Behandeling van
Onderwijsproblemen
Gaan „studenten - teekenaars" 1 Januari
het werk?
aan
De zienswijze van dr. Van Mook
WEERBERICHT
Met een enkel woord
85ste Jaargang
DONDERDAG 19 DECEMBER 1946
No. 25962
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W.-Heiiny.
Hoofdredactie: B. W. Menkfliorst en J. Brouwer.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 3.30 per 3 maanden; 26 cents per week.
Telefoon Directie en Administratie: 25041
Telefoon Redactie: 31507 - Giro no. 57055
Motie-Roosjen terzake
aangenomen.
In de Tweede Kamer hebben talrijke
sprekers het woord gevoerd tijdens de
behandeling van de begrooting O. K.
en W
Minister Gielen dankte de leerkrach
ten bij het onderwijs speciaal bij het
L. O. voor de wijze, waarop zij de laat
ste jaren hun taak hebben vervuld en
voor den geest van verzet tijdens de be
zetting, waarvan zij over het algemeen
hebben blijk gegeven.
Het tekort aan leerkrachten is erg,
maar men moet het niet erger maken
dan het is. Wanneer 2668 klafeen zon
der leerkracht zijn, beteekent dan niet,
dat er zooveel vacatures zijn. In die
cijfers zijn ook begrepen de afwezigen
door militaire dienstplicht. In Amster
dam zijn nög 175 boventallige onderwij
zers; daar zijn 125 vacatures, maar er
zijn slechts 22 onvervulde plaatsen, al
wil spr. het getal 22 niet minimalisee-
ren.
De komende salarisregeling kan een
uitweg geven om in het tekort te voor
zien. De aanmerk 'te verbetering in
de salarissen kan iantrekkelijk zijn
voor vele jongens t.i meisjes.
Wat de onderwijsvernieuwing betreft,
zegt spr. in hoofdzaak te staan achter
5 het schema-Bolkestein. Dat is te ex
terne organisatie. Tegelijk zal hij zijn
aandacht schenken aan een verbeterde
opleiding.
De minister is voornemens een disco
theek te maken, die hij wil noemen „de
stem der dichters" en waarin de stem
men der grooten van de kunst van het
woord voor de toekomst zullen worden
vastgelegd.
De opvoeding van het Nederlandsche
kind, op welke school ook, in nationa-
len zin zal binnenkort 's ministers bij
zondere belangstelling hebben.
Het voeren van een actieve cultuur
politiek acht spr. noodzakelijk.
Bij de behandeling „Lager Onderwijs"
zeide de heer Van Sleen (P. v. d. A.)
opheffing van den Rijksdienst vobr
de Lichamelijke Opvoeding en sport
te betreuren, alsmede de bedoe
ling van den minister om het 8e leer
jaar niet verplicht te stellen. De. rege
ling van het buitengewoon L. O. be
hoeft naar sprekers inzicht verbetering;
nog heele streken kennen dit onderwijs
niet dan bij naam.
Mevr. FortanierDe Wit (P. v. d.V.)
is van oordeel, dat de salarissen van het
onderwijzend personeel een post vor
men, waarop pas het allerlaatste be
zuinigd zou mogen worden.
De heer Peters (KVP) zegt te hopen,
dat door de salaris-herziening aan re
delijke verlangens kan worden voldaan.
Wat de inspecteurs betreft zou hij
den maximum-eisch willen stellen, dat
ze algemeen paedagogisch georiënteerd
zijn.
De heer Terpstra (A.R.) meent, dat
het 8e leerjaar een mislukking is ge
worden, waarvoor diverse oorzaken zijn
aan te wijzen. Voorts betoogt hij, dat de
eerbied voor de leerplichtwet vooral
ten plattelande veel heeft geleden. Hij
vindt het daarom toe te juichen, dat
het 8e leerjaar, door den bezetter in
gevoerd, zal worden opgeschort.
