Van „hoge hoed" tot glanzende limousine
Laatste Bérichten
Dinsdag Regeringsverklaring
De dodelijke Sinterklaas-surprise
N.V. „Het Motorhuis'1
introduceerde voor 25 jaar
de Ford in Leiden
Sinds Benz en Daimler in 1886 hun
eerste automobiel „ten doop" hiel
den heeft de ontwikkeling van dc
automobielindustrie zulk een vlucht
genomen, dat statistische gegevens
enkele jaren voor de jongste wereld
oorlog een totaal van 36 milliocn
auto's aanwezen. Dezelfde gegevens
leerden, dat in de Ver. Staten op
elke 5 en in Nederland op elke 85
inwoners één autobezitter was.
Vooral echter heeft de voortschrij
dende techniek in de laatste 25 jaar
aan het uiterlijk en ook innerlijk"
van de auto zulk een verandering
teweeg gebracht, dat wij nauwelijks
meer kunnen begrijpen dat dit al
les „pas" een kwart eeuw geleden is.
Wat hebben wij in dc jaren 1920
tot 1925 met bewonderende blikken
opgezien naar al dat schoons, dat
zo maar even langs kwam „glijden",
hoe bekroop ons in die dagen het
verlangen om toch ook nog eens de
gelukkige bezitter te kunnen zijn
van zulk ,,een geweldige wagen".
Het v/as ook in die tijd. dat onze grote
Nederlandse klein-kunst-artist Louis
Davids zijn liedje „De olieman heeft een
Ford je opgedaan", lanceerde.
En thans wat doet een auto uit
die dagen, bij het zien van al die ge
stroomlijnde en met nikkel ..overgoten"
wagens, hopeloos ouderwets aan
Leger en luchtvaart, industrie en ver
voersondernemingen beseften reeds in
die jaren, dat wilden zij met hun tijd
meegaan, zij tot auto-tractie moestert
besluiten. Het paard, onze trouwe 1
P.K.-er, sneuvelde eervol en maakte
plaats voor de zoveel malen sterkere,
moderne P.K-er; de auto. De auto die
in die dagen met recht als „symbool
van de toekomst" de weg veroverde....
Hieraan en aan nog veel meer moes
ten wij denken toen wij één dezer da
gen zaten tegenover de man, die te
zamen met zijn te vroeg overleden broer,
de Ford voor 25 jaar te Lelden intro
duceerde: de heer J. G. Boon. directeur
van de NV. ..Het Motorhuis".
Op 1 Juli 1919 in een pand aan de
/)ude Vest 33 met de reparatie van mo
torrijwielen begonnen kwam de heer
Boon al spoedig tot de overtuiging, dat
wilde hij zijn bedrijf rendabel maken
hij zich op de autobranche moest toe
leggen. Nadat het bedrijf in 1921 naar
de Rijnsburgersingel was verplaatst,
brachten louter toevallige omstandighe
den teen vertegenwoordiger van de
Fordfabrieken zocht stalling voor zijn
auto en vond.die bij de heer Boon) hem
in Augustus 1922 in contact met deze
fabrieken, welke hem het agentschap
van Leiden en omgeving aanboden.
Hoewel ln het begin enigszins aarze
lend men kon toch nooit weten liet
de heer Boon zich voor een dergelijk
agentschap vinden en zo werd op 22
September van dat jaar het contract
getekend en kon hij zich sinds dat tijd
stip officieel Forddealer noemen, 2 Oc
tober d.a.v. werden de eerste wagens uit
Antwerpen gehaald en zo stonden op de
dag van de herdenking van Leiden's
entzet in de toen al weer haast te klein
gebleken garage aan de Rijnsburger
singel enkele voor die dagen prachtige
wagens. Het begin was erl Voorzichtige modern Leids bedrijf, dat begonnen met
zakenman als hü was, werd overeenge
komen, dat in het eerste jaar 36 auto's
zouden worden afgenomen. Hoe geheel
anders was echter de reactie van het
publiek op deze schuchtere poging van
deze „Ford-man-in-wording" Vóór dat
het jaar ten einde was, waren er al 30
auto's geplaatst en ln een jaar tijds
hadden reeds 144 Fordjes een eigenaar
gevonden. Nu deed zich 't ruimtegebrek
eerst goed gevoelen en kort daarop
slaagde de heer Boon er in de vereiste
expansie te verkrijgen, door aankoop van
het perceel Morschsingel la. Een mo
derne garage van 700 vierkante meter
werd gebouwd, welke aan 50 wagens een
plaats bood. Inmiddels was het pand
aan de Rijnsburgersingel als werkplaats
ingericht. Bracht het jaar 1926 de ope
ning van deze garage, op dat moment
had de Ford in Leiden zoveel ingang
gevonden, dat dit jaar een top-verkeop
van 212 wagens kon worden bereikt. En
al weer zat-de heer Boon nu vooral wat
de werkplaats betreft met ruimtegebrek,
In 1928 was men zover, dat in het pand
aan de Morschsingel een ruime werk
plaats kon worden geopend .terwijl ge
lijktijdig het kantoor hier een onder
komen vond- Enkele Jaren ging het nu
goed totdat de heer B. zich in 1931 we
derom genoodzaakt zag uitbreiding aan
zijn bedrijf te geven. Nu echter werd
geen halve maatregel genomen, maar
wist hij beslag te leggen op de voorma
lige wasserij van de wed. Keijzer aan
de Hoge Rijndijk. Het pand ging tegen
de grond en er verrees een royale ga
rage. waar 125 wagens konden worden
ondergebracht. Al spoedig deed zich de
behoefte aan een tweede reparatie-in
richting gevoelen en in 1940 werd ook
deze werkplaats uitgerust met tal van
de nieuwste machines en een afzonder
lijke spuitinrichting. een feit.
