LEIDSCH
DAGBLAD
WEERBERICHT
Apeldoorn begroef zijn dooden
Minister Fièvez speelt open kaart
Met een enkel woord
Militair rij verkeer in veiliger banen
„Beschaafd rijden", daar komt het op aan
Een Leidsche jongen zwierf
over
Het Nssirenb erger
vonnis
Nu de vonnissen te Neurenberg offi-
«teel zijn vastgelegd en nu de eerste
reactie op die vonnissen Ietwat ls bekoeld,
willen wij over bet gebeuren ln de vroe
gere 'kinderspeelgoed-stad nog enkele
kantteekenlngen maken.
Nimmer nog in de lange geschiedenis
der eeuwen, die z()n voorbij gegleden,
heeft zich zulk een proces afgespeeld, als
daar te Neurenberg zich aan ons heeft
ontrold. Zuiver Juridisch bekeken, kleef
den er twee groote fouten aan dit proces.
In de eerste plaats ls recht gesproken
aan de hand van een internationale wet
geving, die pas tijdens de oorlogsjaren
vorm had aangenomen en dus ln alge-
meenen zin nog niet bestond ten tijde,
dat de misdrijven werden gepleegd. Vol
gens gangbaar recht zijn misdaden, ge
pleegd voor de wetgeving ze strafbaar
stelt, niet vervolgbaar. En bovendien,
algemeen erkend was deze Internationale
wetgeving ook niet!
In de tweede plaats waren het de over
winnaars, die recht spraken over de
overwonnenen
De overgroote massa der menschheld
aal evenwel licht heen stappen over deze
leemten en zich verheugen, dat door dit
proces ook voor de toekomst nu ls vast
gelegd, onafwijsbaar en met de meeste
beslistheid, dat voortaan iedere agressie-
oorlog strafbaar ls: niet alleen voor het
land, dat de agressie pleegt, maar ook
voor de personen, die zich daartoe heb
ben willen leenen. Dat ls winst, groote
winst. Men zal evenwel een groote stap
verder móeten zetten en een Internatio
naal Hof moeten benoemen, dat zal zijn
aangewezen, om recht te spreken. Zoodat
voortaan de samenstelling van dit Hof
vooraf vaststaat en niet, zooals nu het
geval is geweest noodgedwongen, dat
zij erkend pasklaar gemaakt aan de
behoeften van het oogenblilk. En daarne
vens eenzijdig, waardoor het proces te
vens terecht kwam ln de politiek. Poli
tiek en reoht zijn echter dingen, die een
volledige schelding elschen. Bij een zui
vere rechtspraak mag nimmer aan de po
litiek eenige plaatsruimte worden ver
leend.
Verheugend ls daarom geweest de wijze,
waarop het proces is gevoerd. Ernstig ls
gestreefd naar de grootst mogelijke ob
jectiviteit en die weerspiegeld zich ook
ln het gevelde vonnis, waarbij drie vrij
spraken werden uitgesproken. Veroordee-
llngen Welen, waar onomstootelljk het
directe bewijs was geleverd voor het schul
dige staan aan het veroorzaken van den
oorlog of voor het verantwoordelijk zijn
voor misdrijven tegen de menschel ij khe ld,
zooals feitelijk iedere wetgeving ter .we
reld die veroordeelt en straft met de
zwaarste straffen. De drie vrijspraken be
rusten op gebrek aan voldoende wettelijk
bewrljs. Moreel werden ook de di»ie vrij-
gesprokenen veroordeeld!
Intusschen heeft die vrijspraak in bree-
den kring teleurstelling gewekt en ln
nog grooter kring verontwaardiging. Men
ls zelfs zoover gegaan om te veronderstel
len, dat andere drijfveren daarbij hebben
voorgezeten, die met Recht niets te ma
ken hebben. Die laatste beschuldiging
heeft het Hof te Neurenberg o.l. echter
zeker niet verdiend, zelfs al zou men van
oordeel zijn, dat de rechtspraak hier zou
hebben gefaald.
Men vergete vooral niet, dat een groot
deel van net huidige geslacht zich nog
niet heeft kunnen ontworstelen aan ge
voelens van wraak, die, hoewel in zeker
opzicht wellicht menschel IJ k te verklaren,
ln kwesties van Recht wel de meest
slechte leldSfcran zijn. Het „oog om oog
en tand om tand" is een principe, dat
onze rechtspraak voor den oorlog reeds
lang_had verlaten en gelukkig ter zijde
had gesteld. Helaas overheerscht tegen
woordig bij een groot deel ran net volk
echter weer het haat- en wvaa kroot lel.
dat aoor een kortzichtige voorlichting ln.
menig opzicht nog wordt gesteund.
Die haat- en wraakgevoelens dienen
weer ten zijde te worden geschoven
om plaats te maken voor het zuivere
recht en de zuivere gerechtigheid, zooals
ln een werkelljken rechtsstaat hoort i
Inmiddels is nu wel zeker geworden,
dat de drie vrljgesprokenen zich nog voor
een Duitsche rechtbank te verantwoorden
zullen hebben op grond van de denazifi
catie-zul veringswetgeving. Voor de be
schuldigingen. waarvan zij vrijgesproken
zijn, zullen zij evenwel niet weer mogen
worden vervolgd en dat is goed anders
zou met het Recht een spel worden ge
speeld.
