Toelichting van de
Commissie-Generaal
dagblad voor leiden en omstreken telef00d dlrectle cn adminlstratle; 25m1
De Linggadjati-overeen komst
Een organisatie tot
samenwerking
WEERBERICHT
Met een enkel woord
85ste Jaargang DINSDAG 10 DECEMBER 1946 No 25954
LEIDSCH^É DAGBLAD
Hoofdredactie: B W MenWiorst en J Brouwer. f. 3.30 per 3 maanden; 26 cents per week. Telefoon Redactie: 31507 - Giro no, 57055
De Regeering heeft vandaag aan de
Tweede Kamer i overgelegd de ontwerp
overeenkomst vin Linggadjati, benevens
de door de Commissie-Generaal daarop
gegeven toelichting.
Het ontwerp zelf is reeds eerder ge
publiceerd.
Wij laten hier een uittreksel volgen
van de memorie:
INLEIDING.
De Commissarissen-Generaal vertrok
ken op 14 September naar Nederlandsch
Indië. De Commissie kwam na langdu
rige en vaak moeizame besprekingen
met de delegatie van de Republiek In
donesië tot een basis voor overeenstem
ming, neergelegd in een ontwerp-over-
eenkomst van 17 artikelen met een
slotbepaling) Tot vaststelling van den
tekst, waarover door beide delegaties
overeenstemming werd bereikt, werd
deze ontwerp-overeenkomst op 15 No
vember 1946 geparafeerd.
Op enkele punten, die zich voor vast
legging in deze ontwerf-overeenkomst
bezwaarlijk leenden, werdén in den loop
der besprekingen tusschen de delegaties
afspraken gemaakt, welke als zoodanig
in de notulen bindend werden vastge
legd en thans in deze toelichting vol
ledig zijn verwerkt.
Dé publicatie van het basis-accoord,
eenige dagen nadat dit was bereikt,
bleek noodzakelijk om te voorkomen, dat
dit in gedeelten bekend zou worden en,
voor zoover onbekend, onnoodig tot ge
ruchten en onrust aanleiding zou geven.
KARAKTER DER
ONTWERP-OVEREENKOMST.
Het verdient aanbeveling reeds aan
stonds nader in te gaan op de beteekenis
van de tusschen beide delegaties bereikte
basis voor overeenstemming. Want hier
mede wordt naar het oordeel van de
Commissie-Generaal, een uiterst belang
rijke stap gedaan in de richting, die de
regeering, in het voetspoor van de Ko
ninklijke rede vart 7 December 1942 en
de regeeringsverklaring van 10 Februari
1946, zich heeft voorgenomen in te
slaan: de vestiging langs vreedzamen
weg van een nieuwe rechtsorde voor
Nederlandsch-Indië en de hervorming
van het staatsbestel van het Koninkrijk
in zijn geheel.
Belangrijk is deze stap vooral, om
dat vertrouwd mag worden, dat de po
litieke en psychologische weerstanden,
die tot dusver aan een samenwerking
tusschen Nederlanders en belangrijke
groepen van Indonesiërs in den weg
stonden, hierdoor in aanzienlijke mate
zyn weggenomen.
Een eerste bijdrage tot het verbeteren
van de politieke atmosfeer was aanvan
kelijk verkregen door het op 14 October
te Batavia genomen, door de bestands -
commissie nader uit te werken besluit
tot staking der vijandelijkheden. In de
gecompliceerde, hier en daar zelfs ver
warde situatie op Java en Sumatra die,
in het afgeloopen jaar was ontstaan,
konden besprekingen over politieke sa
menwerking niet met vrucht worden her
opend, wanneer de vijandelijkheden van
beide zijden over de geheele linie ble
ven voortduren. Anderzijds diende men
zich te realiseeren. dat zulk een staking
der vijandelijkheden slechts het volle
effect zou verkrijgen, wanneer ze bin
nen niet te langen tijd door een poli
tiek accoord zou worden gevolgd.
Alleen het in gang zetten van de
samenwerking op een gemeenschappe
lijke basis voor overeenstemming
schept de voorwaarden voor een si
tuatie waarin incidenten, die tot ge
wapend optreden aanleiding kunnen
geven, zullen kunnen worden verme
den.
In dit verband moet ook gewezen wor
den op de bijzondere beteekenis van den
datum van 30 November 1946, den dag
waarop de gezagsoverdracht van de ge
allieerde aan Nederlandsche autoriteiten
moest zijn voltooid. Feitelijk beteekende
dit de vervanging van Britsche door
Nederlandsche militaire gezagsdragers,
welke zonder te voren bereikt ac
coord een ernstige verhooging van de
spanning en dientengevolge vergrooting
van de kans op incidenten met moeilijk
voorzienbare gevolgen had kunnen te
weegbrengen.