De heer Deering (P. v. d. A.) is van
meening, dat het dringend noodig is,
dat het Rijk zich met de eischen om
de Mulo-examens gaat bemoeien. Er
dienen gecommitteerden te komen bij
het Mulo-verband. Het geeft te den
ken, dat een derde der leerkrachten
voor kleuter-onderwijs onbevoegd is.
De heer Krol (C.H.) acht, meer dan
voör den ambtenaar, medisch onderzoek
voor den onderwijzer noodig, vóór hun
een vaste aanstelling wordt uitgereikt.
Minister Gielen zegt, dat bij onder
wijzers de promotiekansen groot zijn;
daarin ligt naar 's ministers meening
voldoende prikkel tot het verwerven van 1
akten.
De lichamelijke opvoeding bespre
kend, verklaart spr. het eens te zijn j
met den heer Peters.
Voor de opleiding leeraar lichamelijke
opvoeding ligt een plan gereed, waar
van spr. een belangrijke toeneming van
het aantal deskundige leerkrachten
verwacht. r
Toelating van de gehuwde onderwij
zeres zou spr. niet willen bevorderen,
z.i. behoort de gehuwde vrouw in het
gezin thuis. Van afschaffing van het
8ste leerjaar is geen sprake; het gaat
om opschorting. Op dit moment be
wijst men de lagere school een dienst
door het 8ste leerjaar gedurende eenige
jaren recultatief te stellen.
Bij de afd. „voorbereidend hooger en
middelbaar onderwijs" spijt het den
heer Terpstra, dat de minister voorne
mens is de inspectie voor de lycea op
te heffen.
DE AVONDVERGADERING.
In de avondvergadering zeide de heer
Lucas (KVP) de voorbereiding voor het
leeraarambt onvoldoende te achten, het
huiswerkloos weekend is z.i. tot misluk
king gedoemd.
De heer Hoogcarspel (CPN) acht een
huiswerkloos weekend juist van groote
beteekenis, terwijl mevr. Fontanier-De
Wit (P. vd V.) zich afvraagd of het
huiswerkloze weekend kans van slagen
heeft.
Minister Gielen merkt op, dat men
zal moeten komen tot beperking van
het aantal uren waardoor men de ver-
eischte vrijheid krijgt voor velerlei.
De afd. Nijverheidsonderwijs wordt
aangenomen.
Bij de afd. „Hooger onderwijs en we
tenschap" geeft de heer Roosjen (AR),
de kwestie der studentenzuivering be
sprekend, als zijn oordeel te kennen,
dat onder deze zaak radicaal een streep
dient te worden gezet.
De heer Stokman (KVP) heeft met
instemmng kennis genomen van den
minister om neuro-chirurgie in Leiden
te doen doceeren.
Er zijn z.i. termen aanwezig om aan
de studentenzuivering een einde te ma
ken. Deze studenten zijn naar zijn mee
ning voldoende gestraft
Mejuffrouw Tendeloo (P. v.d. A.)
merkt op, dat er nog eenige honderden
studenten zijn, die nog niet veroordeeld
zijn, omdat zij zich niet willen laten
veroordeelen. Zij wil aan deze zaak een
eind gemaakt zien b.v. met een alge
meen pardon.
De heer Van Dis (SG) is van mee
ning, dat als men Soekarno op vrije
voeten laat loopen. de studenten, die
geteekend hebben, zeker onmiddellijk
van lederen vorm van uitsluiting moe
ten worden ontheven. Hij dringt aan
op een rechtvaardige behandeling der
300 studenten, die na 1946 nog uitgeslo
ten zullen zijn.
Minister Gielen verklaart, dat hij be
reid is de zaak der studenten-teeke
naars zeer ernstig te overwegen in den
zin als door de Kamer naar voren ge
bracht.
De heer Roosjen (AR) dient daar
op een motie in, waarin de Kamer
als haar oordeel uitspreekt, dat het
gewenscht is de uitsluitingvan de
studenten-teekenaars te beëindigen
en waarin de minister wordt uitge-
noodigd maatregelen te treffen opdat
zij met ingang van 1 Januari 1947
hun studies kunnen hervatten.
De motie wordt z.hs. aangenomen.
