ALLERLEI VAN OVERAL
Een geheimzinnige zaak
STADSNIEUWS
DE DRIE DOMMELDORPERS
Nederland geen lid der internationale
studenten-organisatie
Fundamenteel tegengestelde
opvatting
omtrent „democratie".
18 Augustus 1946 werd te Praag het
2de Internationaal Studenten Congres ge
opend. Het vorige had ln November 1945
eveneens ln Praag plaatsgevonden en had
tot doel studenten uit alle landen gele
genheid te geven elkanders denkbeelden
en verlangens beter te leerer kennen.
HET DOEL VAN HET CONGRES.
Ditmaal lag het ln de bedoeling om.
met gebruikmaking van de verkregen In
lichtingen, een nieuwe Wereld Studenten
Organisatie te stichten.
Nederland liad naar liet vorige congres
een delegatie van 22 personen afge
vaardigd, die zeer teleurgesteld huis
waarts keerde, daar het congres uiterst
politiek en wel eenzijdig links politiek
georiënteerd was, volkomen onder Rus-
slschen druk stond en zlcli ln het
minst niet niet werkelijke studenten
problemen bezighield.
Een van de weinige practlsche beslui
ten was de oprichting van een Interna
tionaal voorbereidend Comité, de zgn.
I.P.C., die het volgende congres diende
voor te bereiden. Ook de IP C. was onder
sterk llnkschen invloed verkozen en be
vatte 22 leden, waarvan er slechts 16 ge
regeld aan de werkzaamheden deelnamen,
t.w. 15 zeer links georiënteerde en één
rechts georiënteerde student.
Dit had tengevolge, dat de ultnoodlgln-
gen voor het huidige congTes niet geheel
onpartijdig werden verzonden. Zoo werd
bijvoorbeeld ln Nederland o.a. aan de
links politieke Studenten Vereenlglng
..Pericles" met plm. 85 leden verzocht
om samen met den Nederlandschen Stu
denten Raad, die plm, 20.000 studenten
vertegenwoordigt, een delegatie samen te
6 tellen.
Onderhandelingen met Pericles" en
enkele andere polltleken studentengroe-
peeriagen leidden echter tot overeenstem
ming en tot acceptatie van de delegatie
van 6 personen, afgevaardigd door den
NjS.R. Reeds bil aankomst ln Praag bleek
de Ned. delegatie, dat vele delegaties niet
representatief waren voor de studenten-
meening ln hun land, daar zij veel meer
a Inks georiënteerd waren, dan met het
oog op de verhouding ln de studenten
wereld ln die landen, gerechtvaardigd
mag worden geacht. Het optreden van de
I.F.C. zal hieraan niet vreemd zijn geweest
OOK INDONESISCHE
VERTEGENWOORDIGING
Zeer terecht had men ook de Indone
sische studenten willen ultnoodlgen, doch
hiertoe den volgenden voor Nederland on-
aanvaardbaren weg gekozen. Men had de
invitatie gericht aan de Indonesische Re
publiek ten name van Sjahrlr, lnplaats
van hetzij de Indonesische studenten
organisaties persoonlijk uit te noodlgen,
hetzij de Ned. Indische regeering te ver
zoeken voor een delegatie van Indonesi
sche studenten zorg te dragen. De door
Soekarno persoonlijk aangewezen delega
tie wendde zich tot de Engelschen met
het verzoek om voor hun vervoer te zor
gen. Deze zelden dit toe onder voorwaar
de, dat de heeren van Nederlandsche pas
poorten zouden zijn voorzien.
Dit weigerden zij echter absoluut, aan
gezien zÜ het als een vernedering be
schouwden en derhalve droegen zij aan
de „Perhlmpoenan Indonesia" ln Neder
land op om hen te vertegenwoordigen.
Deze zond een delegatie van 2 personen
onder leiding van den heer Soeripno. De
Ned. delegatie kan niet anders dan de
grootste bewondering hebben voor de
voortreffelijke en gematigde wijze, waar
op de heer Soeripno zich van zijn taak
heeft gekweten.
•Hij weigerde een candldatuur voor de
Executive Committee \an de nieuwe or
ganisatie en verzocht slechts allen stu
denten het hunne er toe bij te dragen,
opdat de moeilijkheden tusschen Neder
land en Indonesië zoo spoedig mogelijk
langs democratlschen weg zouden worden
opgelost.
Reeds de opening van het congres had
een politiek tlnt-Je, daar vele autoritei
ten, waaronder Minister-President Gott-
wald en vele studentenvertegenwoordi
gers, die hiertoe bijzondere ultnoodlgin-
gen hadden gekregen, zeer politiek ge-
iljite redevoeringen hielden en vele po
litieke telegrammen o.a. van Minister
Masarijk en Maarschalk Tito werden
voorgelezen. De aanwezigen werden ge
dwongen om op te staan bij het ver
schijnen van de leiders der Russische en
Republlkelnsch Spaansche delegaties op
het spreekgestoelte en bij het voorlezen
van het telegram van Maarschalk Tito.
HET CONGRES BEGINT.
Maandag begonnen de werkzittingen
van het congres. Het eerste gedeelte was
gewijd aan de taak van de studenten ln
de na-oorlogsche wereld. Het congres werd
daartoe ln 3 commissies verdeeld, waar
van de eerste de uitroeiing van het fas
cisme, de tweede den wederopbouw en de
derde de taak der studenten als onder
deel van de Jeugd bij het strijden voor
een hetere wereld, nader onder de loupe
zouden nemen.
