan het nu nog resterende gedeelte voorwaardelijk (beschuldigde was sinds 11 Oct. 1945 geïnterneerd). Voorts werden haar de kiesrechten voor de tijd van het leven ontzegd. Zij werd onmiddellijk in vrij heid gesteld. Haar optreden voor de radio zal t.z.t, door de zuiveringsraad worden behan deld. HAAGSE RECHTBANK. Rijwieldiefstal De los arbeider J. de H. uit Leiden, had in Mei te Oegst- geest een fiets gestolen, terwijl hy ook reeds eerder dat had uitgehaald. De Officier wees er op, dat de inlichtingen over verdachte weinig gunstig waren, en vorderde een- jaar gevangenisstraf met aftrek-van preventief. Diefstal Voor de rechtbank heeft zich terzake van diefstal te verantwoor den gehad de koetsier J. N. uit Wasse naar. De rechtbank heeft verdachte veroordeeld tot acht maanden gevange nisstraf voorwaardeiyk met drie jaar proeftyd, en vier maanden onvoorwaar delijke gevangenisstraf. SCHEEPSBERICHTEN. Alhena, 22/12 van Santos naar Monte video; Alphacca, 23/12 van Mombassa te Aden; Alphard, 22/12 van Bahla te Rio de Janeiro; Boschfontein. Amsterdam Oost Afrika, 22/12 te Marseille; Bredero, RotterdamJapan, 22/12 te Hongkong; Flandria, 23/12 van Port Jerome naar Rotterdam; Gouwe. 23/12 van Hernosand naar Zaandam: Grootekerk, Rotterdam Sydney, 22/12 van Bombay naar Cochin; Hedel. RotterdamMontreal, pass. 22/12 Landscnd; Kota Gede, RotterdamJava; pass. 23/12 Perim; Loosdrecht, 23/12 van Rotterdam te Antwerpen; Meerkerk. Rot terdamShanghai; pass. 22/12 Ouessant; Prins Willem 4, JaffaEngeland, pass. 22/12 Malta: Ragneborg (charter Ant) Veder), 22/12 van Terneuzen te Alex- andrië; Sandenburgh, 22/12 van Rotter dam naar Casablanca; Stad Maastricht. 22/12 van Baltimore te Rotterdam; Stad Schiedam, 22/12 van Madras naar Ran goon; Streefkerk, GenuaAlexandrië, pass. 23/12 Straat Messina; Stuyvesant, Am sterdamPernambuco, 23/12 te Funchal (Madeira) verwacht: Tiba. 20/12 van Bue nos Aires naar Rosario; Zeeland (S.S.M.), 21/12 van Londen te Gdynia; Zwljndrecht. 22/12 van Karachi via Suez naar R'dam. K.N.S.M.; Deo Duce. 22/12 te Odense van Hamburg naar Kopenhagen: Draco, 23/12 te Amsterdam van Gothenburg. Mij. Nederland; Amsteldlep. 20/12 te Belawan van Holland naar Batavia; Ma- doera, 20/12 te Batavia van Rangoon, blijft in Indlë; Roepat. 22/12 van Mauritius naar Colombo; Rottl. 22/12 te Ras Tanura van San Francisco naar Pacific Kust; Sumatra 19/12 te Batavia van Makassar naar New York; Tablnta, 22/12 Gibraltar gepasseerd naar Holland. H.W.A.L.: Amstelkerk, 22/12 van Ply mouth naar Le Havre; Jaarstroom, 22/12 Las Palmas gepasseerd naar Dakar. My. Oceaan: Medon, 20/12 te Suez van Amsterdam naar Batavia; Polydorus. 22/12 te Amsterdam. Vinko en Co.: Farmsum, 22/12 Ouessant gepasseerd van Rotterdam naar Barcelona. VOORHEEN .een onogelijk gebouw Het Rijksmuseum van Oudheden aan het Rapenburg, dat tientallen jaren achter een onogeUjke met een stuc- laag bepleisterde gevel is schuil ge gaan en „bekroond" werd met een uit architectonisch oogpunt geheel niet 'verantwoorde bovenverdieping, is thans, dank zy de onvermoeide activiteit van zijn huidige directeur, dr. W. D. van Wijngaarden, die daar voor een gewillig oor vond bij de Rijksgebouwendienst en Monumen tenzorg, in zijn ou luister hersteld. Deze restauratie ongetwyfeld één der opmerkeiykste van de laatste tyd kwam onder supervisie