85ste Jaargang
ZATERDAG 12 OCTOBER 1946
No. 25904
Bhecteur: J. W. Hemiy.
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst.
J. Brouwer.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 3.30 per 3 maanden: 26 cents per week
Tel. Directie en Administratie: 25041
Tel. Redactie: 21507 - Giro no.: 57055
WEINIG VERANDERING.
De Bilt verwacht tot Zondagavond
Hedennacht weer plaatselijke mist-
vorming. Morgen overdag gesloten
bewolking. Geen neerslag van be-
teekenis. Zelfde temperatuur als
van vandaag. Zwakke tot matige
Noordelijke wind.
Verklaring van
Schout bij Nacht Gauw.
Duizenden stonden gistermiddag bij
een geschaard ln de omgeving van de
Christelijke H.B.S. aan tie Jachtlaan
te Apeldoorn, om de 20 jonge slacht
offers van de catastrophale vliegtuig
ramp, die ten grave werden gedragen,
een laatsten groet te brengen.
Nadat de kisten met het stoffelijk over
schot, bedekt met een schat van bloemen,
ln de parterre van het schoolgebouw wa
ren opgebaard, werden om half twee de
familieleden in de gelegenheid gesteld tot
een laatste vaarwel. Intusschen hadden
zich bulten de scholieren opgesteld, om
later voorafgegaan door het schoolbe
stuur den directeur en de leeraren, den
kop van de rouwstoet te vormen. Daar
achter volgden 5 platte, ieder door twee
paarden getrokken wagens, beladen met
vier onder bloemen bedolven eenvoudige,
bruine, houten kisten, geëscorteerd door
maüschappen der 4e comp. D K.G. uit het
achter de H3.S. gelegen kamp. onder
commando van kap, L. J. van Duyn. Twee
geheel met bloemstukken opgetaste wa
gens droegen de overige bloemenschat.
Daarna volgden de autoriteiten.
Aan den ingang van de nieuwe begraaf
plaats stond een haag van padvinders op
gesteld.
Nadat de 20 kisten in de groeve waren
neergelaten, voerde allereerst P. Visser,
predikant van de Ned. Hcrv Kerk het
woord: wat er gebeurt ls aldus spr.
heeft onze afhankelijkheid gepredikt. Zoo
als een eenvoudig man mij zelde: de pi
loot heeft het gedaan, maar het was Gods
hand. Als wij er zoo over denken, vinden
wij een rustpunt".
Na de namen der omgekomen leerlin
gen te hebben voorgelezen besloot hij:
„wil bestellen hun lichamen ter aarde, ln
de vaste hoop op onstandlng".
HOE WAS HET MOGELIJK?
Namens H.M. de Koningin en de regeer
ring werden kransen gelegd, waarna
Schout bil Nacht Gauw deelneming be
tuigde namens den minister van Marine
Gisteren werden de stoffelijke resten van de slachtoffers van het tragische vliég-
tuigongeval te Apeldoorn op het kerkhof aan den Soerenschen weg aldaar ter aarde
besteld. Een opname tijdens de indrukwekkende plechtigheid. (Foto A.NP.-de H.)
en als commandant der zeemacht. Bil
velen Uwer zelde hij zal de vraag
opkomen, hoe het ongeval mogelijk ls
geweest, waar toch voor de vliegers zoo'n
strenge selectie wordt toegepast. De vraag
raakt de kern van de grond-oorzaak.
De ln alle opzichten geschikte soort
menschen voor opleiding tot oorlogsvlle-
gers ls noch ln Nederland, noch ln het
buitenland te krllgen, om de eenvoudige
rede. dat zoo'n type niet bestaat. De
elschen, te stellen aan de lichamelijke ge
schiktheid en de karaktereigenschappen,
doen een onoplosbare tegenstrijdigheid
ontstaan. De physieke elschen brengen
mede. dat de candldaten niet ouder dan
25 jaar mogen ziln. terwill men kan zeg
gen. dat noodzakelijke karaktereigenschap
pen als verantwoordelilkheidsgcvoel en
standvastigheid op dien leeftild nog niet
tot volle ontwikkeling zlln gekomen. De
moeilijkheid wordt nog vergroot, doordat
andere onontbeerlijke eigenschappen voor
den oorlogsvlleger: namelllk durf en on
verschrokkenheid en zooals de Engelschen
het noemen ..dash" .grenzen aan over
moed en ln uitersten vorm zelfs grenzen
aan roekeloosheid Voegt men daarbil de
onstandvastigheid van de Jeugd, dan
wordt het begrijpelllk, dat een goed aan
geschreven en voor het oog van zijn In
structeurs normaal vlieger plotseling kan
overslaan tot een roekelooze en onver
antwoordelijke daad.