De 3 commissies verrichtten zeer wei
nig opbouwend werk en verdiepten zich
geheel ln de politiek. Zoowel de eerste
als de derde besteedden een groot deel
van den tijd aan het bespreken van de
al of niet wenscheliJkheld van een defini
tie van het fascisme. In belde commis
sies werd het geven van een definitie
door de Russen en hun trouwe aanhan
gers afgestemd. De oorzaak hiervan dient
vermoedelijk gezocht te worden ln het
feit, dat bijna elke definitie van het
fascisme Identiek zou zijn met een defi
nitie van het communisme
Al met al was de toon echter iets ge
matigder dan het vorige jaar. Werd toen
bv. nog een motie aangenomen (waarbij
Nederland zich van stemming onthield),
dat alle diplomatieke betrekkingen met
Franco-Spanje moesten worden verbro
ken, nu bepaalde men zich tot het af
breken van de cultureele en lntellectueele
relaties met de Spaansche Universiteiten,
waarmee Nederland van harte Instemde.
Practlsche voorstellen werden echter ln
het geheel niet gedaan
HET NEDERLANDSCHE STANDPUNT.
De 6 Nederlandsche gedelegeerden ver
deelden zich twee aan twee over de com
missies en zetten enkele malen het Ne
derlandsche standpunt uiteen. Zoo verde
digden ln commissie I de heeren van
Ommen en Geertsema de Nederlandsche
opvatting over de plaats, welke de stu
dent in de politiek dient ln te nemen,
dwz. hij moet als individu groote belang
stelling toonen voor de politiek en zich
zoo mogelijk na bestudeering der diverse
partijprogramma's als lid van een dezer
partijen aanmelden en <?p die wijze teza
men met de andere groepen der Neder
landsche bevolking zijn politieke doelstel
lingen nastreven. De studenten moeten
dus geen afzonderlijke politieke studen
ten organisaties stichten, waardoor zij
een separate groep temidden der Neder
landsche bevolking zouden vormen.
Het ls de taak der studenten organisa
ties om den student belangstelling voor
de politiek bij te brengen en hem voor
lichting te geven. Tevens werd medege
deeld, dat de plm. 145 leden van twee
politieke studenten vereeniglngen een te
genovergesteld standpunt innamen In
Commissie n bepleitten de heeren Cath
en Hartgerlnk de samenwerking op rellef-
gebled met de International Student
pervice en het World Student Relief, ter
wijl mej. Roeters van Lermep en de heer
Rutten ln Commissie III een vurig, doch
vergeefsch pleidooi hielden voor de Volks-
hoogescholen als middel bij uitstek om te
komen tot een beter wederzijdsch begrip
tusschen de studenten eenerzijds en de
boeren en arbeidersjeugd anderzijds.
Woensdag begon men met punt 2 van
het programma n.l. het stichten van de
nieuwe organisatie en de bespreking van
constitutie. De Nederlandsche delegatie
In onderstaand artikel geeft de
heer W. J. Geertsema, leider der
Nederlandsche delegatie en presi
dent van den Nederlandschen Stu
dentenraad zijn indrukken weer
van het zoojuist te Praag beëindig
de Internatlonaale Studentencon-
gres.
werd door haar leider, den heer Geertse
ma ln de constitutie-commissie vertegen
woordigd en zag daar bijna al haar zorg
vuldig opgestelde amendementen verwer
pen. Vooral het amendement, dat de
autonomie der Nationale Studenten Or
ganisaties ln de International Union of
Students, zooals de nieuwe organisatie
zou heeten, trachtte te verzekeren, stuit
te op ernstig verzet.
Volgens de vergadering moest men de
leden niet teveel vrijheid geven, daar
vrijheid en anarchie twee Identieke be
grippen waren.
Deze opmerking was t>pecrend voor dit
Congres. Het leldersprlnclpe, hoewel als
onderdeel van het fascisme fel veroor
deeld, werd In de praktijk zoo mogelijk
overal toegepast.
Ook een energieke Nederlandsche po
ging om de macht van de Executive Com
mittee. het hoogste bestuursorgaan der
I.U.S., wat te beperken strandde op wei
gering der Russen en hun satellieten. Van
Donderdag tot en met Dinsdag discus
sieerde en stemde het geheeie Congres
over de constitutie. De ln bovenvermelde
Nederlandsche amendementen werden ln
eenlgszlns gewljzlgden vorm door een lid
der Amerlkaansche delegatie Ingediend.
Het eerste, betreffende de autonomie werd
Zondagnacht na een opwindende stem
ming met 160 tegen 71 stemmen verwor
pen, ondanks Nederlands mededeellng,
dat het ln dat geval geen lid zou kun
nen worden. Het tweede werd aangeno
men, echter eerst nadat het door een
aantal sub-amendementen van Russische
zijde volkomen waardeloos was gemaakt.
De zetel van de I.U.S. werd te Praag ge
vestigd. Het voorstel van de I.PC. om ln
de constitutie te vermelden, dat de I.US.
Ud was van de World Federation of De
mocratie Youth werd verworpen. Wel
werd echter tot lidmaatschap besloten.
Dinsdagmorgen stemde men over de
constitutie ln haar geheel. Deze werd
aangenomen met 6 stemmen tegen (de
Nederlandsche delegatie) en 9 onthoudin
gen (o.a. van Canada, Ierland en Nleuw-
Zeeland). Dien middag moesten alle lan
den tijdens plenaire zitting mededeelen,
welke leden zij ln de commissie hadden
benoemd. Dit ls het lichaam, dat 1 maal
per Jaar bijeen komt. ln tegenstelling tot
het congres, dat slechts 1 maal per 3
Jaar vergadert.