Tot zover de ontwikkeling van een
en kleine personeelsbezetting en 150
vierkante meter grondoppervlakte. thans
aan 65 mensen werk biedt en dat zich
in totaal over 5250 vlerkante meter uit
strekt.
En ook thans denkt de heer Boon, die
geassisteerd wordt door een staf van
deskundige medewerkers, waarvan er
verscheidene reeds hun zilveren jubile
um achter de rug hebben, al weer aan
uitbreiding nauwelijks nadat de inrich
ting van een modelmagazijn aan de
Rijnsburgersingel en een smeer- en
pompstation met dubbele bediening aan
de Hoge Rijndijk tot stand zijn geko
men.
In al die jaren heeft de heer Boon
voor zijn uitgebreide cliëntèle dag aan
dag en vaak ook 's nachts klaar ge
staan en bracht hij de Ford in al haar
onderscheidene uitvoeringen en typen
van „hoge hoed" U weet wel die mal
le Ford op hoge wielen! tot de lux-
euze limousine aan de markt.
Ter gelegenheid van dit jubileum zal
op 25 September in de garage aan de
Hoge Rijndijk door de directeur van de
N.V. Ned. Fordfabrieken, de heer C- G.
F. Stenger een tentoonstelling worden
geopend, waar naast het „hoge hoedje"
de nieuwste modellen zullen worden, ge
toond. In de middaguren zal er een re-
r?otie plaats vinden.
Het „hoge hoedje"
één van de eer.3;e typen, welke Ford in Nederland
introduceerde.
Teraardebestelling
dr. H. W. Borgerhoff Mulder
In alle eenvoud en onder grote be
langstelling. vooral uit medische krin
gen, vond hedenmiddag op de be
graafplaats nabij het Groene Kerkje
te Oegstgeest de teraardebestelling
plaats van het stoffelijk overschot van
dr. H. W. Borgerhoff Mulder, in leven
lste geneesheer van j.Rliyngeest".
Onder de vele belangstellenden, die
hier van hun medeleven blijk gaven,
merkten wij oan. op de burgemeester
van Leiden jhr. mr. F. H. van Kinschot,
de heren J. A. Riedel, H. van Weizen,
D Hendriks, leden en mr. Streng, Se
cretaris van de Cie van Beheer, dr. P.
E. M. Teenstra, directeur van het Prov.
Ziekenhuis te Bakkum namens de Ned,
Ver, voor Psychiatrie en Neurologie, de
Ned. Ver. van Gestichtsartsen en de
examencommissie van eerstgenoemde
commissie, dr H. Hirschfeld. directeur
van het Prov. Ziekenhuis te Medemblik,
dr. J. H. Pameyer, inspecteur voor het
Staatstoezicht op krankzinnigen en
krankzinnigengestichten, dr. ir. P. Feh-
mers en ir. F. Stokhuyzen, adjunct
directeuren der Sted, Lichtfabrieken, en
voorts' vele doctoren en het verplegend
personeel van de gestichten en tal van
vrienden en oud-patiénten van de over
ledene.
In de stoet kwamen nog mede de
vi-oegere en tegenwoordige burgemeester
van Oegstgeest, de heren A, J. van
Gerrevinck en F. C. Baumann.
Nadat de kist met het stoffelijk hul
sel. welke onder een schat van bloemen
schuil ging ten grave was gedragen,
voerde als eerste spreker het woord jhr.
mr.' F. H. van Kinschot, als voorzitter
van de Commissie van Beheer van de
gestichten, waarvan de directeur, dr. C.
JP J, Stotijni, door uitstedlgheid ver
hinderd was aanwezig te zijn, spi\, die
allereerst aan het kortgeleden in Intie
me kring gevierde 40jarig ambtsjubi
leum van dr- Borgerhoff Muldéfr herin
nerde. wees er vervolgens op dat het
leven van deze man zeer nauw met de
gèstichten is verbonden geweest Ruim
40 Jaar vond hij zijn levenstaak op deze
gestichten, waar hij in het bijzonder
was belast met de toezicht van het sa
natorium Rhij-ngeest. Opgewekt van
aard als hij was, was zijn blijheid in
het leven doordrenkt van een bijzondere
kennis der medische problemen. De pa
tiënten. die in hem hun vertrouwens
man hadden gevonden vertouwden ook
vaak hun materiële belangen aan hem
toe. Daarnaast was hij een fijn collega,
die op voortreffelijke wijze zijn plicht
vervulde. Zeer in het bijzonder herin
nerde burgemeester Van Kinschot aan
het krachtig en moedig gedrag van dr.