De afd. „Hooger Onderwijs" wordt
z.h.st. goedgekeurd.
Majoor Breunese
onvoorwaardelijk buiten
vervolging.
De Procureur-Fiscaal bü hat Büz.
Gerechtshof te 's-Gravenhage deelt
ons mede, dat Majoor Breunese de
commandant van den van. opbouw-
dienst-arbeidsdienst, onvoorwaardelijk
buiten vervolging is gesteld, omdat de
tegen hem gerezen verdenking onge
grond is gebleken.
Majoor Breunese, aldus de procureur-
fiscaal heeft als goed Nederlander het
commando over den opbouwdienst aan
vaard en gevoerd, doch was op den
duur niet opgewassen tegen de Duit-
sche en landverraderlijke invloeden, en
nam in Juli 1941 reeds ontslag. In de
zser moeilijke positie waarin hij ver
keerde door de bijzondere belangstelling
van den vijand voor dezen dienst, wa
ren grootere diplomatieke gaven noodig
geweest, dan die, waarover deze officier
beschikte. Werd door zijn optreden wel
eens een verkeerde indruk gewekt, het
is aan geen twijfel onderhevig, dat hij
den opbouwdienst in Nederlandschen
geest heeft geleid.
Geen luchthaven bij
Rottterdam?
BETER IN HET ZUIDEN VAN DE
HAARLEMMERMEER.
Met betrekking tot den aanleg van
een nieuw centraal vliegveld onder
Overschie (gemeente Rotterdam) heeft
de directeur der KLM., de heer A-
Plesman, in een bijeenkomst van het
Dep. Rotterdam van de Ned. Mij. voor
Nijverheid en Handel als zijn meening
te kennen gegeven, dat men niet het
voorbeeld van Manchester dient te vol
gen,' waar men een vliegveld heeft aan
gelegd, dat in de practijk onbruikbaar
bleek te zijn.
Naar de meening van den heer Ples
man leent de bodem in den Zestienho-
venschen Polder zich geenszins voor een
vliegveld van Klasse A, dat circa 100
150 millioen gulden zou kosten.
Spreker gaf den raad elders een com
pleet nieuw vliegveld te maken. Het
Zuiden van de Haarlemmermeer komt
wat de bodemgesteldheid betreft,
daarvoor het meest in aanmerking.
ONDERZOEK NAAR DE
INTERNEERINGSKAMPEN.
Een gecombineerde commissie be
staande uit leden van de subcommissie
ter bespoediging van de evacuatie van
geïnterneerden is begonnen met het in
stellen van een onderzoek naar den toe
stand van de injorneeringskampen in
het binnenland van Java. Aan dit on
derzoek wordt van Nederlandsche zijde
deëlgenömen door dr. R. Prins, lid van
het Nederl. Roode Kruis en W. Albers,
lid van het bureau voor verplaatste
personen en van Indonesische zijde door
dr. Sjamsoedin en dr. Poedjo.
Openingsrede te Den Pasar
Dr. H. J. van Mook heeft gisterochtend de conferentie van Den Pasar ge
opend met een rede, waaraan wü het volgende ontleenen:
„Het is misschien op dit oogenblik voor Nederland en Indonesië het
moeilijkste vraagstuk om te midden van de gebeurtenissen in verschillende
deelen van den Archipel het einddoel en den samenhang in het oog te
houden, de volgorde der beslissingen te bepalen en voor ieder onderdeel
van het totale vraagstuk de plaats binnen het geheel te vinden.
Naar gelijkwaardigheid en
samenwerking".
Het is begrijpelijk, dat een ieder snel
vooruit wil, om na eindelijk tastbare
resultaten te verkrijgen. Het is ook be
grijpelijk, dat de hier verzamelde ver-
tegenwqordigers van de Groote Oost,
het gevoel moeten hebben, dat de aan
dacht gedurende de laatste maanden
wel sterk geconcentreerd is geweest op
Java en Sumatra en dat gebied, dat zij
vertegenwoordigen, nog steeds ver van
Batavia is.