Indien deze datum1 op dit oogenblik
is verschenen zonder dat dit tot een fel
en algemeen opvlammen der vijandelijk
heden heeft geleid, dan moet dit naar
het oordeel van de Commissie-Generaal
worden toegeschreven aan het feit, dat
vóór 30 November een basis voor over
eenstemming was bereikt. Deze bracht
een zekere ontspanning te weeg. daar
zij het vertrouwen op een uiteindelijk
politiek accoord op steviger grondslag
plaatste.
Door beide partijen werd de groote
beteekenis van den 30sten November
erkend. De dwingende kracht van de
genoemde overwegingen heeft mede
het tempo van de werkzaamheden
van de Commissie-Generaal bepaald.
In deze uitermate gevoelige sfeer had
de Commissie-Generaal voor de uitvoe
ring van haar opdracht den draad op
te vatten, die. ondanks de mislukking
van vroegere besprekingen, en ondanks
VRIJ KOUD.
De Bilt verwacht tot Woensdag
avond
Meest zwaar beWolkt met hier en
daar nevels of mist en plaatselijk
eenlgen neerslag. Temperatuur onge
veer tusschen 0 en 4 graden, later
weer Iets toenemende wind uit Ooste
lijke richtingen.
de vele dagelijksche moeilijkheden, tus
schen de Nederlandsch-Indische regee
ring en de leiders van de Republiek
bleef gespannen. Het lijdt geen twijfel,
dat het persoonlijk optreden van Lord
Killearn er in sterke mate toe heeft
bijgedragen om den wederzijds leven
den wensch tot hervatting der bespre
kingen te verwezenlijken.
De aard van de politieke besprekin
gen, die te doen hadden met de toe
komstige structuur van Nederlandsch-
Indië en van het Koninkrijk in zijn ge
heel en niet met de vervulling van de
geallieerde taak in eerstgenoemd gebied,
bracht echter mede, dat zij uitsluitend
tusschen de Nederlandsche en Indone
sische delegaties plaats vonden en dat
de verantwoordelijkheid om op dit punt
een oplossing voor te bereiden derhalve
niet met de vertegenwoordigers van het
Britsche Foreign Office kon worden ge
deeld.
Onder deze omstandigheden stond het
reeds bij den aanvang der besprekingen
vast, dat gezocht moest worden naar
een politieke basis, die het mogelijk zou
maken om de noodzakelijke, langs wet-
telijken weg tot stand te brengen, her
vormingen in het staatsbestel van Ne-
derlandsch-Indië en van het Konink
rijk in zijn geheel ter hand te nemen
in onderlinge overeenstemming over het
daarmede te verwezenlijken doel en on
der erkenning van de politieke realitei
ten, in het afgeloopen jaar in Neder-
landsch-Indie gegroeid.
Dientengevolge moet het ontwerp,
dat aan het resultaat van deze be
sprekingen vorm geeft, aan dezen
maatstaf worden getoetst. Het kan
niet worden gezien als een stuk, dat
zelf nieuwe staatsrechtelijke regelin
gen vaststelt, doch het geeft aan in
welke richting de maatregelen, zon
der welke een nieuw bestel niet in het
leven kan worden geroepen, zich zul
len moeten bewegen.
Bovendien bevat het procedure-voor
schriften op die punten, welke niet al
leen de bij de overeenkomst betrokke
nen aangaan, maar die ook beoogen om
de overige deelen van het Koninkrijk
bij de voorgenomen hervorming in te
schakelen.
Intusschen brengt de aard van het
behandelde onderwerp mede, dat in het
ontwerp voortdurend wordt gezinspeeld
op een toekomstige rechtsorde, die ver
dient te worden verwezenlijkt.
Daardoor zou licht het misverstand,
als ware enkel door aanvaarding van
deze gemeenschappelijke basis, langs
niet-grondwettlgen weg een nieuwe
rechtsorde geschapen, kunnen ontstaan,
wanneer over de beteekenis van het
stuk niet reeds te voren volstrekte dui
delijkheid bestond. Dit is geen consti
tutie, veeleer een beginselprogram. Het
is geen juridisch, maar een politiek do
cument. Uit zijn karakter volgt zijn
onvolledigheid en zelfs zijn vaagheid
niet als vermijdbaar gebrek maar als
noodzakelijke beperking. Geheel in de
lijn van hetgeen hierboven werd uit
eengezet bepaalt de ontwerp-overeen
komst zich tot het aangeven van het
doel waarheen gestuurd moet worden.
Doch in politieken zin gaat zij verder.
De Commissie-Generaal had, uitgaande
van de aanvaarding door de regeering
van de politieke realiteit in Neder-
landsch-Indië, zich bezig te houden
met een situatie en met organisaties,
die buiten constitutioneele verhoudin
gen waren ontstaan en gegroeid.
DE OVEREENKOMST-VORM.