Ik ben van de week op het vliegterrein
geweest, waar de vliegers van de marine-
luchtvaartdienst hun opjeidlng voortzet
ten en lk heb uit eigen mond van hen
vernomen welk een geweldigen indruk
het hier gebeurde op hen allen heeft ge
maakt.
Ik spreek niet alleen de hoop uit, doch
lk heb de vaste overtuiging, dat de her
innering aan deze ramp gedurende vele
kpnifende Jaren zal blijven voortleven en
daarmede het besef van verantwoordelijk
heid Jegens ziln medemensch, dat hier
thans bij jong en oud zoo diep ls doorge
drongen. zal voortbestaan.
Gesproken werd verder door den Com
missaris der Koningin ln Gelderland (te
vens oud-burgemeester van Apeldoorn)
en den tegenwoordlgen burgemeester, mr.
des Tombes, door den directeur der Chr.
H.B.S. en den voorzitter der schoolver-
eeniglng, waarna ds. A. F. Timmer, pred.
der Geref. Kerk, voor ging in gebed.
Nadat de familie en autoriteiten waren
vertrokken, kregen de talrijke -te voren
bulten opgestelde deputaties van vereenl-
glngen en organisaties gelegenheid langs
de graven te deflleeren. welke vervolgens
ook het overige publiek werd geboden.
Voor de belde katholieke leerlingen
heeft, na afloop van de begrafenisplech
tigheid pastoor A. Blankenheym, na de
graven te hebben ingezegend, de beaar-
ding verricht.
Gedenkteeken voor
Roosevelt te Londen.
Winston Churchill heeft tijdens de
bespreking in het Britsche Lagerhuis
over het wetsontwerp om op Grosvenor
Square te Londen een standbeeld voor
Roosevelt op te richten en te zijner
herinnering een voor het publiek toe-
gankelijken tuin aan te leggen, ver
klaard, dat het heel goed mogelijk is,
dat wijlen president Roosevelt niet al
leen voorzien heeft, maar ook haar
loop heeft gewijzigd op een wijze, die
de vrijheid van den mensch heeft ge
red en den dank verdient van de te
genwoordige en komende generaties.
Indien Roosevelt Engeland en Europa
in het meest critieke stadium niet ge
holpen had. aldus Churchill, had een
vreeselijk lot over de menschheid kun
nen komen en haar geheele toekomst
voor eeuwen in ellende en ondergang
Verklaring in de Kamer.
(Van onzen parlementairen redacteur)
Det ontvangst van den grooten Zuid-
Afrlkaanschen staatsman Smuts in de
Ridderzaal verschafte zijn gehoor het
voorrecht een belangwekkende rede aan
te hooren, die getuigde van breede visie
en den onverflauwden wil van den spre
ker het zijne bij te dragen tot den op
bouw eener goede internationale sta-
ten-organisatie.
Belangwekkend was o.m. zijn ont
hulling, die ons leerde, dat hy om
streeks Maart 1945 de eerste was, die
ingreep toen vernietigingszucht van
de reeds verslagen Duitschers ons
land daarvan op het allerlaatst nog
dreigde het slachtoffer te maken.
Smuts' interventie maakte het aan-
knoopen van onderhandelingen met
den bezetter mogelijk, waardoor deze
zich van booze plannen liet afbren
gen. Het warme pleidooi door Smuts
gevoerd voor Europeesche samenwer
king oogstte terecht een zeer warm
applaus, dat aanhield totdat de Zuid-
Afrikaansche Minister 's lands verga
derzaal had verlaten.
In de eerste Kamervergadering her
dacht prof. Kranenburg eerst wijlen dr.
Beumer (A.R.) (waarbij minister Fièvez
zich aansloot) om vervolgens prof. Ane-
ma (AH.) ter gelegenheid van zijn
25-jarig senatorschap welverdiende hul
de te betuigen. Een korte gedachten-
wisseling, dank zij den heer v. Voorst
t. Voorst (KVP)ontketend over een
wijziging van de bevorderingswet zee
macht (1902), gaf minister v Schagen
v. Leeuwen gelegenheid zijn ministeri-
eele „maidenspeech" in deze Kamer te
houden.
INTERPELLATIE KOEJEMANS
Van zijn ambtgenoot van oorlog kan
hij zeker nog wat leeren op het gebied
van spreken. Laatstgenoemde bewind
man kon zijn talent in dit opzicht weer
ten toon spreiden nadat de heer Koeje-
mans (Commun.) zijn interpellatie over
ongelukken bij militaire oefeningen had
toegelicht. De interpellant bleek de En-
gelsche methode om met scherp enz. te
oefenen noodeloos en daarom uit den
booze te achten wegens de gevaren die
daaraan vastzitten. Spr. haalde er de
vredestaak bij, door onze troepen in
Indonesië te vervullen, en nog heel veel
meer, waaronder de door hem ontdekte
Engelschen toeleg door aan te sturen
opeeii oorlog tegen de SovjeteUnle.