Toch geloof ik, dat een andere snel
lere werkwijze onmogelijk zou zijn ge
weest of onvruchtbaar zou zijn geble
ven.
Uiteindelijk is het streven der regee
ring steeds gericht op samenbrenging
van al die deelen van Indonesië, die
onder waarborgen voor het behoud
van hun eigen karakter de eenheid
van het land nastreven en welker
deelneming aan het geheel een on
misbare eisch is, willen wij hier een
krachtige natie vormen.
Het streven naar bijeenbrenging van
hetgeen door feiten en sentimenten
verdeeld is geraakt, maakte noodzake
lijk om te Malino rekening te houden
met Java en Sumatra, evenals te Ling-
gadjati rekening is gehouden met Bor
neo en de Groote Oost. Er moest een
grondslag gevonden - worden, waarop
men bijeen kon komen en daarvoor was
de ontwerp-overeenkomst van Ling-
gadjati even noodzakelijk als het over
leg dat daaraan te Malino en te Pang-
kalpinang is voorafgegaan.
Daarbij moet de zekerheid gewonnen
worden, dat voor de burgers en de
ingezeténen recht en veingheid in
het nieuwe staatsbestel zullen be
staan,
NOG VORST.
De Rilt verwacht tot morgenavond:
Zwakke of matige wind. overwegend
tusschen Zuid en Oost. Tijdelijk weer
afnemende bewolking, vrijwel nergens
neerslag. Langs de kust temperatuur
om het vriespunt tot llohte vorst.
Overigens des nachts matige tot
strenge vorst, vooral in Oostelijk
noord-Brabant en Limburg en over
dag matige tot lichte vorst.
In het stadje Chur in Zwitserland is
het proces begonnen tegen dr. J. F. Bar-
wisch, oorspronkelijk Oostenrijker, die
gedurende den oorlog als Zwitser nauw
persoonlijk contact onderhield met Seyss
Inquart en Kaltenbrunner, en op grond
van allerlei handelingen thans terecht
moet staan wegens landverraad en het
voorbereiden van een aanslag op de on
afhankelijkheid van Zwitserland.
De Zwitsersche Quisling in het gerechts
gebouw. (Foto ANP-Php.)
In Brazilië en Uruguay.
Een bijzondere ANP-correspondent
schrijft:
In opdracht van de Stichting Land-
bouwemigratie, die in het leven geroe
pen is door de samenwerkende Neder
landsche landbouworganisaties, is te
Rio de Janeiro aangekomen ir. Heij-
meijer, als eerste van een commissie
van landbouwdeskundigen, die zich ter
plaatse op de hoogte zullen stellen van
de mogelijkheden welke Brazilië biedt
om Nederlandsche boeren op te nemen.
Tegenover dit denkbeeld staat Bra
zilië zelf stellig niet afwijzend; Want
deze groote tropenrepubliek beseft ter
dege. dat zij het onmetelijke grondge
bied niet tot ontwikkeling zal kunnen
brengen zonder den arbeid van Euro-
peesche kolonisten, en van' deze gelden
de Nederlanders als een zeer welkome
variëteit. Immers, men kent hen als de
gelijk en vlijtig, en zonder aspiraties van
staatkundigen of anderen aard. Intus-
schen kan niet heel Brazilië voor een
soortgelijke kolonisatie in aanmerking
komen. Zelfs zou men mogen zeggen,
dat van alle Zuid-Amerikaansche lan
den in de eerste plaats Argentinië in
dit opzicht de aandacht verdient, voor
al de koelere zone in het Zuiden, waar
de graanbouw en aanverwante bedrij
ven beoefend kunnen worden onder om
standigheden, die, hoezeer ook van hét
vaderland verschillend, daarvan toch
niet al te erg afwijken.
Een geslaagde kolonisatie van Ger.
tarwebouwers nabij Tres Arroyos in de
provincie Buenos Aires heeft zulks aan
getoond.
Inzake immigratie staat het over
heidsbeleid echter geenszins vast, en het
zou op het oogenblik weinig zin heb
ben om daar te lande tot concrete da
den van eenigen omvang te willen over
gaan.
