Minister-president Beet schetst recent en toekomstig Indonesisch beleid Aan Linggadjati en vreedzaam herstel wordt vastgehouden Brood, melk. en kaas gaan achteruit WEERBERICHT 1. Kern der voorlopige federale regering 2. Beperkte Grondwetswijziging 3. Nieuwe taak voor aftredende Commissarissen-Generaal Met een enkel woord Harde winter, droge zomer en int. voedsel-situatie oorzaak 86ste Jaargang DINSDAG 23 SEPTEMBER .1947 1 No. 26192 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W Henny Hoofdredactie: B W. Menkhorst en J Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f.3,30 per 3 maanden: 26 cents per week Telefoon Dli. en Adm.: 25041; Red.: 21507 Witte Singel 1, Lelden - Giro no.: 67055 Vol vertrouwen worden de rapporten der consuls en commissie van drie afgewacht. Hedenmiddag om één uur heeft mi nister-president dr. L. Beel de aange kondigde regeringsverklaring over het Indonesische beleid in de Tweede Ka mer afgelegd. Dr. Beel ving deze verklaring aan met het betuigen van leedwezen over het feit, dat hij de Kamer langer dan aanvankelijk in het voornemen lag in het ongewisse heeft moeten laten om trent de ontwikkeling van het Indone sische beleid. Het ontbreekt de rege ring niet aan bereidwilligheid om de Staten Generaal van haar politiek op de hoogte te brengen en met de Ka mer van gedachten te wisselen, doch de regering meent dat een vruchtbare gedachtenwisseling eerst mogelijk is na dat de feiten en omstandigheden die het "beleid bepalen voldoende overzien kunnen worden en het nodig geoordeel de interne overleg is 'geëindigd. Op 23 Juli. na de aanvang van de politionele actie heb ik gemeend dui delijk in de Kamer te moeten zeggen, dat dit middel gelijk ieder middel zijn begrenzing vond in zijn doel. De rege ring stelde zich ten doel een einde te maken aan een onhoudbare noodtoe stand binnen de toenmalige demarca tielijnen, een noodtoestand, ontstaan doordat de regering van de Republiek de verplichtingen, die zij bij het slui ten van het bestand van 14 October 1946 vrijwillig had aangegaan, niet na kwam. De regering hoopte door het op heffen van deze onhoudbare toestand betere voorwaarden te scheppen voor de uitvoering van het staatkundig be ginselprogramma, neergelegd in de over eenkomst van Linggadjati. DE BEPERKTHEID VAN DE POLITIONELE ACTIE. Deze doelstelling kon slechts een be perkt gebruik van de aanwezige mili taire machtsmiddelen tot een zuiver po litionele actie, begrensd zowel in om vang als in tijdsduur, rechtvaardigen. Een dergelijk ingrijpen mocht tot niets anders dienen dan om het onhoudbare karakter van de toestand op te heffen. Zeker zou het niet ten doel mogen heb ben de vernietiging van de Republiek zelf. Het verloop der politionele actie heeft duidelijk aangetoond, dat deze beperkte doelstelling inderdaad als richtsnoer is gehouden. Dr. Beel beschreef voorts de territo riale beperking die aan deze actie was gegeven. Deze actie kon mede beperkt blijven omdat aan Republikeinse zijde geen sprake was van een goed geor dende weerstand. De Republikeinse troepen trokken zich in de regel terug of spatten .uiteen voordat ernstige ge vechten plaats konden vinden. De ver tragingen die hier en daar ondervonden werden waren slechts het gevolg van hindernissen en vernielingen. Slechts zelden werd een redelijk werkend ge- zagsapparaat aangetroffen en de be volking werd veelal gebukt onder wille keur en terreur gevonden. De politionele actie bleef ten slotte ook in tijdsduur zeer beperkt. Op 26 Juli, dus vijf dagen na de aanvang, seinde de Luitenant-Gouverneur-Gene raal dat de actie in verschillende ge bieden reeds was voltooid, en in de overige in het begin van Augustus zou kunnen worden beëindigd. Tussen het