terwijl o.a. ook het verbod voor mili
tairen om „De Waarheid" te lezen te
vens op de proppen kwam. De Utrecht-
sche vertooning met publiek noemde hij
een schandaal. Op de 9 vragen van een
interpellant. die hij welk een prac-
tische nieuwe zakelijkheid niet meer
hoefde voor te lezen, aangezien elkeen
ze reeds op schrift in handen had, dien
de minister Fièvez van antwoord. Daar
aan zij ontleend, dat er inderdaad ook
na het gebeurde te Utrecht nog meer
ongevallen, waarvan eenige met doode-
lijken afloop zijn voorgekomen. Over gesteld.
wat er sinds Maart tot 1 September aan
ongelukken, daaronder mede begrepen
die bjj sportoefeningen enz. te boeken
viel, verstrekte de minister ruimschoots
gegevens. Hier volgt een uittreksel van
de statistiek. Op 88000 man 487 on
gevallen, waarvan 380 dienstongevallen;
van deze 22 met doodelijken afloop, ter
wijl 30 anderen het leven lieten door
ongevallen buiten dienst. Door vuurwa
penen enz. waren 85 ongevallen veroor
zaakt. De minister erkende overigens,
dat de in ons leger toegepaste oplei-
dings-methoden Engelsche import zou
zijn, toonde duidelijk aan, dat er heusch
niet maar lukraak met scherp wordt ge
oefend, doch dat er integendeel voor tal
van scherpe veiligheidsmaatregelen zorg
wordt gedragen.
Wanneer er toch nog dergelijke on
gelukken op de vermelde schaal voor
komen is dat een gevolg van roekeloos
heid der tegenwoordige jeugd, van het
in 'n viertal gevallen door den minister
scherp gelaakte onverantwoordelijk spe-
kunnen storten. „Roosevelt zal met
Washington en Lincoln zijn plaats in
nemen in de geschiedenis van de V. S.
niet alleen, maar van de geheele we
reld".
Churchill acht „het oude. machtige,
door den oorlog geteisterde Londen"
een geschikte plaats voor het gedenk
teeken.
Attlee herinnerde eraan, dat Roose
velt in de donkere dagen van 1940 voor
veel langenooten erkend heeft, dat En
geland een voorpost inneemt in den
strijd voor vrijheid, en dat hij een van
larfd ooit heeft bezeten.
Ter dekking van de kosten van het
gedenkteeken (40.000 pond sterling)
zal een inschrijving geopend yorden.
lm met jonge levens door comirar.dan-
ten die orders omtrent verbod tot oefe
nen met scherp niet hadden opgevolgd,
waarvoor zij terstond bij hun. militaire,
kraag zijn gepakt, n.l. onmiddellijk bui
ten het verrichten - van dienst gesloten
en bovendien werd 'n strafrechtelijke
instructie ingesteld En tenslotte moet
men bedenken, dat er nu eenmaal aan
de opleiding tot soldaat altijd eenig ri
sico verbonden is. Opleiding voor het
gevechtsveld is nu eenmaal noodig; dat
ziet men ook blijkens de daar gevolgde
praktijk in de Sovjet-Unie in. Na al
wat 't Nederl. Volk in de 5 jaar sinds
1940 geleden heeft, is 't zeker gewenscht
dat het door bijwonen van militaire
oefeningen kan zien wat de regeering
doet voor het scheppen van een goede
weermacht.
Natuurlijk zal de regeering den-slacht
offers en hun nabestaanden volledige
schadevergoeding verleenen. Tot ons
oude vooroorlogsche opleidingsstelsel zal
de minister niet terugkeeren. Gaarne
zelde hij toe waar noodig in het kader
de door den oorlog teweeggebrachte
mentaliteit, waarbij een menschenleven
weinig telt. met kracht te zullen bestrij
den. Hiermede was het interpellatiede
bat. behalve nog enkele opmerkingeh
van den interpellant en die van den
minister, dat de vraag of ons leger zal
moeten strijden niet van ons maar van
anderen afhangt, afgeloopen!
BINNENLAND
Naar wij vernemen, heeft H.M. de
Koningin den vlce-admiraal A. S. Plnke,
commandant der zeemacht in. Nederl.-
Indië, begiftigd met den Bronzen Leeuw.
Een van de landingsbooten bij West-
kapelle, die bij de landing der geallieer
den op Walcheren ln 1944 verloren ging,
en deze zomer veel belangstelling trok
van toeristen, ls Donderdag door den
stroom van de kust weggesl&gen en m zee
verdwenen.
De belde marlne-sleepbooten „Bea
trix" en „Margriet", die met de bok
„Valk" enkele weken geleden voor een
reis van negen maanden vertrokken zijn,
bevinden zich thans ter hoogte van Lis
sabon.
De minister van O K. en W. heeft
Ingesteld een rijkscommissie van advies
voor opdrachten aan letterkundigen tot
het schrijven van tooneelstukken. Tot
voorzitter ls benoemd: A. Defresne en tot
leden: D. A. M. Binnendijk prof. dr. W.