Naderland had volgens de opgestelde
schaal, die van 16 liep, recht op 3 ze
tels. Ierland, Nieuw-Zeeland en één der
3 Br.-Indlsche delegaties deelden mede
nog geen besluit om als lid toe te treden
te kunnen nemen en aanvaardden dus
geen zetels ln de commissie.
VERKLARING DER NEDERLANDSCHE
DELEGATIE.
Toen ons land aan de beurt was. las de
leider der Nederlandsche delegatie een
gezamenlijk opgestelde verklaring voor,
waarin hij mededeelde, dat de Ned Stu
dentenraad tot zijn leedwezen onmogelijk
kan toetreden tot de nieuwe organisatie
op grond van zijn fundamenteele bezwa
ren tegen de grondslagen der Constitutie
en de houding van dit congres.
Wij ln. Holland, aldus de verklaring,
weten wat democratie ls, maar onze op
vattingen dienaangaande verschillen ge
heel en al van de politiek van overheer-
schlng, welke sommige groepen tijdens
dit congres Jegens de minderheden heb
ben getoond. En laten wi) niet spreken
over strijd tegen het fascisme, zoolang wl)
in ons midden nog gedelegeerden hebben,
die hun persoonlijke meening niet dur
ven uiten uit vree6 voor moeilijkheden
met hun eigen regeering De daden cn
besluiten van de I.P C. gaven reed6 een
duidelijk beeld van den volstrekt-eenzlj-
dlgen polltleken Invloed, die dit lichaam
op de studenten-organisaties uitoefende.
Ofschoon optreden op grond van meer
derheidsbesluiten, een democratische ge
dachte genoemd moet worden, ls het niet
volledig zonder de handhaving van de
rechten en privileges van de minderheid.
En de-ze wordten in de Constitutie niet
gewaarborgd. Dit fundamenteele punt
van de democratie werd eveneens ont
kend bij de afwijzing van de autonomie
der aangesloten organisaties.
KEN NADERE MOTIVEERING.
Nederland's weigering was dus op de
volgende punten gebaseerd:
le. De Nederlandsche Studenten Raad
had de delegatie definitieve instructies
medegegeven slechts lid te worden als de
autonomie werd gegarandeerd. Dit ls
niet het geval, daar er ln de constitutie ls
opgenomen, dat elke beslissing van Con
gres, Council en Executive Committee
door do leden moet worden uitgevoerd en
Ingeval van weigering de council de zaak
zal onderzoeken en definitieve opdracht
tot ten uitvoerlegging der beslissing kan
geven.
2e. De Ned. delegatie heeft niet vol
doende vertrouwen ln de te vormen Exe
cutive Committee om de verantwoorde
lijkheid te kunnen aanvaarden voor alle
daden, die dit lichaam ln het komende
Jaar zal verrichten. Zoo schreef bijv. de
Executieve Committee van de World Fe
deration of Democratie Youth eenige
maanden geleden een brief naar de Big
Four in Parijs, dat Trlëst onmiddellijk
aan Joego-Slavlë moest worden overge
dragen en dit schrijven werd hier als
voorbeeld aangehaald voor de noodzake
lijkheid, dat de Executive Comlmlttee van
de I.U.S. moest kunnen handelen zonder
voorafgaande ruggespraak met de leden!
Nederland zou niet graag de verantwoor
delijkheid voor een dergelijk schrijven
dragen.
Een volkomen vertrouwen ln de leiding
zou slechts kunnen bestaan ln een a-po-
lltleke sfeer of op zijn minst ln een sfeer,
waarin alle politieke richtingen gelijkelijk
waren vertegenwoordigd. Op het oogen-
bllk worden de lakens slechts door een
almachig linksch blok uitgedeeld.
RUSSEN VERZETTEN ZICH TEGEN
GEHEIME STEMMING.
Woensdag verkoos de Council uit zijn
midden de 17 leden der Executive Com
mittee. Na een herhaalde stemming werd
de eerste en eenige overwinning op de
Russen behaald, doordat het voorstel der
oppositie om schriftelijk te stemmen eerst
met 41 tegen 40 stemmen werd aangeno
men en toen de Russen herstemming
vroegen de stemmen met 44 tegen 44
staakten, waarop de voorzitter tot ge
heime stemming besloot
De reden der Russische houding
zeer duidelijk. Bi) openbare stemming
durven vele gedelegeerden van onder
Russlschen druk staande landen zich niet
tegen den wil der Russen te verzetten,
terwijl zij bij geheime stemming hun
eigen meening naar voren kunnen bren
gen Dit vermocht echter geen groot ver
schil te maken en de ergste vrees der
Ned delegatie werd bewaarheid, toen de
uitslag der stemming bekend werd ge
maakt.
Tot. President, was verkozen Grohman
een Tsjechisch communist, Madden een
Engelschman tot secretaris, de vier vlce-
presidenten waren een Rus, een Ameri
kaan, een Fxanschman en een Chinees,
de penningmeester een Belg, de 10 gewo
ne leden kwamen uit de volgende landen:
Ukraine (terwijl de Ukraine op het con
gres ln de Russische delegatie opgenomen
was), Noorwegen, Joego-Slavlë, Cuba,
Polen, Egypte, Mexico. Canada, Republl
kelnsch Spanje en Br.-Indlë.