De overeenkomst-vorm bedoelt te
geven den vorm, waarin de afspraken
zUn vastgelegd- Bü deze specifieke
beteekenis van den overeenkomst-
vorm past ook de figuur, dat in dit
stuk de Nederlandsche regeering en
de regeering van de Republiek Indo
nesië, uiteraard ieder in eigen hoe
danigheid, optreden.
In het wezen der zaak bevatten im
mers de afspraken van 15 November
datgene, waartoe de volkeren van Ne
derland en Indonesië uitgenoodigd wor
den in vrijheid samen te werken, waar
toe de regeering der Republiek, als ver
tegenwoordigster van een der staatkun
dige organisaties in de Indonesische
samenleving zich uitdrukkelijk bereid
verklaarde. De verzekering van het
binnen treden der Republiek in de
sfeer van deze samenwerking kan je
gens de Nederlandsche regeering niet
welsprekender worden gegeven dan door
of namens hen, die zich als haay regee
ring weliswaar eenzijdig constitueerden,
doch door de Nederlandsche regeering
als politieke realiteit waren aanvaard,
evenzeer als de organisatie, die zij ver
tegenwoordigden.
BINNENLAND.
Het tribunaal te Nijmegen veroor
deelde W. P. Klarenbeek, wethouder voor
de sport te Nijmegen tijdens de Duitsche
bezetting, tot twee Jaar lnterneerlng met
aftrek van voorarrest, zoodat hij 1 April
1947 ln vrijheid gesteld zal worden.
Bij de laatste uitgifte van tabaks- en
versnaperingen- en gemengde kaarten
viel wederom een toeneming van de vraag
naar de gemengde kaarten te constateeren.
Het bijzonder gerechtshof te Roer
mond heeft dOD N.SJ3 'er nïr. Louis Pee-
ters, tijdenc de bezetting burgemeester
van Maastricht, veroordeeld tot 8 Jaar
gevangenisstraf,
Gistermiddag vond in de universiteit
bibliotheek te Amsterdam de overdracht
plaats van de bibliotheek van wijlen prof.
dr. Leo Polak aan de universiteitsbiblio
theek aldaar.
Eduard van Beinum is Zondagavond
voor den aanvang van een concert, dat hij 1
in Parijs zou dlrigeeren, ziek geworden. Hij
heeft het concert niet meer gedirigeerd en
werd ln een. kliniek opgenomen, zijn echt-
genoote heeft zich gistermiddag per vlieg
tuig naar Parijs begeven. Omtrent de
reden van zijn opneming in de kliniek
ls nog niets definitiefs bekend.
Zoo kan, gelet op het bovenstaande,
aan de ontwerp-overeenkomst, indien
zij aanvaard wordt, een rechtschep-
pende werking niet worden ontzegd:
zü bevat aanduidingen omtrent den
inhoud van een nieuwe rechtsorde en
zij schrijft op verscheidene plaatsen
voor op welke wijze die nieuwe rechts
orde moet worden benaderd.
Zalde in dit ontwerp beoogde sa
menwerking worden volvoerd langs de
wettelijk voorgeschreven wegen en
iets anders achtte de Commissie-Gene
raal ondenkbaar dan zullen twee
dingen onomstootelijk vast moeten
staan.
Vooreerst, dat de juridische structuur
van het Koninkrijk niet verandert,
zoolang zij niet langs wettelijken weg
gewijzigd is. Het is op zichzelf teeke
nend voor de niet steeds redelijke be
wogenheid en de heftige emoties, in
openbare reacties op de ontwerp-over
eenkomst van Linggadjati tot uiting ge
bracht, dat deze vanzelfsprekendheid
nader moet worden toegelicht: zij blijkt
uit het onderscheid, dat het ontwerp
maakt tusschen de de facto erkenning
van de Republiek in art 1 en de sa
menwerking tot vorming van den sou
vereinen, democrallschen staat, ge
naamd de Ver. Staten van Indonesië in
art. 2.
Blijkt de juridische handhaving van
de rechtsorde van het Koninkrijk vaste
steunpunten te vinden in de ontwerp
overeenkomst, niet minder duidelijk is
het en dat is het tweede punt, dat
behoort vast te staan dat het be
oogde staatkundige doel alleen bena
derd zal kunnen worden, wanneer de
Nederlandsche wetgever aan de verwe
zenlijking zal willen medewerken, zoo
dra daartoe vereischte projecten tot
wijziging van het geldend constitutio
neel stelsel hem zullen worden voorge
legd.
POLITIEKE BETEEKENIS DER
ONTWERP-OVEREENKOMST.
Het accoord laat naar beide zijden
eindelijk ruimte aan de geesteshou
ding, die moet voeren uit de sfeer
van strijd en vijandschap naar sa
menwerking en versterking van het
wederzijdsch vertrouwen.