eerste optreden in de nacht van 20 op 21 Juli en de order: „Staakt het vuren", zijn niet meer dan twee weken verlopen. Het direct doel der operatie was zo goed als be reikt. Intussen werd de Indonesische kwes tie door de regering van India en door de vertegenwoordiger van Australië te gelijkertijd in de Veiligheidsraad aan hangig gemaakt. Hoewel de vertegenwoordiger van Ne derland, welk land overeenkomstig het Handvest uitgenodigd was om aan de beraadslagingen deel te nemen, er met klem op wees, dat hier van geen oorlog sprake was, dat het een polltiemaat- regel gold en dat Nederland slechts aan anarchie, chaos en rechteloosheid een einde wenste te maken, hoewel hij met de meeste nadruk het recht van de Veiligheidsraad ontkende om door het in behandeling nemen van deze aange legenheid buiten de grenzen van het Handvest te treden, hoewel hg daarin werd bijgevallen door de Belgische en Franse vertegenwoordigers, die de Raad voorhielden, dat Nederland op het ogen blik als de souverelne macht ook in Indonesië moet worden beschouwd, hoe wel Nederland ten slotte verklaarde gaarne een terzelfdertijd gedaan aan bod der Verenigde Staten tot het verle nen van goede diensten te zullen aan vaarden, nam de Veiligheidsraad op 1 Augustus een resolutie aan, waarbij een beroep werd gedaan op Nederland en de Republiek beide om de vijandelijkheden onmiddellijk te staken, hun geschillen door arbitrage of andere vreedzame middelen te beslissen en de Veiligheids raad op de hoogte te houden van de .rang van zaken. Een Russisch voorstel om beide partijen eveneens uit te no digen haar strijdkrachetn terug te trek- VRIJ KOEL WEER. De Bilt verwacht tot Woensdagavond: Wisselend bewolkt met af en toe regen buien, vooral langs de kust. Meest matige Noord-Westelijke wind. Koele nacht. Overdag ongeveer dezelfde tem peratuur als vandaag. 24 September. Zon op: 6.27 uur; onder: 18.36 uur. Maan op: 16.59 uur. Hoogwater te Katwijk-aan-Zee te 11.25 uur. ken op "haar oorspronkelijke posities, werd verworpen. De uitnodiging van de Veiligheids raad om het vuren te doen staken kwam op een ogenblik, waarop Ne derland het doel van zijn politionele actie vrijwel had bereikt. In de nacht van 4 op 5 Augustus werd het ge vraagde bevel gegeven en de politio nele actie beëindigd. De regering der Republiek gaf eveneens bevel tot sta king der vijandelijkheden. De verejere behandeling van deze kwestie in de Veiligheidsraad achtte dr. Beel bekend, doch hij weidde over en kele punten daarvan nader uit. De al gemene neiging om de bevoegdheid van de Raad buiten beschouwing te laten bleek zelfs zo sterk, dat een Belgisch voorstel om het advies van het Inter nationaal Gerechtshof te vragen werd verworpen. Verder hield de Raad geen rekening met het feit, dat Nederland Bij hen die zich aanvankelijk bereid verklaarden tot samenwerking met de Nederlanders vertoonden zich door de Republikeinse propaganda terreur en bedreigingen allengs tekenen van onze kerheid. Dit werd sterker toen de Vei ligheidsraad" deze kwestie in behande ling nam en de Republiek tot een vol kenrechtelijk met Nederland gelijkwaar dige partij scheen te verheffen. Reeds enkele dagen na het bestand bleek de Republiek in haar propaganda tot voortduren van de strijd aan te sporen. Spr. gaf daarvan enige overtuigende voorbeelden. Sedert 5 Aug. hebben de Republikeinen dan ook bijna 1400 aan vallen op Nederlandse troepen gepleegd langs de grenslijnen en diep in de be vrijde gebieden, soms zelfs binnen de oude demarcatielijnen. Gelukkig heeft deze kentering van bereidheid tot medewerking en onze kerheid daaromtrent uit angst voor de Republiek niet blijvend doorgezet In de naaste toekomst de uiteindelijke verantwoordelij kheid draagt