Borgerhoff Mulder ln de bezettingsjaren
to?n hi) als waarnemend directeur der
gestichten optrad. Met het grootste ge
noegen heeft hij in die tijd zijn hand
tekening geplaatst onder elk geschrift,
dat de Duitsers bedroog en stelde hij
de gestichten voor het ondergrondse
werk open. In die tijd vooral heeft hij
zich doen kennen als een goed Neder
lander en 'als een bezorgd medicus die
het belang van de aan zijn zorgen toe
vertrouwde zieken niet gaarne prijs gaf.
Burgemeester van Kinschot besloot
ziin toespraak met het spreken van
woorden van troost tot de weduwe en
de faihilie.
"Vervolgens voerde prof. dr. E. A. D.
E. Carp namens de Psychiatrische Uni
versiteitskliniek het woord, die in het
bijzonder de grote liefde van dr Bor
gerhoff Mulder voor de Universiteit in
het licht stelde, waarvan de Psychia
trische Kliniek steeds de rijke vruch
ten heeft mogen plukken. Spr. achtte
het een voorrecht, dat dr, Borgerhoff
Mulder in het harnas is gestorven en
dankte hem voor de vele voortreffelijke
arbeid. 3 if hi.j in het belang de.' medi
sche wetenschap heeft verricht. Di?pe
erkentelijkheid en groot respect ver
vult ons allen voor wat wij irrdeze man.
wiens hart altijd jong is gebleven, heb
ben ontvangen, aldus spr.
Prof., dr. H. P. Blok, die namens de-
vele vrienden het woord voerde, her
dacht in enige piëteitvolle woorden de
grote gastvrijheid. >velke dr Borgerhoff
Mulder ln zijn vriendelijke woning
steeds verleende. Daarnaast herinnerde
spr. aan het grote verantwoordelijk
heidsgevoel van de overledene als het
?ijn patiënten betrof en aan de bijzon
dere liefde, welke hy voor zijn volk en
land aan de dag legde. Staande midden
in de branding van het volle leven heeft
hij zich nooit beperkt tot één beperkte
lijn van zijn vak, maar heeft hij het
geheel van de medische wereld willen
overzien. Hij was daarbij niet enkel de
intellectueel, maar zocht een toenade
ring van mens tot mens Ook spr. ein
digde met woorden van troost.
Een zoon, de heer R. L. S. Borgerhoff
Mulder, dankte voor de betoonde be
langstelling.
D.S.J.V. „NIEUWE KOERS",
Propaganda-bijeenkomst.
„Wat het Socialisme morgen zijn zal,
is hetgeen gij er vandaag van maakt",
aldus riep het Tweede Kamerlid, de
heer J. H. Scheps tot de jonge socialis
ten, die verenigd in de D S.J.V. „De
Nieuwe Koers'' gisteren 'n propaganda-
avond hielden in het- Volkshuis.
Spreker stelde, nadat Herman van
der Hoeven de bijeenkomst had ge
opend, bij de aanvang van zijn inlei
ding de vraag: Wat geeft het socialisme
mij? In de tijd, toen er nog een hevige
stryd gevoerd werd, betekende het: di
rect iets ontvangen. Het betekende
maatschappelijke verruiming en deel
nemen aan het cultuurleven.
Vele ontwikkelingsinstituten en orga
nisaties hebben gewerkt aan de ontwik
keling van de arbeider, zodat zij zich
een eigen inzicht zijn gaan vormen in
het politieke leven. Vroeger kende de
arbeidersjeugd geen andere omgeving
dan de steegjes, waarin zij woonde,
thans trekt zij de natuur in.
Toen de periode van dit eerste zware
werk voorbij was, kwam de vraag: Hoe
vervullen wij de begeerte naar cultuur.
Het socialisme heeft gestreefd naar ver
vulling hiervan. Er is belangstelling ge
komen- voor de staatkunde. En thans
is de vraag dringend aan de orde: Wat
geef ik voor de volksgemeenschap?
Wanneer in het oude socialisme de
strijd wordt gevoerd voor algemeen
kiesrecht, dan is deze strijd nu niet
meer nodig De resultaten, groei én
geestelijke verruiming, echter dienen
behouden te blijven. Het is noodzake
lijk. dat er bij de jeugd politieke be
langstelling wordt gekweekt. Voor de
jeugdbeweging in Leiden zal de vraag:
Wat het socialisme zijn voor mij?,
beantwoord worden met; het zal
geven kracht en stuur in mijn, leven en
lijn aan hetgeén ik als een diep ideaal
voel, Hier staan wij in slagorde gereed,
niet om te ontvangen, maar om te ge
ven. Zo komen wij tot een nieuwe
koers.
Na enige toneelstukjes van propagan
distische strekking, kreeg Jan van Stra
len het woord. Spi herinnerde aan de
17de September 1944, de dag waarop
duizenden jongens per vliegtuig naar
ons land werden vervoerd om te strij
den voor onze bevrijding. Zij zijn bijna
allen gevallen, In een korte, plechtige
stilte werden zij herdacht.
Dit, zo zeide spr.. was een tijd. toen
er onder de ioneeren nog de geest leef
de van opofferingsgezindheid voor een
concreet doel. Nu het echter gaat om
het ideaal van de vrede, schieten de
meesten ln verantwoordelijkheid te
kort. Nadat spr nog had gewairschuwd
voor de schotjesgeest, die overal baan
breekt, besloot hii met een beroep te
doen op een ieder die behalve socialist
ook Christen is om zich geheel te ee-
ven aan het ideaal van de vrecj€
PROF. DR S ANTONIADEü.