van de rijks bouwmeester, ir. C. G. Bremer, tot stand naar een ontwerp van de heer C. J. Kortenbach, bouwkundig hoofdamb tenaar van de Ryksgebouwendienst te dezer stede. IETS OVER DE GESCHIEDENIS VAN HET GEBOUW. Alvorens wy nog even stil staan by deze restauratie, welke thans aan het statige Rapenburg zulk een geheel an der en tegeiyk waardig aspect verleent, willen wy nog wyzen op de oorspronke- lyke bestemming van het gebouw, dat eens als „Het Hof van Zessen" deel moet hebben uitgemaakt van de gra- felyke bezittingen. Vanzelfsprekend was in die tyd van een persoonlyke exploi tatie van al zyn goederen door „Heer graaf" geen sprake. Derhalve placht hy „gedeelten in erf huur of erfpacht aan begunstigden uit te doen". Een van de dienaren van de toenmalige graaf van Holland, aan wie de grafeiyke familie in de 14e eeuw grote verplichtingen had, was Gerrit Alewynszoon, die als kanselier een eerste rol in het grafeiyke staatsbestel speelde. Voorzover thans bekend moet deze Gerrit Alewynszoon worden aangemerkt als één der eerste pachters van „Het Hof van Zessen". Wanneer het eerste transpoi' betrek king hebbend op het grondstuk waar het hier omgaat wordt gevonden (ni. in 1560) biykt, dat het zich in de eerste helft der 16e eeuw in het bezit bevond van het geslacht Paedts van Zandhorst en dat hierop een erfrente ligt, toeko mende aan de erfgenamen van Gerrit Alewynszoon. By een beschouwing van de oude si tuatie ter plaatse, dient men er zich rekenschap van te geven, dat in de middeleeuwen het water van het Ra penburg de vestgracht was. Zo was er in deze tyd geen sprake van een be bouwing langs het Rapenburg. Vóór de uitlegging naar deze kant van de stad in 1389 woonden de stedelingen aan de Breestraat, de Voldersgracht of Lan- gebrug, de Papengracht en in de ver bindende tussenstegen. Nog nu kan men op de Papengracht, in 1633 overkluisd, constateren, dat, voordat het latere Rapenburg met de voorrang ging stry- ken, deze gracht als patricische woon buurt in aanzien is geweest. EN THANS. fraaie decoratieve gevel 99 Horizontaal: waar de mot niet ln mag komen snel naderby komen voegwoord (Frans) mokkfn Rijkscommissie meisjesnaam firul age vrouwenstem ieaer ten aanzien landbouwwerktuig scheikundig begrip dier windrichting twee medeklinkers met pensioen gegaan hardste deel van een blad twee medeklinkers plaats ln Noord-Afrlka muzieknoot ten aanzien Chinese naam heilige verstand dansfestyn vervoeging van zijn eenheid in de electro- technlek noodzaken groot tentoonstellings gebouw gewoon 97. half edelgesteente 189. 99. tweeklank 192. 100 gebied 195. 101. een twijfelachtig leger 196. 102. wie de laatste zal blij- 197. ken te zijn 198. 104. lot 199. 106. slaapkamer 108. geliefde verblijfplaats van ratten 109. onbeschaamd i. 114. dichtstbijzijnde 2. 115. enige Jaren geleden oen heldhaftige strydorganl- satle 2' 116. deel van een boot K' 118. deel van de bijbel 119. soortj N. V. (Duits) 2' 121. de onbekende 122. meisjesnaam 123. aanlegplaats v. schepen 124. hard materiaal 128. gewicht 13* 129. papier voor coplëren 133. weg met bomen 14. 134. slim dier 16. 136. oppervlaktcmaat 139. wegkant 27. 140 een actueel feest 32. 142. verdelgingsmiddel 33. 144. bloem 38. 147. ijzerhoudende grond 148. scheikundig begrip 40. 149. wat deze zomer was 43. 