Asselbergs. Johan de Meester, Joan Rem-
melts, A W. Stellwagen en Bernard Ver
hoeven.
De torpedobootjager „Van Galen",
^die oorspronkelijk ln November uit Ned.-
Indlë naar Nederland zou vertrekken, zal
eerst in Januari aa den terugtocht aan
vaarden.
De herfstvacantie voor de R.HB.S.,
die dit jaar op 31 October, 1 en 2 No
vember wordt gegeven, ls uitgebreid -met
Woensdag 30 October. Aan de besturen
der bijzondere lioogere burgerscholen en
aan de gemeentelijke hoogere burgerscho
len is verzocht eenzelfde regeling te
treffen.
BUITENLAND.
Voor de radio heeft de Fransche
leider Bldault gisteravond geadviseerd
morgen vóór de Fransche grondwet te
stemmen.
Voor het Saargebied is een voorloo-
pige Duitsche bestuurscommissie inge
steld.
Darnien Kratzenberg. de Luxemburg-
sche „Quisling" ls te Luxemburg terecht-
In België zal 2 mlllloen frs. worden
uitgetrokken voor 50 reisbeurzen tot
handhaving van het contact met de bul-
tenlandsche wetenschappelijke centra.
In de V. St. Is een nieuwe rechtsche
politieke groep gevormd ter bestrijding
van. de „liberale" leden van ihet congres,
die worden gesteund door het llnksche
comité voor politieke actie van de vak
centrale van lndustrleele organisaties
(clo). De leden van de nieuwe groep, ge
naamd .American action", verklaren, dat
zij niet de vooroorlogsche Isolationistische
beweging willen doen herleven.
Het AmevJkaa.nsche ministerie -van
justitie maakt Lekend, dat te Baltimore
drie mannen zijn'-geanesteerd, die er van
worden beschuldigd foto's van atoom
bommen ce hebber. gept-Wlcterd. Volgens
de bekendmaking heelt een der gearres-
ceerien deze folo's ln handen gekregen,
toon hij tijdens den zomer en den herfst
van 1945 m den Stillen Oceaan dienst
deed bi; wn bomo^Vacter
Gestreefd wordt naar de oprichting
van een liberale Internat)» rale.
Amerika heeft verzocht p.en deel van
de haven van Napels te «'mogen gebruiken
als vlootbasl5. De K.V.K. protesteert ech
ter hevig.
De president van het Amerikaansche
verbond van vakvereeniglngen. William
Green, heeft de Britsche uitnoodiglng om
met het wereldverbond van vakvereenigln
gen samen te werken afgeslagen. HIJ ver
oordeelde dit als „door de communisten
beheerscht".
Van de 12 passagiers aan boord van
het Zweedsche schip Kristina, dat mid
den op den Atlantlschen Oceaan in brand
ls geraakt, zijn er drie overleden.
Te Londen zal de politie verhinderen
dat de stakingsleiders van de hotelstaking,
die onwettig heet., activiteit ln de buurt
■der hotels uitoefenen.
Het communistische bolwerk Kal-
zan ln Noord-Ohina - is door de troepen
van Tsjang-kai-sJek bezet.
In een nota aan de Sovjet-Unie heeft
Amerika nog eens herhaald, bereid te zijn
tot deelnemins aan een conferentie over
de zee-engten dooh wordt het Russische
standpunt opnieuw afgewezen.
Vliegongevallen.
De Dakota ..Lone Sequence" ls gedaald
ln den Stillen Oceaan, op weg van Hono-
loeloe naar San Francisco De piloot
kreeg op 800 K.M. uit de kust met een
motordefect te kampen. Na zes uur slaagde
h(J er ln de motor tijdelijk te repareeren
en gaf daarna een radioboodschap, dat
hij zou trachten op te stijgen. Geruimen
tfjd later streek de Dakota, die geëscorteerd
werd door een ander Amerlkaansch vlieg
tuig, in de luchthaven van San Francisco
neer.
Het'Britsche ministerie van luchtvaart
maakt bekend, dat. in Noord-Yorkshlre
een viermotorige bommenwerper van het
type Hallfax verongelukt is, waarby vier
leden der bemanning gedood zijn. Een
lid werd gewond.
Zes personen, onder wie twee vrouwen,
kwamen om het leven, toen een vliegtuig
van de Brazlllaansche luchtmacht, dat
aan manoeuvres deelnam, tijdens mist
tegen een berg vloog.
Gisccravond zijn ln de buurt van
Alexandria (Virginia, V. St.), twee Ame
rikaansche vliegtuigen met elkaar ln bot
sing gekomen. Het eene vliegtuig, een
vliegend fort, explodeerde ln de lucht en
viel nadien ln een dicht bosch. Hierbij
kwamen alle Inzittenden om het leven.
De piloot van de Skymaster kon een
noodlanding volbrengen, doch ook dit
vliegtuig vloog ln brand, nadat het zich
door een houtopslagplaats had geboord en
daarna met een, hoogspanningskabel ln
aanraking kwam. De 27 inzittenden kon
den echter ongedeerd door het noodluik
van het vliegtuig ontsnappen. Alleen de
eerste en tweede piloot liepen verwon
dingen op en moesten naar een zieken
huis worden overgebracht.