B. en W van Amsterdam hebben aan
de gemeenteraad voorgesteld mej. prof
dr. S. Antoniades buitengewoon hoog
leraar in de Grieks.* laai en letterkunde
aan de Leidse Universiteit, in gelijke
functie te benoemen aan dc Gemeente-
Universiteit aldaar.
GERESTAUREERDE VLEUGEL
PLANTSOENSCHOOL INGEWIJD.
Gisteravond vond een bijzondere
ouderavond plaats in de school van de
vereniging voor Chr. Onderwijs aan het
Plantsoen, Deze avond, die onder lei
ding stond van dr. D J. Vossers, was
belegd om een bijzonder karakter te
geven aan de in gebruikneming van de
vleugel, welke sinds de mobilisatie in
1939 eerst door Nederlandse en later
door Duitse militairen bezet is geweest,
doch thans op enkels kleinere punten
na geheel is gerestaureerd.
Ds. Vossers sprak er zijn voldoening
over uit dat de ouders door het bezoek
aan deze avond hun belangstelling tot
uiting brengen. Ook in ander opzicht
is dit contact met bestuur, hoofd en
onderwijzers van groot nut. Spr. merkte
op dat de restauratie van de Oostelijke
vleugel thans f. 8,000,heeft gekost,
doch dat de vloeren en centrale gas-
verwarming nog hersteld moeten wor
den, waarbij de gemeente eerst mede
werking moet verlenen. Tot de restau
ratie is overgegaan in de verwachting,
dat de grote stijging van het geboorte
cijfer ook het leerlingenaantal in de
komende jaren zal doen stijgen. Spr.
besloot me: de wens dat de school een
steeds grotere plaats mocht gaan inne
men in de harten van dit deel der stad
en dat God de school mocht gebruiken
om veel goed aan de kinderen te doen,
om vervolgens voor te gaan ln gebed.
Nadien hield het hoofd van de school,
de heer v. d. Baan, na een uiteenzetting
van de redenen die leidden tot de ster
ke daling van het leerlingen aantal en
het daardoor inkrimpen van het perso
neel. een voordracht over de ln de
hoogste klasse, die onder zijn eigen lei
ding staat, gevolgde, nieuwe onderwijs
methode, die veel overeenstemming
vertoont met het alom bekende Dalton-
systeem.
Het klassikale onderwijs, aldus spre
ker, heeft het grote nadeel dat er met
de verschillen, die er tussen alle kinde
ren bestaan, geen of nauwelijks reke
ning kan. worden gehouden. De te vol
gen lijn richt zich dan op de middel
moot, zonder rekening te houden met
de sterk verschillende werksnelheid, in
teresse, werk-intensiteit en opname
vermogen. Volgens het nieuwe systeem
krijgen de kinderen des Maandags een
weektaak voor alle vakken toegewezen,
zodat zij zelf werksnelheid en volgorde
kunnen bepalen. Uiteraard is daarbij
een vrij scherpe controle van de onder
wijzer nodig, terwijl deze tevens voor
de zware opgave komt te staan om niet
klassikaal doch Individueel de lessen te
overhoren. Daarom kan dit systeem
alleen gebruikt worden bij matige klasse
omvang.
Na deze interessante uiteenzetting
werd een kopje thee genuttigd, terwijl
een bezichtiging van de nieuwe vleugel
deze avond besloot. Inmiddels hadden-
de ouders gelegenheid gevonden zich
me: het onderwijzend-personeel en het
hoofd te verstaan over de vorderingen
van hun kinderen en allerlei proble
men die slechts in genoeglijk samenzijn
vruchtbaar konden worden besproken.
ZILVEREN JUBILEUM L. ARBOUW.
Van het Diaconessenhuis woei van
daag de vlag ter ere van de heer L,
Ar bouw, die er zijn zilveren jubileum
als portier vierde.
Hedenfnorgen werd de jubilaris met
vrouw en dochter ontvangen en toege
sproken door de voorzitter van het be
stuur prof, dr. J. N. Bakhuizen van den
Brink, onder aanbieding van een siga
rendoos me zilveren plaat. Namens de
gezamenlijke artsen deed dr. P. M. de
Planaue toezegging voor een radiotoe
stel, terwijl wegens ongesteldheid van
zuster Elena de waarn.-directrice,
zuster Ida van Setten namens de
zusters drie zilveren couverts overhan-
d gde. Nog werden geschenken aange
dragen namens het huishoudkundig
ner'oneel door mej Kuvk en onmens
het mennelfik personeel door de heer
Stavl"'». waarna ten slotte de jubilaris
een dankwoord sprak.
Ei' was de verdere dag een andere
portier
De Chr. Hist. Unie en het
sociale vraagstuk
REDE VAN HET TWEEDE
KAMERLID H. KIKKERT.
In het gebouw Rehoboth. waar gister
avond velen waren bijeengekomen, heeft
het Tweede Kamerlid de heer H. Kik
kert uit Zeist gesproken over „De CHU
en het sociale vraagstuk".