voor de handhaving van recht en veiligheid in de Indische Archipel, dat de Republiek geen souvereine staat is en dit ook krachtens de door haar zelf getekende overeenkomst van Ling gadjati niet zou worden en dus niet door de Raad kon worden gehoord, dat bij horen van de Republiek ook de an dere deelstaten gehoord dienden te worden. Voorts vestigde spr. de" "aan dacht op de houding van Nederland t.o.v. de Veiligheidsraad. De regering heeft gemeend, onverkort handhavend haar standpunt omtrent eigen verant woordelijkheid en incompetentie van de Raad. zover haar standpunt zulks toeliet zich te moeten richten naar de uitspraken van de Raad. Zij overwoog dat verzwakking van het aanzien der Verenigde Naties en de Veiligheidsraad zo enigszins mogelijk moet worden ver meden. 4 NEDERLANDSE VOORSTELLEN BLEKEN CONSTRUCTIEF TE ZIJN. Spr. herinnerde vervolgens aan het Nederlandse voorstel tot aanwijzing van staten door Nederland en de Re publiek, die gezamenlijk een derde staat zouden kiezen, die vertegen woordigers naar Indonesië zou moeten zenden om toezicht te houden op het bestand en aan de Nederlandse uit nodiging tot het opstellen van een rapport door de beroepsconsuls te Batavia. Het eindresultaat van de behande ling der Indonesische kwestie in de Veiligheidsraad heeft aangetoond, dat Nederland met deze voorstellen een constructieve bijdrage tot een aanvaardbare oplossing van de moei lijkheden heeft geleverd. In de uit eindelijke resoluties vindt men met enige wijzigingen in grote trekken de Nederlandse voorstellen terug. De regering heeft gemeend tegen de uit voering van deze resoluties geen over wegende bezwaren te moge laten gel den en heeft de consuls te Batavia iedere mogelijke medewerking toege zegd en verleend en heeft België aan gezocht om zitting te nemen in de .commissie van drie". TWEEMAAL KENTERING IN DE HOUDING DER BEVOLKING. Inmiddels ontwikkelde de toestand in Indonesië zich in meer dan één opzicht in ongunstige richting. De aanvankelij ke gunstige ontwikkeling werd door de Republiek doorkruist door een ophit sende propaganda en een terreur, die paal noch perk scheen te kennen. Spr. herinnerde aan de in het bijzonder te gen de Chinezen gerichte terreurdaden reeds vóór de komst der Nederlanders en de vernielingen door de Republiek. en mag men thans wederom van een neiging tot kentering ten goede spre ken. Het blijven van de Nederlandse troepen, het niet bereiken van enig wezenlijk resultaat in de Veiligheids raad door de Republiek en de Neder landse verzekeringen doen het ver trouwen weer ingang vinden. De Re publiek verliest haar vat op de vre delievende bevolking der bevrijde ge bieden. Het beperkte doel, dat de regering zich aanvankelijk stelde komt daarmee in zicht. Hoewel de opzet beperkt was gedacht kon uiteraard, daar dit ook van de houding der tegenpartij afhing, niet uitgesloten worden, dat voortzetting der actie noodzakelijk zou blijken. Bij de opstelling der troepen na de voltooiing der politionele actie heeft bij het op perbevel deze mogelijkheid zwaar ge wogen. En toen gedurende de behande ling der Indonesische kwestie in de Veiligheidsraad de ondermijningstactiek van de Republiek het opbouwwerk in de bevrijde gebieden meer en meer on doenlijk scheen te maken, groeide al lengs de mogelijkheid van een nood zakelijk verder oprukken tot steeds drei gender waarschijnlijkheid. Tegelijkertijd echter groeide het besef, dat een derge lijk verder oprukken, gegeven de stem ming in de Veiligheidsraad, steeds ern stiger bezwaren mee zou brengen. De spanning tussen het Indonesische en het internationale aspect van het beleid werd groter. Zolang echter zoals thans de moge lijkheid weer groter schijnt, dat het ge stelde doel zonder voortzetting der ac tie van onze troepen kan worden be reikt moeten de zeer ernstige repercus sies met name van buitenlandse zijde bij een dergelijke voortzetting te ver wachten. te sterker in aanmerking wor. den genomen. Intussen dienen alle andere middelen, die tot het gestelde doel leiden te wor den aanvaard. DE BESPREKINGEN MET DE LUIT.