Nederlandss vierde Prinses'
hedennacht geboren
Ben nieuw leven bloeit op temidden der ruïnes
en Oranje
Moeder en Kind maken het uitstekend!
Zelden zal een volk zooveel^verschul
digd zijn aan één geslacht als het Ne-
derlandsche aan het Huis van Oranje.
Op enkele perioden na, gaat bijna vier
eeuwen lang, van den aanvang van- ons
nationaal bestaan - tot heden, een
Oranje met ons volk door de historie.
Lang genoeg, om een hechten band te
slaan, maar de hechtheid van dezen band
wordt niet alleen door den tijdsduur
bepaald. Het kenmerk van dit samen
gaan is, dat het. van de zijde van
Oranje, een leiden en behoeden was in
den besten zin. Al heeft wrijving niet
-altijd ontbroken.
Voor ons oog rijzen het eerst de dra
matische episodes. Tot vier maal toe
heeft dit geslacht in tijden van ern
stige crisis, waarin veelal het bestaan
zelf van ons volk in het geding was.
Nederland een telg geschonken, zoo
forsch van karakter en rijk aan gaven,
dat hij inderdaad als middelpunt en
leidsman gelden kon. In den strijd te
gen Spanje redt Willem I ons uit den
nood en betaalt den prijs van zijn le
ven. in den oorlog tegen Frankrijk
Willem m; in 1813 voert Willem, de
eerste koning, een van' de wereld ver
vreemd en apathisch volk naar zijn
plaats in Europa en in 1,940 is de Ko
ningin niet alleen een trotsch. symbool
van de Nederlandsehe gemeenschap,
maar ook een bron van kracht. Het is,
als geschenk van één geslacht aan één
natie, waarlijk rijk genoeg.
Het geschenk is echter rijker geweest.
Een volk leeft niet alleen in crisis, het
maakt een gestadige ontwikkeling door.
Breeder lagen der bevolking worden po
litiek waardig, het, staatsbestel groeit
mee. Het was niet alleen de taak van
Oranje om leiding te geven, maar ook
om mee te werken aan het wijzigen van
den aard dier leiding, opdat zij in over
eenstemming bleef met de politieke
ontwikkeling van ons volk. Omdat deze
toenam en steeds grooter groepen van
de bevolking aandeel in de regeering
kregen, beteekende dat veelzins een
Overlaten en zich terugtrekken. Beide
opdrachten heeft Oranje volbracht.
De tachtig-jarige oorlog omspant het
leven van Willem I, Maurits en Frede-
rik Hendrik. De grootste gaat voorop:
leider op politiek en militair, eerder ooi#
op geestelijk gebied en dit alles in volko
men onbaatzuchtigheid en offervaardig
heid, Hfj zoekt, na het eigenlijk begin
van den vrijheidsstrijd, geen eigen
macht, hij tracht de vele, eigengereide
en zeer particularistische groepen saam
te binden en te richten op verzet. Hij
gaat voor in die verdraagzaamheid en
geestelijke soberheid, die tot del beste
kenmerken van ons volk behooren.
Maurits is de militair, die het groot
ste deel van ons grondgebied van Span
jaarden bevrijdt, of tegen hen verdedigt,
een werk, dat Fredferik Hendrik voltooit:
wij danken hem in feite Noord-Brabant
en Limburg. In staatszaken grijpt Mau
rits slechts zelden in. .Eén keer treedt
hij drastisch op, om de* eenheid van de
Unie te verdedigen tegen de middel
puntvliedende kracht van het provin
cialisme, Een optreden, dat noodzakelijk
was, hoe hard en onrechtvaardig het
vonnis over Oldénbarnevelt ook mocht
zijn. Frederik Hendrik, meer politicus
dan zijn broer, heelt de geslagen won-
Prof'dr. A. J.C. Rüter, hoogleeraar
in de Vaderlandsche Geschiedenis
aan de Leidschc Universiteit,
schreef op ons verzoek ter gele-
genheid van de Blijde Gebeurte
nis bijgaand artikel, waarin hij
wijst op de historische beteekenis
van het Huis van Oranje voor
Nederland en de Kroon schetst
als een nationaal symbool.
deii en doet zóó de eenheid gedijen.
De aard van deze leiding? De Heeren,
Staten waren souverein, de stadhouders
hun dienaren. Wanneer zij veel meer
waren dan dat, dankten zij het aan hun
eigen verdiensten voor volk en staat,
niet aan een erfelijke vorstelijke waar
digheid. Inderdaad waren zij meer: zij
regeerden met de Staten het land, een
tweevoudigheid wan bestuur, die heil
zaam is geweest.