De voorzitter, de heer D, v.d. Kwaak,
sprak een inleidend woord, waarin hij
er op wees. dat de regering er na de
verkiezingen niet in is geslaagd om het
vertrouwen van het gehele Nederlandse
volk te winnen. Spr. waarschuwde er
voor dat indien de* belangen van ons
volk, zoals thans, ondergeschikt wor
den gemaakt aan partijbelangen, ons
volk steeds verder in het moeras zal
zakken. Ten slotte wekte spr. op om
paraat te zijn tegenover veelgehoorde
leuzen daden te stellen en als begln-
selpartfj steeds dat beginsel in de poli
tiek uit te dragen-
De heer Kikkert, die hierna het woord
1 verkreeg, veroordeelde allereerst de hou
ding van verschillende predikanten, die
vooral ook met het oog op de sociale
verhoudingen, gemeend hebben de CHU
de rug te moeten toekeren. Volgens spr.
heeft een onvoldoende kennisname van
het beginselprogram der Unie en een
confontratie met het werk van mannen
als Slotemaker de Bruine cs. hen op
deze weg der dwaling gebracht. Door
hun houding hebben zij zich losgemaakt
van het verleden en is het sociale vraag
stuk bij hen eerst na 5 Mei 1945 aan de
orde gesteld.
Nadat spr. er vervolgens op gewezen
had, dat wij ook t.o.v- het sociale vraag
stuk rekening moeten houden met de
ontwikkelingsgang der historie, stond
hij stil bij de tijd na de Franse over
heersing toen allèrwegen de roep naar
vrijheid werd aangeheven. Op deze tijd
is een periode gevolgd, waarin men van
verschillende zijden getracht heeft de
uitwassen van een vrij maatschappelijk
leven uit te snfjden. In dit verband her
innerde de heer Kikkert aan de tot
standkoming van vele sociale wetten,
welke Nederland tot een voorbeeld van
vele landen hebben gesteld.
Hierna zette spr. uiteen, dat de Duit
sers tijdens de bezetting beslag op het
ganse bedrijfsleven hebben gelegd om
vervolgens met dankbaarheid te memo
reren. dat de werknemersorganisaties
zich na de oorlog spoedig hebben her
steld- In tegenstelling hiermede is het
bedrijfsleven blijven berusten in han
den van de vele bedrijfs- en vakgroepen.
Vervolgens zette spr. uiteen, dat het in
deze tijd noodzakelijk is, dat de rege
ring een sterke contróle op de prijs-
en loonvaststelling uitoefent. Dit zal
echter weer niet mogen leiden tot een
van boven opgelegde geleide economie.
De CHU stelt zich op het standpunt, dat
wij in Nederland een organisatie van
het bedrijfsleven moeten heben. welke
niet van bovenaf is opgelegd, maar die
van onderuit is gegroeid. Wij moeten
naar eet# publiekrechtelijke bedrijfsor
ganisatie waarbij de ordeningsmaatre
gelen niet worden gelegd ln handen van
de staat, maar Voortkomen uit het be
drijfsleven zelf.
Uitvoerig wees de heer Kikkert er ten
slotte op. dat het beginsel moet domi
neren, Daarnaast zal ple CHU er ook
voor waken, dat in deze zorgvolle tijd,
de noden van ons volk naar draagkracht
worden verdeeld en deze niet worden
afgewenteld op de schouders van de
minst-draagkrachtigen
Na een korte pauze was er gelegen
heid om met spreker van gedachten te
wisselen, waarvan een druk gebruik werd
gerpaakt.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examen
Wis- en Natuurkunde (Geologie)de
heer H. K. Roessingh (Leiden): candi-
daatsexamen Wis- en Natuurkunde (I)
de heer H. A. Groen (Sliedrecht).
BONKAARTEN HALEN.
Morgen zijn de gezinnen aan de beurt
waarvan het- Hoofd een stamkaarmum
mer heeft tussen de 84.000 en 87.000.
Medenemen alle stamkaarten en cie
titelstroken van de bonkaart 709 waar
aan zich de inwisselingsbon bevindt.
Aan jonge en a.s. moeders, die nog
geen toeslagkaart voor de 11e en 12e
periode hebben ontvangen, en wier fa
milienaam met de letters Sch t/m Z
begint, zal morgen een dergelijke kaart
worden uitgereikt.
Medenemen de tweede distributie
stamkaart en de contrólekaart.
Aan hen, wier geslachtsnaam begint
met de letters Sch t/m Z en wier T.D-
nummer eindigt met het cijfer 6 en die
in het bezit zijn van een inlegvel, waar
aan zich bon 612 bevindt, zal morgen
een schoenenbon worden uitgereikt.
40 JAAR TYPOGRAAF
Onder hartelijke belangstelling her
dacht gisteren de heer A. F. J. de Does
zijn 40-jarig jubileum als letterzetter in
in dienst van de N.V Drukkerij Eduard
Ydo aan de Hooglandse Kerkgracht.
's Morgens werd de. jubilaris allereerst
gehuldigd door de directie, namens wie
de heer J W. Ydo een van grote waar
dering getuigende toespraak hield. Spr.
wees daarbij op de voortreffelijke
plichtsbetrachting van de Jubilaris en
herinnerde aan diens uitnemende dien
sten tijdens de periode der illegaliteit,
toen heel wat „ondergronds" drukwerk
door hem is vervaardigd.