Het levert een bewijs, dat ondanks de
duistere jaren van haatzaaiende Japan-
sche propaganda en ondanks de in het
afgeloopen jaar verder toegenomen ver
vreemding tusschen Nederlanders en
Indonesiërs, toch een kiem van het ver
trouwen in de eerlijkheid van de weder -
zijdsche bedoelingen in het leven is ge
bleven, die zorgvuldig beschermd en be
handeld, kan uitgroeien tot de innige
samenwerking in vrijheid, die de beide
delegaties als einddoel voor oogen
zweefde. Een teere kiem vooralsnog,
die, van beide kanten met een uit nuch-
teren realiteitszin voortgekomen zorg,
onder de wisselvalligheden van het po
litieke klimaat moet worden uitgeplant.
Het is juist deze zorg, die dwong tot
de grootste zelfbeperking aan beide zij
den bij het stellen van richtlijnen voor
de nieuwe, nog te verwezenlijken struc
tuur. Er zijn in deze eerste proeve dus
verscheidene vragen opengelaten, niet
omdat daar lichtvaardig overheen ge-
loopen is, doch integendeel, omdat op
tal van punten de meest bevredigende
regeling eerst mag worden tegèmoetge-
zien, wanneer de eerste concrete vor
men van samenwerking de sfeer van
onderling vertrouwenhebben versterkt
en uitgebreid.
In het licht dezer gedachte moet
worden bezien hetgeen de basisovereen
komst bepaalt over de organisatie van
de Ned.-Indonesische Unie. Door de
mogelijkheid open te laten van haar
federalistischen opbouw waartoe de
opdracht van de Commissie-Generaal
ruimte liet en niet een unitarischen
opzet dwingend voor te schrijven, wordt
bevorderd, dat de maximum bereikbare
samenwerking langs natuurlijken weg,
immers door den uit wederzijdsch ver
trouwen voortgekomen wensch van par
tijen. tot stand komt.
De Commissie-Generaal heeft volle
dig begrip voor de groote moeilijkhe
den, die ook haar wederpartij in deze
basisovereenkomst in eigen kring moet
overwinnen om den weg der samenwer
king ongehinderd te kunnen afleggen.
Zij spreekt daarom als haar oordeel
uit, dat indien by aanvaarding van
de ontwerp-overeenkomst op de ge
boden basis kan worden voortge-
werkt, er met grooten ernst voor ge
waakt zal moeten worden, dat de op
rechtheid van de bedoelingen der
regeeringen niet door het onverant
woordelijk optreden van enkelingen,
zoo militairen als burgers, in de da
gelijksche verhoudingen in Indonesië
en in Nederland in twijfel zou kunnen
worden gesteld.
Maar zij is tevens voortdurend uitge
gaan van de stelling, dat ook na de
aanvaarding van de ontwerp-overeen
komst gewaakt moet worden met alle
middelen, waarover de regeering be
schikt, voor het geestelijk en lichame
lijk welzijn van al diegenen, onverschil
lig van welken landaard of nationa
liteit, die de bescherming van hun be
langen van tie Nederlandsche regeering
rekenen te mogen verwachten. Alleen
onder de volledige aanvaarding door de
Republiek van dezen plicht der regee
ring verklaarde de Commissie-Generaal
zich bereid tot het parafeeren van den
tekst van deze ontwerp-overeenkomst.
De Commissie-Generaal meent, dat
op het formeele gedeelte dezer opmer
kingen de conclusie past, dat in de ont
werp-overeenkomst van Linggadjati
zijn vereenigd de eerbiediging van de
thans bestaande wettelijke en de aan
vaarding van de feitelijke verhoudin
gen. En ten andere meent zij, dat de
eenige basis voor de samenwerking in
vrijheid: die in de hervorming van het
Koninkrijk straks haar staatsrechteiy-
ken grondslag zal vinden, thans kan
zijn gelegen in het wederzijdsch ver
trouwen op een eerlijk benaderen van
het gestelde doel.
DE VER. STATEN VAN INDONESIË
Krachtens art. 2 zullen de Ned. re
geering en de regeering van de Repu
bliek samenwerken tot een spoedige
vestiging van een souvereinen, demo-
cratischen staat op federatieven grond
slag, genaamd de Ver. Staten van In
donesië.
Deze gedachte, de omvorming van
Ned.-Indië tot een federatieven staat,
welke valt terug te vinden in de re
geeringsverklaring van 10 Februari
1946 en welke sindsdien bij verschillen
de gelegenheden is herhaald, verkreeg
vorm in de resoluties van de conferen
tie te Malino. Juli 1946. Zij wordt, zoo
wel van Nederlandsche als Indonesische
zyde, vrij algemeen aanvaard. De strek
king is, te verzekeren dat binnen de
staats- en volkenrechtelijke eenheid
van het land voldoende ruimte blijft
voor staatkundig eigenmeesterschap der
naar aard en behoeften onderscheiden
gebiedsdeelen en volksgroepen.