Deze tweevoudigheid eischte een ze
ker evenwicht van macht. Wanneer
Willem'II, dat evenwicht niet eerbiedigt
en zijn macht overspant, wanneer hij
dynastieke belangen te zeer naar voren
schuift, volgt de breuk en zijn dood is
het begin van het eerste stadhouderloo-
ze tijdperk. Maar in den bangen nood
van 1672 roept men Oranje weer in en
Willem III keert het gevaar. Hij groeit
in zijn strijd tegen net streven van
Frankrijk om Europa te beheerschen
verre boven het kleine Nederland uit.
Hij wordt een staatsman-generalissimus
van internationaal formaat, die Enge
land en de Republiek gebruikt als zijn
stukken op het Europeesche schaakbord.
Hij vergt van ons een inspanmng, die
ons doodelijk vermoeit en zoo kochten
wij onze vrijheid voor een prijs, die hoo-
ger dan noodzakelijk was. Het Was een
schaduw, maar een schaduw, die de
glorie van 1672 niet verduisteren kon.
De achttiende eeuw brengt het falen.
Willem IV, weer geroepen in tijden van
gevaar, met de Franschen over de grens,
weet de staat niet tot grooter eenheid
te brengen, noch de democratische stroo
ming in een bedding te leiden, waarin
85ste Jaargang DINSDAG 18 FEBRUARI 1947 O No. 26011'
Directeur: J. W. Henny. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telefoon Directie en Administratie: 25041
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer f. 3.30 per 3 maanden; 26 cents per week Telefoon Redaotie: 21507 - Giro no: 57055
LEIDSCH
DAGBLAD
Een golf van jubel slaat over de la
ge landen: er is een Prinses geboren.
Voor ons Leidenaars, die zich
middels onze Universiteit met zul
ke bijzondere banden aan het Oran
jehuis verbonden weten, is de geboorte
van deze Oranjetelg een reden - tot
zeer bijzondere vreugde. Elders in dit
Blad schrijft de Leidsche historicus,
prof dr. A. J. C. Rüter over den hech
ten band, welke de geschiedenis van
vele eeuwen tusschen ons land en het
Oranjehuis heeft gesmeed. Er bestaat
alleszins aanleiding orrï in het blijde
licht dezer geboorte in hefr bijzonder
de verhouding tusschen het Huis van
Oranje en de stad onzer inworung aan
een nadere beschouwing te onderwer
pen. En dan valt het aanstonds op
van welk een hartelijken en intiemen
aard die verhouding de eeuwen door is
geweest. Prins Willem I legde daarvoor
den grondslag door in 1575 Leiden zijn
Universiteit te schenken. Reeds één
jaar na de stichting liet de eerste Nas
sau zich als student inschrijven; Jus-
tinus van Nassau, de latere luitenant-
generaal van Zeeland. Prins Maurits
en zijn halfbroer Frederik Hendrik za
gen zich door het krijgsrumoerge
dwongen hun studies aan de Leidsche
Universiteit te onderbreken. Hoezeer
dit eerstgenoemde ter harte ging mo
ge blijken uit zijn verzuchting, dat hij
zich de Leidsche Hoogeschool zal blij
ven herinneren als „natris dulelssimae
gremium" (de zachtste moederschoot")
Willem H, de zoon van Frederik
Hendrik studeerde hier wel is waar
niet, doch werd opgevoed door den
Leidschen hoogleeraar Andreas Rive-
tus. Zijn 'zoon, de latere Prins Willem
Hl, „het Kind van Staat" volgde van
1659 tot 1662 het onderwijs aan de
Leidsche Alma Mater en woonde in
1675 het eerste eeuwfeest bij.
Op 3 November 1789 werd de latare
Koning Willem I, zoon van Prins Wil
lem V en Frederlca Sophia Wilhelmi-
na van Pruisen als „princeps heredi-
tarius" (erfprins) ingeschreven in het
Album Studiosorum en op 18 October
1814 diens zoon, Prins Willem Frede
rik Karei. Ter gelegenheid van het
derde eeuwfeest op 8 Februari 1875 zat
de grijze prins aan bij den officieelen
maaltijd en bracht een dronk uit op
den bloei der Hoogeschool, „wier leer
ling hij betreurde te kort te zijn ge
weest" De beide zoons van Koning
Willem ni, Prins Willem Nicolaas
Alexander Frederik Karei Hendrik en
Prins Willem Alexander Karei Hendrik
Frederik ontvingen eveneens in Lei
den hun wetenschappelijke opleiding.
Eerstgenoemde was eerelid van het
Leidsche Studenten Corps; de laatste
nam als gewoon lid deel aan het Corps
leven; hij werd benoemd tot doctor
honoris causa, was eere-voorzitter der
Maskerade-commissie in 1875 en schonk
bij die gelegenheid den naar hem ge
noemde Alexanderschool, welke tel-
kenjare op de Dies Natalis der Uni
versiteit met plechtig ceremoniëel
wordt gebruikt. Nog levendig staan in
onze herinnering de eerepromoties van
HM. Koningin Wilhelmina tot doctor
in de rechtsgeleerdhèid op 9 Februari
1925, waarbij nu wijlen prof. mr. A. J.