14 LINKS. 3 RECHTS!
Ai met al 14 uiterst links georiënteerde
leden. De 3 overigen, te weten een Ame
rikaan, een Chinees en een Belg behooren
tot christelijke studenten organisaties
Donderdag begon het laatste gedeelte
van het congres: dc organisatie en coör
dinatie der studenten activiteiten. Dit
was het gedeelte, waarvan Nederland zich
het meeste voorstelde, daar men hier
tenminste praktische resultaten op het
gebied van sport, studenten-uitwisseling
e.d kon bereiken. Nu bleek echter Ineens
alle belangstelling bij de deelnemers ver
dwenen te zijn. Zaten er bij de commissie
over de uitroeiing van het fascisme plm.
100 leden, voor de sportcommlssie toon
den bijv. slechts 13 leden eenige belang
stelling. Er waren 6 algemeene commis
sies en 7 faculteitscommissies. De alge
meene commissies behandelden de volgen
de onderwerpen: studenten uitwisseling
en reizen, sport, pers, film en radio, re
lief, en de sociale, economische en ge
zondheidstoestand der studenten.
Praktische resultaten werden vrijwel
niet bereikt. Overal kwam er een sterke
neiging tot centralisatie tot uiting, vooral
onder pTessle van het Russische blok.
Al het coördinatie werk zal moeten
worden verricht door de Executive Com
mittee, die evenals het secretariaat der
I.U.S. haar zetel te Praag heeft.
EEN RUMOERIG SLOT.
In den nacht van 1 op 2 September
werd het congres gesloten na een laatste
stormachtige zitting, waarop de Cubaan-
sche delegatie onder protest de zaal ver
liet. toen een door haar Ingediende motie
die zich tegen de Argentljnsche regeering
richtte, op Russische Instigatie voor on-
bepaalden tijd werd verdaagd. Men denke
hierbij aan de soortgelijke motie die het
vorige Jaar unaniem werd aangenomen en
aan het sindsdien gesloten Argentljnsch-
Russische verdrag.
Tenslotte nog eenlg statistisch mate
riaal en enkele cijfers
72 landen waren ultgenoodlgd. De ver
tegenwoordigers van 38 landen zijn ver
schenen. Het totaal aantal gedelegeerden
bedroeg 294. die tezamen 2.461.000 stu
denten vertegenwoordigden. Het vaste
Russlsohe blok bestond uit 117 gedele
geerden In de vertegenwoordigers van
Rusland, Mongolië, Polen Finland, Tsje-
cho-SlowaklJe. Bulgarije, Roemen-le Al
banië. Joego-Slavlë. Oostenrijk en Hon
garije Telt men hierbij de vaste aanhan
gers van Rusland ln de andere delegaties,
op dan komt men op 'n totaal van plm.
165 gedelegeerden.
Het was dus reeds van den aanvang ai
duidelijk, dat e~ voor een eventueele op
positie niet de geringste winstkansen be
stonden.
EENIGE PERSOONLIJKE
CONCLUSIES.
Welke conclusies vallen er uit dit con
gres te trekken? Wat dit betreft kan ik
slechts mijn zeer
geven. De Russen stellen uitzonderlijk
veel belangstelling ln de I.U.S., daar zll
een aantal internationale organisaties wil
len hebben, die zij kunnen gebruiken le
om hun polltleken elschen kracht bij te
zetten; 2e ter imflltratle van hun com
munistische ldeëen ln de geheeie wereld.
ZIJ beschikken op het oogenbllk over 4
van deze organisaties t.w. die der stu
denten. die der democratische Jeugd, die
der democratische vrouwen en die der
Trade Unions. Ter bereiking van htm
doel ls het volstrekt noodzakelijk, dat
deze organisaties niet als absoluut com
munistisch bekend staan.
Daarom doen zij alle mogelijke
om ook de niet-communlstlsche landen
tot toetreden te bewegeh.
Tenslotte nog een zeer belangrljlc pro-
bleem. Hoe ls de positie
na onze weigering tot toetreden? Het ls
mijn. persoonlijke overtuiging, dat, Ne-
derland's positie ln liet geheel niet ls ge
schaad Het ls praktisch zeker, dat Ne
deiland aan de Studenten Olympiade ln
1947 zal kunnen deelnemen en dat do
studenten-uitwisseling op denzellden voet
VACANTIEBEZIGHEID VOOR DE
JEUGD.
Opvoering van „Repelsteeltje"
De drie weken van vacantlebezlgheid
voor de Jeugd, waarin eenige duizenden
Leldsche kinderen met vol enthousiasme
hebben genoten van sport en spel, zijn
gistermiddag ln de Stadsgehoorzaal be
sloten met de opvoering van de klnder-
operetfe ..Repelsteeltje", opgevoerd door
de kinderen van de Speeltuinvereniging
..Oosterkwartier",
In twee samenkomsten hebben zoowel
de kleintjes als de grooten met veel be
wondering het spel van de molenaars
dochter en het aardige kaboutertje Repel
steeltje gevolgd. Het valt te betreuren,
dat het geluld niet altijd van dien aard
was, dat het spel voor allen verstaanbaar
was, waardoor veel van den inhoud voor
de Jeugdige bezoekers verloren ging en
het meer een kijk- dan een hoorspel werd..
Maar daar hebben de kinderen zich dah
ook uitermate mede geamuseerd. Geluk
kig maakte een vooraf gegeven toelich
ting veel goed.