-G. G. De regering heeft, ten einde zich me de hieromtrent met hem te bèraden, de Luitenant-Gouverneur-Generaal uitge nodigd naar Nederland te komen en in overleg met hem en met de Commissie- Generaal een overleg, voortgezet na zijn bezoek aan de Verenigde Staten van Amerika de richtlijnen van het verder te voeren beleid uitgestippeld en stelt het op prijs de Kamer hiervan mededeling te doen. Het 'gestelde doel was drieledig. Voorop stond een onhoudbare toe stand te beëindigen, die zich door de onverzoenlijke houding van de Repu bliek binnen de oude demarcatielijnen had ontwikkeld. DE BEVOLKING VERLANGT RUST EN ORDE. Welnu: Het gebied waarover de poli tionele actie zich heeft uitgestrekt, is op zich zelf voldoende om dit doel te bereiken. Het totale thans binnen onze contróle gestelde gebied, bevat voldoen de economische levensmogelijkheden voor de hele binnen dit gebied wonende bevolking. Deze bevolking verlangt ech ter één ding in ruil voor haar mede werking aan de vreedzame opbouw: de verzekering, dat het terreur-regime der onverantwoordelijke elementen in de re gering en de gewapende macht der Re- pübliek niet. terugkeert. De Luitenant- Gouverneur-Generaal heeft daartoe uitdrukkelijk door de regering gemach tigd, tot tweemaal toe deze verzekering gegeven. Hij heeft duidelijk de grenzen aangegeven van de gebieden „waarbin- hij voortaan niet meer de jure, maar ook de facto het gezag zal uitoefenen en waar dus het de facto gezag van de Republiek niet meer geldt. De consolidatie van deze gebieden is inmiddels reeds begonnen. De zorg voor orde en veiligheid zal worden opgedragen aan een gemengd, voornamelijk Indonesisch politic-ap paraat, hetgeen thans reeds in op bouw is. Deze consolidatie zal voort gang vinden door de opbouw van een eigen voorlopig bestuur in deze ge bieden. Het tweede punt van de doelstelling der politionele actie was: het scheppen van betere voorwaarden tot het uit voeren van het staatkundig hervor mingsplan neèrgelegd in de overeen komst van Linggadjati. Ondanks alle moeilijkheden met de Republiek gaat het staatkundig hervor mingswerk gestadig voort. De staat Oost-Indonesië heeft zich in korte tijd onder de goedkeuring van het eigen parlement op het regeringspro gram met een dynamiek, die tot vol doening stemt, Vérder ontwikkeld- Constant ook vordert de voorberei ding in de vestiging van de toekomsti ge staat Borneo. De daerah West-Bor neo heeft door de ondertekening van het West-Borneo Statuut op 12 Mei de status van op zich zelf staand gebied met eigen bestuur verkregen en daar mede het recht, om indien met de vor ming der Verenigde Staten van Indo nesië en met de oprichting der Neder lands-Indonesische Unie wordt begon nen voordat de staat Borneo tot stand is gekomen, met gelijke rechten als een staat aan deze handelingen mee te wer ken. In Zuid-Borneo werden de daerah's Groot-Dujak en Borneo Tenggara op Zuid-Oost-Borneo gevormd, terwijl in Oost-Borneo op 26 Augustus j.l. de eer ste zitting plaats vond van de federale raad van Oost-Borneo. Het enige gebied, dat tot dusver ten achter gebleven is bij deze staatkun dige opbouw en dientengevolge de op richting van de staat Borneo nog niet mogelijk maakt omvat de afdeling Bandjermasin' en Hoeloe Soengeivan Zuid-Borneo, waar mede ten gevolge van terreur en intimidatie o.m, uit geoefend door van uit Java geïnfil treerde