De Commissie-Generaal was by de
politieke besprekingen met de Indo
nesische delegatie uitgegaan van de
vorming in samenwerking van „een
vrijen, democratischen staat op fede
ratieven grondslag".
In den loop der discussies bleek, dat
aan Indonesische zijde bijzonder
waarde werd gehecht aan de vervan*
ging van het woord „vrij" door „sou-
verein", ten einde de positie van den
nieuwen staat zooveel mogelijk relief
te geven en de gelijkwaardigheid te
onderlijnen. Hiertegen bestond bij de
Commissie-Generaal geen overwegend
bezwaar, daar dit cenerzijds de logi
sche consequentie van de gedachte
gelijkwaardigheid vormt en ander
zijds het overkoepelend verband in
den vorm van de Nederlandsche Unie,
waarin een beperking van de souve-
reiniteit der samenstellende deelen is
gelegen, op dat oogenblik door de
Indonesische delegatie reeds was aan
vaard.
In art. 3, hetwelk bepaalt, dat de
Ver. Staten van Indonesië het geheele
grondgebied van Ned.-Indië zullen om
vatten, is een uitzondering gemaakt
voor het geval de bevolking van eenig
gebiedsdeel, ook na overleg met de an
dere gebiedsdeelen, langs democrati
schen weg, dus vrijelijk en zonder dwang,
den wensch uitspreekt niet of nog niet
tot de Ver, Staten van Indonesië toe
te treden, in dat geval kan voor dit
gebiedsdeel een bijzondere verhouding
tot deze staten en tot het Koninkrijk
in het leven worden geroepen. De uit
zondering is noodig, omdat reeds is ge
bleken, dat de bevolking van bepaalde
eilanden de voorkeur geeft aan een
hechter band met Nederland.
De Commissie-Generaal ontveinst
zich niet de bezwaren, die voor een ge
bied als Nieuw Guinea kunnen voort
vloeien uit de consequente toepassing
van de art. 3 en 4 van de ontwerp
overeenkomst. Deze bezwaren kunnen
van zoodanigen aard blijken te zijn, dat
het bij de uitwerking geboden is in na
der overleg te treden omtrent de mo
gelijkheid om aan Nieuw Guinea een
bij zonderen status te verleenen op een
andere basis dan in de artP3 en 4 is
voorzien.
Bij de vorming der Ver. Staten yan
Indonesië is gedacht aan een consti-
tueerende vergadering, waar naast de
toekomstige deelstaten ook de minder
heidsgroepen vertegenwoordigd zullen
zijn waarbij de Ned. regeering mede
voor dit laatste een speciale verantwoor
delijkheid draagt.
Bij deze constitueerende vergadering
zal de Ned. regeering niet mee beslis
sen, maar zij zal krachtens haar ge
handhaafde souvereinitelt zoolang de
nieuwe souvereine staat nog niet ge
vormd is, de procedure bepalen, waarbij
zij uiteraard zal samenwerken met de
Republiek en met de overige belang
hebbenden.
Deze basis-overeenkomst was niet de
plaats om voorschriften op te nemen
over de organisatie van de regeering
der federatie, haar bevoegdheden en
haar plaats tegenover een federaal vèr-
tegenwoordigd lichaam.
DE NED.-INDONESISCHE UNIE.
Hervorming van de structuur van het
Koninkrijk od zoodanige wijze, dat
daarin het volledig deelgenootschap van
Nederlandsch-Indië op basis van ge
lijkwaardigheid met Nederland en van
vrijwillige samenwerking tot uitdruk
king wordt gebracht, sluit onderschik
king van Indonesië aan Nederland uit.
In haar consequente toepassing, be tee
kent deze hervorming, dat de deelgenoo-
ten naast elkaar gesteld worden in een
gemeenschappelijk verband en dat de
eenheid tusschen de samenwerkende
landen allereerst wordt gewaarborgd,
omdat het hoogste gemeenschappelijk
gezag in de Kroon ligt verankerd.
Hoe dat gemeenschappelijk verband er
in feite zal gaan uitzien, kan thans nog
slechts in voorloopige lijnen worden ge-
teekend, omdat de overeenkomst met de
Republiek niet kan en mag vooruitloo-
pen op beslissingen te dezen aanzien,
die alleen in volledig overleg met alle
betrokken partijen, dus ook de andere
toekomstige staten van Indonesië, als
mede Suriname en Curasao mogen wor
den ontworpen en die de medewerking
van de Staten-Generaal behoeven.
Over de wijze waarop de Ned.-Indone-
sische Unie gevormd wordt bevat het
basis-accoord een belangrijke bepaling
in art. 6, lid 1, tweede zinsnede. Hierin
Immers ligt de erkenning, dat de Ne-
derlandsch-Indonesische Unie door om
zetting van het Koninkrijk ontstaat. En
al zal het resultaat van deze hervorming
neerkomen op de vereeniging in één ver
band van twee vrije staten, de wijze
waarop dit resultaat verkregen wordt
geeft aan. hetgeen in het algemeene ge
deelte dezer toelichting reeds werd ver
klaard, nl. dat het proces in tijdsorde
niet gesplitst kan worden in twee dee
len, waarbij de vorming van den nieu
wen souvereinen staat vooraf gaat aan
de intrede van dien staat in de Unie.