Nadat hem een enveloppe met in
houd was overhandigd, kw un ook het
personeel met diverse geschenken aan
dragen, waarbij een prachtig gecalligra-
feerde oorkonde van zijn .collega W.
Ravensbergen aparte vermelding ver
dient. Natuurlijk bleef de dagelijkse ar
beid verder rusten, 's Avonds was het
gehele personeel te gast in de met tal
van bloemstukken versierde woning in
de Trompstraat, waar mede dank zij de
muzikale begeleiding van H, Choufour
een recht feestelijke stemming heerste.
WINTERDIENST N. Z. H.
De N.Z.H.V.M. zal op Zondag 5 Oct
a.s. de winterdienstregeling invoeren.
TENTOONSTELLING
„KASTELEN ROND LEIDEN
De laatste rondleiding op de tentoon
stelling „Kastelen rond Lelden" wordt
gehouden Zaterdagmiddag a.s. om 2.30
uur in het Sted. Museum De Lakenhal.
De tentoonstelling sluit 30 September.
De firma I. Zandvoort uit de Pie-
terskerkkoorsteeg behaalde op de Veeten
toonstelling te Utrecht twee eerste en
een derde prijs in de afd. Slachtpaar-
den benevens een eerste en een tweede
prijs in de kampioensklasse.
BEURSOVERZICHT
AMSTERDAM, 18 September.
De lichte reactie, die gisteren inzette,
bleek heden verder door te werken. Het
zeer hoge koerspeil. dat de koersen de
laatste weken hebben bereikt, lokt
winstnemingen uit, ten gevolge waar
van de aandelenmarkt, en ln het bij
zonder de toonaangevende fondsen,
teruglopen. Koninklijke olie opende 5
procent lager op 443verbeterde tot
445 en zakte weer in tot 442.
Van de actieve industriëlen was Aku
opmerkelijk zwak op 173, Unilever circa
6 procent lager, terwijl certificatie Cal-
vé eveneens 6 procent inboetten. Phi
lips bood nog het meeste weerstand op
387 Scheepvaartpapieren waren aan de
zwakke kant. H.V.A. liep 6 procent te
rug. Tabakswaarden prijshoudend.
De beleggingsmarkt blijft ook in deze
dagen, waarop wel eens van een infla
toire stemming gesproken werd, prijs
houdend gedisponeerd. Dp Amerikaanse
markt was stil en overeenkomstig Wall-
street iets beter.
In dc heden gehouden zitting van d*
Tweede Kamer der Staten-Generaal
heeft de voorzitter medegedeeld, dat de
regering voornemens is om in dc zit
ting van a,s. Dinsdagmiddag een ver
klaring over Indië af te leggen.
De voorzitter bracht ter kennis, dat
het in zijn voornemen ligt om de de
batten over deze verklaring nog die dag
te openen.
Extra Kabinetszitting
Hedenochtend om tien uur is een ex-
tra-kabinetszittüig gehouden, welke
werd bijgewoond door de Luitenant-
Gouverneur-Generaal dr. H. J. van
Mook.
1 DODE EN 11 GEWONDEN.
De actie van gisteren.
Het Nederlands communiqué van he
den meldt, dat de Nederlandse verlie
zen van gisteren bedragen 1 gesneuvelde
en 11 gewonden. Op vele plaatsen ,ln de
bevrijde gebieden zijn Nederlandse pa
trouilles beschoten. Een Nederlandse
wachtpost verdreef bij Tenggerang een
groep van de TNI bestaande uit 50
man. Tjibatoe op West-Java is door 150
man aangevallen. De aanval werd af
geslagen. Op Oost-Java is een Neder
landse post bij Kebonagoeng door 50
man aangevallen. Ook deze aanval werd
afgeslagen, evenals bij Brastagi op
Noord-Sumatra. toen een detachement
door 1Ó0 man werd aangevallen.
REGEN SPELBREKER BIJ BRAND
OP LEUSDERHEIDE.
De regen heeft de actie „Leusderhei-
de" volkohien in de war gestuurd. Het
afbranden is stopgezet en zal pas, naar
men ons mededeelde, het volgens Jaar
worden hervat. Tijdens de brand wer
den gisteren herhaalde malen ontplof
fingen gehoord. Het oppervlak van de
strook heide, dat nu platgebrand is, is
nog niet geschat.
DE RADIOREDE VAN
PROF. GERBRANDY.
Van het besluit van de regeringscom
missaris voor het radiowezen met be-
trekking tot de op 14 Augustus j.l. door
prof. S. Gerbrandy gehouden radiorede
is de NCRV in beroep gegaan bij de
minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen.
Bij wege van rechtsherstel is bij
KB. op zijn verzoek, gerekend met in
gang van 2 Juni 1943 aan C. A. van
Woelderen eervol ontslag verleend als
burgemeester der gemeente Vlissingen,
met dankbetulgine voor de langdurige
diensten als zodanig bewezen.
Doodvonnis over Petkof
bevestigd.
Het doodvonnis, dat werd uitgespro
ken over Nicolas Petkof, de leider van
de Bulgaarse oppositie, is door het Hof
van cassatie bevestigd.