Blok als promotor optrad en die van
H.KH. Prinses Juliana tot eeredoctor
in de letteren óp 31 Januari 1930 bh
wijlen prof. dr. J. Huizinga, welke
plechtigheid nog grootere luister werd
bijgezet door de tegenwoordigheid van
Haar beide Ouders en Grootmoeder.
Op dezen dag, slechts enkele dagen
na de 372ste herdenking van de
stichting onzer Universiteit, gedenken
wij dankbaar hetgeen het Huis van
Oranje voor ons land, maar ook in het
bijzonder voor onze stad is geweest en
wij verbinden daaraan den wensch,
dat de eeuwenoude traditie, welke Lei
den met het Vorstenhuis verbindt, in
het jongste Prinsesje bevestigd en
vernieuwd worde. Moge de Almachtige
Haar in Zijn bescherming nemen en
Haar doen qpgroèien tot een zegen en
.vreugde voor ons land en volk.
haar kracht dé natie ten goede komen
kan. Hij verandert den aard der leiding
niet, hü streeft naar behoud, waar de
tijd wijziging eischte.
Leiding te geven, leiding te wijzigen
ook bij kenterend tij bleef de Oranjes
der negentiende eeuw voorbehouden.
Die taak was zwaar genoeg: zij eischte
het omzetten van een min of meer auto
cratische monarchie in een constitutio-
neel-parlementaireln 1813 vroeg de
apathie van de Nederlandsehe natie een
koning, die op politiek, sociaal en eco
nomisch terrein voor haar kon denken
en handelen, Willem I kon dat en heeft
het gedaan met een toewijding, die bo
ven allen lof verheven is.
Het tragische in zijn leven was, dat
het Nederlandsehe volk na 1830 weer
behoefte kreeg aan zelfwerkzaamheid.
Wat Willem I ook geschonken had. de
ruimte daartoe dat vermocht hij, een
oud man nu, niet meer te geven; zoo
ging hij heen. Zijn naam garandeerde
het beginsel van die zelfwerkzaamheid
in 1848, onder zijn kleinzoon werd het
beginsel practijk. Zonder strijd heeft
deze ontwikkeling zich niet voltrokken,
maar wat beteekent deze bij den strijd,
die Frankrijk en Duitschland en, in een
vroegere periode, Engeland doormaak
ten tot hetzelfde doel?
Wanneer de politieke ontwikkeling
van Nederland veelal zoo gelijkmatig en
vaak gelukkig verloopt, dan is dat voor
een niet gering deel te verklaren uit de
gave en bereidheid der Oranjes, om hun
functie in den staat in overeenstem
ming te brengen met het Nederlandsch
volkskarakter en de eischen van den tijd.
In de Republiek, die terwille van de een
heid een drager van de kerngedachte be
hoefde, vermochten de stadhouders, die
naren van de Staten, him ambt een mo-
narchalentrek te geven. In het konink
rijk,- dat slechts burgers, nooit onder
danen naar Franschen of Duitschen
trant gekend heeft, vermochten de
Oranjeyorsten zich aan te passen bij'
het burgerlijk, bijna republikeinsch ka
rakter van den Staat,
De tijd stelt weer zijn eischen. De
staatsrechtelijke positie van de Kroon
moge dezelfde blijven, haar plaats en
functie in de Nederlandsehe gemeen-
schap wordt beïnvloed door het steeds
dieper doordringen van de democratie
in het publieke leven. Bovendien, de
'Kroon lijkt de bindende schakel te wor
den tusschen Nederland en Indonesië.
Aan wie zou men de aanpassing van de
functie van het Staatshoofd aan de
eischen van den tijd met geruster hart
in handen leggen dan een vorstin uit
het Huis van Oranje?
Zij staat ons borg. dat de Kroon een
nationaal symbool zal zijn. Hoezeer
Oranje dat is, hebben de oorlogsjaren
bewezen. Zij hebben meer bewezen: dat
een Oranje, ook in èen constitutioneele
parlementaire monarchie, een bron
van levende kracht is, bepaald door tra
ditie en persoonlijkheid.
A. J. C. Rüter.
„WELKOM. PRINSESJE!"
„H-K.H. Prinses Juliana heeft het leven geschonken aan een Prinses.
Moeder en kind maken het zeer weL Het gewicht van de jonggeborene
is plus minus 6 pond".
Dit was de heugelijke tijding, die ons hedennacht om 2.46 uur over de
Telex bereikte.
Om 3.12 uur volgde de mededeeling:
„Oficieel wordt medegedeeld, dat de geboorte van onze nieuwe Prinses om
enkele minuten voor half drie geschiedde. De geboorte had een normaal
verloop".