151. voornaaam van bekend 44. bongerd 98. meisjesnaam dier 100. twee medeklinkers 103 plaats 105. regelmaat 107. de oudste 109. Verticaal: 110 onlangs 111. hulpmiddelen by leren 112. rekenen 113. verdieping uiteengaan 116. balsem op smart verloren 117. moraal ondermijnend 120. lijkt naar niets 123. ook 125. ln gewone doen 126. vaas mot bepaalde be- 127. stemming 130 zegelmateriaal 131 hemd van banden ontdaan 132. recht overeind 134. eerste klasse voetbalclub 135. bedriegen 137. oorspronkelijke aard ont- 138. nemen 140. vuurzee 141. familielid 142. smalle weg 143. wat een domlne doet zyn gemeente stuk hout plaats ln de Betuwo uitroep voegwoord fFrans) waar Je niet op moet ko men. nmar wat Je nu toch niet missen kunt Griekse letter storm Jongensnaam opening die er niet zyn moet opvolger van de Volken bond deei van de mast riviertje ln Limburg hemellichaam verpakkingsgewicht lokmiddel gekant tegen bybelse figuur gebruikelijk vorschynscl ln het huidige Frankrijk dorpsplein deel van een vis dier deel van do mast loot betalend logé bepaald soort onderwys rest van dc wyn apparaat voorby ganger zwakke plek ln kleding in dat geval geesteiyke veiligheidsapparaat voegwoord geeft door tekens te kennen verllchtlngsmlddel, dat ln deze dagen veel gebruikt wordt niet dezelfde voegwoord Griekse letter meisjesnaam dier muzieknoot schyngestalte van de maan rondje munt vlotheid lid van zeer oude volks stam wending nuttig gevogelte spreekgestoelte sieriyk gebou gebouwd voorstaande waarop de hoop van de wereld gevestigd was gfoct onderdeel van een tennis match Vlaams figuur 152. omschryving van modem fascisme 153. wat zonder de ander niks ls maar daarmee op toneel staat 154. voor 155. telwoord 157. officieel document 158. begrip dat funest ls 'voor onze wereld 163. waarvan er alleen een plaatsvervanger ls 165. wat in 1943 brak en in 1945 verdween 166. dier 167. meisjesnaam 168. natlonaliteltsletters 169. twee medeklinkers 170. sledevaren 173. vogel 175. bestemming van Nederl. astronomische expeditie 178. middaguur 179. letters voor de naam van ondergetekende ln een afschrift 181. dwaas 182. persoonlijk voornaamw. 184 losgelaten naad 185. wat men heden ten dage niet meer ziet 187. bepaald soort liedje- 188. gravure vlotheid Griekse verzetsorganisatie koorzang vreemde munt dier twyfelachtig leger Insect lang binnenschip beweegbaar deel van een muur deel van de voet riviertje ln Oostenryk voegwoord (Frans) familielid (aanspreek- naam) voorzetsel getyde bergruimte godsdienstige richting boom Romeins keizer leverancier voor de hulsvrouw door overiyden verkrygen Jongensnaam water ln Zeeland piraat stoere vreemde munt dwaas van professie geldreservolr kleine woning vis dwingeland persooniyk voornaam woord man aan het stuur verbeelde belevenis onverantwoordeiyk ge sjacher meervoud (Lat. afk.). bevordering van eigen Industrie voorzetsel een van de grootste mo gendheden voegwoord lengtemaat Indrukwekkend omvang- ryk bekend Amerikaans poli ticus groot figuur slot deel van do mast soort gravure Europeaan breed pad doorzichtige stof gangbare dracht typische vrouwennaam aanwijzend voornaamw. deelgenoot muzieknoot lidwoord Jongenenaam bijwoord Gaan wij de historie van „Het Hof van Zessen" verder na, dan biykt, dat dit hof ook nog een tyd is getranspo neerd geweest door de jonkvrouwen van Nassau. Maar ook voor andere doel