TRI-eenheden, nog geen vrije verkiezingen hebben kunnen plaats vinden doch waar het ogenblik na dert, waarop dit wel het geval zal kunnen zijn. Ten slotte zijn in Juli op Banka, Bil- liton en de Riouw-Archipel raden inge steld. die zullen optreden als overheids organen en het bestuur zullen voeren over de betrokken gebieden. De besprekingen die in de laatste we ken zijn gevoerd met de thans hier te lande vertoevende delegaties van Oost- Indonesië en de drie voornaamste ge biedsdelen van Borneo, alsmede met de vertegenwoordigers van belangrijke be volkingsgroepen op Java en Sumatra, hebben de regering nog eens duidelijk gemaakt hoe constructief de beginselen van Linggadjati werken, wanneer zjj aan beide zijden eerlijk en loyaal wor den toegepast. Ik mag daaraan wel toevoegen, dat deze besprekingen aan de andere zijde nog eens duidelijk heb ben gemaakt, dat de gebieden, waar zich het proces der hervorming langs j de weg der vreedzame evolutie heeft voltrokken, er op mogen rekenen, dat dit proces, voor zover het van de re gering afhangt, ten sr^elste voortgang zal vinden. Van de zijde der Oost-In donesische regering is de wens te ken nen gegeven om de overeenstemming tussen haar en de Nederlands-Indonesi sche regering verkregen en tot uit drukking gebracht in een ordonnantie op grond der qvergangswetgeving, te bevestigen in een overeenkomst. De re gering is bereid hieraan tegemoet te komen. CENTRALE ORGANISATIE ALS VOORLOPER DER FEDERALE REGERING. Ten einde deze vooruitgang te be spoedigen, stelt de regering zich ten eerste voor in de naaste toekomst over te gaan tot de vorming van een cen trale organisatie, die zich zal kunnen ontwikkelen tot de voorlopige federale regering als waarover sprake is ge weest in laatste phase van de onder handelingen met de Republiek, in de KI NMKN LAM) Gisteravond liep een extra trein be staande uit repatrieringswagons van de Tsjechische spoorwegen, waarin zich on geveer 450 Joodse Jongehs en meisjes uit Midden- en Oost-Europa bevonden, het station Nijmegen birmên. De kinderen worden ondergebracht in het v.m. Israëlietische Krankzinnigenge sticht te Apeldoorn en zullen een spe ciale opleiding krijgen voor de nodige vakbekwaamheid. De grote Friese wapenschouw, de lanbouwtentoonstelllng 1947. is gisteren door minister Manshold geopend. Met medewerking van de directie der Nederlandse Spoorwegen ls een con tract tot samenwerking tot stand geko men. tussen de General Railway Signal Company te Rochester N.-Y. en Philips' Gloeilampenfabrieken N.V. te Eindhoven, welke te zamen besloten tot de oprich ting van de Spoorweg Sein Industrie N.V. De serie frankeerzegels van 1. 2- en 4 cent, ontworpen door de heer J. van Krimpen, ls uitgebreid met een zegel van 2 >4 cent kleur oranje Men is tot vervaardiging van dit zegel overgegaan, omdat bij het publiek behoefte bleek te bestaan aan een zegelwaarde van 2& ct. ter blj-frankerlng. Vrijdag as. om 11 uur zal In de Grote of St, Jacobskérk te 's-Gravenhage een herdenkingsdienst worden gehouden ter gelegenheid van het 30-jarlg bestaan van de Marine Luchtvaartdienst. Prins Bernhard zal deze herdenkingsdienst bij wonen. Als sprekers zullen optreden admi raal C. E. L. Helffrich, de hoofdvlootaal- moezenler De Salne en de vlootpredlker ds Sillevis Smit, Omstreeks 10 October zal Lord Ro- wallan. Chief Scout van Engeland, een bezoek van ongeveer vier dagen aan ons land brengen. Hij wordt vergezeld door Lord Peter Baden Powell, een zoon van de stlohter der Padvindersbeweging en mr. Blncham, commissaris voor het buiten land van het hoofdkwartier der Engelse Padvindersbeweging. De Engelse gasten zullen o.a. verschillende geallieerde kerk hoven bezoeken. In zijn functie van