De heer Zunderman. de actieve voorzit
ter van het Comité Vacantlebezlgheid
1946", onder wiens leiding belde samen
komsten stonden sprak een woord van
welkom, waarin hij o.m. de toezegging
deed. dat men het een volgend Jaar nog
beter hoopte te doen Tevens heeft hij
aan het einde van den middag alle mede
spelenden hartelijk gehuldigd, waarbij
ele bloemen werden aangedragen. Een
hulde, welke alieszlns verdiend was.
De wethouder van onderwijs, de heer J.
C. van Schalk, die de uitvoering, van de
groote kinderen bijwoonde, heeft ln een
korte toespraak herinnerd aan de drie
prettige vacantleweken, welke de kinde
ren hebben gehad, waarbij hij zeer ln het
bijzonder de leiders en leidsters dankte
voor den vrijen tijd, dien zi) hiervoor be
schikbaar hadden gesteld. Met een lang-
dung applaus onderstreepten de kinde
ren deze woorden. Tenslotte heeft de heer
Van Schalk er nog op gewezen, dat allen
er naar moeten streven, zooals de kinde
ren, van .Oosterkwartier" dat hedenmid
dag hebben gedaan, om een6 Iets voor
anderen te doen.
En zoo ls dan ook aan deze drie weken
van vroolljke vacantiebezlgheden weer een
einde gekomen. Het comité en den velen
leiders en leidsters, die zoo spontaan hun
medewerking hebben verleend, komt op
deze plaats zeker een woord van dank en
hulde toe voor de wijze waarop zi) een en
ander hebben georganiseerd. Lelden is
ook ln dit opzicht op den goeden weg!
DE SCHOENENBON.
Morgen zijn aan de beurt voor het in
ontvangst nemen van een schoenenbon
de letters S (te beginnen bij Sp) tot en
met het einde van het alphabet.
ONTHULLING GEDENKSTEENTJE
ALEXANDERSTRAAT.
10 December 1944 was voor de Alexan-
derstraat cn omgeving een droevige dag.
Immers dien dag werd deze straat door
een bombardement zwaar getroffen, waar
bij zeven dooden vielen te betreuren en
groote materleele schade werd aangericht.
Nu de getroffen perceelen van de wo-
nlngbouwvereeniglng „Ons Belang" weer
zoo goed als hersteld zijn een gedeelte
werd reeds weer bewoond meende het
bestuur van deze veTeenlglng een een
voudig gedenksteentje In een der gevels
van die perceelen te moeten plaatsen als
herinnering aan dit droevig gebeuren.
De onthulling hiervan zal as. Zater
dagmiddag om 4 uur plaats hebben en
zal waarschijnlijk geschieden door een
ertegenwoordiger van het college van
B. en W.
Onze stadgenoot, de heer C. van
Venetië, cand. der Geref. Kerk (art, 31),
ontving een beroep van de Geref. Kerk
(art, 31) te Oldehove.
Dinsdag 17 September a.s. organi
seert de ontspannlngavereenlging „O.N.S."
der Ned. Spoorwegen afd. Lelden, uitslui
tend voor haar leden en donateurs een
feestavond ln de Stadszaal. Medewerking
verleent het Rotterdamsch Spoorwegge
zelschap SSA.VJt. met de spoorwegrevue
1940—1945.
IV.
Het nieuws van de afgeloupen week
was bevredigend in vele opzichten.
Daar was allereerst het bcicht, dat
we voorloopig beslist niet méér tabaks-
ratsoenen per week toegev ezen zullen
krijgen. Voor eenige weken zeiden wij
reeds, dat booze tongen daarmede
wij bedoelen met méér tabaksrantsoenen
dreigden. Een hoera'tje voor dege-
gen, die er in geslaafd zijn uit dreige
ment te doen verstommen.
Want stel U eens vooi vie* of vijf
rantsoenen per week! Waarlijk, die twee
rantsoenen van het moment kosten al
voldoende moeite om ook werkelijk in
practijk en niet alleen in theorie te ver.
overen. Moesten wij ons twee- of drie
maal zooveel moeite getroosten, om ons
wekelijksch rantsoen gehonoreerd te
krijgen, dan bleef er beslist geen tijd
meer over om het daarvoor benoodigde
kapitaal te verdienen. Want voor de
gene. die voor den oorlog niet in de
luxe-regionen zijn rookkasteelen op
bouwde (U weet wel, van die galapak
jes van 35 cent), is het rooken toch al
aanzienlijk duurder dan de 350 procent,
die een min of meer officieele ontboe
zeming noemde.
Nauwelijks waren wij uitgejuicht over
dit verheugend bericht, of het volgende
liep al weer van stapel: meer gedistil
leerd.
Eindelijk komt het misschien dan toch
zoover, dat niet bij al mijn vrienden nèt
den vorigen dag de laatste druppels zijn
verdwenen, als ik er per ongeluk tegen
een uur of vijf heelemaal zonder bijbe
doelingen binnenval.
En stel U eens voor, wat dit b.v. bij
een Koninginnedag zou beteekenen. Niet
overal in de daarvoor geijkte plaatsen
verschijnen vlak nadat het laatste
glaasje Oranjebitter ls geschonken!
Overigens, over Koninginhedag gespro
ken: eindelijk weer het traditioneele
kinderfestyn. Gelukkig maar, want eerst
daags moet aan de gebruikelijke plicht
plegingen van dien dag paai en perk
gesteld worden.
Binnen enkele jaren toch is een ver
bod te verwachten om op 31 Augustus
met voetzoekers rond te strooien, zoo
als hier en daar momenteel de gewoonte
is. Dan dreigt namelijk dit kinderlijke
spel geen kinderspel meer te blijven.