einden bleek het oude Hof van Zessen van nut. Toen ln 1807 menige college kamer in de omgeving van het terrein van de in die tyd plaats gehad heb bende buskruitramp een weinig geschikt onderkomen bood, viel van zelf de aan dacht op de lokaliteiten van het Hof. Van 1815 tot aan de bouw van het museum van Natuuriyke Historie (1818 —1919) heeft „Het Hof van Zessen" met de daaraan gegeven uitbreiding dienst gedaan tot berging van de verzameling naturaliën. Vanaf 1919 is het tegen woordige museum van Oudheden er in gevestigd. DE PLANNEN TOT RESTAURATIE. Hoewel men zich aanvankeiyk met de huidige behuizing tevreden kon stellen, was het vooral de tegenwoordige direc teur, dr. W. D. van Wijngaarden, die een open oog had voor de tekortkomin gen van het gebouw. Vooral de ver waarloosde gevel had speciaal zyn aan dacht. Dank zy zyn onvermoeide po gingen werd reeds ln 1939 een plan tot restauratie ontworpen en maakte de heer Kortenbach een ontwerp. Het zou echter nog tot 1943 duren voor en aleer met de uitvoering werd begonnen. Maar toen was dan ook een ontwerp gereed, dat volkomen de instemming had van De prijs voor z.g. NIEUWJAARS ADVERTENTIES in ons No van Woensdag 31 December a.s. Is: 115 nun. 11,80 elke m.m. meer f 0,14 De beschikbare ruimte is zeer beperkt. Geef ze daarom spoedig op. Dé opdrachten worden in volg orde van binnenkomst uitgevoerd. Na 27 December worden geen Nieuwjaars-advertenties tegen dit gereduceerde tarief aangenomen. DE DIRECTIE de Ryksgebouwendienst, het college van curatoren en de chef van de afd. Kun sten en Wetenschappen van het depar tement van Onderwys, mr. J. K. v. d. Haagen. Volgens dit ontwerp zou de omstreeks 1858 aangebrachte stuclaag worden verwyderd, terwyl ook een ge heel andere oplossing werd gevonden voor de in die tyd opgetrokken boven verdieping, welke laatste het gebouw zoveel jaren heeft ontsierd. Vele moei- lykheden het was oorlog hebben zich tydens de restauratie voorgedaan en werd er zelfs zonder bouwvergun ning gewerkt, maar dit neemt toch niet weg, dat de heer Kortenbach, behou dens een korte onderbreking, kans ge zien neeft regelmatig door te werken. Thans is men met de restauratiewerk zaamheden zover gevorderd, dat het gebouw voor wat de gevel betreft, kan worden opgevorderd, terwyi men ook binnenkort de galerij van Griekse en Romeinse marmeren beelden en de Egyptische afdeling voor het publiek hoopt open te kunnen stellen. Hoewel voor deze restauratie ln de allereerste plaats de heer Kortenbach een woord var hulde toekomt zyn oplossing getuigt inderdaad van een verstrekkende visie willen wy in dit verband toch ook niet vergeten het aandeel, dat de firma J. Ravesteijn als aannemer er ln heeft gehad, waarnaast in één adem genoemd dienen te worden de firma G. Keuzekamp te Den Haag, die de steenhouwerswerkzaamheden verrichtte en de beeldhouwer Verstoep te Leiderdorp, die zorgde voor een ar tistieke uitvoering van de aan het ge bouw aangebrachte guirlandes. Met el kaar hebben zy er voor gezorgd, dat het exterieur van het Museum van Oudhe den thans een eervolle plaats in de rij van 18e eeuwse gebouwer in onze stad inneemt. Eens één der meest afzich- teiykste gebouwen aan het Rapenburg, is het thans een sieraad voor dezt eeuwenoude, deftige omgeving.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1947 | | pagina 9