Inspecteur-Gene raal der Kon. Marine bracht ZK.H. Prins Bernhard gistermorgen een bezoek aan de afd. Mariniers te volkel (Brabant). Op een te Luxemburg gehouden ver gadering, waarbij 8 landen vertegen woordigd waren, is de heer P. Visser, voorzitter van het Alg. Vebond van Volkstuindersverenlgingen in Nederland, gekozen tot vice-voorzltter van de Inter nationale Organisatie van Volkstuinders- verenigingen. BUITENLAND. Te Londen ls officieel medegedeeld, dat luchtmaarschalik sir Sholto Douglas ontslag heeft genomen als Brits opperbe velhebber in Duitsland. Generaal sir Brian Robertson, de huidige plaatsvervangende militaire gouverneur, zal hem opvolgen. Een der wagons van een bedevaarts- treln uit de Elzas naar Lourdes ls in een afgrond gestort, waarbij twee personen om het leven kwamen en 15 ernstig werden gewond. Als protest tegen het drastische op treden van de autoriteiten tegen over treders van de distributievoorschriften zullen de Belgische winkeliers heden een staking van 48 uur beginnen. In Augustus zijn van overheidswege 865 winkels tijde lijk en 1512 voor goed gesloten. Het Griekse ministerie van openbare veiligheid heeft bekend gemaakt, dat alle Griekse mannen van 84 en 35 jaar zullen worden opgeroepen voor dienstneming in een nieuwe „nationale garde". De laatste tijd zoeken voortdurend kleine groepen politieke vluchtelingen uit de Balkan en Griekenland hun toevlucht in Turkije. Het Amerikaanse departement van buitenlandse zaken heeft de Albanese re gering er van beschuldigd, te pogen zich zelf staande te houden door onderdruk king en terrorisering van de liberale op positie. Drieërlei rantsoen-vermindering Met ingang van 28 September a.s., dus bij liet ingaan van de nieuwe bonnenlijst. zal het broodrantsoen voor personen van vijf jaar en ouder met 200 gram per week worden verlaagd.'In de broodbloem-melange wordt vijf procent aardappelmeel opgenomen. Het melkrantsoen wordt per 28 September a.s. verlaagd: voor kinderen van 0-4 jaar van 12 titer tot 10 liter per 2 weken; voor kinderen van 5-14 jaar van 7 liter tot 6 1/2 titer per 2 weken; voor personen van 15 - 20 jaar van 7 liter tot 6 liter per 2 weken; voor personen van 21 jaar en ouder van 4 titer tot 33/4 liter per 2 weken. Zolang de grote aanvoer van slachtvee een extra rantsoen vlees nood zakelijk maakt, wordt het kaasrantsoen gehalveerd. De extra-toeslag voor 15 -20-jarigen van 50 gram blijft gehandhaafd. Dit deelde minister Mansholt gisteravond mede in een radio-rede. Oorzaak van een en ander is: de regering wil onze voedsel positie beveiligen voor de gevolgen van de precaire internationale levensmiddelensituatie en van de schade die een harde winter en een uitzonderlijk droge zomer aan de land bouw hebben toegebracht en dat brengt mede, dat wij reeds thans de rantsoenen zullen moeten verminderen om kritieke perioden in de toekomst op te vangen en te ingrijpende besnoeiingen te voorkomen. De regering tracht het peil van de rantsoenering zo goed mogelijk te handhaven, maar zij mag het er niet op aan laten komen. Het eind zou dan de lasten moeten dragen voldoende rekening houden met onze gestegen importbehoefte. Minister Mansholt stelde eerst zijn gehoor gerust omtrent de beperkingen, welke echter geen angstaanjagende rantsoenverlaging betekent. Vervolgens besprak hij uitvoerig de problemen der internationale voedsel voorziening. De graanexporterende landen in Noord-Amerika kunnen niet voldoen aan de grote wereldbehoeften en dat heeft ernstige consequenties, want de V.S. en Canada leveren thans 84 van den wereldgraanimport, tegen 37 vóór de oorlog. Ook Nederland is voor een belangrijk deel op import van graan aangewezen, zodat, nu met vermindering der leve ranties rekening