De heer Plesman bekijkt een maquette van de uitbreiding van het hoofdkan
toor der KLM op een door hem geopende tentoonstelling voor model-vliegtuigen
in Den Haag. (Foto ANP-v. R.)
EEN PERSOONLIJKHEID
IS NOODIG.
Spr. gelooft, dat men in de verschil
lende besprekingen, overeenkomsten en
ontwerpen bij zorgvuldige bestudeering
de eenheid en het streven tot samen
voeging van gelijkgerechtigde deelen op
den achtergrond duidelijk zal kunnen
waarnemen, zoodat er geen twijfel be
hoeft te bestaan of de aandacht voor
en de invloed van de verschillende ge
bieden is gelijkelijk verdeeld. Niet al
leen het conflict op Java en Sumatra
maar ook de algemeene wereldtoestand
hebben den wederopbouw vertraagd.
Wij zijn hier bijeen om een begin te
maken met de staatkundige organisatie
van Oost-Indonesië als geheel, ofschoon
nog slechts een voorloopige vorm mo
gelijk is.
Het is noodig in het belang van Oost-
Indonesië, dat dit gebied een per
soonlijkheid krijgt en als persoonlijk
heid zich zal kunnen voegen bij dc
andere deelen van den Archipel, om
tezamen met Nederland een nieuwen
opbouw te overleggen en tot stand te
brengen.
Wanneer de regeering stelt, dat Oost-
Indonesië niet aan de Ver. Staten van
Indonesië zal deelnemen op een la
ger niveau daij welke andere staat
ook, dan beteekent dit dat de regee
ring in de allereerste plaats streeft
naar het in het leven roepen en hand
haven van een innerlijk sterke en
eensgezinde organisatie 91 iedere ne
gara, dus ook in Oost-Indonesië.
Beter is het, voorloopig de ontwik
keling van den toestand nog even aan
te zien, en intusschen voor de meest
dringende noodzaak te zoeken naar
mogelijkheid in de aangrenzende
landen. Hiervan nu verdient stellig
Brazilië als verreweg de grootste een
bijzonder deel van onze aandacht.
Voorts moet het betrekkelijk kleine
maar ordelijke en aantrekkelijke Uru-
quay niet vergeten worden.
Beide landen hebben een tekort aan
broodkoren, in welk opzicht zij van hun
Argentijnschen buurman afhankelijk
zijn. Zoowel Brazilië als Uruquay zou
den zich gaarne ten aanzien van hun
broodvoorziening onafhankelijk willen
maken. Evenwel zijn slechts gedeelten
van hun grondgebied daarvoor geschikt.
In Brazilië valt reeds terstond het
heete Noorden weg, alsmede het mee-
rendeel van het midden des lands.
Het zal voornamelijk in de koelere
vlakte van het Zuiden zijn, dat Ne
derlandsche graanboeren hun kans
mogen verwachten.
Op die streek zal zich dan ook in de
eerste plaats de aandacht richten van
de deskundigen, die thans geleidelijk
daar aankomen. Zij worden bijgestaan
door de heeren van Scherpenberg, im
migratie-attaché, en Keizer, landbouw-
attaché bij het Nederlandsche gezant
schap, terwijl ook mr. W. L. van Balen,
die sinds ruim dertig jaar met deze ma
terie vertrouwd is, zijn ervaring ter be
schikking van deze nationale zaak heeft
gesteld. Uiteraard zal er met het on
derzoek eenigen tijd gemoeid zijn, doch
een voorloopig rapport schijnt wel bin
nen enkele maanden tegemoetgezien te
mogen worden.
ger. 1
Zaken,
Hunnenland.
De aspirant-controleur R. Westhof
Is In een kamponc, 9 kilometer ten
Oosten van Malino, door een bende van
60 man met blanke wapens overvallen en
vermoord, terwijl hij ln een jeep met po
litie op weg was naar een vernielde brug.
Met het K.L.M.-toestel PH TAD Is
gisteravond op Schiphol een vijftal leden
van de Nederlandsche delegatie bij de
Ver. Naties uil New York teruggekeerd.