DE REPATRIEERING.
De repatrleerlngsdlenst deelt ons het
volgende mede: Het m.s. „Java" met re-
patrleerenden aan boord zal op 25 Oct.
in Amsterdam aankomen
De „Slbajak" arriveert 29 Oct. In Rot
terdam; de „Kota Inten" 1 November
eveneens te Rotterdam en de „Tabian"
4 Nov. In Amsterdam.
„Steen des aanstoots"
(Van één onzer redacteuren)
Twee officieren en een perschef be
ijveren zich om den man-van-de-krant
zoo volledig mogelijk in te lichten. En
hem tevens te doordringen van het feit
dat de militaire autoriteiten alles doen
om de veiligheid van het verkeer op den
weg te vergrooten.
De vele aanrijdingen, waarbij militaire
auto's betrokken waren, vormden de
aanleiding tot dit onderhoud op het de
partement van oorlog.
Men is zich ten volle bewust dat de
militaire chauffeurs niet zonder zonden
zijn, maar
„Maar", zegt majoor Van Twist (eens
een bek^hd man in de kringen van de
Kon. Ned. Motorrijdersvereeniging)
„vlakt u ook de „civilisten" niet uit.
Laat mij er een paar uur op uit gaan
met een camera en een blocnoot. en ik
verschaf u over de burger-chauffeurs,
die zoo hevig op ons schelden, zooveel
bezwarend materiaal dat u er een boek
over kunt schrijven. Rij alleen maar
eens van Den Haag naar Rotterdam en
kjjk hoeveel wagens er op de derde baan
rijden
„Maar", voegt kapitein Becht er aan
toe, „bedenk ook wel dat wij voor ont
zaggelijke moeilijkheden hebben gestaan
en met niets moesten beginnen. Een
deel van de benoodigde chauffeurs
kwam na de bevrijding uit, Engeland. Zij
hadden daar hun opleiding gehad en de
meesten verstonden hun vak. Voor- het
overige was men aangewezen op bur
ger-chauffeurs. Menigeen van hen had
misschien geruimen tijd niet achter het
stuur gezeten en 20 pCt 'was zelfs zon
der burger-rijbewijs, maar wat wilt ge!
Vele duizenden bestuurders waren er
noodig en het vervoer móést voortgang
hebben.
„Of er ook nu nog militaire chauf
feurs rijden zonder rijbewijs?, infor-
meeren wij. „Er gaan zekere geruchten
daaromtrent"!
„Nee", schudt de één, „ja", knikt de
ander, doch hij voegt er aan toe: „maar
nog slechts een enkele. En per 12 Octo
ber moet dat afgeloopen zijn. Daarna
moet iedere militaire chauffeur voorzien
zijn van een militair rijbewijs".
De voorschriften dienaangaande wor
den ons getoond en zij wekken inder
daad den indruk dat er met groote ernst
naar wordt gestreefd de verkeersveilig
heid zoo hoog mogelijk op te voeren. Een
reeks van bepalingen, scherp omlijnd.
De man-van-de-krant vindt ze prach
tig maar mompelt iets van theorie en
practijk.
30 VAN HE 36.
En dan komen de bewijzen los!
De eischen voor het militaire rij
bewijs zijn zwaarder dan voor dat van
de burgers. En toen dan ook vijf we"
ken geleden 36 oorlogsvrijwilligers (in
het bezit v^n een burger-rijbewijs)
moesten worden „getest", was het
merkwaardige resultaat dat er.niet
minder dan 30 werden afgewezen!
De examens mogen slechts worden
afgenomen bij bepaalde, door den
Prijspeil moet omlaag.
CONCURRENTIE ZAL WORDEN
BEVORDERD.
In een» persconferentie te Den Haag
over bet onderwerp Fr IJ zen en Loonen"
heeft prof. Brouwers nog eens bevestigd
dat het ln de bedoeling ligt de consu-
mentenpriizexl met 10 pet. omlaag te
brengen. ï>e winstmarges moeten dus
aanzienlijk omlaag en zoowel de detail
als de groothandel zal daar door getrof
fen worden. Het mag niet voorkomen, dat
het bedrijfsleven poogt het bestaande
prijspeil vla onderlinge afspraken te hand
haven. Concurrentie tuoschen de onder
nemers moet worden bevorderd. Wanneer
door opvoering der productie de opbreng
sten worden verhoogd, zal prijsverlagend
worden Ingegrepen. De controle op de
prijzen zal wórden verscherpt. Bovendien
zullen over het geheele land „prijzensla
gen" worden gehouden, gelijk onlangs te
Amsterdam.
Chef-Staf aangewezen, onderdeelen cn
dan nog%lleen op dagen, welke tUdig
aan het bureau van majoor Van
Twist zijn opgegeven, zulks ter wille
van de controle. Blijkt achteraf dat
men daar van af is geweken dan kun
nen de examens worden geannuleerd.