Dat de Nederlandsch-Indonesische
Unie gevormd wordt ter behartiging van
de gemeenschappelijke belangen van Ne
derland en Indonesië drukt duidelijk uit,
dat in beginsel de Unie niet treedt in
de sfeer der interne aangelegenheden
der beide landen, maar verzekert an
derzijds, dat elk onderwerp, indien bel
de landen daartoe termen aanwezig ach
ten, op het niveau der Unie kan wor
den behandeld.
DE KROON.
Aan de bepaling van art. 8, krach
tens welke de Koning der Nederlan
den aan het hoofd der Ned.-Indonesi
sche Unie staat, is uiteraard vastge
houden ondanks ernstige bezwaren
van Indonesische zijde, die hiervan bij
hun landgenooten den indruk vrees
den, dat inwezen de oude verhoudingen
niet zouden veranderen.
In de handhaving van het opperge
zag des Konings is de meest wezen
lijke waarborg gelegen voor de besten
diging van den band tusschen beide
volkeren.
Opengelaten is de vraag, in hoe
verre het Koninklijk oppergezag zal
doorwerken in de hoogste leiding van
de Ver. Staten van Indonesië. Waar
het onderscheid' tusschen den consti-
tutioneelen Koning in Nederland en
den Koning krachtens het statuut van
de Nederlandsch-Indonesische unie
gedurende de besprekingen aan de
Indonesische zijde nog geen vast om
lijnd begrip was, viel het voor de In-
üonesiërs moeilijk met de gelijkwaar
digheidsgedachte overeen te brengen,
op dit punt reeds thans een regeling
te aanvaarden.
Volledigheidshalve moge er op wor
den gewezen, dat de Hooge Commissa
rissen, vermeld in art. 9 van de basis
overeenkomst, geen unie-organen zijn,
doch representanten van de onderschei
den belangsferen van Nederland en In
donesië.
ANDERE ASPECTEN.
Hierbij valt te denken aan de sociale
en cultureele aspecten, de economische
en financieele, terwijl ook de militaire
aspecten dienen te worden vermeld.
Omtrent de eerstgenoemde de so
ciale en cultureele aspecten zal
men in de ontwerp-overeenkomst zel
ve geenerlei bepalingen vinden, behnl-
«e een aanduiding in artikel 10 vnn
eenige onderwerpen, welke het statuut
van de Nederlandsch-Indonesische Unie
zal moeten bevatten.
Daaronder wordt sub b vermeld de we-
derzijdsche uitoefening van 't staatsbur
gerschap door Nederlandsche en '<ndo-
nesische staatsburgers, waarmede een
regeling beoogd wordt, waardoor veer
Nederlandsche en Indonesische staats
burgers de uitoefening van de burger
schapsrechten over en weer volledig
wordt gewaarborgd, geheel in overeen
stemming met de regeeringsverklaring
van 10 Februari 1946 Voor de verweaen-
.lijking van deze regeling staan versctiil-
len wegen open.
By de wederparty bestaat het ver
langen naar een innig cultureel con
tact. Groote belangstelling bestaat
voor alles wat in Nederland op ver
schillend gebied wordt gepubliceerd.
Het kan dan ook van uiterst belang
beschouwd worden, zoo spoedig moge-
Ujk de gelegenheid te scheppen hier
van kennis te nemen.
Dit basis-accoord, dat op zichzelf een
noodzakelijke bydrage levert voor de
hervatting der cultureele betrekkingen
tusschen beide volkeren, vormde echter
niet de plaats om deze onderwerpen te
regelen. In het statuut van de Neder-
lahdsch-Indonesische Unie zal, gelijk
uit art. 7 lid 3 bhjkt, dit punt worden
uitgewerkt.
Ditzelfde geldt voor de economische
en financieele aspecten, welke in den
loop der onderhandelingen wel ter spra
ke zijn gekomen, doch in deze basis
overeenkomst geen regeling hebben ge
vonden behoudens het bepaalde in art.
14. Bij de totstandkoming dezer bepa
ling is duideüjk gebleken, dat de Repu
bliek de vrijheid van handel en bewe
ging wil waarborgen en bereid is niet
slechts de Nederlandsche ondernemin
gen, doch de Nederlanders in het alge
meen. in een begunstigde positie te
brengen.
De Republiek zal haar volle mede
werking verleenen, opdat de schul
den en verplichtingen te zyner tyd
door de te formeeren Ver. Staten van
Indonesië zullen worden overgenomen
De militaire aspecten worden in art
16 aangeraakt, alwaar overleg omtrent
samenwerking op dit gebied wordt voor
geschreven. De moeilijkheden, welke op
dit terrein zijn gelegen, kunnen be
zwaarlijk worden overschat. De erken
ning van het besluit van samenwerking
dient echter vooraf te gaan aan de po
gingen, om deze moeilijkheden te over
winnen.