Het waren de heeren mr, J. A. W. Bur-
oud-minister van Blnnenlandsche
ar M. P. M van Kamebeek,
oud-burgemeester van Zwolle, D. Blom,
mr. Beucker Andreae en mm. dr. G. H.
J. van der Molen, president van de com
missie voor oorlogspleegkinderen
Doordat te Heinenoord een aanhang
wagen losraakte van een auto en tegen
een woning botste werd de 63 j. vrouw
A. Kooymans van der Helden, die voor
die woning stond, op slag gedood.
Aan die Delftlaan in Haarlem-N oord
Is gistermiddag een 13-J. Jongen bij het
schaatsenrijden op de Delft ln een wak
gereden en verdronken.
Het Nederlandsch-Indisch deviezen-
Instituut heeft bekend gemaakt, dat een
regeling ls getroffen, waarbij voorloo
pig nog ln beperkte mate de uitvoer
van postzegels voor ruildoeleinden wordt
toegestaan.
Reeds geruimen tijd is men te Gro
ningen bezig met het vervaardigen van
een verzetsfiim, die de komende maand
voltooid zal zijn.
Prof. dr. Funke. Nederlandsch hoog
leeraar aan de faculteit der wis- en na
tuurkunde van de Universiteit te Gent,
is op 70-jarigen leeftijd aldaar overle
den.
Het Bijzonder Gerechtshof te Amster
dam heeft vanmorgen Th. H. Franse uit
Haarlem, die van 1933 af N.S.B.'er was ge
weest. zich tijdens den oorlog bl) de S.S.
had gemeld en o.m. In September 1944
tegen onze geallieerde bondgenooten b(J
Arnhem had. gevochten, ter dood veroor
deeld.
buitenland.
Dinsdagmorgen is de Belgische ge
meente Jabbeke in opschudding gebracht
door een zware ontploffing, veroorzaakt
door het ln de lucht springen van een
met landmijnen beladen auto. Bij deze
ontploffing werden 7 personen gedood en
9 anderen zwaar gewond.
Pomerantz. adjunct-procureur-gene
raal te Neurenberg heeft, volgens mede-
deeling van Amerikaanse he zijde ontslag
genomen.
Hét Zwitsarsehie parlement heeft
eenstemmig goedgekeurd, dat per Jaar
een millioen francs mag worden uitgege
ven voor onderzoekingen op gebied van
atoomenergie voor vredelievende doelein
den.
In de Sovjet-Unde zal men komend
Jaar beginnen met de massa-productie
van een nieuw soort locomotief, welke
met een snelheid van 80 a 90 kilometer
per uur een lading van vierduizend ton
kan trekken
De „Taegllche Rundschau", officieel
orgaan van het Sovjet-Russische mili
taire bestuur ln Dultschland, heeft me
degedeeld, dat de meest belangrijke ar
tillerie-tank. en andere oorlogsmateriaal-
fabrieken in de Sovjet-Russlsciie zone
van Dultschland geliquideerd zlln en dat
een groot aantal andere dergelijke fabrie
ken is ontmanteld
Krachtens een nieuwe maatregel ln
de Rritsche zone van Dultschland kun
nen alle mannen tusschen 14 en 60 Jaar
en vrouwen tusschen 15 en 50 Jaar voor
verplichten arbeid worden opgeroepen.
Slechts slachtoffers van het nationaal-
socialisme vormen een uitzondering.
Voormalige actieve Nazis genieten voor
rang.
Te Silverstreet ln den Amerikaan-
schen. staat Caroline zijn negen kinde
ren en 'n autobuschaffeur gedood ten ge
volge van een botsing tusschen een trein
en een autobus.
Thomas Dewey, de gouverneur van
den staat New York, heeft na een confe
rentie met een republikeinsche parlemen
taire delegatie verklaard dat hij niet van
plan was zich candidaat te stellen voor
de presidentsverkiezingen ln 1948.