De Amerikaansche journalist Walter
Winchell schreef, dat de Sovjet-Unie
een reusachtige stad aan het bouwen is, i
waar geleerden zich bezig gaan houden
met de fabricage van de „kosmetlsche
bom", die de atoombom degradeert tot I
„voetzoeker' Men zegt. dat deze kos
mische stad, waarvan wi) ondanks het
aantal inwoners van 400.000, betwijfelen
of zij ooit een cosmopolitische stad zal
worden, verrijst nabij het hoogland van
Pamir.
Maar om voort te gaan met het ver
heugende nieuws: Yanovski won van
Botwinnik en schonk daardoor Euwe de
gelegenheid, naar de eerste piuats in
het Stautonschaaktournooi op te klim
men, welke hij thans evenwel weer met
Botwinnik deelt
Weet U. wat het commentaar was
van den Canadees, die Botwinnik de
tweede nederlaag bezorgde? „Nu heb ik
Nederland voor de tweede maal bevrijd".
En tenslotte hebben wij gehoord, hoe
we het in Nederland beter kunnen krij
gen, n.l. door zooveel mogelijk van wat
wij zelf dringend noodig hebben, naar
het buitenland te sturen. Het klinkt
vreemd, maar de secretaris-generaal van
economische zaken heeft het duidelijk
uiteengezet.
Een toehoorder van dat betoog betwij
felde echter, of de Hollander wel ge
neigd zou zijn, de consequenties daarvan
te aanvaarden, als hij niet eerst iets zou
krijgen om zich voorloopig mee tevreden
te stellen, b.v. een paar schoenen. Foei,
hoe ondankbaar; dat is' nu juist het
eenige. waar we hard aan bezig zijn, en
waarover de klachten zoo langzamer
hand zijn verstomd
Dezelfde toehoorder merkte op, dat
het b.v. in Engeland zooveel beter is.
Dan had hij ongetwijfeld het Engelsche
blad niet gelezen, dat dezer dagen ver
telde van iemand in Engeland, die op
een observatorium werkte en bij ge
brek aan lucifers op een gegeven mo
ment een sigaret opstak met behulp
van een telescooplens als brandglas.
Hetgeen het blad de opmerking in den
mond gaf, dat het nu wel heel aardig
is om het lucifergebrek zoo te overwin
nen, maar dat je, zelfs al verkeerde je
in het gelukkige geval te kunnen be
schikken over zon (dóór ook al) en een
telescooplens, toch altijd nog aan een
sigaret moest zien te komen
Waarmede we weer op het onderwerp
van uitgang zijn teruggekeerd. En de
moraal van dezen cirkelgang? Per slot
van rekening kan je alles van den vroo.
lijken kant bekijken en zoolang je Je
niet letterlijk doodlacht is dat toch
altijd nog beter dan treuren over zaken,
die tóch geen keer nemen.
De Nederlandsche delegatie heeft de
Executive Committee alle mogelijke steun
toegezegd, welke wij als nlet-lld kunnen
geven en een verzoek Ingediend, om voor
een Nederlander een plaats beschikbaar
te stellen ln het te vormen Internationaal
secretariaat, opdat Nederland de werk
zaamheden der I.U.S van nabij kan gade
slaan Naar alle waarschijnlijkheid zal
aan dit verzoek gehoor worden gegeven.
Ik zou tenslotte willen eindigen met
de hoop uit te spreken, dat de I U.S. bln-
nen zeer korten tijd een zoodanige veran-
als tot nu toe zal kunnen doorgaan dering zal ondergaan, dat Nederland zich
s m*t vertrouwen als lid kan aanmelden
Dossiers van het Bureau
Nationale Veiligheid
verdwenen en kwamen weer
terug!
Naar aanleiding van ln sommige bla
den verschenen berichten met betrek
king tot de dossiers van het Bureau
Nationale Veiligheid, deelt de Regee-
ringsvoorlichtingsdienst het volgende
mede:
„Met ingang van 1 Augustus j.l. werd
de heer W. E. Sanders bij het Bureau
Nationale Veiligheid ontslagen.
Spoedig bleek, dat er zeer vele dos
siers en andere documenten uit de ad
ministratie van dit bureau verdwenen
waren. De heer Sanders bood den mi
nister-president aan deze stukken terug
te bezorgen. Toen deze teruggave op
2 September J.l. zou plaatsvinden en de
heer* Sanders, met honderden dossiers
en duizenden kaarten betreffende ver
dachte personen, zich bij het ka/binet
van den minister-president vervoegde,
bleken verscheidene stukken alsnog te
ontbreken.
Bovendien was bekend geworden, da-t
de heer Sanders eenige dagen tevoren
opdracht had gegeven aan een particu
lieren fotograaf, om groote hoeveelheden
processen-verbaal betreffende door het
B.N.V. gehoorde verdachten te fotogra-
feeren. Aangezien de fotogra-af de me
dedeellng, dat hier sprake was van een
opdracht van het Rijk, niet vertrouwde,
waarschuwde hij en kon de afgifte van
de film aan den heer Sanders, die zich
reeds ln het atelier van den fotograaf
bevond, om het bestelde in ontvangst
te nemen, worden voorkomen.
Aan den fotograaf was medegedeeld,
dat er grotoe haast was bij de afleve
ring, aangezien deze fotocopieën met
een vliegtuig naar het buitenland zou
den worden gezonden.