UIT DE OMSTREKEN
VOORSCHOTEN
Medische Zondagsdienst De medische
Zondagsdienst wordt gedurende heb
weekeinde waargenomen door dr. C. J.
Kerkhof, Voorstr. 23, Telef. 492.
Burgerlijke Stand Geboren: Theodo-
rus Robertus Maria. z. van J. van Geijle-
wi)k en A. J. Zoetemelk; Cornells, z. van
C. van Veen en j. P. Roos.
Getrouwd: Wilhelmus Schrijvers, 32 Jaar
en Margaretha Johanna van Hemert. 30
Jaar; Hendrik Jan van Venetlën, 37 Jaar
en Mac-heltje van den Nleuwendljk, 33 J.
Krijgsraad behandelt:
Verdachten voor hun rechters
De Krijgsraad te velde hield heden
morgen zitting in de kleine zaal van
de Hoge Raad aan het Plein te Den
Haag om de beruchte zaak van de
bomaanslag te behandelen, die verle
den jaar op S*. Nicolaasavond aan de
Prinsengracht te Den Haag werd ge
pleegd.
Negen verdachten kwamen voor hun
rechters. Hoofdbeschuldigden waren F.
J. J. baron van Heemstra, kapitein bij
het troependet-achement no. 3 van de
Generale Staf, de sergeant A. T. de Boer
en J. P. J. Peterse, korporaal bij dezelfde
afdeling. Verder nog 6 verdachten, man
schappen en korporaals.
Baron van Heemstra is o.a. ten laste
gelegd, dat hij kennis droeg van de bom
aanslag op de Prinsengracht en 'n plan
beraamd had eenzelfde aanslag te ple
gen op kolonel J. H. Droste en de aan
nemer R. Zwolsman, dat hij v. H. zou
hebben willen betrekken in een aanslag
cp luit.-kol. Goedewagen en voorts, dat
hij in het bezit was van vuurwapens en
munitie.
De Boer en Peterse worden er van
beschuldigd, dat zij de bomaanslag: op
de Prinsegracht hebben voorbereid en
uitgevoerd.
Verdachten S. B. en H. zouden verder
betrokken zijn geweest bij de ontvoering
van een zekere F. C. van Rijswijk.
Kolonel mr. dr. J. P. van Erk fungeert
als president van de Krijgsraad, mr. dr.
J M. J, Baal als auditeur-militair.
Reeds lang voor het begin der zitting
heerste er grote drukte rond het gebouw
van de Hoge Raad. Er was sterke bewa
king, niet omdat men moeilijkheden
verwachtte, maar om op alle eventuali
teiten voorbereid te zijn. Er was strenge
contróle op de door de president van de
Krijgsraad uitgegeven toegangskaarten
en niemand, dde niet voorzien was van
een dergelijk bewijs, kon de zaal binnen
komen.
Lang vcoi het. begin van de zitting
was het betrekkelijk kleine zaaltje reeds
boordevol. Onder het publiek bevonden
zich veel hofce militairen.
Als verdedigers traden o.a. op mr. De
Pont voor Van Heemstra, mr. Plantlnga
voor Peterse en mr. dr. Klaassen voor
Van Haastrecht.
Begonnen werd met de zaak tegen P„
wie poging tot moord op Boer ten laste
was gelegd. Boer is het slachtoffer ge
worden van de bomaanslag, P. had
reeds vroeger getracht Beer met een
stengun van het leven te beroven. Dit
was echter niet gelukt.
Later heeft P. de beruchte bom bü
Boer afgegeven op St. Nicolaasavond,
met het bekende noodlottige gevolg,
nl. dat Boer en 2 inwonenden, zijn
"rouw en de dienstbode, om het leven
kwamen.
Tijdens net verhoor door de president
b.eek. dat reeds in de zomer van 1946
een illegale organisatie bestond, waar
van ook hoge officieren en politie-auto-
riteiten deel uit maakten, met de be
doeling. mensen, die „het wettig gezag
ondermijnden" uit de weg te ruimen.
Verdachte verklaarde in de bezettings
tijd niet aan illegaal werk gedaan te
hebben. In de zomer kreeg verdachte
opdracht van verdachte De Boer om
Boer te schaduwen. Hem werd verteld,
dat Boer Engelandvaarders had verra
den en contact hield met ondergedoken
SS-ers. Ten slotte kreeg verdachte op
dracht, Boer uit de weg te ruimen. Een
maal ging hij met een stengun er op uit,
maar het gelukte niet, Boer te onmoe-
ten. In September kreeg verdachte op
nieuwopdracht de helse machine bij
Boer af te leveren. Op 5 December heeft
verdachte vier van deze helse machines
met De Boer samen gemonteerd. De
Boer's bedoeling was, dat verdachte per
soonlijk de pakjes afgaf. Behalve aan
Boer zouden nog aan drie „eerder ge
noemde" adressen dergelijke surprises
worden afgegeven.
Verdachte ging toen met de motor
fiets naar Delft en reed vandaar naar
de Prinsengracht in Den Haag. HU
durfde zelf het pakje niet afgeven, aan
gezien hU bang was* niet gauw genoeg
weg te kunnen komen.
HU maakte dus gebruik van
twee toevallig voorbykomende bur
gers, die hU verzocht het pakje af te
geven, waarop stond „afzender Sinter
klaas".