Kort daarna volgde een officieel communiqué van dr. De Groot, behan
delend geneesheer van Prinses Juliana, welke ons van het juiste tijdstip
der geboorte op de hoogte stelde, luidende: „Hare Koninklijke Hoogheid
Prinses Juliana schonk heden ten 2.24 uur het leven a^n een flinke doch
ter".
w.g. Dr. J. dé Groot.
Hoe voorspoedig de geboorte verloopen is, moge blijken uit het feit, dat
er slechts vijf minuten lagen tusschen de eerste mededeeling en het
officïeele geboortebericht.
BARON BAUD AAN DE
TELEFOON.
Deze verheugende berichten vonden
van het Astoria Chétlet te Baarn uit hun
weg door de gansche wereld!
De spanning, welke dagenlang duurde,
was ten einde. Reeds dadelijk kon de
secretaris van Prinses Juliana ons tele
fonisch mededeelen, dat de toestand van
de baby uitstekend was. evenals die van
de Moeder!
Tijdens het korte telefoongesprek met
baron Baud deelde deze ons nog. ge
vraagd naar zijn indrukken, mede:
„Nu, ik was in diepen slaap, toen ik
gewekt werd door de telefoon. Dat was
ongeveer om half drie. De Prins was
.persoonlijk aan de telefoon en deelde
mij de geboorte van zijn dochter mede.
Mijn eerste werk was toen den minister
president in 's-Gravenhage, met wien ik,
door middel van een directe telefoonlijn,
verbonden ben, er van in kennis te stel
len. Verder zijn er eigenlijk geen in
drukken. Hier, tegenover het paleis,
heerscht een nachtelijke doodsche stüte".
EEN MERKWAARDIG CONTRAST
Enkele minuten, nadat het geheele
Astoria-Ch&let met behulp van gong en
huistelefoon wakker was geschud, be
gaven wij ons per auto op weg naar het
Paleis. Het was een merkwaardig con
trast. De diepe stilte onder den strakken
sterrenhemel naast de opgewondenheid
der zenuwachtige, uit hun slaap gerukte
journalisten in het hotel. Het Paleis
boodc.geen enkel bijzonder aanzicht. In
den vleugel van het Prinselijk Paar, den
rechte? vleuvel, brandde in diverse ka
mers licht, doch dat was een deel, dat
wij kenden van bijna lederen avond in
deze veertien dagen van wachten. Wij
smaakten het genoegen de eersten te
zijn, den verbaasden schildwacht' en
wachtcomfandant te kunnen zeggen, dat
er een Prinsesje geboren was. Ook in
Baarn heerschte nog diepe rust en hoe
wel overal reeds in het dorp bij voor
baat feestversiering was aangebracht,
kan niet anders gemeld worden dan dat
Baarn nog op één oor lag. Slechts het
Oranje-Comité Baarn-Soest was koorts
achtig bezig alle voorbereidingen to
treffen, die noodzakelijk zijn om de
stroom van deelnemers aan den Oranje-
tocht te verwerken.
Over enkele uren impiers, als het tot
het Nederlandsehe volk doordrongen
zou zijn, dat 18 Februari 1947 een
Nationale feestdag is, zal een heel an
der beeld van Baarn gegeven moeten
worden. Het was buiten, hoewel het
9 graden vroor, niet bijzonder koud,
want er was geen wind en de strakke
sterrenhemel beloofde goed weer.
SALUUTSCHOTEN KLONKEN
OVERAL.
Vanmorgen hebben in vele plaatsen
van ons land de 51 saluutschoten de'
geboorte van het Prinsesje aangekon
digd.
Om precies zeven uur loste het lin
ker kanon van de saluutbatterij te
Baarn zijn eerste schot en met de re
gelmaat van een klok volgden de andere
vijftig- Ondanks het vroege uur waren
al reeds heel wat bewoners van de prin
selijke residentie uit de yeeren om riiet
alleen met de ooren, doch ook met de
oogen getuige te kunnen zijn van deze
krachtig sprekende hulde van het Ne
derlandsehe leger aan het Huis van
Oranje.
Kort nadat de kanonschoten hadden
gebulderd, speelde zich voor het gebouw
van de wacht tegenover het Paleis een,
kleine plechtigheid af De dochter van den
wachtcommandant heesch hier n.l. on
der toezicht van de wacht, welke juist
was afgelost en naar de kazerne in
rukte, de driekleur.
Overal in den lande heeft men zich
vanmorgen opgemaakt om een feest van
vreugde en dankbaarheid te vieren!
(Zie vervolg pag. 2)'.
Copyright A. C. Stokhuyzen, Hoffotograaf, Apeldoorn
Ons Prinselijk Gezin dat zich verheugt over de uitbreiding tot een 6ranje -klavervier.