De minister-president vond in dit al
les aanleiding om de politie en Justitie
in de zaak te kennen, die nog bezig zijn
met het verhoor van den heer Sanders.
Aangezien deze zich vrijwillig hiervoor
ter beschikking heeft gesteld, is er van
arrestatie geen sprake geweest.
Na het verhoor, hetwelk op 2 Septem
ber door den Off. van Justitie is afge
nomen, werden den volgenden dag weer
groote hoeveelheden nieuwe stukken,
welke aan het B.N.V. toebehoorden, door
den heer Sanders Ingeleverd.
Het justitioneel onderzoek dient te
worden afgewacht".
Poes kan zich niet aan muizenpraatjes storen
Wijk VIII der Ned. Herv. Gem. bestaat 25 jaar
Werk van wijlen
ds. J. W. Groot Enzerink
droeg rijke vruchten.
■i) Fut-s was natuurlijk zo dom om Jaap neer te zetten,
die onmiddellijk hevig lawaai begon te maken en ..Joop.
Jivp" te roenen.
„Wat is er nou aan de hand?" zei Joop ongelovig.
„Niks, lk heb een muis. dat Is myn goed recht!" zei Poes
en ze zette haar voet boven op Jaap. die weer weg wilde
lopen.
„Nee, Poes, dat ls geen muis, dat zie Je toch wel, Kom, zet
die poot nu maar weg. kom, komZo.... en geef mij
die zogenaamde muis nou maar...."
voorzichtig uuk Joop Jaap onder de poten van de vei-
oaasde en enigszins verontwaardigde Poes weg. „Ik geef Je
straks een lekkere kluif" beloofde Joop. maar dit ventje ls
mijn broer, die een speciale opdracht bil de muizen moet
vervullen.
„Nou, als lk dan die kluif krijg.... over een speciale op
dracht kletste hJ1 net ook al, maar Ja.als Je aan al
die praatjes van muizen moet storen krijg Je nooit wat te
eten...."
Als hedenavond in de Koolkapel het
26-Jarig bestaan van wijk VIII der
N.H. Gemeente zal worden herdacht,
zal dit ongetwijfeld vele herinnerin
gen oproepen uit den tijd, waarin
mannen, maar ook vrouwen, en daar
onder vele eenvoudigen, zich geroepen
voelden om ln deze sterk uitbreidende
arbeidersbuurt een daad te stellen,
waardoor de arbeid in Gods Konink
rijk tot meerdere ontplooiing kon ko
men. Maar ook zal met dankbaarheid
het feit worden gememoreerd hoe de
vriendelijke kapel, waarin men sa
menkomt. behoudens enkele groote
giften, bijna geheel ls tot stand ge
komen dank zij de met zoo veel zegen
gevoerde dubbeltjesactle, waarbij het
veelal de „kleine luyden" waren, die
spontaan wekelijks hun zilveren pen
ningske offerden. Maar bovenal ook
zullen veler gedachten teruggaan naar
den man, die bij dit alles de nooit
rustende initiatiefnemer en „motor"
is geweest, wijlen ds. Joh. W. Groot
Enzerlnik, de man, die, zette hij zich
eenmaal ergens voor, niet van opge
ven of afbreken wist en die op heel
den arbeid ln het Kooikwartler zfln
stempel heeft gedrukt. Die leeft ook
nadat hij gestorven ls
HU tooh was het die kort na zijn komst
ln Lelden (17 April 1921) begreep, dat
een predikant, die „dakloos" is ln d.t
geval zonder wijkcentrum nooit zijn
gaven en krachten tot volle ontplooiing
zal weten te brengen Nadat hij zich van
de mogelijkheden van een en ander op
de hoogte had gesteld, kwamen op 16
Juli 1921 eenige personen ln zijn woning
aan den Witte Singel bijeen, met het
doel te komen tot de oprlohting van een
wljkvereenlglng. Vele plannen werden be
sproken met het resultaat, dat de op
rlohting van een wljkvereenlglng dien
avond een felt was. Van de toen aanwe
zige initiatiefnemers ls nog alleen de heer
P. J. Jansen in leven en ln functie, zoo
dat hij met de vereenlglng Jubileert Een
Jaar later werd de heer W. J. Baist ln het
bestuur opgenomen, zoodat ook deze
trouwe .Kooikwartlerder" er reeds 24 Jaar
op heeft zitten. BIJ het noemen van na
men mogen hier zeker niet onvermeld
blijven de overleden bestuursleden, de
heeren P. A, van Aggelen en G. Lekker-
kerker, die resp. als secretaris en pen
ningmeester vele Jaren hun beste krach
ten aan de Koolwijk hebben gegeven.
Hoe het begon.
Dat het de jonge vereenlglng ern6t was.
bewijst wel het besluit van een ledenver
gadering, d.d. 16 September d.a.v. tot
aankoop van twee panden aan de Haven
46 en 48 Alhoewel men in die dagen maar
een f. 1000ln kas had, getuigt het van
sterk geloof in de goede zaak. dat men
tot dezen aankoop, welke ruim f 23.000
vergde, heeft durven overgaan. Het ver
trouwen werd. echter niet beschaamd: het
geld ls er gekomen en zoo kon op 12
October 1922 een nieuw wljkgebouw, dat
de naam „Irene" zou dragen worden ge
opend. Nu eerst kon met recht het werk
ln al zijn lengte en breedte en diepte
worden aangevat. Vele vereeniglngen,
welke thans nog met veel zegen ln het
Kooikwartler mogen arbeiden, zijn van
hieruit gestart. De volgende stap van de
thans Jubileerende vvJJkvereeniging was
het ln leven roepen van een gelegenheid
tot het houden van godsdienstoefeningen
ln t Koolkwartier, waartoe reeds op 3 Mei
1925 kon worden overgegaan. Wijlen ds
Groot Enzerink leidde ln het Javalokaal
den eersten dienst, welke sedert dien tyd
een regelmatige evangelieverkondiging ln
dit stadsdeel Inluidde. Ds. Groot Enze
rink zou ds. Groot Enzerink niet geweest
zlln, als hij niet reeds van dit oogenbllk
af de kansen had aangegrepen, welke
hier lagen v oor een vruchtdragende evan
gelieverkondiging.