De Regeeringsverklaring.
Voor de hedenmiddag door minister
Jonkman afgelegde regeeringsver
klaring zie men pag. 3 van ons Blad,
DE OVERGANGSPERIODE.
Tusschen de aanvaarding van dez«
basis-overeenkomst en de totstandko
ming van de Ver. Staten van Indonesië
ligt een periode, waarin in Nederland
en in Indonesië het hervormingswerk
moet worden gereed gemaakt. Het ls
politiek en economisch noodzakelijk om
deze periode, gedurende welke de nieu
we rechtsorde nog slechts in uitzicht is
gesteld en zoodoende nog niet kan die
nen als vast fundament voor den ge-
meenschappeiyken opbouw, zoo kort
mogelijk te doen zijn. Anderzijds zal
deze tyd ruim genoeg moeten zijn om
de zeer uiteelneide juridische en ad
ministratieve hervormingen te kunnen
voorbereiden.
In politiek opzicht bestaat daarenbo
ven de noodzaak, om by de te volgen
procedure in den overgangstijd ten vol
le rekening te houden met de weder
partij in deze basisovereenkomst, de re
geering der Republiek, waarmede no
pens een groot deel der hervormingen
tevoren overleg moet worden g=» r »erd.
Hetzelfde zal trouwens -moeten geschie
den met de andere partijen, die bu de
vorming van de nieuwe rechtsorde in
Indonesië zijn betrokken.
In dit verband komt aan art. 15 der
ontwerp-overeenkomst nog op een ander
punt byzondere beteekenis toe. Van de
zijde der Republiek werd als een alge
meen bezwaar tegen het gevolgde be
ginsel ingebracht, dat zy, juridisch ge
zien, zou hebben terug te treden ln de
bestaande rechtsorde om daaruit eerst
later bij het v.erstryken van den over
gangstijd. in het kader van de gewijzig
de structuur van het Koninkrijk, weer
te voorschyn te komen. Dit zou voor de
regeering der Republiek politiek onaan
vaardbaar zijn, indien niet in de basis
overeenkomst zelve de mogelijkheid zou
worden geopend om aanstonds langs
wettelijken weg haar positie relief te
geven. Zy dacht daarbij in het bijzon
der aan de aanwijzing van eigen bul-
tenlandsche vertegenwoordigers. Het
resultaat van de uitvoerige besprekingen
over deze aangelegenheid werd ten slot
te vastgesteld in een brief d.d. 20 No
vember 1946 van den voorzitter der
Commissie-Generaal aan den voorzitter
van de Indonesische delegatie van den
volgenden inhoud:
„In aansluiting op ons onderhoud van
hedenmorgen bevestig ik u, dat art. 15
der ontwerp-overeenkomst na haar on-
derteekenlng aldus kan worden uitge
legd. dat. waar noodig. allereerst in de
nabuurstaten, Indonesiërs in den bui-
tenlandschen dienst worden opgenomen,
op voordracht van de Republiek Indo
nesië".
Het is wel duidelijk, dat de periode,
die hier als overgangstyd wordt aan
gemerkt, iets geheel anders is dan het
geen in punt 15 van de regeeringsver
klaring van 10 Februari j.l. als zoodanig
werd vermeld.
De overgangstyd, na verloop waar
van over het al of niet verder samen
gaan van Nederland en Indonesië be
slist zou moeten worden, is ln de
basis-overeenkomst niet aanwezig en
daarmede is de tydbom weggenomen,
die een blyvend samengaan bedreig
de en door die bedreiging ook de ma
te van samenwerking in die over
gangsperiode noodzakelykerwys op
voor den uitslag noodlottige wijze zou
hebben beïnvloed.
Wat nü als overgangsperiode wordt
aangeduid, beslaat niet meer maar
ook niet minder tijd dan die voor het
technisch herzienlngswerk noodig is.
Om verschillende redenen heeft de
gedachte post gevat reeds ln de basis
overeenkomst een tydstip te noemen,
dat beschouwd kan worden als de
grens, waarvan belde partijen de in
achtneming zullen nastreven.
Voor deze aldus in tyd begrensde
periode blijft juridisch de bestaande
rechtsorde over het gebied van Ned.-
Indië gehandhaafd, ook al zal met
het de facto erkende gezag der Re
publiek over Java, Madoera en Su
matra voortdurend overleg noodig zyn.
Dit betreft reeds dadelyk de thans
door Nederlandsche troepen bezette
gebieden. In deze gebieden zal de re
geering niet zonder de meest strikte
waarborgen voor de verzorging van
de aan haar toevertrouwde belangen,
kunnen overgaan tot eenigen maat
regel, die een vermindering zou be-
teekenen van haar vermogen om deze
belangen veilig te stellen.