En in de practijk gebeurt dat een en
kele maal ook inderdaad!
Dat aan de examinatoren zelf stren
gere voorwaarden worden opgelegd,
spreekt vanzelf Vandaar dat zij door
majoor Van Twist persoonlijk op de
proef worden gesteld voordat zij in func
tie mogen treden.
Langzaam maar zeker wordt op deze
wijze de rijvaardigheid onzer militaire
chauffeurs opgevoerd, maar hierbij al
leen laat men het niet,
KADERSCHOLEN VOOR
INSTRUCTEURS.
Er zijn ook kaderscholen, opleidings
scholen voor instructeurs, waar leer
lingen (die in het bezit van
een militair rijbewijs moeten zijn)
een grondige cursus doorloopen en o.m.
30 uur motortechniek te verwerken krij
gen! Dergelijke scholen zijn thans ge
vestigd te Weert, Leiden en Apeldoorn.
In totaal zijn er niet minder dan
7 soorten rijbewijzen voor militairen cn
wel voor: 1. personen-auto's, 2.
vrachtauto's, 3. idem met opleggers, 4.
idem met aanhangwagen, 5. auto's met
rupsbanden, 6. motoren, 7. .isotoren
piet zijspan.
„Zij mopperen wel op ons" zegt ma
joor Van Twist, „maar kom daar bij de
civilisten eens om"!
„Acht", zeggen wij!
„Wat acht?" is de verraste uitroep
En dan klappen wij uit de schóól,
want het is nog een tikje voorbarig,
maar het voornemen bestaat inderdaad
acht verschillende burger-rijbewijzen in
te voeren. Alles als bij de militairen. De
auto's met rupsbanden ontbreken, maar
de autobussen komen er voor in de
plaats. En dan tenslotte een rijbewijs
voor de motorcarriërs. de heele klein
tjes
't Is toekomstmuziek, maar de ver-
keerswetgeving staat op de helling en
er wordt hard gewerkt aan de revisie,
welke ook wel zéér noodig is. Het zijn
waarlijk niet alleen de militairen, die
ongelukken veroorzaken.
HET PUBLIEK OVERDRIJFT.
„Het publiek overdrijft", zegt kapi
tein Becht en hij demonstreert dat met
cijfers over Den Haag.
In Juli vonden daar 385 aanrijdin
gen plaats. In 78 gevallen waren er
militairen bij betrokken. Zy hadden
schuld in 42 cn slechts aandeel in de
schuld by 36 gevallen.
Steeds weer worden de militaire chauf
feurs er op' gewezen dat zij als zij
niet in colonne rijden geen voor
rang hebben boven het andere verkeer,
dat zij zich precies aan de verkeers-
voorschriften te houden hebben en ver
plicht zijn al hun papieren, ook de mi
litaire, aan de politie te toonen. Maxi
mum-snelheden zijn voorgeschreven:
55 KM voor vrachtauto's met aandrij
ving op de vier wielen, 32 KM voor wa
gens met voorwielaandrijving. Controle
daarop wordt uitgeoefend door de mil.
politie en sedert kort oók door de ge
wone politie, die alle overtredingen moet
rapporteeren aan het hoofd van het bu
reau dat de rijbewijzen afgeeft. Bij her
haling wordt het rijbewijs ingetrokken.
Zoo is alles er op ingesteld te zorgen
dat het militaire rij verkeer binnen kort
niet langer „een steen des aanstoots"
kan worden genoemd.
,Hüvaardigheid is er over het alge
meen wel", zegt majoor Van Twist, „al
voeren wij die nog op door het houden
van betrouwbaarheidsritten, maar „Be
schaafd rijden"dè.ar komt het op
aan!"
„Het is niet eenvoudig
Als kanonnier op een
koopvaardijschip.
Even voorstellen: A. J. M. Walen
kamp, geboren 6 Mei 1914 in Leiden,
die als 19-jarige knaap in 1933 op
avontuur naar Bra
zilië toog, daar kor
ten tijd op een ba
nanen-plantage
werkzaam was, naar
Holland terugkeer
de om er zijn mili
taire plichten te
vervullen; in 1937
andermaal naar
Zuid-Amerika ver
trok, er zijn brood
verdiende iri den
veehandel om een
jaar later met de
beste vrouwelijke
ruiter van den staat
Minas in het hu
welijk te treden en
er een eigen farm
te stichten. Die na
het uitbreken van den oorlog in 1941
wederom ln Nederlandschen militairen
dienst trad, als kanonnier op een koop
vaardijschip over alle wereldzeeën
rondzwalkte, die Londen, Liverpool en
Birmingham onder de Duitsche bom
bardementen zag branden, éénmaal
midden op den Grooten Oceaan,
een grooten scheepsbrand meemaakte,
terloops een tornado in de Tasmanzee
overleefde, in de ijzige koude van de
Poolzee verbleef, begiftigd werd met
het oorlogsherinneringskruls met de
gespen voor oorlogsdienst bij de koop
vaardij gedurende de jaren 1940'44 en
die den Interviewer verwonderd vraagt
hoe hij het in zijn blonde hersens
krijgt uitgerekend hèm te interviewen.