Verdachte verklaarde er niet aan ge
dacht te hebben', dat ook anderen dan
Boer het slachtoffer konden worden van
ue aanslag. Toen verdachte het pakje
had afgegeven, had hU geen moed meer
naar Zwolsman en Drost te gaan en
reed naar Delft.
Het pakje voor Goedewagen gaf hU
aan van Haastrecht met de verklaring
hoe het mechanisme moest behandeld
worden. Van H. was volgens verdachte
niet op de hoogte, dat hU Goedewagen
op deze wU'ze uit de weg moest ruimen
Toen verdachte des avonds thuiskwam,
hoorde hU voor het eerst, hoe de aan
slag op de Prinsengracht was afgelo
pen. Verder blijft verdachte bU zyn voor
de Officier-Commissaris afgelegde ver
klaring, waarby' hU toegaf, te begrUpen
dat Boer op Sinterklaasavond niet al
leen zou zUn.
Vervolgens gaf dc president kennis
van het psychiatrisch rapnort volgens
hetwelk verdachte volledig toereke
ningsvatbaar is
Na verhoor van deze verdachte deel
de de president mede, dat in alle ge
vallen één requisitoir zal worden gehou
den.
Vervolgens werd de sergeant De Boer
voorgeleid- Hem is moord op Boer ten
laste gelegd en vrUheidsberovlng van
Van RUswUk die zij van zUn bed heb
ben gelicht. Verdachte heeft reeds in
1945 met een zeeofficier gesproken over
de slappe berechting van politieke de
linquenten. Verd. heeft hierover baron
van Heemstra gesproken, die het er mee
eens was. Er is toen een bespreking ge
houden. waarbij de organisatie werd
behandeld. BU de gesprekken heeft verd.
op zich genomen Boer en Zwolsman uit
de weg te ruimen. BewUzen over de
„schuld" van Boer had verd. nooit ge
had; hU is op mededelingen van an
deren afgegaan, In de zomer van 1946
heeft hU Petersen opdracht gegeven
Boer op de Vinkebaan te doden. Toen
dit niet lukte, kwam het plan van de
„Molotow-cocktail" op. Van Heemstra
had verdachte in contact gebracht met
twee figuren die bU het B.M.V, werk
zaam waren, van wie vooral een zekere
Bakker een grote Invloed kreeg op de
loop der gebeurtenissen.
Verd. verklaarde, dat Van Heemstra
een groen stipje bU de naam van ko
lonel Droster in het -telefoon-boek zette
een een streepje bij Zwolsman bij wUze
van doodvonnis.
Later werden deze tekens uitgera
deerd. Hierop gaf verd. Petersen op
dracht de pakjes af te geven.
Uit dit verhoor bleek ook wel, dat
Van Haastrecht, die op weg van Am
sterdam met zijn motor een ongeluk
kreeg door het ontploffen van een der
bommen, inderdaad opdracht had een
bom bU overste Goedewaagen af te le
veren.
Deze verdachte verklaarde pertinent,
dat hU de bom niet bU Boer zou heb
ben laten bezorgen, Indien hU geweten
had, dat anderen ook het slachtoffer
zouden kunnen worden.
Een verklaring voor deze „domme"
(volgens de president) gedachtengang
kon hU met geven. Een scherp verhoor
volgde naar aanleiding van een bewe
ring van de verdachte, dat hU IndertUd
verscheidene Duitsers heeft gedood en
hun lijken in locomotieven bU NUmegen
heeft verbrand. Do president, die zelf
op een locomotief heeft gestaan, gaf
blyk van dit verhaal niets te geloven en
wees op de vele onwaarschUnUjkheden,
om niet te zeggen onmogelUïcheden. „U
gelooft het blijkbaar zelf", was de con
clusie van de president. Van deze per-
dachte verklaart het psychiatrisch rap-
rapport, dat hU een fanatieke hyste
rische psychopaat is, wiens daden hem
niet ten volle konden worden aange
rekend.
Mr. dr. Klaassen, de verdediger van
deze verdachte, had 2 getuigen gedag
vaard, die oqk verklaringen aflegden
over illegaal werk, dat zU tUdens dc be
zetting met De Boer zouden hebben ge
daan. De eerste getuige werd aan een
scherp verhoor onderworpen aangezien
de rechters kennelUk weinig geloof aan
deze verhalen hechtten.
De tweede getuige legde eveneens be
lastende verklaringen af over 't slacht
offer Boer. De president onderwierp
ook deze getuige aan een scherp ver
hoor. waarbij van de verklaringen piet
veel overbleef. In leder geval bleek wel,
dat getuige ln 1942 opdracht van de
B. S, kreeg om Boer uit de weg te rui
men. De President wees er verdachte
op, dat de P.R.A. een onderzoek heeft
ingesteld naar Boer. dat niets belastend
heeft opgeleverd.
Hierna ontwikkelde zich een scherp
conflict tussen de advocaat en de pre
sident, die alleen qiaar verklaringen
van „horen zeggen" niet wilde aanho
ren. terwijl de pleiters er op stonden de
man toch te laten uitspreken. Ten
slotte gebeurde dat laatste, waarop een.
lang belastend verhaal over het slacht
offer Boer volgde, zonder dat getuige
feiten kon noemen.