EEN ARBITRAGE-REGELING.
Ten einde nu alles wat in deze over
gangsperiode in Indonesië moet wor
den verricht te leiden en te bewaken,
meent de Commissie-Generaal, dat
het de meest doelmatige weg is het
mogelyk te maken om een daartoe aan
te wyzen instantie met de noodige be
voegdheden te bckleeden.
Dit denkbeeld sluit tevens aan op de
in art. 17 der basis-overeenkomst voor
ziene Nederlandsche delegatie, welke
te zamen met een Indonesische dele-°
gatie een organisatie zal vormen,
waarin de in de basis-overeenkomst
beoogde samenwerking tusschen de
Nederlandsche regecring en de regee
ring der Republiek, is belichaamd.
D? arbitrage-regeling ls overigens uit
sluitend voor deze overgangsperiode en
uitsluitend voor deze overeenkomst en
de daarby betrokken partyen. Deze ver
mogen uiteraard anderen niet te bin
den. Dit beteekent ook. dat de arbitrage-
afspraak niet betrekking heeft op de
krachtens de overeenkomst in het leven
te roepen instellingen, zooals constitu-
eerende vergadering en Unie-conferen
tie.
By de toekenning van gelyk gezag aan
den Nederlandschen en den Indonesi-
schen tekst van het ontwerp, gelijk in
de slotbepaling is geschied, valt in aan
merking te nemen, dat deze verzwak
king der rechtszekerheid is aanvaard
eenerzyds omdat hier voor de weder
party een moeiiyk aantastbaar orestige-
punt lag en anderzijds omdat de gang
van zaken heeft meegebracht, dat de
Nederlandsche tekst de discussies be-
heerschte, zoodat ten slotte de Indone
sische tekst uit den Nederlandschen is
ontstaan. Het ligt daarom voor de hand.
Indien uitlegging noodig biykt, van den
Indonesischen tekst naar den Neder
landschen tekst terug te gaan.
De distributie van turf zal met In
gang van 1 April worden opgeheven.
De senaat van de Technische Hooge-
school te Delft heeft besloten den heer
A. Plesman. president-directeur der KLM
het eere-doctoraat ln de technische weten
schappen te verleenen.
De eerepromotie zal plaats hehben op
Woensdag 8 Januari a.s. te Delft. Als
promotor van den heer Plesman zal op
treden prof dr. Ir H J. van der Maas.
BUITENLAND.
Het uitvoerend comité van het
wereldverbond van vakvereenlgingen heeft
het secretariaat van het verbond opdracht
gegeven ln ondei handeling te treden met
de Grleksche regeering om te pogen het
recht van Grleksche vakvereenlgingen,
zonder belemmeringen te kunnen functio-
neeren, zeker te stellen.
Doordat een arbeider een handgranaat
heeft laten vallen, zijn ln een Chlneesche
opslagplaats in het district Klangwan 25
30,000 bommen en granaten tot ontplof
fing gekomen. 12 uur lang woedde een
enorme brand. Een aantal personen werd
gewond, de materleele schade wordt or
mlllioenen Chlneesche dollars geschat.
Tijdens het Zionisten-congres te Basci
zal in Palestina de terreur stil staan, zoo
ls door de terreur-groepen daar besloten.
De geallieerde autoriteiten hebben
Italië toestemming gegeven tot het bou
wen van het grootste viermotorige vlieg
tuig, dat zij ooit „op stapel" heeft gezet
naar het ontwerp van Ingenieur Fillppo
Zappata. Het plan bestaat, een reeks van
zes van deze vliegtuigen te bouwen voor
den trans-atlantlschen dienst van de
Itallaansch^uchtvaartmaatschappiJ na de
onderteekenlng van het vredesverdrag.
De sleepbootbemanningen ln de
haven van Londen zijn ln staking gegaan.
ZIJ elschen een loonsverhooglng van 5
shiling als tegemoetkoming voor het tijds-
verlles dat zy HJden, wanneer zl| zich aan
boord moeten begeven, terwijl hun schip
op de rivier, voor anker ligt. Sommigen
moeten meer dan twee uur reizen alvorens
zij aan het werk kunnen gaan.
De kosten van het levensonderhoud
zyn ln Dultschland gedurende het Jaar,
geëindigd op 30 September, met 15 pet.
gestegen.
Volgens de New York-Tlmes hebben
de communistische autoriteiten van
Charbln ln Mandsjoerye geweigerd den
\inerikaanschen cónsul-generaal aldaar,
toestemming te verleenen tot het uit
oefenen van zijn functie. Als reden werd
opgegeven „de huidige politiek van de
Vereenlgde Staten tot het verschaffen van
hulp aan generaal Tsjang-kai-sjek voor
het voeren van burgeroorlog".