Volgens het Duitsche nieuwsbureau
zijn ln dit Jaar te Berlijn 26.000 Jeugdige
personen berecht, het grootste aantal tot
nog toe.
STAATSRECHTELIJKE
OPBOUW.
Er voltrekt zich thans voor geheel
Indonesië een staatsrechtelijk opbouw-
proces, dat tijd noodig heeft, om tot
definitieve vorming te geraken. Voor
dien opbouw is zoowel te Malino, als
te Pangkalpinang en te Linggadjati
een bepaalde lijn getrokken, die vol
doende harmonisch en duidelijk is ge
worden, om het ons mogelijk te maken
aan het werk te gaan en na een ge
definieerd plan ruimte te laten voor
bijzondere constructies, indien deze
door of voor bepaalde gebieden ge
wenscht worden, maar voorts is te
vens ontworpen een algemeen schema,
waarbinnen naar de overtuiging van
de regeering een juister structuur van
het geheel zal kunnen worden verkre
gen, welke duurzaam ten grondslag
kan liggen aan de organisatie van dit
land en de samenwerking tusschen In
donesië en Nederland,
NIET STILSTAAN!
Dr. van Mook vervolgde: „Hoewel de
omstandigheden ons tot tijdelijke voor
zieningen noodzaken, willen wij den
wettigen weg niet verlaten, daar juist
de ontwikkeling volgens den wettigen
weg dit gedeelte van den Archipel on
derscheidt van hetgeen zich elders
heeft voorgedaan.
Wü willen niet stilstaan, totdat el
ders de moeilijkheden zijn opgelost
en wü behoeven zulks ook niet, want
de hier ontworpen regelingen kun
nen in voorloopigen vorm onmiddel-
!Ük na de overeenstemming in wer
king worden gebracht in afwachting
van de nadere sanctie van het hoog
ste gezag van hét land en van het
Koninkrük.
DE VOEDSELSITUATIE IN INDIE.
Te kort aan werkkrachten, ploegvee en
zaairüst.
Een overzicht van de voedselpositie
toont aan, dat in de streek van Batavia
ten gevolge van te lang uitgebleven re
gens en het te kort aan werkkrachten,
ploegvee en zaairüst, het onmogelük is
te beginnen met den aanplant van het
natte seizoen, zooals men gehoopt had.
Ten gevolge van de langdurige droogte
heeft men bovendien een veel kleinere
hoeveelheid geoogst dan gewoonlijk.
Aanvoer uit het Republikeinsche gebied
van Java bedroeg slechts 5 tot 10
van de cijfers van September, met als
gevolg een groote prijsstyging.
In het gebied van Semarang en Soe-
rabaja is geen rystaanvoer van uit het
Republikeinsche gebied, zoodat tot rüst-
distributie onder de bévolking is over
gegaan.
In Medan is voldoende rijsfcvoorraad
voor eenige maanden. 30 van de rijst
oogst op Banka en Billiton is mislukt en
de oogst van Januari zal 50 beneden
het normale blijven. D? bevolking heeft
geen rüstvoorraden, maar de opbrengst
van de visschery en de overige gewas
sen is voldoende voor eigen consumptie.
Op West-Borneo is voldoende regen
gevallen, om natte rüstplant mogelijk
te maken.
de Conferentie te den pasar.
Indiening nota van wüzigingen?
Naar uit zeer gezaghebbende bron
woijdt vernomen, zal de sterkste ter
ritoriale fractie, n l. de 18 leden tellen
de delegatie van Zuid-Celebes te Den
Pasar een nota van wijzigingen op de
ontwerpregeling voor de vorming van
den staat de Groote Oost indienen. Deze
ontwerpregeling is opgesteld door het
regeeringscommissariaat voor Borneo
en de Groote Oost en reeds tüdens de
informeele voorbesprekingen bestudeerd
en behandeld.
een constructieve taak.
Alles is er van afhankelijk of eens
gezinde conclusies bereikbaar zijn en of
uw vergadering, die de eerste voorloo
pige volksvergadering van Oost-Indo
nesië vormt, de overeenstemming kan
bereiken, welke noodzakelijk is voor het
dragen van zoo'n moeilijke, doch schoo-
ne en constructieve taak.