De Koolkapel.
Men begon (ln 1925) een grootscheep-
sche dubbeltjesactle, waarvoor men de
geheeie gemeente mobiel wist. te maken
en welke uiteindelijk er toe leidde, dat'
ln een ledenvergadering van 5 Februari
1931 werd besloten om grond aan te
koopen voor den bouw van een Kool
kapel. Men had toen f. 7000.bijeen.
Nu brak een tijd van veel onderhandelen
én bespreken r -.r.. Dagelijks kon men den
volijverigen en trouwen pastor in zijn wijk
vinden, waar hij mei zijn bezielend en
begeesterend woord velen tot actief me
dewerken wist aan te zetten, terwijl hij
ook ver daarbuiten anderen voor zijn
plannen wist te winnen. In dit verband
mag niet onvermeld blijven de groote
steun, welke hij van zyn collega en vriend
ds. A, D. Meeter mooht ondervinden Het
was voor hem en niet minder voor zijn
wijk op 6 Dec, 1933 een groote dag, toen
de eerste steenlegging kon plaats vinden, nog een feestavond.
waarop op 12 Juli 1934 de Ingebruikne
ming van de Koolkapel en op 19 Septem
ber d.a.v. de Ingebruikneming van het
wljkgebouw volgde. Zijn wensch, Lelden
aan een nieuw kerkgebouw te helpen,
ging in vervulling.
En heden ten dage zal niemand deze
kapel kunnen passeeren zonder ln
dankbare herinnering te denken aan
den man, die zoovele Jaren aan het
Leldsche kerkelijke leven richting en
steun heeft weten te geven. Dat zijn
werk door een breeden kring van ge
meenteleden op prijs ls gesteld, be
wees wel de algemeene verslagenheid,
welke zijn dood op 2 Juni 1939 aller
wegen veroorzaakte. Een harde wer
ker en een trouw evangeliedienaar,
wiens laatste geloofswoorden „Ik
weet aan Wlen lk mij betrouwe" wa
ren, ontviel dien dag aan de Leldsche
gemeente en aan wijk VIII wel zeer
in het bijzonder. Een bronzen pla
quette ln de hal van de Koolkapel,
op 16 Juli 1940 onthuld, houdt daar
aan de gedachte levendig.
IViilen ds. Joh. W. Groot Enzerink. die
het Initiatief nam tot de oprichting van
de wUkvereenlglng.
Na het overlijden van ds. Groot Enze
rink ls het Kooikwartler lJ/a Jaar vacant
geweest. Het was dr. G. J. Streeder, die
in December 1940 het werk ln deze wijk
weer opvatte en daaraan tot einde 1945
zijn kruchten heeft mogen geven. Het is
ln dezen tijd geweest, dat de wykvereenl-
glng aan de N.H. Gemeente-commissie de
kapel schuldenvrij heeft kunnen overdra
gen, daartoe ln staat gesteld door een
leening, welke op het aan de kapel gren
zende wijkgebouw werd genomen en welke
thans nog voor rekening van de wljk
vereenlglng ls. Tegelijkertijd kon de ver
eenlglng aan de Gemeentecommissie een
bedrag van f. 1350.overhandigen als
bijdrage voor een doelmatige verwarming
en een kerkorgel ln de kapel.
Door het vertrek van dr. Streeder naar
Den Haag, ls de wijk wederom vacant,
maar ook hieraan zal binnenkort men
verwacht eind November met de komst
van ds, P. W. Spruyt uit Arnhem een
einde komen. Wi) zouden in dit overzicht
tekort schieten als wij den naam niet
zouden noemen van den godsdienstonder
wijzer, den heer Joh. de Groot, die, al
hoewel hij als godsdienstonderwijzer der
NU. Gemeente te dezer stede is aange
steld, toch een belangrijk deel van zijn
arbeid Juist ln deze wijk vindt. In Juli
1933 naar Lelden gekomen heeft hij,
ondanks zijn velerlei werkzaamheden oo
verschillend terrein, kans gezien om ln
het Koolkwartier zulk een geweldige
kracht te ontwikkelen, dat daarvan heden
ten dage de vruchten overvloedig zijn te
plukken. Vooral ln de predlkantlooze tijd
perken was het De Groot, die de kerke
lijke motor op toeren wist te houden.
Vermelden wij nog, dat de vereenlglng ln
1934 besloot tot de uitgifte van een
maandblad, welk blad thans ln combi
natie met de wijken II en III nog gere
geld verschijnt.
Hedenavond zal dit zilveren Jubileum
Sn de Koolkapel worden herdacht, waar
bij ds. A D. Meeter en dr. G. J. Streeder
het woord zullen voeren. De heer Joh. de
Groot spreekt een inleidend woord. Na
afloop van den dienst zaL het wljkbe-
stuur ln een der lokalen van het wljkge
bouw reclpleeren. In November volgt dan