moet worden gehou den, de graan- en vetvoorzieriing van buiten gevaar loopt. Nog moeilijker wordt de situatie, nu bijzondere weersomstan digheden ook nog de eigen productie hebben aangetast, GRAANTEKORT VAN 200.000 TON. De droogte en de strenge winter heb ben onze graanoogst 'n verlies be zorgd van 350,000 ton, waardoor een oogstderving van 25 ten opzichte van 1946 is ontstaan, voornamelijk doordat het wintergraan voor een belangrijk deel is uitgevroren. Aan broodgraan is ten gevolge hiervan uit eigen oogst 200,000 ton minder be schikbaar. Gerekend naar het huidige brood rantsoen zouden we deze 200,000 ton meer moeten importeren, waardoor onze totale broodgraaninvoer 1 millioen ton zal moeten bedragen voor een ter mijn tot eind Augustus 1948. Helaas kan de internationale nood-voedselraad bij zijn toewijzing aan Nederland on- GEHALVEERE OOGSTEN. Door de droogte is de oogst aan hooi, stro en voederbieten dit jaar gehal veerd, hetgeen geleid heeft tot het te ruglopen van de melkproductie. Met een verlies van ten minste 200,000 ton moet rekening worden gehouden. Zodra een verminderde aanvoer van slachtvee geen extra vleesbonncn meer mogelijk maakt, zal het kaas rantsoen weer worden verhoogd, zo mogelijk tot het oude peil, terwijl het tevens in de bedoeling ligt, terzelfder tijd het basisrantsoen van 150 gram vlees per week tot het oude peil van 200 gram te verhogen. Het vleeste kort van eigen productie zal dan uit import moeten worden aangevuld. Ten slotte zal het programma voor de export van zuivelproducten ter stond worden herzien en in overeen stemming worden gebracht met de gewijzigde omstandigheden. Het is natuörlijk waar, dat deze export ons de zo broodnodige deviezen verschaft en op de afzetmarkten het contact met onze oude afnemers herstelt, maar een redelijke voedselrantsoe nering voor de eigen bevolking blijft primair. In ben er mij van bewust, dat het geen ik u heb moeten aankondigen, onplezierig voor u is, maak ik kan u de verzekering geven, dat Ik goede hoop heb, dat wanneer er geen ver dere tegenslagen komen, het bij deze beperkingen zal kunnen blijven", al dus besloot de Minister. nota der Commissie-Generaal van 27 Mei en de daaropvolgende documen ten en laatstelijk in onze verklaring van 11 Augustus, welke in de Chinees- Australische resolutie van de Veilig heidsraad een plaats heeft gevonden. BEPERKTE GRONDWET WIJZIGING. Ten tweede stelt de regering zich voor om, gelijk in de Troonrede reeds werd aangekondigd, te bevorderen door een beperkte herziening der Grondwet de mogelijkheid te openen, dat wettelijke voorzieningen ter voor bereiding van 'Öe nieuwe staatkundige structuur van het Koninkrijk op de kortst mogelijke termijn kunnen'wor den getroffen. Een definitieve herzie ning der Grondwet kan uiteraard eerst plaats vinden, wanneer deze nieuwe structuur, door de Rijksconferentie voorbereid, als een afgerond geheel kan worden overzien. De regering heeft besloten een onderzoek naar de ze mogelijkheid op te dragen aan een beperkte commissie, waarvan de sa menstelling dezer dagen bekend zal worden gemaakt. COMMISSIE-GENERAAL GAAT HEEN. Ten slotte meent de regering dat de wet op de Commissie-Generaal niet meer aansluit aan de inmiddels zozeer veranderde omstandigheden. Zij overweegt, o.rn. ten einde om in de naaste toekomst de bijzonder «wa re taak van de Luitenant-Gouverneur- Generaal te verlichten, de instelling van een collegiaal orgaan, waarin de Luitenant-Gouverneur-Generaal zijn verantwoordelijkheid mede door an deren gedragen zal zien. I.v.b. hiermede hebben de beide le den der Commissie-Generaal zich be reid verklaard hun mandaat ter be schikking te stellen. De regering zal beide heren uitnodigen haar voors hands