Blijkt er overeenstemming te bestaan,
dan is het dc bedoeling van de re-
geering, dat de hier ontworpen orga
nisatie aanstonds als eerste voorzie
ning in den staatsrechtelükcn op
bouw van Oost-Indonesjc en in af
wachting van nadere wettelüke rege
lingen in werking wordt gebracht op
den voet als in het ontwerp is aange
geven.
Met art. 3 van het ontwerp, dat
tracht een plan te schetsen voor be
voegdheidsver deeling tusschen de Ne
gara's eenerzijds en de Vereenigde Sta
ten van Indonsië anderzijds, aldus dr.
Van Mook, formuleeren wij als het
ware reeds een eerste voorstel voor .den
opbouw van een federatief gezag in
de toekomstige Vereenigde Staten, welk
voorstel een levendige, zakelijke en
principieele bijdrage vormt tot verde
ren staatkundigen opbouw, evenals de
voorstellen' van Malino. Oost-Indonesië
wenscht de in art. 3 geschetste taak
aan een federatief gezag opgedragen te
zien en is derhalve bereid, indien ook
de andere staten, dit inzicht deelen,
daartoe de noodige bevoegdheden aan
het federatief gezag af te staan, waar
bij men zich de wysheid voorbehoudt,
zijn standpunt nog te herzien.
TEGEN DE TERREUR.
Dr. Van Mook vervolgde met er op
te wüzen, dat een betere organisatie
van het politieke leven noodzakelijk
was en dat het stelsel van vertegen
woordiging zoo zuiver mogelük moest
worden aangepast aan dc politieke
behoeften van elke streek, waardoor
een afdoende bestrijding van de ter
reurgroepen welke een absoluut nood-
zakelüke voorwaarde voor een werke-
lüke democratie is, mogelük zou wor
den.
Wü moeten komen tot het besef, dat
een Negara als Oost-Indonesië alleen
reden van bestaan heeft en een juiste
plaats kan verkrijgen wanneer er een
heid is van overtuiging, waarop alleen
een krachtige bewindsvertegenwoordi
ging gevestigd kan worden, zonder wel
ke" de grootste overdracht van bevoegd
heid en de meest fraaie regeeringsma-
chine een ledige vertooning, zonder
overtuigingskracht en beteekenis voor
het samenspel waaruit de Ver. Staten
van Indonesië zullen moeten ontstaan.
HET KIEZEN VAN FIGUREN.
Ook kan te Den Pasar worden be
gonnen met het overleg nopens de
structuur zoowel van de Ver. Staten,
als van de Unie, naast dat nopens de
eigen interne organisatie.
Daarom is het ook van belang om
naast de keuze van de eerste voor
loopige bewindslieden in overleg met
de Republiek, Borneo en Nederland
uit de Negara figuren te kiezen, die
Oost-Indonesië zullen vertegenwoor
digen en die in het voorloopig te her
vormen centrale apparaat van de
Indische regeering zullen worden op
genomen.
Dr. Van Mook besloot als volgt:
„Wanneer ln een gedeelte van dezen
Archipel de politieke vrede geheel kan
hersteld worden, het vertrouwen tus
schen Indonesiërs en Nederlanders kan
worden gegrondvest en het recohstruc-
tlewerk met volle toewijding kan wor
den aangevangen, dan zal dit zonder
twijfel door dc kracht van het voor
beeld ook de anderen meesleepen".
„Ik ben overtuigd, dat Oost-Indonesië
zoodanige mogelykheden in zich bergt,
dat het waard is met vollen inzet
van zün persoonlijkheid er voor te
strü'den. Moge de Almachtige ons bü
de besluiten, waartoe wü geraken en
de bü keuze van de- personen, aan
wie wü de verdere uitwerking van
deze taak toevertrouwen, bü'staan em
ons blüven leiden op den weg, die
voor Oost-Indonesië en voor Indo
nesië als geheel de beste is", aldus
eindigde dr. Van Mook.