Ja natuurlijk, vertellen k&n hij wel,
maar willen, dat is een andere zaak.
Er is eenige overredingskracht en de
belofte, dat ik het heusch niet té mooi
zal maken, voor noodig alvorens „Tom"
van wal wil steken.
De belofte blijkt niet moeilijk te
houden; voor wie tusschen de regels
van zijn onopgesmukt relaas door weet
te lezen, spreken de feiten voor zich
zelf en wordt elk commentaar overbo
dig. Zij getuigen van de velerlei geva
ren, wa&raan de bemanningen van
onze koopvaardijschepen in de oorlogs
jaren nacht en dag waren blootgesteld
en van de enorme beteekenis van
„scheepsruimte" voor de algemeene
oorlogsvoering, ook zonder dat wij van
elke reis afzonderlijk vermelden of de
lading bestond uit munitie, benzine,
oorlogsmaterieel dan wel ravitaillee-
ring voor de troepen.
Hier volgen in korte trekken en tele
gramstijl de veelbewogen oorlogservarin
gen van den Leidschen 'jongeman, die
thans tegenover ons zit en ons met 'n ge
moedsrust als gold het uitstapjes naar
Katwijk en Hazerswoude vertelt van
zijn avonturen: in 1941 voor militairen
dienst opgeroepen, nadat een jaar te
voren vrijwillige aanmelding was af
gewezen, omdat gehuwden niet in aan-
merkink kwamen". Verzamelen in Rio
de Janeiro, per boot Via San Pablo
Santas en vandaar naar New York.
Onderweg op eigen houtje oefenen in
wapenbehandeling. Vervolgens naar
het kamp Stratford in Canada, alwaar
infanterie-opleiding. Na een maand in
»snelvarend convooi in 8 dagen naar
Liverpool, waarna verdere opleiding in
Wolverhampton. Chauffeur op muni
tiewagen in tijd van voortdurende
Duitsche air-raids op Engeland. Koop
vaardij ^roeg vrijwilligers als kanon
nier. 6 weken op Gunnery-school te
Liverpool, waarna examen. Als korpo
raal-kanonnier vanuit Glasgow om de
Noord langs IJs- en Groenland naar
Zuid- en West-Afrika. Terug naar Li
verpool alwaar onder Hollandsche vlag
gemonsterd op s.s. „Kelbergen", een
r..schuit, waar alles lekte behalve de
spuigaten"; over de Noord-Atlantic
reis met doorloopende dieptebommen-
actie naar New Foundla^d én terug.
Gemonsterd aan boord van m.s. „Ma-
doera" van de Mij. „Nederland", een
zwaar bewapend vrachtschip, waarme
de door Middellandsche Zee naar
Alexandrië, Aden en Madagascar, al
zigzaggend naar Freemantle in
Australië. Sydney en Wellington (Nieuw
-Zeeland). Onderweg in Tasmanzee
hevige tornado, gevolgd door scheeps
brand midden op zee. 2000 mijl van
Panama. De brand ontstond in de vet-
loods (machinekamer) en verwekte
vlammen, die tot boven de mast op
laaiden. Drie dagen bleven we drijven
op en bij het brandende schip, toen
konden we het vuur overmeesteren en
kwam de „Port of Sydney" ons te
hulp. Op hlave kracht naar Panama
en een week later door naar New York
alwaar 17 dagen in reparatie. Op weg
naar Engeland in de mist* aanvaring
met Amerikaansche tanker. Terug in
New York 2 maanden voor algeheel
herstel. Nog één reis heen en terug
naar Liverpool, toen overgestapt op s.s.
„Notos" van KNSM, waarmede naar
Aruba en Curacao.
Wederom overstapje op s.s. „Manto"
van zelfde maatschappij naar Trini
dad, Santos en Rio. Na een verlof van
2 maanden thuis te hebben doorge
bracht. waar bij mijn 4-jarig zoontje mij
voor het eerst onder oogen kwam,
volgde oproep voor oorlog tegen Ja
pan. Gelukkig zoover niet gekomen;
ik vierde in Rio de groote Victory-fees-
ten en zwaaide in October '45 af. In
Juli j.l. arriveerde ik in Leiden bij
mijn ouders en verdere familie en 5
November, ga ik weer scheep naar
Zuid-Amerika.
En dan, zoo besloot Tom het onder
houd, heb ik voorloopig genoeg van
het varen en ga ik me weer wijden
aan m'n gezin, paarden en Roeien....
Nog even vragen we of hij op zijn
vele reizen dan nooit in gevechten is
betrokken geweest.
„Ja natuurlijk, luidt zijn lichte
lijk verontwaardigd antwoord. Maar
daarover heb ik maax niet eens ge
sproken En bovendien: nou weet U
toch zeker wel genoeg!"
't Leek ons inderdaad voldoende en
met een „behouden thuiskomst" na
men we afscheid