van advies te blijven dienen. DE POSITIE VAN DE REPUBLIEK. Spr. kwam nu op het derde punt in het doel, dat de regering zich bij de aanvang der politionele actie had ge steld. de Republiek als zodanig niet te vernietigen, doch voor haar de moge lijkheid open te houden om, zodra aan bepaalde voorwaarden zal zijn voldaan, alsnog in het federatieve verband naast de andere delen van Indonesië haar plaats in te nemen. Ook aan deze doelstelling houdt de regering vast. Zij ziet de situatie binnen de Repu bliek aldus: Na een zekere tijd van opgang hebben zich in het inwendige van deze organisatie, die aanstonds als een volwaardige staat wenste te wor den beschouwd, verwordingsverschijnse len voorgedaan. Men had een gebouw geschapen, dat in alle onderdelen zwak ke punten vertoonde. Uiterlijk trachtte men de volledige apparatuur van een staat te vertonen, doch innerlijk ont brak zowel aan het staatsgezag als aan de administratie zeer veel. Twee groeperingen openbaarden zich nu. De constructief denkende leiders wilden de weg van samenwerking op basis van vrijwilligheid met Nederland. Daartegenover stonden echter de fana_* tici zonder gevoel voor de juiste verhou ding en der kwaadwillende elementen, die zich indertijd van de Japanse wa penen meester maakten. Met bezorgd heid heeft de regering waargenomen hoe deze laatste groep geleidelijk aan invloed binnen de Republikeinse rege ring won. Zij heeft de hoop gekoesterd, dat het bereiken van overeenstemming in Linggadjati versterking zou brengen aan de constructieve elmenten in de Republiek. Het heeft niet zo mogen zijn. De regering realiseert zich zeer wel, dat door het optreden van de Vei ligheidsraad het internationale as pect van het Indonesische vraagstuk een bijzondere belichting heeft ge kregen. Deze bemoeienis heeft zich aanvankelijk tegen ons gekeerd. Thans echter heeft de wereld de ge legenheid de feiten beter te leren kennen. De consuls zullen rapport uitbrengen en de commissie van drie zal de toestand in ogenschouw ne men. De regering ziet het resultaat van dit alles met vertrouwen te ge- moet. HUIDIGE TOESTAND KAN NIET BESTENDIGD BLIJVEN De regering wijst er echter met nadruk op, dat de thans bestaande toestand niet bestendigd kan blijven en voorts, dat het staakt het vuren bevel door de Republiek in woord en daad dient te worden toegepast. Zij spreekt de dringende wens uit. dat binnen zeer korte tijd de arbeid der commissie tot resultaten zal leiden. Mochten binnen het gebied der Re publiek toestanden blijven voortduren, die een gevaar vormen vóór de veilig heid in het Verre Oosten, mocht daar "een haard van onrust en terreur blijven bestaan, dan is Nederland er van over tuigd, dat het beter begrip zal vinden voor de taak, die ook tegenover de Ver enigde Volken op haar rust: de taak om te zamen met Indonesische gezags dragers de veiligheid te waarborgen, het recht gelding te verschaffen en de voorwaarden te scheppen voor het eco_ nohiisch en geestelijk welzijn der Indo nesische volken en voor de duurzame saijzenwerking met Nederland, Suri name en de Nederlandse Antillen. Dit is echter alleen mogelijk, indien de be ginselen van Lingadjati ook ten aan zien van de Republiek weer tot leven kunnen komen. Nogmaals: de rege ring blijft hopen, dat aan Republikeinse zijde de wil tot werkelijke samenwer king aanwezig blijkt. Meermalen reeds heeft de regering een beroep op de constructieve elemen ten gedaan. Zij moge dit beroep thans herhalen, daarbij er op wijzend, dat de samenwerking nu meer dan ooit ge boden is, en dat de goede diensten van de Veiligheidsraad een ontwikkeling in deze richting kunnen vergemakkelij ken."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1947 | | pagina 1